|
2002
|
|
|
Manuel Piñar, Ospitaleko Auzo Elkarteen Federazioko presidenteak esan zuen «jakin behar izan dugula hilotz bat zegoenean», eta agerraldi berriak administrazioen «aurreikuspen falta» erakusten duela. Auzo erakundeko lehendakariak kezka adierazi zuen,
|
urte
eskasean bi legionella agerraldi gertatu zirelako herri horretan, 2001eko apirilean Riera Blanca auzoan erregistratutako kasuen ondoren. Piñar ek iragarri zuenez, datorren astean auzo federazioak Ospitalea Osasun Publikoaren aldeko Plataforma deituko du, herritarrek, sindikatuek eta talde politikoek osatua, Udalari eta Generalitateari azalpenak eskatzeko.
|
|
2003
|
|
|
Berriak alarma piztu zuen sektorean, zabalpen handiena duen eta kaudimena inoiz zalantzan jarri ez duen enpresa delako. Bost
|
urte
eskasean, 1996an sortu zen ingelesezko akademien sare ezagun horrek 150 zentro jarri zituen martxan Espainia osoan. Enpresaren zorpetzea, oso kapitalizatua eta kudeaketa negargarria, hondamendira eraman zuten akademia hau.
|
|
|
Lehenik eta behin, Naturen deskribatu dute, kostatik gertu, eta, gero, itsaso zabalera zabaldu da, gaur egun arrantza egiten den edozein ozeanotarako. Haren kalkuluen arabera, arrantza industrialak espezie baten biomasa (populazioaren bolumena) %80 inguru murriztu dezake 15
|
urte
eskasean. Arrain handiak ugalketa tasa handitzeko gai badira ere gehiegizko arrantzaren ondorioak konpentsatzeko, murrizketaren ondorioak ekosistema jakin batean dauden populazioak higadura genetikoa bezalako faktore naturalek kalte ditzaketen bezain bortitzak izan daitezke.
|
|
|
Fitoestrogeno naturalen kontsumoa da arazoa konpondu eta ordezko hormona tratamenduekin lotutako arriskuak saihesteko modurik onena. Duela bi
|
urte
eskas, Queen Mary Hospital en (Hong Kongeko Unibertsitatea) egindako esperimentu batek erakutsi zuen egunean 60 miligramo fitoestrogeno kontsumitzeak, hau da, bi tofu edo 3 katilukada soja esne, emakumeen hezurrak indartzen dituela. Azterketa ez da mota horretako bakarra; beraz, adituek eta administrazioek itxaropenez begiratzen diote «landare aukera» horri.
|
|
|
1983an Afrikan bizi zen lehoien kopurua (230.000 ale inguru) hamarren batera erori da 20
|
urte
eskasean, eta gaur egun 23.000 dira. Horrek espeziea desagertzear dagoela esan nahi du, atzo New Scientist aldizkari britainiarrean argitaratutako azterlan baten arabera.
|
|
2004
|
|
|
Hau da, arrisku handiko pazienteei konplikazioak saihesteko erabiltzen dira, bai eta lehendik ere infartua izan dutenei berriro ez eragiteko ere. Hain da ohikoa, ezen espezialistek ahaztu egin baitute duela hamar
|
urte
eskas agintzen zena. “Erretxina batzuk zeuden, albo ondorio gehiago zutenak…”, gogoratu du Gaztanbidek.
|
|
2005
|
|
|
Kontsumitzaileei garrantzi handiagoa ematen diote kalitateari elikaduraren kantitateari baino, eta nekazaritzako elikagaien kalitate eta segurtasunarekin zerikusia duten alderdi guztiek erakartzen dituzte. Katalunian, duela bi
|
urte
eskas antzeko arau bat onartu zen, eta orain garapen arau bat onartzearen alde daude, Legearen alderdi orokorrenak zehaztuko dituena, nekazaritzako elikagaiak babesteko sistema lurraldearen errealitatera behin betiko egokitzeko. Kalitate legea Nekazaritzako elikagaien kalitatea babesteko sistemek nekazaritzako elikagaien produktu baten arrastoari jarraitzeko aukera ematen dute.
