|
2002
|
|
|
Gure bidea ere ez da erraza izan, baina hor gaude hainbat udaletan, diputaziotan, Eusko Jaurlaritzan... Hori pertsona baten inguruan eta EAren kasuan ere hortatik asko egon zen, esan dezagun egia
|
sortutako
alderdi berri bakar batek ez du lortu. Eta guk hor segitzen dugu, 120.000 botoen bueltan.
|
|
|
Falange Española de los Trabajadores. José Antonio Primo de Rivera politikari espainiarrak
|
sortutako
alderdi politikoa izan zen. Irratiek alderdi horren siglak bereganatu zituzten izendatzeko.
|
|
2004
|
|
|
Kanpionek badaki nortzuekin ari den teke mekean. Aranaren eskola euskaralogikoaren arrakasta funtsean berak
|
sortutako
Alderdiari zor zitzaiola esaten baitzen han eta hemen, haren euskalaritza arrazoi zientifikoetan baino gehiago politikoe tan oinarritzen zela, alegia, aranazale hauek beren maisuaren euskarari buruz ko iritzi nagusiak gizarteratzeari gogor ekingo diote, abertzaletasuna eta eus kaletasuna elkarri lotuz.
|
|
2006
|
|
|
Euskara salbatzeko besterik ez bazen ere. Zailagoa zen poli milienalde egotea milien alde baino, zeren jende gehiena trufatzen baitzen ETA politikomilitarraz eta berak
|
sortutako
alderdi politikoaz. Duda muda horietan nagoela ETApolitiko militarrak nire osaba bat bahitu duela irakurtzen dut harrituta unibertsitatekoliburutegian nire ondoan eserita dagoen lagun baten egunkarian.
|
|
2007
|
|
|
Sagastaren Gobernuak merkataritza itun espainiar frantsesa erdietsi zuen, baina «Elkarte Errepublikar Militarra» ezkutuko erakundeak babestutako konspirazioaren barruan soldadu talde batzuen altxamenduek ukituta utzi zuten. Altxamenduak mendean hartu zituen arren, Sagastak dimisioa aurkeztu zuen eta erregeak Gobernua José de Posada Herrera Izquierda Dinástica alderdiko (Serranok
|
sortutako
alderdia) parlamentu buruzagiaren esku utzi zuen. Azken horrek, 1883ko urrian, Gobernua eratu zuen talde liberaletako ordezkariekin, Gorteetan Sagastaren alderdia nagusi zela.
|
|
2008
|
|
|
Besteak beste, Kongresurako bidean Marisa Arrue jarri du berriro PPk eta Javier Ruiz Erandioko zinegotzia eta Carlos Iturgaiz eurolegebiltzarkidea ditu zerrendakide. PSE EEk Arantza Mendizabal diputatua aurkeztuko du berriz aukeratua izateko eta baliteke Imanol Zubero EHUko irakaslea senatari ateratzea Pablo Iglesiasek
|
sortutako
alderditik.
|
|
2009
|
|
|
Bere autoan, epaileak Batasuna berriaren antolakuntza zentrotzat jo du D3M plataforma. Bere partez, Askatasunari dagokionez, 1998an
|
sortutako
alderdia dela gogorarazi du, Herri Batasuna legez kanpo geratzear zegoenean, etaerreserban geratu zen ETA/ EKIN/ Batasunaren marka gisa.
|
|
|
Baina urtebete geroago, Batzar Nagusiek kendu egingo dute, Hamaikabateko ordezkarien onespenarekin. EAtik bereiztutako ordezkariek
|
sortutako
alderdia da Hamaikabat.
|
|
2012
|
|
|
Askatasuna eta Justizia Alderdiko buruzagi Mohammed al Beltaguik «erabateko estatu kolpea» izan dela erran du. Anaia Musulmanek
|
sortutako
alderdia da Askatasuna eta Justizia, eta parlamentua deseginda gehien galdu duena dela erran liteke, gehiengo osoa baitzuen bertan. Estatu kolpe horren kronologia ere egin du Al Beltaguik:
|
|
2013
|
|
|
Sabino Aranak
|
sortutako
alderdian, segituan azaltzen dira penduluari9 dagozkion bi posizio klasikoak, Aranaren beraren bi aroei dagozkienak, bestalde: moderatua edo posibilista, batetik; erradikala eta utopikoagoa, bestetik.
