|
2017
|
|
|
Iritse
|
zaie
jakina
|
|
|
nire larru sinesgaitz hau bustitzea egokitu
|
zaie
.
|
|
|
1.977.531 katalanek eman dute 18:00etarako bozka. Nabari
|
zaie
aurpegietan poza, berdin nabaritzen zaie nekea, eta ondo egindako lanaren harrotasuna. Ezin oraindik etxera joan, ordea, oraintxe hasten baita boluntarioen bigarren lanaldia:
|
|
|
1.977.531 katalanek eman dute 18:00etarako bozka. Nabari zaie aurpegietan poza, berdin nabaritzen
|
zaie
nekea, eta ondo egindako lanaren harrotasuna. Ezin oraindik etxera joan, ordea, oraintxe hasten baita boluntarioen bigarren lanaldia:
|
|
|
Biei ere, ordea, nahi bada nahi gabe, egokitu izan
|
zaie
hurrenez hurren euskal eta galiziar literaturen ordezkari papera. Bestela ez leudeke biak Bartzelonan elkarrekin seguruenera.
|
|
|
Hori gutxi balitz, ñabardura berri bat erantsi behar
|
zaie
datuoi; izan ere beste arrasto batetik ondoriozta dezakegu idazlea jakitun zela garaiko literaturak frantsesak, kasu honetan une hartan zeraman bilakaeraz. Horren erakusle izan liteke Gerra izenburua daraman ipuina, Henry Barbusseri eskaintzen diona.
|
|
|
Gaitzizen hori ematen
|
zaie
Ekuadorko Kostaldeko biztanleei. Aberearen antzera, haiek ere berritsuak, ipurtarinak, berrizaleak, alaiak... baitira.
|
|
|
La Viuda del Tamarindo izenekoa. Ipuinak dioenez, tamarindopeko alargun hori gaueko ordu txikietan zuhaitz horren gerizpean agertzen
|
zaie
oso dotore jantzita parranda-zale berantiarrei. Alarguna begiztatu orduko, ordea, arin arin aldentzen da mozkorrengandik.
|
|
|
Guayaquilgo golkoko izen bereko uhartean bizi zen leinuko kidea; tumbes izenez ere deitzen
|
zaie
. Espainolak iritsi aurretik, gai izan ziren inkei aurre egin eta menpe ez erortzeko.
|
|
|
Baina hamaika filmetan erakutsi dizkiguten hondartzetan egindako omenaldietako agure maitagarriek lotu dute nire arreta. ...al errealetan parte hartu dutenengan antzeman daiteke askatasunaren alde Europako lurretan egin zituzten sakrifizioak, gerrara abiatzeko batzuek barruan zuten sen elkartasunezkoa (agure horietarik batzuk azaltzen dira, besteak beste gerrara derrigorrean joandakoek, gerrara joan nahi izan ez zutenek eta gerra basakeria hutsa izan zela esaten dutenek ez baitute bozgorailurik izaten; literatura uzten
|
zaie
). Baina maitagarriak dira, batzuk besteak baino gehiago, imajinatzen dut?
|
|
|
Eta, beraz, gerokoak eszeptizismo handienaren largabistekin begiratzekoa. Izan ere, 70 urte barru Falujako batailan parte hartutako marine ei ere omenaldia egingo
|
zaie
–Paparrak txatarraz betetako agure (eta kasu horretan amonaren bat?) maitagarriei omenik egingo zaie Mazar i Xarifeko sakrifizioengatik?
|
|
|
Izan ere, 70 urte barru Falujako batailan parte hartutako marine ei ere omenaldia egingo zaie? Paparrak txatarraz betetako agure (eta kasu horretan amonaren bat?) maitagarriei omenik egingo
|
zaie
Mazar i Xarifeko sakrifizioengatik?
|
|
|
Franko, k z. Eta exijitu behar
|
zaie
sailburuei negoziatzean, hezkuntza alorrean ere gure singulartasuna lantzean, erakuts dezatela apalik ez baizik eta harro honetan ere singular nahi dugula oraingoz Espainian dagoenarekiko. Eta eskoletan planak egin lirateke intsumiso izateko, zentroek erlijioa ez eskaintzeko, ez emateko (badaude batzuk egiten dutena, posible, beraz, bada).
