|
2008
|
|
|
Administrazioen zeregina ezinbestekoa da hizketa teknologien sustapenean, batez ere hizkuntza komunitatea, gurean bezala, txikia denean. Beraiek baldintzatzen dute, hein handi batean, jarraituko diren ildo estrategikoak, eta beraiek
|
sor
ditzakete teknologia garatzeko baldintza egokiak. Horren adibide garbia dugu bitartean Alemaniako gobernuak Verbmobil proiektuaren bidez egindako apustua.
|
|
|
Gerta daiteke gehiengo menderatzailearen eta hizkuntza gutxiengoen iritziak baino aurrerakoiagoak edota tolerantzia gutxiagokoak izatea hizkuntza politikak. Hezkuntzan eta komunikabideetan duen kontrol instituzionalaren bidez, estatuak aldatu egin dezake estatuak berak hartutako jarrera ideologikoaren legitimitateari buruz gizarteak duen iritzia, eta gehiengo menderatzailearen eta bere hizkuntza gutxiengoen artean harreman ingurune harmoniatsua, gatazkatsua edo liskartsua
|
sor
dezake
|
|
|
Hortaz, nahiz eta gutxiengoaren taldea asko mobilizatu talde menderatzaileko erabakihartzaileak konbentzitzeko eta babes instituzionalean aurrerapenak egiteko, finkatuta dauden hizkuntza politika asimilazionistek entzungor egin diezaiekete ahalegin horiei nahi izanez gero, eta azkenean gutxiengoaren hizkuntzaren aldeko aktibismo hori poliziaren bidez zapaldu dezakete. Gainera, hizkuntza gehiengo menderatzaileak fundazio mitoak
|
sor
ditzake hizkuntza asimilazioa legezkotzat jotzeko. Frantzian, esaterako, honako fundazio mito hau sortu zuten:
|
|
|
Geroz eta parekotasun handiagoa dago herritarren eta hedabide handien artean; gaur egun, edonork
|
sor
dezake bere bloga; argitalpen sinplea, nahi bezain jantzia eta interaktiboa. Badira blog komertzialak, instituzionalak eta hedabideei lotuak; baina batez ere, milaka eta milaka dira blog pertsonalak, bakoitza bere egileak sortua.
|
|
|
Euskal hedabideen arteko indar zentripetu beregain bat
|
sor
lezake kala berean aritzeak. Eta, indar hori areagotzeko, euskarazko hedabideen artean sustatu litzateke euskarri askotarikotasunean aritzeko izpiritua, horrek laguntzen baitu eduki berarekin, era askotariko transformazioei esker, batetik kontsumitzaile gehiagorengana heltzea eta, bestetik, enpresa desberdinen artean joan etorriko produktuen jario adostu bat egituratzea.
|
|
2009
|
|
|
Horrela hezurmamituko litzateke herri honetako nazionalistek amesten duten" Donostia Baiona euro hiri" ospetsua, euskal metropoli barreiatua. Amets harrigarria zinez, susmo bat
|
sor
dezakeena, alegia, ea euskal nazionalistek eta nazionalista Espainia zaleek ez ote duten mundu bertsua irrikatzen. Donsotia Baiona euro hiria izan da amets horren lehenengo proposamena5.
|
|
|
Irakasgai honen inguruan ikasleek zer zekiten eta zer espero zuten aztertzean, oso eztabaida interesgarria sortu zen pertsona horien prestakuntzari begira, hizkuntza anitzeko hezkuntza programetan parte hartuko baitute profesional gisa. Ikasle bakoitzak hizkuntzak ikasteko bere prozesuari buruzko diskurtsoa
|
sor
zezan, elebidun edo eleaniztun izateko zer ibilbide egin duten idazteko eskatu genien. Ikasle bakoitzak bere kontakizuna nahi bezala idatz zezakeen arren, arlo jakin batzuk nabarB ereduan eskolatutako ikasleek baloratu egiten dituzte metodo desberdinak.