|
|
|
1984an bere alderdiaren barruan lehertutako krisi baten ondorioz, Eusko Jaurlaritzako lehendakari Carlos Garaikoetxeak dimisioa eman zuen. Dimisioak areagotu egin zuen alderdi barneko krisia, eta ordura arte hegemonikoa izandako EAJ alderdia bitan banatu zen, Eusko Legebiltzarreko parlamentarien herenak
|
sortutako
alderdi berrira alde egin baitzuen. EAJk, hartara, inoiz baino handiagoa zuen komunikabideen beharra hegemonia politikoari eusteko, ezinbestean etorriko ziren hauteskundeen aurrean.
|
|
2014
|
|
|
dun gehienak, sabino Aranak
|
sortutako
alderdikoak batez ere, hizkuntza garbi, berezi eta desberdin baten alde zeuden, hala nola zegokion orduko pentsamendu nazionalistari, nazionalis moa desberdintasunean oinarritzen da, eta ahal duen guztietan hura areagotzeko ahalegina egiten du?. Ez zuten ezertarako be har euskara, mordoiloa?
|
|
2015
|
|
|
Baina, ikuspegi historikoarekin begiratuz gero, Lortu Arte akordioak aldaketa handia zekarren euskal mapa politikora. Carlos Garaikoetxeak eta haren jarraitzaileek
|
sortutako
alderdi sozialdemokrata zen, eta da, Eusko Alkartasuna; Gernikako Estatutua onartu osteko lehen gobernu autonomikoaren lehendakariaren alderdia, egitura autonomikoak eraiki zituen gobernuko buru izan zenaren alderdia, Ajuria Eneko Itunaren sinatzaileetakoa. Garai batean izandako itzala eta eragina galdua zuen EAk, Eusko Legebiltzarrean ordezkari bakarra izateak adierazten zuenez, baina indar sinbolikoa izaten jarraitzen zuen.
|
|
|
euskalkien batasuna kaltegarritzat jo, eta nork bereari eusteko aldarria egin zuen. Berak
|
sortutako
alderdiak, batez ere Bizkaian zuenez indarra, herrialde horretan egin zen besteengandik bereizteko eta aldentzeko ahalegina eta, XIX. mendearen hasieraz gero, euskara bizkaitarraren eta gainerakoen artean irekitzen ari zen aldea, sakonagoa egin zen XX. mendetik aurrera. Hizkuntzako joera garbizaleek, era berean, Bizkaian izan zuten eraginik biziena, eta hori guztiori dela eta, gainerako euskaldunendako arrotza eta Bizkaiko herritar xeheendako ere ulertezina gertatu zen euskara berria14.
|
|
2016
|
|
|
AEBetan ez da zentroko muturretan
|
sortutako
alderdietara joan botoa; nahikoa izan da alderdi tradizionaletako batean hautagai hiperboliko bat jartzea. Baina han ere, Trumpen mezu diskriminatzaileak alde batera utzita, hark aipatzen dituen behar batzuetan zuzen dabilela adierazi du Bernie Sanders senatariak berak.
|
|
|
1967 gerraren osteko batasun nazionaleko gobernuko kide bihurtu zen lehen aldiz sionismo errebisionistako alderdi bat, Gahal eskuineko koalizioa. 1977ko hautsekundeak Menachem Beginen Likud alderdiak irabazi zituen; lehen aldia izan zen alderdi laboristak, sionismo sozialistatik
|
sortutako
alderdiak, irabazten ez zuena.