|
|
|
Herri gehienek hanka sartzeko joera ezin sendatuzkoa, patologikoa. Une historikoa iristen
|
zaie
, hamarraldian hiruzpalau izaten diren une historiko horietarik historikoena, eta erabaki okerra hartzen dute, lokatza eta sasiaren aldeko aukera egiten dute. Bidea erratzen dute eta euren burua kondenatzen atzera ere hainbat denbora herratu ibiltzera.
|
|
|
jabetza erregistroetan, eliza katolikoaren izenean. Artaldea gutxitzen ari
|
zaie
, baina larreei eutsi.
|
|
|
Salatzeko, gehienbat. Hauteskunde kanpainan daudenean gaitzesten dute hautagaiek lotura hori, batzuek ahots oso beheran bada ere, baina ahazten
|
zaie
gobernua utzi eta lanpostua eskaintzen dietenean. Normala, bestalde:
|
|
|
Erlijioa, profeta, jaun goikoak... Tolerantziarekin erantzun behar omen
|
zaie
. Eta gogor borrokatu behar dugu etor daitekeen islamofobia, zigortze kolektiboak, Le Penen hazkundeak eta beste; ekintza honen harira egosten ari diren saltsan jada borborka suma daitekeen giroa, paranoia antiterrorista.
|
|
|
Putre funtsak deitzen
|
zaie
, oker ez banago, inbertsio funts harrapari batzuei, espekulazio huts gordinena gidari hartuta ibiltzen direnei. NDF ez dakit haietarik den, baina putreen funtsa dela ez da dudarik.
|
|
|
Malaysiak, Thailandiak, Indonesiak erabaki eta adierazi zuten itsasora itzularaziko zietela, ontziak bueltan bidaliko zituztela. Armadako ontziren bat hurbildu
|
zaie
, ura eta ematera hilzorian ziren migratzaileei (hildakoak kareletik putzura bota zituzten ordurako); baina erreskaterik ez.
|
|
|
Amnistia eta askatasuna. Errenta deklarazioan dagokion laukitxoan klik gutxiegi egiten direla irudituko
|
zaie
, nonbait, eta higiezinak bermatu zaizkie. Eta ni oraintxe hasi naiz higiezinhitzaren benetako esanahia entelegatzen:
|
|
|
Ez dut geldi eta otzan gelditzearen apologia egingo, ez, baina adibidea entzun nuenean akordatu nintzen berriki Auzitegi Gorenak berretsi duen epaiarekin, zeinak zilegiztatu duen 100etik gora taberna edo lokal konfiskatzea. Aurre egin
|
zaie
, artikulatu dira halakoei aurre egiteko mekanismoak, baina dudarik gabe euskal estatu edo dena delako independente batek asko lagunduko zukeen horretan. Aspaldi esana dut:
|
|
|
Bizkarka eta atxilotu bat kolpatzen. Hemen poliziei ere maiz gertatzen
|
zaie
. Delitua egin den egun eta ordu horretan beste nonbait dagoen gaztea identifikatzeko ezinago gai eta espezialista diren horiexei.
|
|
|
(...) Bai, lanpostu prekarioak sortzen ditu, baina irabaziak esku gutxitara doazela eta lan prekarioa sortzen duela kenduta, zer du ba txarrik turismo sistema honek? (...) Arrazoi, bertoko biztanleei etxebizitzen prezioa garestitzen
|
zaie
eta oinarrizko serbitzuak urritu. Baina irabaziak esku gutxitara doazela, lan prekarioa sortzen duela eta bertokoentzat bizimodua garestitzen dela kenduta, zer du ba txarrik turismo sistema honek?
|
|
|
Orduan oihuak entzun dira urrun eta batzuk pasillora ateratzera animatu dira, Martxelo tartean. Laster ikasketaburua agertu
|
zaie
bere onetik aterata, eta gelan sartzeko. Martxelo karpetako marrazkia bukatzera itzuli da.