|
|
2011
|
|
|
Gertuko erreferentziek garrantzia izango duten arren (ingurune hurbileko pertsonak, begiraleak, kirol entrenatzaileak, herriko gazteak,...), 14 urte dituen gaztearentzat beste berri batzuk gailenduko dira (gizartean erreferentzia diren pertsonen jokaera: entzute handiko pertsonak, agintariak, kirol edo musikaren munduko idoloak,...). nek hizkuntza gutxituekiko jarrera kaltegarriak
|
sor
ditzake hiztunengan, beren hizkuntzari erabilgarritasun eta prestigio gutxi ikusten diotelako.
|
|
|
Honetan guztian, adin tarte horretakoek (12 urte) berentzat erreferente bihurtu direnak imitatuz jokatzen dute sarritan eta, gaur egun, hauetako asko musikaren munduak eskaintzen dizkie. Beraz, musikak gazteentzako eredu izango diren erreferenteak
|
sor
ditzake eta sortu lituzke, nerabeek etapa berri hori euskaraz egin dezaten.
|
|
|
Konfliktu hitzaren kontzeptu balioa (bere argitasun ahalmena) nekez ukatuko du hizkuntza soziologian serio jardun nahi duen inork124 Badakigu hiztun elkarte bik edo gehiagok espazio fisiko eta xede talde berbera konpartitzean maiz sortzen dela era bateko edo besteko arazorik. Arazo horietariko hainbatek, dimentsio kolektibo kontzientea hartzen duenean, konfliktua
|
sor
dezake. kontua ez da ordea elkarren pegante dauden hiztun elkarteetan aldian behin edo maiz sarri konflikturik sorMikel Zalbide – Diglosiaren purgatorioaz. Teoriatik tiraka tzen den ala ez.
|
|
|
esate baterako, babes handiena behar duen hizkuntza erabil dezake beti. ekologikoa izateko, harremanetan eta argitalpenetan, norberaren hizkuntzari eman behar zaio lehentasuna. zer egin dezakete erakundeek eta udalek? ...ialaren eta ekonomikoaren oinarria (gogora dezagun ekitateak ez duela esan nahi berdintasuna, baizik eta desorekatuta dagoena orekatzea). horretarako, hizkuntzapolitikaren gaietan, espazio batzuk legezkotu egin behar dira, espazio horietan euskara eta katalana lehentasunez erabil daitezen. hemen, zuen mankomunitatean, udalerri euskaldunen Mankomunitateak euskara gordetzeko beharrezkoa den habitata
|
sor
dezake. horrenbestez, kontua da ekonomia bizigaia eta bideragarria sortzea, eta hizkuntzari dagokionez, pertsonak erraztasunez jardutea. Bestela esanda, ezin dugu hizkuntza komunitate zoriontsu bat eraiki, baldin eta etengabe ahalegina egin behar bada komunitatearen hizkuntza hitz egiteko. hezkuntza politikek, gizarte politikek eta bestelako politikek bermatu egin behar dute hizkuntza egunerokoan naturaltasunez eta zoriontasunez erabili ahal izatea; hori da, hain zuzen, lortu behar duguna.
