|
2007
|
|
|
Momentu batez, hitz erdika ari ziren bi gizonen elhetarik, La, tte k konprenitu zuen Sara-ko norbaitek
|
sortu
nahi zuela eskuarazko astekari laiko bat eta ez zutela nehor utzi behar aintzintzerat. / Halere Guillaumie de Hiriart radikala eta Dufos du Rau Lycée ko erakaslea alde eman zitzaizkon.
|
|
2008
|
|
|
Eta Akademiaren autoritate mugatuaren kontua ere ez dirudi Azkuerena zenik. Nolanahi ere bai
|
sortu
nahi zen Akademia prestigiotsu bat, lau euskal Diputazioen babespean eratzea proposatuz.
|
|
|
Santa Teresaren idazkera goxoa ere, ahozko hizkeratik hurbilekoa eta diminutiboekin bigundua Azkueren formetara ondo egokitzen da (bilbotar apaizak ere diminutiboak erabiltzeko ohitura handia zuen). Pentsa daiteke Santa Teresak agintari karmeliten erresistentziari aurre eginez ordena erlijiosoa erreformatzeko eta komentu berri bat sortzeko egin zuen borroka ere Azkuerentzat eredugarria izan zitekeela, berak ere, hainbat gizarte oztoporen aurka
|
sortu
nahi izan zituen eta erakunde euskaltzaleak, baita Eliza barruan ere.
|
|
|
Baliteke, Azkuek Tours-en izan zuen gida espiritualak, Bussyk eragitea debozio hau, hura ere salestarraren zale handia baitzen439 Hainbat urte geroago, 1919an Azkuek apaizen elkarte bat
|
sortu
nahi izan zuelarik, taldearen patroi gisa San Frantzisko Saleskoa jarri nahi izan zuen440 San Frantzisko Saleskoaren ezaugarri batzuk, Espasa entziklopedian ageri direnez, hauek ziren: «de feliz memoria, brillante fantasía, clara inteligencia, voluntad enérgica, corazón dulce y sensible, fué dueño siempre de sí mismo.» Beraz, esan liteke Azkueren izaera idealera nahiko ondo egokitzen zen eredua zela Saleskoa.
|
|
|
Dena dela, Urkixoren azken hitzek erakusten dute berak (Urkixok) ez zuela interes berezirik hiztegi moderno bat egiteko, soilik euskal hitz tradizionaldun hiztegia egitearekin konformatzen baitzen. Horren aurrean, Azkuek erdal hitz guztientzat aurkitu edo
|
sortu
nahi zuen euskal ordain bana, euskarari bizitzako arlo guztietan eman nahi baitzion erabiltzeko aukera.
|
|
|
440 Cf. Alderdi integristaren inguruan 1892an
|
sortu
nahi izan zuen euskarazko aldizkari horretaz ikus Nocedalen 1892.02.11ko, Broutaren 1892.02.14ko eta 1892.03.09ko, Zenarrutzabeitiaren 1892.02.14ko eta Azillonaren 1892.04.15ko gutunak Azkueri.
|
|
|
Euskaltzaindiaren egitasmoen artean «andiena, urte batzuetan beintzat, Elazkoa (Prensa Vasca), neu zuzentzaile nazala, sortzea» izango zela505 Hau da, euskaltzainburuaren kargura euskal egunkari bat sortu gura zen. Bitartean Euskaltzaindiak bere indar eta geriza eskaintzen zien garaiko euskal astekariei, adibidez Zeruko Argiari, zeinentzat Akademiak dirulaguntza eskatzen baitzien erakunde publikoei506 Beraz, euskal egunkaria
|
sortu
nahi ez ezik, kazeten eta administrazioaren arteko zubi lana ere egiten zuen Euskaltzaindiak.