|
|
|
Gero bigarren motakoak daude, kontzientzia zikina garbitu behar dutenak. Nazka sentitu uste dute, baina ondo dakite nazka hori ez diotela delituari zor, delituarekiko atxikimenduari baizik; bai, ekintza higuingarria bada ere, haien kontrakoa izan bada ere, erakargarria egiten
|
zaie
.
|
|
|
Aitaren gurasoak udan eta gabonetan bakarrik ikusten ditut Argentinan bizi direlako. Beraiek ez dira hangoak baina asko gustatzen
|
zaie
Argentina, eta dirua dutenez eta jubilatuta daudenez, poz pozik bizi dira amona Marga eta aitona Jose Mari.
|
|
|
Bihotza eta pasioa gainezka sumatzen
|
zaie
, eta bata bestearen atzetik gehitzen da jendea horrelakoetara, ilusioarekin, eguzki betearen bila.
|
|
|
Non daude nire lagunak? Zer gertatu
|
zaie
–
|
|
|
Entzun izan dut erronkariarrak ofizio berri bat ikasten ari zaretela: almadiariarena, alegia eta hori Hetxoko lagun batzuei ez
|
zaie
batere gustatu.
|
|
|
Baina hala ere enpresa-buruek hainbeste desio zuten ultraaktibitatearen amaiera ekarri zuen: lehen, hitzarmen berria sinatu ezean, zaharrak jarraitzen zuen indarrean, iraungita egonik ere; orain, automatikoki estatu mailako hitzarmena edo, halakorik izan ezean, Langileen Estatutua aplikatzen
|
zaie
beharginei.
|
|
|
Egun, bi estatuengandik ez dut ezer onik espero, ez bada eztabaida oztopatzeko trabak ugaltzea. Estatuei ez
|
zaie
Kolektibo bizi, saretu eta proposatzaile bat interesatzen eta adibide bezala har ditzakegu orain hiru urteko gure kaleko bitartekarien eta abokatuen atxiloketak eta espetxeratzeak. Proposamenik ez dutenez, horretan temati segituko dute.
|
|
|
Badaki zer den hizkuntza eskubide urraketa, eta buruz dakizki eskubideak bermatzeko hartu beharreko neurriak. Europako hizkuntza gutxiagotuetako eragile sozialei beste hainbeste gertatzen
|
zaie
. Horregatik, protokoloaren prozesuan badira bi sustatzaile (Donostia 2016 Europako Kultur Hiriburua eta Kontseilua), bada talde antolatzaile bat (Linguapax, Gutxiengoen Gaietarako Europako Zentroa, PEN Itzulpen eta Hizkuntza Eskubideen Batzordea, Ordezkaturik Gabeko Herri eta Nazioen Erakundea, Europako Hizkuntza Berdintasunaren Aldeko Sarea eta CIEMEN) eta bada batzorde zientifikoa, baina protokoloaren oinarriak Europako 200dik gora eragilek ezarri dituzte.
|
|
|
Urriaren 25ean talde antolatzailea bilduko da eta protokoloaren testua itxitzat emango du. Neurriak zehaztuta, eragile sozialei protokoloari atxikimendua adierazteko eskatuko
|
zaie
. Abenduko ekitaldia bitartean ez du denborarik emango Europako eragile guztiengana heltzeko, baina erronka, gutxienez hizkuntza komunitate gutxiagotu guztiak ordezkatuta egotea da.
|
|
|
Hemendik aurrera, Europako herri mugimenduek atxikimendua eman dezaten lanean segituko dute, eta Europako mugak gaindituta, nazioarteko oihartzuna lortzen ere saiatuko dira. Protokoloa helaraziko
|
zaie
nazioarteko erakunde garrantzitsuenei, besteak beste, Europako Kontseiluari, Nazio Batuen Erakundeari eta Europako Segurtasun eta Lankidetzako Erakundeari. Erakundeekin eta ospeko pertsonekin egon nahi dute, protokoloa erakutsi eta haien babesa lortzeko.