|
|
|
Sistema horrek gizabanakoari mugak jartzen dizkion plan ekonomiko bat du (ekonomiaren ikuspegia oso garrantzitsua da hizkuntzek irauteko; ezinbestekoa da hizkuntza eta ekonomia lotzea; hots, hizkuntza eta lana lotzea), bai eta teknologiaren eta komunikabideen alderdiak ere; bertan daude enklabe garaikide guztiak. horrek guztiak eragina du pentsatzeko moduan. konponbideak aurkitu behar ditugu. esate baterako, nola jardungo dugu ezin badugu eraginik izan teknologia arloko multinazionaletan? zer elementu
|
sor
ditzakegu tokian bertan multinazionalen jarduna orekatzeko, eta, noski, ezin ahaztu politikaren arloa. hizkuntza ekologia izateko, politika ezinbestekoa da. politikaren bidez, biziera kolektiboa antolatzen dugu. horren ondorioz, hizkuntza taldeak ez badu behar adina kontrolatzen bere taldearen bilakaera, arazo bat jazoko da:
|
|
|
Ezagutza eta motibazioa, erabilera baldintzatzen duten faktore kolateralak izango dira, indartu eta areagotu diren faktoreak, baina, beti ere faktore kolateralak" entrenamenduetako erabilera jasotzeko beste biderik ez dugu ikusten; behaketa zuzenak egitea ez zaigu bidezkoa iruditzen, entrenamendu guztietara iristeko ahalmenik ez dugulako, batetik, eta behaketa zuzen horrek
|
sor
ditzakeen aurkako jarrerengatik, bestetik. Gainera, entrenamenduen euskalduntzea beti ere entrenatzailearen bitartez egingo da eta horretan bere iritzia oinarrizkoa izango da.
|
|
2012
|
|
|
(...) bizitza modernoak ezinezko bihurtu du edozein kulturarentzat erabat burujabe izatea. horren harira Fishmanek hasiera batean harridura
|
sor
dezakeen proposamena luzatzen du ahultasun egoeran dagoen hizkuntzarentzat: diglosia.
|
|
|
Anartean ere, subjektuaren ideia berritu behar dugu. euskal subjektua ez da jendea bere hartan: jendeaz gain, jendarteko praktikek, objektu sinbolikoek, elkarte eta erakunde eta horiek guztiek
|
sor
lezaketen atmosfera da egiazko euskal ekintzailea, sare ekintza da izatez. Jende soila, eskubideetan eta beharretan fede handia izanda ere, ez da eragile bultzada orokorraren kemena izan ezean.
|
|
|
Aldundian eta hainbat udaletan, ez guztietan, esan dezagun, kultura egiten dela, eta euskaraz dena balioesten dela, diru-laguntzetan demagun, emakumeen berdintasunaren aldeko lanak balioesten diren modu berean. ondoan, euskararen normalizaziorako sail edo zuzendaritzatik kultur ekimenak ere lagundu eta bideratzen dira. Sarritan euskara sailak dirudi euskal kulturaren gunea, eta ez kultura sailak berak. dibortzio horrek bi irakurketa maltzur
|
sor
ditzake: bata, euskaraz sortzen den kultura oro subentzionatua da, lagundua, dirutza gastatzen da horretan, beste hizkuntzetan ez bezala.
|
|
|
Sarritan euskara sailak dirudi euskal kulturaren gunea, eta ez kultura sailak berak. Dibortzio horrek bi irakurketa maltzur
|
sor
ditzake: bata, euskaraz sortzen den kultura oro subentzionatua da, lagundua, dirutza gastatzen da horretan, beste hizkuntzetan ez bezala.
|
|
2013
|
|
|
Gurasoengan eragitea euren seme alabekiko dituzten hizkuntzaohiturak alda ditzaten edota hasieratik euskaraz
|
sor
ditzaten, hizkuntzaren zabalkunderako eta biziraupenerako gakoa dela iruditzen zait. Hala
|
|
2014
|
|
|
Emaitzak ateratzeko orduan, toki zehatz batzuetan jarri da arreta gehiena, alor gehiegi analizatzeak kontrako eragina
|
sor
dezakeelako. Aztertuko diren puntu esanguratsuenak hauek izango dira:
|
|
2015
|
|
|
— Arlo batzuetan arazoak daude hizkuntza teknikoarekin eta itzulpenekin. Esaterako, Bide Azpiegituretan hiztegia ez dago bateratuta; horrek arazoak
|
sor
ditzake eta ondorio ekonomikoak izan ditzake. Aurrekontu eredua sortu litzateke, esaterako.
|
|
|
Euskara erabiltzeak kostu handia suposa dezake askotan, eta horrek nekea sortzen du; gatazkak ere sor daitezke hainbat egoeratan, eta horren eraginez estresa sor daiteke; konnotazio politikoa ere izan dezake, aurkariak
|
sor
ditzake... Azken batean, deserosotasun egoeretan aurki gaitezke euskara erabiltze hutsagatik, eta hori geure buruarentzat zigorra da.