|
|
|
Horregatik, Ilargiaren adina zehaztasunez ezagutzea izango litzateke gure planeta eratzeko une zehatza jakiteko modurik onena. Münsterreko (Alemania) Mineralogia Institutuko zientzialariek zehaztu dute Ilargia sortu zuen Lurraren kontrako eragina eguzki sistema sortu eta 30 milioi
|
urte
eskasera gertatu zela. Era berean, magma primitiboko ilargi ozeanoa gorputz solido bihurtu zen, talka egin eta 20 bat milioi urte geroago.
|
|
|
Zientzialariek “Science” aldizkarian azaldu dute nola lortu duten datazio zehatz hori egitea, hain zuzen ere, tungsteno produktuaren familiari bizitza oso laburra ematen dion produktua. Ikertzaileek tungsteno isotopo horiek aztertu zituzten NASAren “Apolo” misioek Lurrera ekarritako lagin metalikoetan, eta, haietatik abiatuta, Ilargia sortu zuen inpaktua duela 4.500 milioi urte baino gehiago Eguzki Sistema sortu zenetik 30 milioi
|
urte
eskasera gertatu zela zehaztu zuten.
|
|
2006
|
|
|
Inkesta hori 15 eta 24 urte bitarteko neska mutilei egindako 2.000 elkarrizketa pertsonaletik gora jaso dira. Hiru
|
urte
eskasean, murriztu egin da neska mutilak sexu harreman osoak izaten hasten diren adina. “Jaitsiera ez da oso nabarmena, baina joera baten hasiera adierazten du”, adierazi du Javier Martínez Salmeánek, Madrilgo Severo Ochoa Ospitaleko Ginekologia Zerbitzuko buruak.
|
|
2007
|
|
|
Antibiotikoak sortu zirenetik hirurogei
|
urte
eskasera, erabat aldatu da gizakiak bakterioek eragindako infekzioei aurre egiteko duen modua. Baina aurrerapen horrek badu puntu ahul bat, hain zuzen ere arrakastaren ondorioz:
|
|
|
Kongresua Espainiako espezialitateak epidemiaren urterik txarrenetatik izan duen topaketarik handienetakoa da, laurogeita hamarreko hamarkadaren lehen erdian. 25
|
urte
eskasean, GIB/ HIESa gaixotasun kroniko bihurtu da, baina ez du albo ondorio larririk. Gaur hasten den kongresurako deialdia “Agertoki berria” da.
|
|
|
Villa, Asturiasko Alonso bezala, bi lasterketa irabazi ditu eta 2007ko GP2 txapelketako taularen goiko aldera doa. Gainera, 19
|
urte
eskaseko piloturik gazteena da. Ia bi hamarkada eman dituzte pertsona gisa eta pilotu gisa trebatzen, eta, kasurik onenean, 1 Formulako talde batentzat probak egingo dira, eta agian denboraldi baterako fitxatuko dira.
|
|
2008
|
|
|
Maria eta Vincent Alemanian bizi dira, ohikotik kanpo, Maria espainiarra ez bada eta Vincent nederlandarra ez bada. Horien artean, ingelesez komunikatzen dira, eta bi
|
urte
eskaseko alaba egunero lau hizkuntzatan agertzen da: gaztelaniaz, nederlanderaz eta ingelesez, familia eta eskola testuinguruan.
|
|
|
Ikerketa Zientifikoen Goi Mailako Zentroko (CSIC) ikertzaileak izan dira gaiari buruzko lehen ikerlariak. David Nogués Bravok, ikerketaren arduradunak, adierazi du duela bost
|
urte
eskas hasi zirela kontuan hartzen bi faktoreen efektu konbinatua. “Ildo horretatik, iraganeko klima eta mamutez aurkitutako hezurren banaketa erlazionatzen dituen eredu bat egitea lortu dugu.