|
|
|
Hizkuntza ordezkapen prozesuetan, hizkuntza menperatzailea datorrenean ikus dezakegu nola eremu homogeneoak, itxiak, sentikorrenak diren. Aldiz, hizkuntza menperatzaileak hizkuntza aniztasuna duenean parean erasoei hobeto eusten
|
zaie
. Pentsarazi liguke.
|
|
|
Hau guztia judu ultraortodoxoen obsesio berria baino ez da. Izan ere, orain bururatu
|
zaie
emakumeak eta gizonak ezin garela espaloi beretan ibili: sexu segregazioa deitu diote.
|
|
|
Orain, urteen poderioz, ezin da pentsatu halakorik: arrakasta burura igo
|
zaie
, eta urtean kontzertu bat ere ez dute dohan egiten. Sekulako dirutza eskatzen dute, eta guk ez daukagu, jakina.
|
|
|
Elkarrizketak eten egin dira. Ikusi ere egin daitezke jada, sirenek gogor jotzen dute, eta emakume guztiak aterpe bila ari diren bitartean haietako bat vivaka hasi
|
zaie
pilotu ustez gertuei, Españaren goratzarrez besoa tinko zerurantz. Keinu ausarta lirudike, plazaren erdi erdian irribarre zabalez mehatxu hegalariari ongi etorria eginez.
|
|
|
Ezin dela tentetu? Tentetu ez, tontotu bai ordea(...) Mekauen la madre... Zenbat aldiz esan behar
|
zaie
ume alu hauei partiduak baino lehen txorakeririk ez egiteko, HOSTIAS!!!
|
|
|
Ordea, nola iraganaz kontu txarra eman baitukete, ez dira entzunak izango, ez
|
zaie
haien promesei sinesterik emango, ez da haien esanetan inor gehiago fidatuko.
|
|
|
Hala gertatzen
|
zaie
, bada, bekatu anitzekin edo gutxirekin infernura joaten direnei ere. Batzuei itxaroten die Jainkoak luzaro, eta beste batzuei ez hainbat.
|
|
|
Prope est Dominus omnibus invocantibus eum, omnibus invocantibus eum in veritate. Hurbil egoten
|
zaie
Jainkoa zinez eta egiaz gomendatzen eta fabore eskatzen dioten guztiei.
|
|
|
" egingo dut", eta ez dute behin ere egiten. Hala daudela, denbora guztia iragaten
|
zaie
, eta berak ere iragaten, hiltzen eta akabatzen dira.
|
|
|
Nola patriarka Jakobi iruditu baitzitzaion labur eta deus gutxi Rakel ederra erdiesteagatik zazpi urtez haren ondoan eta zerbitzuan ibiltzea, zeren maite baitzuen, amodio baitzion Videbantur illi pauci dies prae amoris magnitudine (Has 29: 20), hala santuei ere iruditzen
|
zaie
deus gutxi Jainkoagatik egiten duten guztia, zeren gogotik baitaude, amodioa baitute handia.
|
|
|
Jokari bati, arnegari bati, edale bati, dantzari bati edo halako beste jende tailuei iruditzen
|
zaie
ezen bizio haietan dela plazer guztia, eta bertuteak, Jainkoa zerbitzatzeak, aginduak konplitzeak ez duela batere atseginik eta ez plazerik, penarik eta atsekaberik baizik.
|
|
|
Eta nola zabal baitira eta laguna ere franko baitute, plazer
|
zaie
bere errebelatze guztiarekin ere bide zabal hartan ibiltzea.
|
|
|
Hala gertatzen
|
zaie
, bada, eskuarki, heriotzako orenean bere gaiztakerietatik gibelera bihurtu eta ihes egin nahi dutenei ere. Abiatzen dira, egiten dute zenbait saio, baina ez aski; ahul dira eta halatan atzematen eta harrapatzen dira.
|
|
|
Hala dira, bada, beharrei emaileak ere: ematen duten bezainbat ematen
|
zaie
. Eta ematen ez badute, bihotz gogor badira, ez dira hargatik aberastenago, pobretzenago baizik.
|
|
|
Eta hala frogatzen da halakoetan; zeren eritasunetik eskapatzen direnean, iruditzen
|
zaie
ezen, aldi hartarako, berriz eritu arte seguru direla eta kito.