|
|
|
Euskara erabiltzeak kostu handia suposa dezake askotan, eta horrek nekea sortzen du; gatazkak ere sor daitezke hainbat egoeratan, eta horren eraginez estresa sor daiteke; konnotazio politikoa ere izan dezake, aurkariak
|
sor
ditzake... Azken batean, deserosotasun egoeretan aurki gaitezke euskara erabiltze hutsagatik, eta hori geure buruarentzat zigorra da.
|
|
|
Euskaraz jardun nahi dugula garbi eduki arren, eta horretarako prestutasuna izanda ere, askotan ez dakigu nola jokatu zenbait egoeratan, eta nahikoa buruhauste
|
sor
ditzake horrek. Pentsamendu horiekin nenbilela gertatutako istorio bat badut ondo gogoan:
|
|
|
Honetaz gain, eskala bat pasatzeak berak hainbat arazo
|
sor
ditzake, Sallabank en (2014: 18) esanetan. Ikerlari honek dio eskala bat diseinatzerako orduan hainbat erabaki hartu behar direla, hala nola, metodo kualitatibo edo kuantitatiboak hautatu behar diren, nori galdetuko zaion, aurrez aurre egindako galderak al diren, nola lortu galdetegi horien baliakortasuna eta abar.
|
|
2016
|
|
|
Eduardo Apodaka – ‘Habitusa’ edo hizkuntzaren ezkutuko curriculuma Unibertsitatean arauzko eta zentzuzko gisa ager daitezen praktika eremu bereziak sortu behar dira, edo haiek
|
sor
ditzaketela erraztu. Hitz bakar batez:
|
|
2017
|
|
|
Beste eremu batzuetako eragileekin harremana izateak, plazan aritzeak, baditu kontraesanak sortzeko arriskua. " Euskaltzaletasuna erdian jarri, beste interesen gainetik" dio Euskaltzaleen Elkarteetako oinarrietako printzipio batek, eta zalantzarik gabe, beste eragile batzuen oinarriekin kontraesana
|
sor
dezake horrek. Edonola, kontraesankorrak izan daitezkeen bi xede uztartu behar dira etengabe:
|
|
|
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: ...te. ondorioztatu da irlanderako hiztun berria izatea eta horri eustea jarrera ezegonkorra eta zalantzazkoa dela maiz, testuinguru soziolinguistikoaren eraginez alderantzika baitaiteke. irlanderadunen sare sozialak ahulak izan ohi dira eta desegin ohi dira, hiztunak bizitza zikloan aurrera egin eta beste norabait joan baitaiteke bizitzera, lanpostuz alda baitezake edota familia edo harreman berriak
|
sor
baititzake. hiztun berri bilakatzeko trantsizioa egiten duen jendearen kopurua nahiko txikia da eta hiztun berri horiek beraien helburuak bete ohi dituzte oztopo nabarmenak gaindituz. gehiago ikertu litzateke hiztun horien ideologiak eta identitateak eta irlanderaren etorkizuneko bilakaeran izan dezaketen eginkizuna hobeto ulertu ahal izateko. bada hiztun berri izan daitekeen talde handi bat, irl...
|
|
2018
|
|
|
Bi elementuk
|
sor
dezakete inflexioa: arrazoi pragmatikoak eta posizio ideologikoak.
|
|
|
Amaitzeko, azpimarratu nahi dugu etorkizunera begira oso kontuan izatekoak direla legeek
|
sor
ditzaketen eta dagoeneko sortzen dituzten ondorioak auzolana eta herrigintza bultzatu nahi direnean. Hauek dira elkarrizketetan jaso ahal izan ditugun kezkak:
|
|
|
Zein egoeratan da bideragarria halako aldaketa prozesu bat abiatzea? (eta zeintzuetan ez?) Zein elementu berritzailek eta nola
|
sor
ditzake baldintza egokiak talde batean hizkuntza jokaera berri eta urratzaile bat onartua izan dadin, eta abar.
