|
2001
|
|
|
Ikusi dugun moduan, Platonek, gizakien arima motak eta gizarte klaseak bat etorraraziz, gizartearen ordena eta
|
pertsonen
izaeraren egitura zentrokide bihurtzen ditu. Gizartearen ikusmolde honen atzean (bere ia erabateko mugiezintasunaz gain) gure ikusmolde eta bizipenei zeharo arrotz egiten zaien irizpide bat dago:
|
|
2004
|
|
|
Kooperatibak, enpresa alternatiboak, komunitateak eta antzerakoak izaten dira horien isla. Sarritan, ekonomia sozialaren egileekbizitza aberatsagoa,
|
pertsonen
izaeraren garapena edo komunitatearen beharsozialen asetzea gauzatu nahi dituzte.
|
|
2005
|
|
|
Hala ere, badira ordutegi aldaketaren aurkakoak ere, naturarik gabekotzat jotzen dituztenak. Kontrako argudio batzuk dira, adibidez, ordu aldaketak
|
pertsonen
izaera aldatzen duela eta bizi kalitatea galtzea eragiten duela. Azpimarratu dute, batez ere, adineko pertsonei loaren nahasteak, antsietatea, kontzentrazio falta, gaixotasun kardiobaskularrak… eragin diezazkiekeela, eta horrek guztiak gastu farmazeutikoa nabarmen areagotzen duela.
|
|
|
Baina, gainera, bitartekariari berari ere laguntzen dio, eta hori baliotsu sentituko da bere esku hartzeak kideen arteko harremanak hobetzen laguntzen duela ikustean. Honek, bitartekaritza teknikaren hastapenetan, bere jokabidea arautzen ikasiko du, eta hori bereziki garrantzitsua da nerabezaroan, garai horretan finkatzen baita
|
pertsonen
izaera. Horregatik, ikasle guztiei bitartekotza teknikak erakustea eta zeregin hori betetzeko txandak ezartzea gomendatzen da.
|
|
2007
|
|
|
Era berean, esan beharrekoa da, eskubide hori urratzea ezin dela alegatu zuzenean EKren 53.2 artikuluan ezarritako auzitegi arrunten aurreko errekurtso bereziaren ondoreetarako, ezta babes errekurtsoaren bidez ere (14 artikulutik eta EKren I. tituluko bigarren kapituluaren lehenengo ataletik kanpo dagoelako), baina lanbide elkargo batek aipatu berri dugun oinarrizko eskubideren bat urratzen badu, auzitegi arrunten aurrean errekurtso berezia erabiltzeko eskubidea egongo da, baita babes errekurtsoa ere Konstituzio Auzitegian; izan ere, lanbide elkargoari, babes errekurtsoaren kasuan, Konstituzio Auzitegiak esanbidez aitortu dio ente publikoaren izaera, KALOren 41.2 artikuluan ezarritakoaren arabera, azaroaren 12ko 93/ 1980 KAA?. Era berean, eta GEEHren 6.1 artikuluaren ondoreetarako,
|
pertsonen
izaera zibileko eskubide eta betebeharrei eraso egin ahal dieten lanbide elkargoen erabakien aurka errekurtsoa aurkez daiteke Estrasburgoko Auzitegian, horren inguruko jurisprudentziak ezartzen duen moduan (GEEAE hauek: 1978ko ekainaren 28koa. König kasua?; 1981eko ekainaren 28koa. Le Compte, Van Leuven eta De Meyère kasua?; 1983ko otsailaren 10ekoa. Albert eta Le Compte kasua?; 1985eko martxoaren 25ekoa. Barthold kasua?; 1987ko azaroaren 30ekoa. H. versus Belgika kasua?; 1995eko irailaren 26koa. Diennet kasua?, etab.).
|
|
|
Pertsonak eta objektuak bereiztea da haurrak egiten duen lehenengo aurkikuntzasoziokognitiboetako bat (Durkin, 1995). Guri agerikoak iruditzen zaizkiguobjektuen eta pertsonen arteko desberdintasunak, zeren eta, bizitzan zehar bi entitate horiekin izan ditugun bizipenetan oinarriturik,
|
pertsonen
izaerari eta gauzenezaugarriei buruzko ezagutza ugari pilatu, antolatu eta partekatu baitugu.Jaioberriek eta haur txikiek, aldiz, askoz ere esperientzia gutxiago daukate, eta ezdute aukerarik inorekin horien inguruan hitz egiteko (Durkin, 1995). Hori kontuanizanik, gakoa honako hau da:
|
|
2008
|
|
|
Adinak eta denbora guztian pertsona berberekin egon behar izateak adimen urritasuna duten
|
pertsonen
izaera ozpindu ohi dute. Hori dela-eta gero eta gehiago nekatzen direla aitortu du Nati Gonzalezek:
|
|
2009
|
|
|
Joaquín Oristrell zuzendari eta gidoilariak istorio bat kontatzen du: sukaldaritza ez da bizitzarako aitzakia edo agertokia, kultura eta zapore berezi batean bizi diren
|
pertsonen
izaeraren kausa eta garapena baizik. Hala ulertu zuten beste film handi batzuek ere, sukaldaritzaz baliatu baitziren abentura bat kontatzeko.