|
|
2018
|
|
|
Bide hori jorratzen hasi da Abotsanitz, Hondarribiko ezker abertzalea banatu ostean 2015ean
|
sortutako
alderdia. Ortzi Alonso zinegotziak azaldu du epe motzeko ariketa bat egin dutela:
|
|
2020
|
|
|
Berak
|
sortutako
alderdiko kide ohi batek, Benito Mussolinik, are gehiago ilundu zizkion azken urteak. Mussolinik sozialistak jazarri zituen, Anna bera barne, eta erabat etsita eman zituen azken bizpahiru urteak:
|
|
2021
|
|
|
Francoren erregimenaren ondorengo Estatu espainiarra berritu eta demokratizatu egingo zela zioen dotrina ofizialak. Trantsizioaren garaian, Adolfo Suarez falangista ohiak
|
sortutako
alderdi berriek (UCD eta CDS) hartu zuten aldaketaren ikurra, baina haien abentura tejerazoa deituan amaitu zen. Ondoren, Felipe Gonzalezen PSOE agertu zen sozialismo espainiarraren izenean, eta aldaketaren programan zeramatzala errepublika, federalismoa, ez lerratzea eta NATO bloketik kanpo mantentzea, eta herrien autodeterminazioa.
|
|
|
Euskara salbatzeko besterik ez bazen ere. Zailagoa zen poli-milien alde egotea milien alde baino, zeren jende gehiena trufatzen baitzen ETA Politiko militarraz eta berak
|
sortutako
alderdi politikoaz.
|
|
2022
|
|
|
JxCri egotzi dio alderdi barruko zatiketa gobernura hedatzea, eta hura desegonkortzea. Carles Puigdemont Kataluniako presidente ohiak
|
sortutako
alderdian, bi sektore nagusi daude. Batetik, Laura Borras parlamentuko presidente kargugabetu eta JxCko presidenteak gidatzen duena, ERCk JxCren eskariei muzin eginez gero gobernutik ateratzearen aldeko jarrera argia babesten duena; eta, bestetik, Jordi Turull JxCko idazkari nagusiarena, ERCri exijentziak egin bai, baina koalizio gobernua apurtzeko aukera gustuko ez duena.
|
|
|
Aurreko egunetan, ERCk JxCri leporatu dio alderdi barruko krisia gobernura hedatzea, eta eskatu dio argitu dezala koalizioan agintzen jarraitu nahi duen ala ez. Carles Puigdemont Kataluniako presidente ohiak
|
sortutako
alderdian, bi sektore nagusi daude: batetik, Laura Borras JxCko presidenteak gidatzen duena, ERCk JxCren eskariei muzin eginez gero gobernutik ateratzearen aldeko jarrera argia babesten duena; eta, bestetik, Jordi Turull JxCko idazkari nagusiarena, ERCri exijentziak egin bai baina koalizio gobernua apurtzeko aukera gustuko ez duena.
|
|
|
Egoera horren aurkako haserreak PUKi erasan zion KDPri baino gehiago. Gogoan izan behar da Jalal Talabanik KDPtik bereizita
|
sortutako
alderdia zela PUK, sektore urbano eta aurrerakoien bultzada zuela. Kurdistan autonomoa sortzearekin batera, alabaina, botere kuota banatzera mugatu zen:
|
|
|
botoen %34 eta parlamentuko aulkien bi heren eskuratu zituen. 2001ean Abdullah Gül ek eta Recep Tayyip Erdoganek
|
sortutako
alderdia zen; ordura artean, auzitegiek behin eta berriz legez kanpo utzi zituzten alderdi islamistak, Turkiako sekularismoari mehatxu egiteagatik. Orduan, zatiketa gertatu zen; Gülek eta Erdoganek forma pragmatikoagoak hartzea hobetsi zuten, legearen barruan aritzeko; ohiko alderdi kontserbadoreen irudia nahi zuten, Europako kristau demokraziaren ereduari jarraituz.
|
|
2023
|
|
|
Shetta Thavisin, Pheu Thai alderdikoa. Thaksinek
|
sortutako
alderdikoa da Shetta. Joan den maiatzeko bozetan bigarren gelditu arren, parlamentuaren babesa lortu du.
|
|
|
4 Eusko Abertzale Ekintza Acción Nacionalista Vasca, 1930ean
|
sortutako
alderdi abertzale eta ezkerrekoa.
|