|
|
|
Eraketari dagokionez Hego Euskal Herriko lau Diputazioen gain jartzen zuen korporazioa sortzeko zeregina, baita mentenu gastuen ardura ere. Iparraldeko erakundeei partaide izateko aukera aitortzen zien Diputazioen baldintza berberetan, baina haien adostasunari itxaron gabe
|
sortu
nahi zuen Akademia. Lehen kideak Diputazioek (edo Iparraldeko erakundeek) izendatuko zituzten, euskalki desberdinak ordezkatzen saiatuz eta hortik aurrera Akademia bera arduratuko zen hurrengo izendapenez.
|
|
|
Abadia anderearekin izandako batzarretan akademiko posibleen izenak pausatu zituen Azkuek (gorde ez direnak), bai eta euskalki literarioa batzeko komenientzia aurrenekoz aipatu ere, aukera gisa gipuzkera edo lapurtera proposatuz69 Beraz 1897tik 1900era bitartean hizkuntzabatasunaren beharraz ohartu zen Azkue eta euskalki zentralen inguruan eraiki gura izan zuen. Halaber, ohargarria da Akademia horren babespean bilbotar apaizak beste zenbait ekimen
|
sortu
nahi izan zituela: «En una de las dos casas destinadas... generales se fundará, bajo la dirección... una escuela... la formación de maestros de 1.ª ens... »70 Euskaraz arituko zen ikastetxe bat sortu nahi zuen, beraz, eta baita irakasleeskola bat ere, dena Akademiaren babespean.
|
|
|
Halaber, ohargarria da Akademia horren babespean bilbotar apaizak beste zenbait ekimen sortu nahi izan zituela: «En una de las dos casas destinadas... generales se fundará, bajo la dirección... una escuela... la formación de maestros de 1.ª ens... »70 Euskaraz arituko zen ikastetxe bat
|
sortu
nahi zuen, beraz, eta baita irakasleeskola bat ere, dena Akademiaren babespean. Azkenik Akademiaren antolaketari buruzko ohar batzuk egin zituen:
|
|
|
Izan ere, Azkuek hiztegi ereduzko bat
|
sortu
nahi zuen, eta lehen partea egiteko bere izen soila aski izan bazen ere, bigarren parteak autoritate handiagoa zuen, eta hori erakunde batek eman zion: Zurtzaingoak.
|
|
|
Zentzu horretan Azkuek euskarazko eskolak
|
sortu
nahi bazituen ere, Europako nazio aurreratuenen ereduan inspiratuz egin gura zuen. Hau da, ez zuen euskara moduko hizkuntza minorizatu batentzat bigarren mailako irakaskuntza bat planteatzen, baizik lehen mailakoa, aleman eredukoa, Frantziako III. Errepublikak egin zuen bezala.
|
|
|
Hau da, ez zuen euskara moduko hizkuntza minorizatu batentzat bigarren mailako irakaskuntza bat planteatzen, baizik lehen mailakoa, aleman eredukoa, Frantziako III. Errepublikak egin zuen bezala. Eta horretarako, ikusi den bezala, umezurtzak euskaraz heziko zituen zentro bat
|
sortu
nahi izan zuen, eta hari lotuta irakasle eskola bat, euskaldun irakasleak formatuz joateko. Zurtzaingo egitasmoa aurrerago ikusiko bada ere zehaztasun handiagoz262, jada aurreratu daiteke proiektua bertan behera geratu zela bideragarritasun faltagatik.
|
|
|
Julio Urkixo 1950ean hil zelarik, jada ez zen geratzen euskaltzain bat ere euskaraz mintzatzeko gai ez zenik; eta hola, Krutwigen ekimenez, eta Azkueren babespean, Akademiak arau bat onartu zuen aurrerantzean batzarrak euskaraz egiteko. Ez kasualitatez, garai berber hartan Krutwigek Bilboko Nuevo Ateneo elkartean euskara hutsezko jakintza sail bat
|
sortu
nahi izan zuen403 Euskara mundu unibertsitarioarekin uztartu nahiko zuen sentiberatasun berri bat hasten ari zen. Eta Euskaltzaindia, Azkue hil aurretxoan eta bere aldekotasunarekin, euskaraz funtzionatzen zuen goi mailako lehen erakundea bihurtu zen.