|
|
|
Gehienok EHGAMetik ezagutzen dugu, baina
|
pertsonen
izaera hainbat gauzak osatzen dute, eta Imanol Alvarezek ere alderdi bat baino gehiago ditu.
|
|
2010
|
|
|
Irakurri ditut zure iritziak, heroiei buruzkoak, eta horregatik, orain irri maltzurra egiten igartzen zaitut, Damaso, horrekin zera esan nahi bazenit bezala: . Ez izan horren inozoa, Gabino, heroirik heroienaren baitan baitatza koldarra, noiznahi piztu daitekeena?; iritzia bota duzu, bai,
|
pertsonen
izaeraren ingurukoa, eta iritzi horrekin urruntzen zara, hezur haragizko pertsonengandik ez ezik, bizitzatik beretik ere; hain burutsua izan zara, non, bizitza aztertzearen aztertzeaz, bizitzaren bestaldean kokatu baitzinen hondarrean, euliak aztertzen dituen entomologo saiatua bezala, hasieran bere lanari gogoz ekiten diona baina, datuak biltzearen biltzeaz, eulien bizitzatik kanpo geratzen eta ...
|
|
|
Irakurri ditut zure iritziak, heroiei buruzkoak, eta horregatik, orain irri maltzurra egiten igartzen zaitut, Damaso, horrekin zera esan nahi bazenit bezala: " Ez izan horren inozoa, Gabino, heroirik heroienaren baitan baitatza koldarra, noiznahi piztu daitekeena"; iritzia bota duzu, bai,
|
pertsonen
izaeraren ingurukoa, eta iritzi horrekin urruntzen zara, hezur haragizko pertsonengandik ez ezik, bizitzatik beretik ere; hain burutsua izan zara, non, bizitza aztertzearen aztertzeaz, bizitzaren bestaldean kokatu baitzinen hondarrean, euliak aztertzen dituen entomologo saiatua bezala, hasieran bere lanari gogoz ekiten diona baina, datuak biltzearen biltzeaz, eulien bizitzatik kanpo geratzen eta ...
|
|
2013
|
|
|
Haren testu literarioa bere kontestuaren kudeaketa da. Alvaro Ravellik gerran parte hartu zutenen ideologia azaldu baino,
|
pertsonen
izaera narratu izana nabarmendu du Inazio Mujika Iraolaren Gerezi denbora nobelan. Muturreko bizipenak kontatzea lehenesten du.
|
|
|
Nortasunak eta jokaerak populazioan hautespen naturalaren bidez finkatu diren ezaugarriak dira. Hori dela eta,
|
pertsonen
izaera termino ebolutibotan aztertzearen ardura ez da jadanik psikologo klasikoen ardura, baizik eta psikologo eboluzionistena (berriki eratu den ikertzaile taldea). Azken urteotan ugari eta oso askotarikoak izan dira aditu horiek beren ikerlanetan aztertu dituzten nortasunaren alderdiak.
|
|
|
Hiru deskribapenen pasarteak entzungo dituzu jarraian. Deskribatzen diren
|
pertsonen
izaeraren zer alderdi edo ezaugarri nabarmendu nahi da testu bakoitzean?
|
|
|
Albistegietako protagonista modura ageri zaizkigun
|
pertsonen
izaera soziopolitikoari erreparatuz, presentzia handia dute kirolariek (%22, 7), erakundeen ordezkari modura daudenek (%18, 9) eta alderdi politikoetakoek (%14, 4). Bestelako subjektuen presentzia, alegia, biztanle arrunten, erakunde sektorialetako ordezkarien, langileen edota enpresarien agerpen maila, askozaz apalagoa da eta kopuruetan ez da inoiz ehuneko hamarrera heltzen.
|
|
2014
|
|
|
Antzezlanak prestatzen laguntzeko, hainbat gertaera proposatuko dizkizuegu, eta, pertsonaien elkarrizketak idazteko, emandako giltza hitz batzuk erabili dituzue. Era berean, antzeztuko dituzuen pertsonaien lekuan jarri eta garai hartako errealitatea islatu duzue, garai hartako gizartearen ezaugarriak eta ezaugarri politikoak,
|
pertsonen
izaera eta sentimenduak kontuan izanik.
|
|
|
Hauta itzazu zure burua hobekien deskribatzen duten bost adjektibo,
|
pertsonen
izaera eta jarrerak azaltzeko adjektiboen zerrenda erabiliz. Zerrendan azaltzen ez diren adjektiboren batekin hobeto identifikatzen bazara, idatz ezazu hori ere.