|
|
|
Zeren gezurra esatera herabe ez duenak ez du gezurraren gainean juramentu egitera ere herabe izango. Eta behin gezurrean frogatuz gero, nola jende juramentutsuak maiz frogatzen baitira, ez
|
zaie
handik aurrera halakoei sinesterik ematen. Zeren hau da gezurtiaren gaztigua:
|
|
|
Batzuei den okasiorik ttipienean sua lotzen
|
zaie
, zeren sukoi baitira, ihar baitira.
|
|
|
Kanpoan suak erretzen ditu eta barrenean harra alha
|
zaie
.
|
|
|
Hala gertatzen
|
zaie
, bada, infernu zabal hondargabean erortzen direnei ere: ez dute aurkitzen non oina finka, ez dute aurkitzen zeri lot, ez dute aurkitzen girtainik, esku tokirik, sostengurik eta ez kontsolatzeko biderik eta ez esperantzarik.
|
|
|
Betiere, lehen deus iragan ez balitz bezala hasten
|
zaie
bere pena. Ehun mila mila urteren buruan, hain urrun egongo dira ordaintzetik nola lehenbiziko sartu ziren egunean eta orduan.
|
|
|
Ihardetsiko
|
zaie
:
|
|
|
Halakoari eta halakoei gertatzen
|
zaie
gauaz kandela argitan jokoan ari direnei gertatzen zaiena: gelditzen dira jokotik, zeren bukatzen baitzaie kandela; iraun balu kandelak, bazirauen jokatzeko gogoak.
|
|
|
Voluissent sine fine vivere, ut sine fine possent in peccatis permanere dio san Gregoriok (Dialogi, 44 kap.). Nahi zuketen amaigabe bizi amaigabe bekatutan egoteko, eta, halatan, amaigabeko gaztigua ere ematen
|
zaie
.
|
|
|
Eta batzuetan halakoek esaten badute ere hitzez nahi luketela bere bekatuetatik atera, ez dutela aitzinera haietan egoteko gogorik, ordea, obraz kontrara erakusten dute. Zeren haietan daudela akabatzen dira, eta halatan, akabatuko ez den gaztigua ere justuki ematen
|
zaie
.
|
|
|
Baina infernuan daudenek ez dute halako eskurik eta ez botererik; ezin egin dezakete haiek penitentziarik. Iragan
|
zaie
haiei bere denbora, bukatu dira haien feriak.
|
|
|
Batzuei iruditzen
|
zaie
ezen bekatua gozo dela, atseginez betea dela, baina engainatzen dira. Zeren, bataz, atsegintasun hura ez da atsegintasun, baina engainu, eta engainu hura ere ez da, ez, bekatuarena eta ez bekatutik sortzen dena, baina bekatorearena, bekatorea beragandik eta bekatuaren eragile den Deabruagandik heldu dena.
|
|
|
Eta infernuko pena hura ez
|
zaie
pena iruditzen, ez dute hura sentitzen, baina bai paradisukoa: hura sentitzen dute, hura soil zaie gaitzi, hartan laster unatzen dira.
|
|
|
Eta infernuko pena hura ez zaie pena iruditzen, ez dute hura sentitzen, baina bai paradisukoa: hura sentitzen dute, hura soil
|
zaie
gaitzi, hartan laster unatzen dira.
|
|
|
Erreferentzia izatea oso ongi dago, eta gertutik jarraitzea. Trainerurik gabe geratu direnei Zumaiatik bultzatu
|
zaie
beste talde batzuetara joateko. Batzuk Getariara joan dira, beste bat Hibaikara, beste bat Oriora... saiatu dira hemen batel eta trainerilla egin dezaten, edo hasieratik joan nahi bazuten, aukera eman diete.
|
|
|
Lehen trainerua KAE ligan dabil, eta, bigarrena, KAE ligan. Laster, hirugarren bat batuko
|
zaie
, emakumeena.