|
|
|
Diagnostikorik eta tratamendurik gabe Ezin da jakin oraindik mendekotasunak eragiten dituen buruko gaixotasunak, edo alderantziz Laurogeita hamarreko hamarkadan, ‘Epidemiological Catchment Area’ izeneko azterlan batek, ECA Proiektuak, gaixotasun mentalak Estatu Batuetako biztanleen artean duen eragina aztertu zuen, eta jakinarazi zuen nahaste psikiatrikoak zituzten pertsonen erdiek, gainera, mendekotasun jarrera ere bazutela, legez kanpoko drogen kontsumoa kasu. Baina oraindik ez dago arazo horri buruzko daturik Espainian, eta Patologia Dualaren Azterketa eta Ikerketarako Espainiako Elkartea (AEIPD) ez zen sortu duela hiru
|
urte
eskas arte. Hain zuzen, psikiatren lehen helburuetako bat patologia dualak Espainian duen eragina neurtzea da.
|
|
|
2007an, merkatu hori %450 hazi zen, 7.800 milioi euroko negozioa sortu zuen eta 26.000 pertsonari zuzeneko eta zeharkako enplegua eman zien. Bi
|
urte
eskasean, instalazioak hirukoiztu egin ziren eta 18.000 baino gehiago. Energia berriztagarri horren primek, diru-laguntzek eta hazkunde aurreikuspenek garapen ikusgarri hori ahalbidetu zuten, eta aditu batzuek eraikuntzaren sektoreko espekulazioarekin konparatu zuten.
|
|
|
Musikariek kontsolaren agintea hartzen dute Chris Chike 16
|
urte
eskaseko estatubatuarra da, eta bere herrialdeko izar bihurtu da; CBS News albiste katearen moduko hedabideen arreta ere erakarri du. Haren merezimendua?
|
|
2009
|
|
|
Duela bi
|
urte
eskas, Energiaren Batzorde Nazionalak uste zuen eragin hori %4koa zela.
|
|
|
Tarifa elektrikoaren defizitak (elektrizitatea sortzeagatik onartutako kostuaren eta konpainiek kontzeptu horrengatik ezar dezaketen prezioaren arteko aldea) argiaren ordainagiria %10 garestitzen du dagoeneko, metatutako zenbatekoa 23.000 milioi euro ingurukoa baita. Duela bi
|
urte
eskas, Energiaren Batzorde Nazionalak uste zuen eragin hori %4koa zela. Horixe esan zuen atzo Miguel Sebastián Industria ministroak, eta egun hauetan konpainiekin itxi du “jasangaitza izateaz gain bidegabea” den sistema bat akabatzeko formula.
|
|
|
Hain zuzen, 2006 urtean gure herrialdean lan irregularrari buruz egindako azterketa sindikal baten arabera, “ekonomia da enpresaburuak, enplegatuak eta beren kontura diharduten langileak ekonomia”. Eta herrialdearen ekonomiaren goraldian, duela bi
|
urte
eskas, enplegu irregularra Europar Batasuneko Barne Produktu Gordinaren (BPG)% 19 zen, eta fakturazio nazionalaren% 23 Hala ere, espero izatekoa da aitortu gabeko lana nabarmen areagotzea krisiaren labore saldoak. Batzuek oinarrizko lan eskubideak galtzen dituzte ezkutuko enpleguan lan eginez, sektore batzuetako alternatiba langabezia delako Izan ere, gaur egun dauden postu askok ez dute legezko araudia betetzen.
|
|
|
Duela bi
|
urte
eskas, Burtsa merkatu oparoa zen, inbertitzaile askorentzako oparotasunaren sinonimoa. Inoiz harengana hurbildu ez ziren aurreztaile batzuek ere beren diruaren zati bat inbertitzea erabaki zuten, irabazi erraz eta azkarrak lortzeko aukerak erakarrita.
|
|
|
Duela bi
|
urte
eskas etxebizitza bat erosi berri zuenak edo erosteko zorian zeudenek porrot egin zuten, gaur egun, finantza krisiak aukera hori zapuztu die gehienei. Pertsona askok, erosteko aukerarik gabe baina etxea egoera onenean ez dagoela jakinda, aldatzea erabaki dute.