|
|
|
Batasunaren aurka aktiboki ari zirenen artean, aldiz, bi mota nagusi nabarmendu behar dira nire ustez: batetik Bizkaiko sabindar gotorrak, zenbait euskalki jaso
|
sortu
nahi zituztenak, eta bestetik euskara edonola ere estandarizatzearen aurka zeudenak, maila jasoan ibiltzeko gaztelania edo frantsesa lehenesten zutelako. Azken kasu honen eredu ziren Menéndez Pidal Espainiako Hizkuntza Akademiako burua eta Unamuno Salamancako errektorea.
|
|
|
Akademia euskararen aldeko proiektu sozialetarako baliatzeko beste saio batzuk are urriagoak gertatu ziren. Hola, 19201921 artean, Azkuek euskara hutsezko egunkari bat
|
sortu
nahi izan zuen Euskaltzaindiaren babespean (lehenago Euskalzale astekaria Euskaldun Biltokiaren babespean atera zuen bezalatsu). Izatez egunkaria gipuzkeran oinarrituriko hizkuntza eredu estandarra bultzatzeko baliatu nahi zuen.
|
|
|
Gutun batean aipatu zuenez, «tratamos de centralizar en lo posible la vida de la Academia procurando vivan la mayor parte de sus doce miembros de número en Bilbao o sus cercanías»360 Eta saiatu ere egin zen urte hartan hautatu nahi zituen euskaltzainak, besteak beste Jean Etxepare eta Damaso Intza Bilbora ekartzen (biak printzipioz prest zeuden). Haiekin eta beste euskaltzainekin batzorde iraunkorrak
|
sortu
nahi zituen, astean zehar lan egingo zutenak, dela euskararen sustapenean, dela ikerketa proiektuetan. Baina Bilbo inguruan lantalde iraunkorrak sortzeko asmoek huts egin zioten (Damaso Intza Nafarroan geratu zen, eta Etxepareren ordez hautaturiko Lacombek Parisen bizitzen segitu zuen) 361.
|
|
|
Ondo zekien hori Azkuek. Bizi osoan aritu zen bere egitasmoak bermatzeko erakunde eta plataforma babesleak
|
sortu
nahian. Azkue, inoiz baino gehiago, Akademiaren arima izan zen gerraostean.
|
|
|
Izan ere, ez zen Azkue euskaldunentzako hizkuntza eredu jaso bat
|
sortu
nahi zuen bakarra. Arana Goirik ere, ortografia proiektu bat (1896), izendegia (1897), neologismoak eta beste hainbat proposamen linguistiko egin zituen euskara arautzeko.
|
|
|
Proposamen hau ez bide zen Azkueren oso gustokoa izan. Bat zetorren bere asmoekin autoritatedun Akademia bat
|
sortu
nahian, Diputazioen babesa izatean, bilerak maiztasunez egiteko aurreikuspenean, etab. Baina finkaturiko helburuak nahiko anbiguoak ziren: ez zen argi geratzen, adibidez, euskara batu behar ote zen ala ez (zeren batasun helburua zehazten da baina euskara eta euskalkiak nahasgarriro aipatuz).
|
|
|
Halaber Azkuek Iparraldeko hautagai posible gehiagoz egiten zion galdera Broussaini, eta, aukera gisa, Daranatz, Constantin eta Lacombez eskatzen iritzia. Akademiko izateko baldintzen artean euskaldun izatea sortzez eta hizkuntzaz, linguistika jakintzak izatea eta lanerako prest egotea aipatzen zizkion, asmoa Akademia hamabostero Donostian biltzea baitzen229 Ikusten denez Akademia aktibo bat
|
sortu
nahi zuen Azkuek.
|
|
|
Beraz apezpikua bera konbentzi zezakeen seminarioan eta eskola katolikoetan euskara irakats zedin, eta ziurrenik ez zuen arazo handirik izango Akademiaren Donostiako batzarretara joateko. Laburbilduz, «ce serait une excellente acquisition pour Izkelzaingoa.» Ikus daiteke, Broussainek, Azkuek bezala, ez zuela Akademia eruditu soil bat
|
sortu
nahi, baizik euskalgintza osoa dinamizatzeko balioko zuen erakunde bat230.