|
|
|
Izan ere, Astarloak garaiko pentsamendu korronteen barruan hizkuntza naturalaren kontzeptuan sinesten zuen, hots, hizkuntzak lehen une batean Jainkoak sorturikoak zirela, eta, ondorioz,
|
pertsonen
izaerarekin eta jokabide egokiekin zerikusi zuzena zutela. Horrela, neskato jaio berrien lehen negarra ‘e’ izaten dela frogatutzat eman zuen Astarloak Durangoko bi medikurekin nolabaiteko azterketa enpirikoa egin ostean, eta, aldiz, ‘a’ izaten dela mutikoen lehen negarra.
|
|
2016
|
|
|
Hitz horiekin izendatzen genituen via Vittoriako etxe zahar bateko hirugarren solairuan kokatutako sinagoga ekialdetar txiki apartatura, fanese deitzen zenera, joateko eskubidea zeukaten lauzpabost familietako kideak: via delle Scienzeko Da Fanotarrak, via Gioco del Palloneko Cohentarrak, piazza Ariosteako Levitarrak, via Cavourreko Levi Minzitarrak, eta ez dakit beste zein familia bakarturen bat; jende bitxi samarra, gehienak, tipo apurtxo bat lauso eta iheskorrak, zeinentzat erlijioa. Eskola Italiarrean ia ia katolikoak ziren herrikoitasun eta antzerkitasun tankerak hartu zituena, isla nabariarekin
|
pertsonen
izaeran ere, gehienak baikor eta estrobertituak baitziren, oso padanoak, gutxiren artean praktikatu beharreko fedea baitzen funtsean, otoileku erdi isilpekoetan praktikatzekoa, gauez, taldetxotan eta ghettoko karrika goibelenetatik eta izen txarrekoenetatik bertaratuta.
|
|
2018
|
|
|
Gure belaunaldiaren eboluzio sozialeko kate-begi ia guztietatik igaro naiz, eta kate-begi bakoitzari dagokion menpekotasuna ere bizi izan dut, zelan ez. Tresna oso interesgarriak iruditzen zaizkit
|
pertsonen
izaera aztertzeko; besteei geure bizitzetara zabaltzen diegun ate bat da, eta hor ikusten da nork uzten duen soilik zirrikitu bat, nork daukan itxita, nork zabal zabalik… askotan norberak ere ez du jakiten. Twitter da gehien gustatzen zaidana, hitzek daukatelako pisurik handiena.
|
|
2019
|
|
|
Elkar aintzatesten duen borondate amankomun horri esker gauzatzen da norberaren produktuaren enajenazioa, baita beste haren eskuratzea ere. Marxek hemen, elkartruke harremanei inplizitua zaien kontratu sozialaren aitortzan,
|
pertsonen
izaera juridikoa eta forma juridiko honi dagokion askatasun kontzeptu burgesa identifikatzen ditu (237).
|
|
2020
|
|
|
Kontzienteegia zen norberaren minaz, besteenaz, mediokritateaz eta herraz. Batzuetan kapaza zen
|
pertsonen
izaera sakonaren funts hori bere alde bilakatzeko, besteen amarruak berehala atzeman eta haiekin berekoi jolasteko, katuak saguarekin nola. Beste batzuetan, aldiz, jakituria sakon horrek suntsitu egiten zuen, gehiegizko kontzientziaz eta zamaz.
|
|
2021
|
|
|
Kontzeptualizazio horrek eztabaida teorikoa piztu du. Alde batetik, ikuspegi sexologikoaren arabera, sexua ez da genital eta kromosoma kontua, baizik eta
|
pertsonen
izaeraren muina. Hala ulertzen dute Aitzole Aranetak eta Naizen elkarteak.
|
|
|
Benetan zoriondu beharrekoa, egilea. Liburuak Andeetan dauden herri txikien,
|
pertsonen
izaera eta bizimodua azaltzen dizkigu, mendi artean eta baztertu antzean dauden herrien nortasuna eta egia».
|
|
|
pasadizoak eta peripeziak, arriskugarriak ere tarteko; eliza eta gizarte agintariekin izandako gorabeherak; kultura munduko harremanak; gizarte konpromisoak; irakurketak, eztabaidak, bidaiak, kirol zaletasunak… Gorka kontalari iaioa, ahozko kontalari trebea eta atsegina izan da. Azken unera arte iraun dion memoria harrigarriz hornitua, gertalekuak, elkarrizketak eta
|
pertsonen
izaerak, baita aspaldikoak ere, gogoan berreskuratu eta xehetasunez azaldu izan dizkigu. Oroitzeko gaitasunarekin batera, jardun luzerako egokitasuna:
|
|
2022
|
|
|
–esan zuen Burkinek– Ez dira gutxi mundu honetan izaeraz bakartiak diren pertsonak, txangurroen eta barraskiloen antzera, beren oskolean geratzeko ahaleginean dabiltzanak. Beharbada arbasoen dei moduko bat izango da, antzinako gizakia oraindik animalia soziala izan ez eta bere kobazuloan bizi zenekoa, edo agian
|
pertsonen
izaeraren aldaera bat besterik ez da izango, batek daki. Ez naiz zientzia naturaletan aditua, eta ez dagokit niri kontu horiek eztabaidatzea.
|