|
|
|
Massachusettseko Teknologia Institutuko (MIT) Byoungwoo Kang eta Gerbrand Cediek garatu dute asmakuntza. Bateriek gaur egun eskaintzen duten errendimendua hobetzea proposatu zuten, energia pilarearen alde batetik bestera eramaten duten kanalen diseinu berri baten bidez. Bateria hori bi
|
urte
eskasean merkaturatu daiteke. Litiozko bateriek errendimendu energetiko ona eskaintzen dute gaur egun, baina haien ahulezia potentzia txikia da, edozein arrazoirengatik aparteko ekarpena behar den une jakin batzuetan.
|
|
|
Auto gehiago, petrolio eskari handiagoa Aurreikuspenen arabera, datozen urteetan petrolio eskaria asko handituko da, batez ere Txinan eta Indian motorizazio maila handitu ahala, RACC Batzordeak adierazi duenez. Kalkulatzen da 30
|
urte
eskas barru munduko auto parkea egungo 900 milioi unitatetik 1.800 milioi unitatera pasatuko dela. Hala ere, petrolioaren eskaintza gero eta gehiago mugatuko da.
|
|
|
Orain, Bartzelonako ospitaleko espezialistak tratamendua beste arlo kliniko batzuetara zabaltzeko modua bilatzen ari dira. Teknika berriak “beste ebakuntza kirurgiko batzuk historiara igaroaraziko ditu”, duela hamar
|
urte
eskas aurkitutako tratamenduak “zaharkitzen hasten dira” esan baitzuen Barretek. Parry Romberg en sindromea orain arte inplanteekin, mikrokirurgiekin eta ehun transplanteekin tratatzen zen; metodo horiek, medikuak azaldu zuenez, ondorio ugari eragin dituzte.
|
|
|
Baina oso bestelakoa da praktika. Bi
|
urte
eskasean mota guztietako etxebizitzak erostetik berriak, bigarren eskukoak, plano gainean…, eta ia edozein preziotan, etxe bat erosten hasi aurretik" asko" pentsatzera igaro gara. Hau da galdera:
|
|
|
Inguruko herrialdeetako ohituren oso bestelakoa zen etxebizitza erosteko ohitura errotuak baztertua zuen aukera hori merkatu minoritario batera. Duela bi
|
urte
eskas, jabeen ehunekoak puntu batzuetan gainditzen zuen Europako batezbestekoa. Baina egun batean burbuila hustu egin zen, eta lehen ikasleen, etorkinen eta errenta txikiak zituzten familien higiezinen aukera berezkoagoa zena nahitaezko irtenbide bihurtu da, krisia saihesten saiatzeko.
|
|
|
Esklerosi anizkoitzaren aurkako itxaropen terapeutikoak indartu egin dira Esklerosi Anizkoitzaren Tratamendurako eta Ikerketarako Europako Batzordearen 25 Biltzarrean, Düsseldorfen (Alemania). Duela 15
|
urte
eskas, gaixotasun neurologiko kroniko eta degeneratibo horrek ia ez zuen tratamendu eraginkorrik. Hala ere, azken hamarkada eta erdian zenbait aurrerapen lortu dira:
|
|
|
" Swap" deritzenak dira, finantza produktu legala, baina arrisku handikoa, eta milaka pertsonak diru kopuru ikaragarriak ordaindu behar izan dituzte horrelakoa ez zen aseguru baten truke. Duela bi
|
urte
eskas, Gobernuak banketxeei eskatu zien bezeroei laguntzeko produkturen bat eskaini ziezaietela, interesen igoera handi baten kasuan, hipotekengatik edo bestelako maileguengatik gero eta gehiago ordaintzeko arriskua saihesteko. Bankuek aseguru moduko bat merkaturatu zuten, teorian bezero onenei babes hori ematen ziena.
|
|
2010
|
|
|
" Letra txikia" beti irakurri behar da; izan ere, batzuetan baldintzak oso zorrotzak dira, interesak eta komisioak" ustekabekoak" dira, edo penalizazioak gogorregiak dira bezeroa hilean behin ordaintzen bada. Berankortasun indizea izugarri igo da bi
|
urte
eskasean. 2007an %0, 75era iristen ez bazen, gaur egun %5etik gora dago.