|
|
|
Haien artean heziketa klasikoa jaso duten batzuk badaude; baina, kasu batzuetan, pertsona horiek ez dute sentimendu handirik sartzen musikan. Nota bakoitza jo dezakete, hori oso erraza
|
zaie
. Baina guri jarraitzeko animatzen gaituen gauza bat musikaren zailtasuna da, borrokatu egin behar izatea lortu nahi duguna lortzeko, pianoaren zati bat ala abesti eder bat idaztea izan.
|
|
|
Ixabel eta Amama basotik datoz. Tomas inguratzen
|
zaie
.
|
|
|
Baserrira bajatzen dira. Tomas inguratzen
|
zaie
.
|
|
|
Baserrira iristen dira Amama eskuetan dakartela hiru anaiak. Tomas makila bat eskuan duela inguratzen
|
zaie
. Ixabel baserritik irteten da.
|
|
|
Xabi denei zuzentzen
|
zaie
.
|
|
|
polita, merkea, jantxi? arraroa egiten
|
zaie
bustidura hori: a!
|
|
|
Batak plater konplikatuak egiten ditu adiskideentzat, bestearen platerei beti falta
|
zaie
gatz piska bat
|
|
|
Era guztietako diktadoreei liburuak erretzea, edota alferrik pilatzea, atsegin
|
zaie
. Mundua toki atseginagoa zatekeen liburu horietako bakan batzuk, behintzat, irakurri izan balituzte.
|
|
|
Beste batzuei ez
|
zaie
batere gustatu gertatutakoa, eta hori ere, ulergarria da. Kontrako ahotsak ozen entzuten dira, eta guk are ozenago entzuten ditugu, guri begira jarrita daudelako bozgorailuak.
|
|
|
Bada estatu europar handi bat bere espioitza zerbitzua oso gustuko duena eta erabiltzen dituzten metodoak ez dira bereziki arduratsuak. Somara ordaintzen dutenez, haren gizatxarrei ez
|
zaie
axola hilketa bat edo bi egitea. Gure itsas armadaren kokapenak nahi dituzte Marineamten duten bilduman sartzeko; baina ez dituzte lortuko, hori da gertatuko dena.
|
|
2018
|
|
|
Harat eta honat garai batean izandako trasteak daude, jada ezer ez direnak. Gure hiru lagunak agertuko dira elkarrizketa bizian daudela, animatuagoak ikusten
|
zaie
. Zer dela eta?
|
|
|
KONTALARIA. Biek berriro zerbait pentsatzeari ekingo diote, ratata, kruitz kruitz, ratata, oraingoan ke moduko bat aterako
|
zaie
burutik.
|
|
|
KONTALARIA. Berriro pentsatzeari ekingo diote eta buruko ilea tente jarriko
|
zaie
: ratata, kruitz kruitz, ratata.
|
|
|
That Deadman Dance ko protagonistak, Bobby Wabalanginy izeneko mutikoak azaltzen duen bezala, aborigenek errespetuz tratatu zituzten etorri berriak hasieran. Bobby bera haien adiskide egiten da, balea arrantzan laguntzen die eta uhartean barna gidari
|
zaie
. Trukean hizkuntzak ikasten ditu, eta eguneroko bizitzan baliagarriak zaizkion tresnak eskuratzen ditu.
|
|
|
Charlotte Delboren jaiotze mendeurrenaren harira, hainbat ekitaldi antolatu ditu Frantziak urte amaiera arte. Londres ere batuko
|
zaie
ospakizunei; hain zuen, martxoaren 18an Writing Auschwitz: Testimony, Representation and Prose in the work of Charlotte Delbo, Primo Levi and Holocaust writers konferentzia jasoko du hiriko Institutu Frantsesak.
|
|
|
Horretarako, Pattersonek ez bezala, umorea eta parodia erabiltzen ditu bi diskurtso nagusien (nazionalista eta loialista) zentzugabekeria eta gizatasun falta azaleratzeko. Izan ere, bi diskurtsoei iparrirlandarren izenean mintzo direla esatea gustatzen
|
zaie
, baina aldi berean iparrirlandarrak akabatzea zilegi ikusten dute etsaitzat kontsideratuak baldin badira. Alabaina, Eureka Street eko Jake Jacksonek esaten duen bezala, Ipar Irlandan egia eta tragedia nagusia da hainbat mendez irlandarrak irlandarrak hiltzen aritu direla, inolako trabarik gabe.