|
|
|
Lantze funtzionalaren erdigunean daude komunikazio egoera berrietan aritu behar diren hiztunak eta, hizkuntzalarien eta hizkuntza bitartekarien rola desberdina da prozesu horretan. Hizkuntzalariek, hizkuntza irakasleek, lexikografoek, terminologoek, hizkuntzaren prozesamenduko adituek eta itzultzaileek oinarrizko baliabideak eta ereduak
|
sor
ditzakete hiztunak hizkuntza erabilera esparru berrietan erabiltzen ausartu daitezen. Oinarrizko baliabide horiek sortzeko eginkizunean, kontzientzia linguistiko garatua duten eta aitzindari izan nahi duten hiztun aktiboen eskutik lotuta joan behar dute hizkuntzalariek eta hizkuntza bitartekariek.
|
|
2019
|
|
|
gogoeta gai eta arazo iturri bizia da hori, arnasguneetan ez ezik gizarte modernoaren esparru formal eta informal askotan. oso kontuz eta tentuz hartzekoa, nolanahi ere: norbanakoon interesak eta askatasun oinarriak, orobat aginte esparruaren lege marko nagusiak, zalantzan jartzeko bidea
|
sor
dezakete eta, besterik nahi izan arren, albo ondorio kaltegarriak eragin. azti jokatu behar du horretan arnasguneen indarberritze lanean jardun nahi duenak: deskuidoak latz ordaintzen dira.
|
|
|
Arnasguneetan ondoriorik
|
sor
ditzakete eguneroko bizimoduan eta ohituretan.
|
|
|
...ldatu egiten dute. ematea. dena den, garai batean beste alor batzuetan modan izan zen diskriminazio positiboaren bidetik jo litzateke, seguruenik. hori egin ezean politika demografikoak xede duen biztanlerian baino beste biztanleri mota batzuetan izango du ondoriorik, euskararen arazoa areagotuz zenbait kasutan5 demografiaren gaiarekin lotuta, udatiarren gaia ere hor dugu. arnasguneetan ondoriorik
|
sor
ditzakete eguneroko bizimoduan eta ohituretan. Bereziki urtero udatiar berdinak etortzen badira, bizigiroan integratuz joaten dira udatiar horiek eta bizigiro hori aldatu egiten dute. ehko eskaintza erakargarria da, eta turismoaren datuek hala diote:
|
|
|
• III.4.2 horko datu gordinak" landu" egin behar izan dira, milaka zuhaitz arbolen artetik oihana ikusten hasteko. datu gordinen elaborazio lan horrek distortsioa
|
sor
dezake, batez ere elaboraziolanketa hori datu eskasia nabarmenak eragindakoa izanik. hiru motibok sor lezake, gure ustez, distortsioa: arnasguneen continuum konplexu multiformeari atal banatze diskretua aplikatzeak, kontzeptualki diferenteak diren gauzak zaku berean sartzeak eta demolinguistikazko zenbait portzentajek. hona hirurak:
|
|
|
• III.4.2 horko datu gordinak" landu" egin behar izan dira, milaka zuhaitz arbolen artetik oihana ikusten hasteko. datu gordinen elaborazio lan horrek distortsioa sor dezake, batez ere elaboraziolanketa hori datu eskasia nabarmenak eragindakoa izanik. hiru motibok
|
sor
lezake, gure ustez, distortsioa: arnasguneen continuum konplexu multiformeari atal banatze diskretua aplikatzeak, kontzeptualki diferenteak diren gauzak zaku berean sartzeak eta demolinguistikazko zenbait portzentajek. hona hirurak:
|
|
|
...telebistetako edukiek lizentzia librea izan dezaten sustatu, edonork erabiltzeko moduan ipiniz. b. etBko edukiak erraz topatzeko moduan ipintzeko aukerak aztertu. c. diruz laguntzen diren ikus entzunezko edukiak libre izan daitezen bultzatu. d. gazteentzako ikus entzunezkoak sarean egon daitezen sustatu. e. euskara eta gazteak lotzen dituzten ekimenak identifikatu eta babestu. f. gazteak euskaraz
|
sor
dezaten bultzatu (lehiaketak, youtuberrak...). g. Ikus entzunezkoen inguruan dabilen industria harremanetan ipini eta elkarlanerako sare bat sor dezaten sustatu.