|
|
2011
|
|
|
Produktu izarretik ahaztura. Duela bost
|
urte
eskas, oparoaldi ekonomikoan eta gehiegizko kontsumoan, kreditu azkarrek izugarrizko gorakada izan zuten. Familia askoren barruan kokatu ziren zuloak estaltzeko edo xahutzearen kulturara igotzeko finantza tresna egoki gisa, hala nola gailu teknologikoak, bidaiak, autoak edo bitxiak.
|
|
2012
|
|
|
Azken hori gertatzen da emakume haurdunak Rh negatiboa duenean, eta haurtxoarena, berriz, positiboa denean. Duela 50
|
urte
eskas, alde horrek bularreko haurren eritasun hemolitikoa eragiten zuen, bizirik jaiotako 100.000 haurreko 48 haur hiltzen zituena. Gaur egun, bateraezintasunak badu konponbidea, adituek gomendatutako immunizazio jarraibideak eta kontrolak betez gero.
|
|
|
Hala ere, oraindik ez da nahikoa atrakzioei eustea: duela bi
|
urte
eskas, EROSKI CONSUMER ohartu zen jokoen herenak akatsen bat zuela. Parkeek egunez egun hobetzen dituzte beren diseinuak, material berriak dituzte eta segurtasun arau zorrotzei lotuta daude.
|
|
2015
|
|
|
Bartzelona 17 postutik 11.era igo da, apustu ausart eta iraunkor batek emaitzak ematen dituela frogatzean. Duela zortzi
|
urte
eskas, bizikleta lekukotza zen, eta, gaur egun, hainbat neurri instituzional hartu dira, hala nola zirkulazioa arintzea (30 kilometro baino gehiago dituen munduko hirietako bat da) edo «munduko bizikleta onenetako bat». Kataluniako hiriburua populazio handientzako eredua da, eta «argi urteak» eramaten ditu Mediterraneoko beste hiri batzuetara, hala nola Erromara.
|
|
2017
|
|
|
Esklabo lana Indian modan dauden enpresek irabazi dezaten. Ikus dezagun modaren munduko erraldoiek 15
|
urte
eskaseko milaka milaka neska eta neraberen giza eta lan eskubideak urratzen jarraitzen dutela. Astean 68 orduko lanaldia izaten dute, urteko 365 egunetan, eta egunean 1,3 euro baino ez dute egiten, eta baldintza penagarrietan egiten dute lan esklabotza eta bortxazko lana txandakatzeko.
|
|
|
Eta ehungintzaren atzetik, galdetzen da zergatik kamiseta bat hiru euro kostatzen den edo nork egiten duen? Indian 15
|
urte
eskaseko neskatoek eta nerabeek zein lan baldintza kezkagarritan lan egiten duten jakitea eta munduan 4.000 adingabe hiltzen direla egunean, nahikoa arrazoi da mendebaldeko herrialdeetako kontsumoa nolakoa den aztertzeko. Kontsumo arduratsua egitea kontzientzia soziala hartzeko modu bat da.
|
|
2018
|
|
|
Ez da harritzekoa: duela zortzi
|
urte
eskas, hamar milioi turista baino gehiagok bisitatu zuten Siria; Omeya de Damasco meskita turista biltzaile hutsa zen argazkiak egiten; eta aberastasun horrek herrialde arabiarraren BPGren %10 baino gehiago ematen zuen. Bisitari kopuru hori %90 murriztu da, eta badirudi denbora asko duela errekuperatzeko.
|
|
2019
|
|
|
Eta haren eragina areagotu egin da. Duela 15
|
urte
eskas biztanleen %70i eragiten zien, Elsevier mediku aldizkarian argitaratutako artikulu osoak jasotzen duen bezala, gaur egun pertsonen %80ri eragiten die, eta lehen lan absentismoa eta ezintasun iraunkorra da herrialde industrializatuetan. Jatorri mekanikoa dute lunbalgiaren arrazoi nagusiek.