|
|
|
Arteak hartu ditu Londresgo kaleak, eta Southbank zentroak betetzen duen eremua, Tamesis ibaiaren ertzean, ez da salbuespen. Ekainetik konplexu arkitektonikoa munduko arte zentrorik handiena dela esatea gustatzen
|
zaie
londrestarrei; izan ere, Royal Festival Hall, Hayward Gallery, Queen Elizabeth Hall, Purcell Room, Poesia liburutegia eta ikuskizunetarako 21 akre biltzen ditu eskulturaz eta horma pinturaz inguraturik dago. Eraikinen barruan ere instalazio interesgarri askoak aurkituko ditu bisitariak.
|
|
|
Irailaren 11ko atentatuen ostean, mehatxu terroristei aurre egiteko prozeduretarako diru dezente baliatu zuten hiriko agintariek. Ordutik hona, baina, behin ere ez
|
zaie
burutik pasatu natura, kasu honetan Sandy urakana, Ameriketako Estatu Batuetako toki ezagunenetako baten kontra altxa zitekeenik, eta, ondorioz, hiriko eremu babesgabeenak utzita egon dira denbora honetan guztian. Espero zitekeen bezala, azken horiek izan dira kalterik larrienak jasan dituzten tokiak.
|
|
|
Hala ere, Kony 2012 irensten zaila egiten
|
zaie
askori, ez Kony gerra kriminala denik zalantzan jartzen dutelako, Ugandaz eta oro har Afrikaz ematen duen irudiagatik baizik. Independentzia aspaldi irabazi arren, Kony eta gisakoak perretxikoak bezala ekoizten jarraitzen du lurraldeak, eta Mendebaldeko potentziek bakarrik lagun diezaiekete ugandar gizajoei.
|
|
|
Moses Isegawa (Sey Wava jaiotzez, Kampala, 1963) eta Goretti Kyomuhendo (Hoima, 1965) idazleei ezin
|
zaie
ez ezjakintasunik ez itsukeriarik leporatu. Ez dute ez bata ez bestea izateko arrazoirik, ezta aukerarik ere.
|
|
|
Bereizketa horri soziolinguistikan corpus eta estatus plangintza deitzen
|
zaie
. Corpus plangintzak hizkuntza biziberritzea du helburu.
|
|
|
Han eta hemen laguntzen du euskara sustatzen, hedabideetan egindako ekarpenen bidez batez ere. Bere lanean bikaina da, eta konpromisoa lehen kolpean sumatzen
|
zaie
bere testu eta irudiei. Lanak sarean saltzen ditu, frilans, freelance... erdara hutsez.
|
|
|
Pamplonan bizi dira batzuk eta Vitorian beste batzuk. Beste batzuei, ordea, Gasteiz eta Vitorian bizitzea suertatu
|
zaie
, beste batzuei Iruñea eta Pamplonan. Eta beste hainbat herri eta hiritan berdin (Baiona, Santurtzi, Lasarte, Maule edo Altsasun).
|
|
|
Gatzaren ardura hartzen dutenei bidea samurtu, gozatu, arindu behar
|
zaie
. Lagundu eta babestu, geriza eman.
|
|
|
Hizkuntzaren kasuan, ez da soilik euskara kontuan hartzea, berau garatzeko egin beharreko moldaketa eta aldaketei ere lekua egin behar
|
zaie
. Eta horretarako, lan mundua euskalduntzeko, beharrezkoak direnak zeintzuk diren jakitea zaila da:
|
|
|
Ekosistema bakoitzak topatu behar du bere oreka eta horretarako une eta gune batzuetan txingurriei eman
|
zaie
bide eta beste batzuetan, berriz, elefanteei.