|
|
2009
|
|
|
Ezagutzen dugun egitasmo zaharrena 1956koa da, Jokin Zaitegiren. Euskal idazle Alkartasuna?. Idazleen etxe bat
|
sortu
nahi izan zuen. Euskaltzaindiak, Arantzazun 1956ko Biltzarrean,, euskaldun ikasiei?
|
|
2010
|
|
|
Ez da arrazoizkoa, beraz, konexioeta aktibazio ardura osoa ULIBARRIren bizkar gainera botatzea286 Laguntza handia lukete eskolek eta irakasleek, baita guraso kezkatu askok ere, ingurumeneko ekintza bideok lekuan lekuko iniziatibaz eratuko balira, guztia, goiko, en ardurapean utzi gabe. Etorri oneko hiztunak, ez nolabaiteko elebidunak,
|
sortu
nahi baditugu osagarrizko laguntza horien eta beste askoren beharrean da eskola. Berak bakarrik ezin du halakorik egin, ez orain eta ez gero.
|
|
|
Eta hasieran, apaizengana jotzen nuen, bai, herriko bataioen zerrendak eta haurren datuak eskatzera. Apaizei esaten nien haur eskola modukoa
|
sortu
nahi genuela herrian, eskola publikoan beranduago hasten zirelako orduan. Apaizek datuak eman, bilera bat non antola genezakeen esan, eta deialdia egiten nuen eskutitzen bitartez?, jarraitu du Rekartek.
|
|
|
Ikastola bihurtzen zen ardatz, beraz; horixe zen ideia zentrala. . Euskal Herri mailako kooperatiba bat
|
sortu
nahi genuen, ikastola bakoitza ardatz hartuta?.
|
|
2012
|
|
|
esker jartzen da agerian itzulpenaren ahalmen sortzailea eta literaturaren garapen ahalmena (Borgesek, esaterako, malas traducciones edo itzulpen txarrak defendatzen zituen; haren teoría del maltraducir delakoaren arabera, ezinbestekoa da jatorrizko testua, gaizki itzultzea? obra berri eta berritzaile bat
|
sortu
nahi bada).
|
|
2016
|
|
|
Publikoaren tokia oso garrantzitsua zen Larzabalek taldeekiko eta publikoarekiko
|
sortu
nahi zuen komunikazioaren baitan, dinamika azkarra piztu zen, urtetan iraun zuena.
|
|
|
Diskurtso lasaiak, pazientzia ez ziren Larzabalen nortasunean agertzen, ez eta antzerkietan garatu nahi zituen helburuetan. Oso zintzoa eta errespetuzko gizartean astinaldia
|
sortu
nahi zuen, hau ezagutzen dio Lafittek eta ozenki plazaratzen du mezuaren esanahia, besterik erran gabe, baina salatu gabe. Nonbait piztu zuen esperantzari erantzun zuzena ematen baitzuen.
|
|
2021
|
|
|
Al eta ote, baina, ez dira pragmatikoki bateragarriak: " al erabiltzen den testuinguruetan hiztunak entzulearengan erantzun bat
|
sortu
nahi du; ote azaltzen deneko perpausetan, ordea, hiztunak ez du entzulearengandik erantzunik jasotzea espero" (Monforte 2020: 242).
|
|
2023
|
|
|
1398 urtean agertzen hasi ziren, eta Karlos V.ak 1404an onespen berezi bat eman zien, misterioak antolatzeko baimena, 1518an Frantzisko I.ak berretsi zuena. Lehen aldia zen talde osatu batek egitura iraunkorra
|
sortu
nahi zuela. 1541a arte kofradiak xutik iraun zuen, herritarren artean arrakastarekin.
|
|
|
— Familia euskaldunen sareak
|
sortu
nahi ditu. Auzo herri barruko topaketa ez ezik, talde eta ekimen bereko partaide izatea ere ahalbidetuko du programa honek, eta sare moduan antolatzeko era eskainiko du.
|