|
|
|
Bai Google Assistant, bai Siri (Apple), bai Alexa (Amazon), lehenbizi aktibatu egin ziren smartphone batean, eta, ondoren, bozgorailuetara eta gailu domotikoetara (telebistak, labeak eta bestelako etxetresna elektrikoak) jauzi egin zuten, eta, hala, Gauzen Internet deritzonaren buru izan ziren. Bi
|
urte
eskasean, bozgorailu adimendunen populazioak gailu horien begiak eta belarriak gure etxearen intimitatera eraman ditu. IABren (Interactive Avisising Bureau) ‘Estudio Anual de Audio Online 2019’eko datuen arabera, espainiarren% 9,3k bozgorailu adimenduna du, konektatutako autoaren ehunekoa baino handiagoa —Interneterako eta/ edo haririk gabeko sare lokalerako sarbidea duena—(% 6,9) eta smartwatchetatik gertu(% 12,2).
|
|
2020
|
|
|
Etorkizuna ez da itxaropentsua. Bost
|
urte
eskas barru, melanomak eragindako heriotzen kopurua %20 handituko da, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) kalkuluen arabera. Eta prebentzio eta detekzio goiztiarreko ohiturak aldatzen ez baditugu, kopuru hori %74ra igoko da 2040rako; hau da, 100.000 heriotza inguru izango dira arrazoi horrengatik.
|
|
|
Herrialde horietako batzuk, kakaoa, bere ekonomiaren funtsezko zatia da. Ghanan, adibidez, BPGaren %16 da; Boli Kostan, milioi eta erdi tona inguru biltzen dira urtean; Ekuadorreko ekoizpena munduko zaharrenetako bat da; Indonesiakoa, berriz, 40
|
urte
eskasekoa da, baina izugarri hazi da, hirugarren ekoizlea izan arte. Kakaoaren laborantza eta tratamendu baldintzak ez dira berdinak munduko leku guztietan, eta merkatuan gero eta eskaera handiagoa izateak arriskua dakar ingurumen jasangarritasunerako eta lan baldintzetarako.
|
|
|
Hamar
|
urte
eskasean, aldatu egin da marka zuriei edo banatzaileen markei (MMDD) buruz dugun pertzepzioa, haientzat egiten direlako. Orduan, produktu horiek ez zuten merkataritza erakargarritasunik, ez publizitaterik, ez onarpenik, itxura sinpleko ontzi eta diseinurik, supermerkatuetan saltzen ziren, prezio murriztukoak, eta hornitzen zituen enpresa edo katearen logotipoa zuten.
|
|
2022
|
|
|
Entzumen arazoak ez dira arinak, ezta gutxi ere. Osasunaren Mundu Erakundearen arabera (OME), 1.500 milioi pertsona inguru bizi dira entzuteko urritasunen batekin, eta 30
|
urte
eskas barru 2.500 milioi izango direla kalkulatzen da. garaiz aurreko gorreria (eta itzulezina) handitzen doaz.
|
|
|
Algarroboa modan dago. Hamar
|
urte
eskasean, ia aziendarentzako elikagai gisa erabiltzetik hamaika produktu egiteko erabiltzera igaro da. Beraz, gaur zoparaino… hitzez hitz. Algarrobak abantaila ugari ditu, hala nola hainbat elikagaitan osagai gisa erabiltzeko moldakortasuna, ezaugarri organoleptiko erakargarriak eta osasunerako onurak.
|
|
2023
|
|
|
Elikadura, oso zientzia gaztea Duela milaka urte hasi ziren jakiak gure organismoan nola eragiten duten ikasten, baina duela gutxi hasi ziren aztertzen, metodologia zientifiko bati jarraituz. Ideia bat izateko, aminoazido esentzialak, hau da, gure organismoak sintetizatu ezin dituenak eta dietaren bidez irentsi behar ditugunak, duela 100
|
urte
eskas William Cumming Rose biokimiko estatubatuarrak identifikatu zituen. Hau da, nutrizioa oso zientzia gaztea da, eta horregatik da hain aldakorra.
|