|
|
|
Gazte horiek erdara dute etxeko hizkuntza eta euskaraz baino erraztasun handiagoz moldatzen dira erdaraz. Gazte horiek eskolako ibilbidea bukatu eta laneratzen direnean erabat erdarazkoa den mundu batean murgiltzen dira eta lehendik zorroztu gabe daukaten euskara erabat kamusten
|
zaie
. Izan ere, hizkuntzak tresnak dira, komunikaziorako tresnak, eta behar ez ditugun tresnak zokoratu eta baztertzen ditugunean, azkenean, herdoilak jaten ditu eta erabiltzeko gauza ez direla geratzen dira.
|
|
|
Gaur egun, bospasei urte arteko haur gutxi batzuk ditugu euskaldun elebakar, eta ale bakar. Hain zuzen ere, haur horiei elebidun bihurtzeko halabeharretik sortzen
|
zaie
erdalduntzeko arrisku bizia, batez ere, eskualde erdaldun batean bizi badira.
|
|
|
Hizkuntzaren berezko hiztunentzat, batik bat elebidundu gabe daudenentzat, hizkuntzaren beharra ikusezina da: berezko adierazpide duten hizkuntzaren erabilera erabat arrunt eta ohikoa
|
zaie
. Ikus dezagun Bernardo Atxaga idazlearen testigantza (Atxaga, 2017):
|
|
|
Haur txikiek ez dakite gidatzen ez dakitela eta, gainera, ez dira jakitun gabezia horretaz. Berdin gertatzen
|
zaie
Amazonas ibai emaritsuaren alboko basorik trinkoenaren baitan, sekula auto bat ikusi gabe, bizi direnei. Etorkin askori ere horixe gertatzen zaie euskararekin.
|
|
|
Berdin gertatzen zaie Amazonas ibai emaritsuaren alboko basorik trinkoenaren baitan, sekula auto bat ikusi gabe, bizi direnei. Etorkin askori ere horixe gertatzen
|
zaie
euskararekin. Euskal Herrira etorri arte ez dira jabetzen euskara ez dakitela eta gaitasun falta hori dutela.
|
|
|
Eta ezin da besterik izan. Gure agintari autonomikoei ahantzi egin
|
zaie
nonbait, hizkuntzak ikasi baino errazago ahaztu egiten direla, eta eskolan ikasitakoa, jarraipenik ezean, erdal itsasoan itota ahanzten dela.
|
|
|
Ez gara nazioa, are gehiago, harrapaturik gaude erdal nazionalismoaren aramuan, Espainia zale nahiz euskotarra izan. Nonbait esana dut, eta oso mingarri egin
|
zaie
batzuei, ezen euskalgintzan badela dinamika zoro bat, pisu handikoa, non bizkarrezurra gobernuen aurrean aldarrikapenik aldarrikapen ibiltzea den, eta era berean esan dut jokabide hori, asmo onekoa bada ere, ez dela euskotar nazionalismoaren joputza besterik. Bitartean, euskal gizartegintzan pauso ganorazkorik ez (2).
|
|
|
Mesede hori, berriz, bere jatorritik dituen nolakotasunez ordaindu du subjektuak, nolakotasunok merkatuko salgaien ekoizpenaren mendean jarriz hain zuzen. Gizakiei zu zeu bat eman
|
zaie
, beraiena bakarrik, besteena ez bezalakoa, baina besteen berdina bihurtuko dela hobeto ziurtatzeko. Alabaina, zu zeu hori inoiz ez denez guztiz asimilatua izan, Ilustrazioak hertsapena atsegin izan du beti, baita liberal izan den aldian ere.
|
|
|
Barkatuko didazu ziur aski horren denbora luzea eman dizun artikuluari horren bizkor erantzutea, baina askotan lehen irakurraldi bizkorrean datozen gogoetei jarraitu behar
|
zaie
. Hortik abiatuta, iruzkin pare bat datozkit:
|
|
|
Lurralde batzuetan besteetan bainoago. Hor eskatu behar
|
zaie
ardura zehatza enpresei. Nolanahi ere, egia da hizkuntza planifikazioaren bitartez enpresek dituzten lanpostuetarako euskara derrigorrez eskatuko balute gizarte aldaketa erabatekoa ekarriko lukeela, artikuluan aipatzen den bezala.
|