|
|
|
...o aukerak aztertu. c. diruz laguntzen diren ikus entzunezko edukiak libre izan daitezen bultzatu. d. gazteentzako ikus entzunezkoak sarean egon daitezen sustatu. e. euskara eta gazteak lotzen dituzten ekimenak identifikatu eta babestu. f. gazteak euskaraz sor dezaten bultzatu (lehiaketak, youtuberrak...). g. Ikus entzunezkoen inguruan dabilen industria harremanetan ipini eta elkarlanerako sare bat
|
sor
dezaten sustatu.
|
|
2020
|
|
|
(iv) baina dudarik gabe, balio erantsi handiena
|
sor
lezakeena da, denbora oso konkretu batean euskara elkarrekintzak kodetuz sortuko litzatekeen datu anabasa itzela izango litzatekeela. Hor uste dut ez garela ohartzen eskuartean dugun balioaz.
|
|
|
" 5G teknologiarekin edukiak edota zerbitzuak eskaintzeko negozio bide berriak zabalduko dira. Era berean, zerbitzu kazetaritzak diru sarrera eredu berriak
|
sor
ditzake." Carmina Crusafón
|
|
|
Google, Amazon, Facebook, Apple eta Microsoft. Oligopolio global ahaltsu bat da, aparteko irabaziak
|
sor
ditzakeena, telekomunikazio azpiegituretan inbertsiorik egin behar izan gabe eta zergak saihesteko gaitasun handiarekin. GAFAM osatzen dutenen ezaugarri komuna da erabiltzaileei buruzko informazioa biltzeak garrantzia handia izatea beren negoziorako:
|
|
2021
|
|
|
Aldi horretan eskolatutako ume eta gazte askok jaso dute euskara, eta nolabait euskaldundu direla esan daiteke. Baina zabalkunde horrek homogeneizazio faltsu baten irudia ere
|
sor
dezake.
|
|
|
Gazte askorentzat traba handia da hori euskara erabiltzeko. Esan beharra dago, euskarak ez ezik, gaztelaniak ere marka
|
sor
dezakeela hainbat egoeratan.
|
|
|
7 Aukera ematen du kideek gai jakinen gaineko lantaldeak
|
sor
ditzaten jarduera partekatuak elkarrekin aurrera eramateko.
|
|
2022
|
|
|
Jakina da, eskolaren bidez, belaunaldi berriak, milaka ume eta gazte euskaldundu direla. Baina hedapen horrek homogeneizazio faltsu baten irudia
|
sor
dezake. Argi dago haur eta gazte guztiak ez direla modu berean euskaldundu.
|
|
|
Izan ere, hitanoaren esanahiak aldakorrak baina nahiko argiak dira gizonezkoari eta tokako formei bagagozkie, ikusi dugun bezala. Emakumezkoen kasuan, aldiz, askoz zalantza gehiago
|
sor
ditzake. Legorburuk (2018: 133) dioen moduan," emakumeei hitanoz aritzeak sentipen kontrajarriak" eragiten dizkie.
|
|
2023
|
|
|
Cormackek hizkuntza gutxituko hedabideek bultzada ekonomikoa
|
sor
dezaketela dio (Cormack 2004, 2), eta horixe bera gertatu zen EITBren sorrerarekin 1980ko hamarkadan. Azpiegiturez gain, telebistaren funtzionamendurako hainbat sektorek osatutako ikus entzunezko industria behar zen:
|