|
2001
|
|
|
Eta web gune guztia eskuragarria da
|
pertsona
ezgaituentzat, bertsio berezi bat diseinatu baita mugitzeko edo ikusteko arazoak dituzten erabiltzaileek ere erarik erraz eta erosoenean eskuratu ahal izan dezaten, teknologia berrien laguntzaz.
|
|
2003
|
|
|
“Lord Nelson” eta “Tenacius” ontzi britainiarrak izan ziren ezaugarri horietako lehenak. Orain, “Gure Cita” ontzi horietako lehena imitatzen saiatuko da; izan ere, 14 urtez, 6.400
|
pertsona
ezgaitu eraman zituen, horietatik 2.600 gurpildun aulkietan. Horrelako ontzi batean, erraza da harreman estuak ezartzea eta bidaiarietako edozeinen integrazioa erraztuko duen lan giroa sortzea.
|
|
|
Ezgaitasun larria dutenen kasuan, EBko herrialde kideen enplegu maila% 13tik% 37ra bitartekoa da Espainian, eta% 22koa EBko batez bestekoa kolektibo horrentzat. Alde nabarmenak Txostenak dioenez, lan jarduera bat aurkitzeko orduan, alde nabarmenak daude gaixotasun kronikoa duten
|
pertsona
ezgaituen eta bestelako ezgaitasuna dutenen artean. Erantzuna, adituen arabera, bizi itxaropenean dago.
|
|
|
Azterlanak alderdi positibotzat jotzen du jardunbide egokiak trukatzea, EB osoan lanera itzultzeko tasa handia orokortzeko metodo gisa. Nolanahi ere, gehitu du politika publikoak lagundu egin diezaiekeela enpresei
|
pertsona
ezgaitu bat itzultzeko ahaleginetan.
|
|
|
Espainiarren %20k fobiaren bat du, eta fobia hori duen
|
pertsona
ezgaitu dezake. Arruntenen artean daude fobiak, garraiobideak, animalia batzuk eta baita gaixotasun batzuk ere, Blanca Lozano Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko (UCM) Soziologia Fakultateko gizarte psikologoak gaur jakinarazi dituen datuen arabera.
|
|
2004
|
|
|
Trafiko Zuzendaritza Nagusiak (DGT) zuzendu egingo ditu berriki onetsitako Zirkulazioko Erregelamendu Orokorreko zenbait artikulutan enplegatutako
|
pertsona
ezgaituentzat okerrak edo diskriminatzaileak diren termino batzuk. Trafikoko zuzendari nagusiak, Carlos Muñoz Repisok, Ezgaitasuna duten Pertsonen Ordezkarien Espainiako Batzordearen (Cermi) gutun baten bidez emandako erantzunaren arabera, DGTk guztiz uste du beharrezkoa dela minusbaliatuentzako bereizkeriatzat edo iraingarritzat har daitekeen adierazpen oro ordezkatzea.
|
|
2006
|
|
|
Adibidez, haurdunaldian screening teknika genetikoakaplikatuz eta haur ezgaituak jaio daitezen saihestuz, edo ezgaitasunen bat duteneiterapiaren bat aplikatuz. Era horretan, inplizituki baiesten dugu hobe izango litzatekeela
|
pertsona
ezgaituak jaio ez izana, edo, bestela, ezgaituei lagundu behardiegula ezgaitu ez direnen antzekoak izaten; horrela, diren bezalakoak izatekoeskubidea kentzen diegu. Ezgaitasunaren ikuspegi negatibo horri aurre egiteko, Swain ek eta French ek (2000) ezgaitasunaren eredu positibo baten alde egin dute: ezbeharra delako ideia baztertu eta ezgaituei nortasun positiboak eraikitzeko aukeraematen dien ikuspegia garatu dute.
|
|
|
Eredu horren arabera, gizarteak uste du, oro har, ezgaitasuna ezbehar bat dela.Gurasoek sekulako atsekabea eta babesgabetasuna sentitzen dituzte diagnostikoaren berri dutenean, eta uste dute osasuntsu eta indartsu ez izateagatik haurrakduen zorigaiztoa orekatu egin behar dutela, eta ez dutela inoiz haurra nahigabetubehar (ikus 1 irudia). Baina, gertuko ingurunetik heltzen zaizkien gupida etaerruki sentimenduez jabetu arren, gurasoek ulertu behar dute haien papera beharbezala garatzeko ikuspegi baikorra hartu behar dutela,
|
pertsona
ezgaitu moduanhaurrari nortasun positiboa garatzen laguntze aldera, haurra, era horretan, gizartekokide aktibo bihur dadin (ikus 2 irudia). Kasu honetan ere, gurasoek laguntzabeharko dute, ezgaitasuna ezbehartzat ez duen ikuspegia garatzeko.
|
|
|
www.cermi.es. Gainera, bere web orriaren bidez, CERMIk lehen orientazio juridikoa eskaintzen die diskriminazioak jasan dituzten eta beren kasu partikularren berri plataforma ordezkatzaileari ematen dioten
|
pertsona
ezgaituei.
|
|
2007
|
|
|
Areago, Sevilla eta Valladoliden aldizkariko teknikariak laguntzaile zeraman
|
pertsona
ezgaitua lagundu behar izan zuen espaloira igotzeko eta jaisteko.
|
|
|
Deigarria bada ere, hiru hiritik bakar batek (Bartzelona, Bilbo, Granada, Malaga, Murtzia eta Donostia) baizik ez zeuzkan semaforoak teknikariak eta berarekin zihoan
|
pertsona
ezgaituak aurkitu zituzten gurutze guztietan.
|
|
|
Era berean, gidariak nola jokatzen duen, autobusean
|
pertsona
ezgaituentzat gune bat ba ote dagoen eta, orokorki, ezgaituentzat era askotako elementuak (estekatzekoak, segurtasun uhala, esku barandak, heldulekuak, etab.) badiren ere aztertu da.
|
|
|
Herri Defendatzaileak administrazio publikoen eta bertako eragileen egintza eta ebazpenak argitzen laguntzen duen ikerketa oro ofizioz edo alderdi batek eskatuta abiatu eta aurrera eraman dezake, ministroen, administrazio agintarien, funtzionarioen eta administrazio publikoen zerbitzura lan egiten duen edozein pertsonaren jarduera barnean hartuta. Herri Defendatzailearengana jo dezake interes legitimoa argudiatzen duen pertsona natural edo juridiko orok, naziotasuna, bizilekua, sexua, etab. gorabehera, adingabeak,
|
pertsona
ezgaituak, espetxeratuak edo administrazio publikoarekiko lotura edo mendekotasun bereziren bat duten pertsonak barnean hartuta. Herri Defendatzailearen eskumenak mota guztietako administrazioetara hedatzen dira (Estatukoak, autonomia erkidegoetakoak eta toki erakundeetakoak), administrazio militarra barnean hartuta.
|
|
|
Atzo Palentzian aurkeztu zen kanpainaren izena hau da: “Hiru milioi lagun behar ditugu… Nik ere eta saltzen den zinta bakoitzak lagunduko du
|
pertsona
ezgaitu bat lana aurkitzeko hurbilago egon dadin. Zintak merkataritza zentroetan, gasolindegietan eta estanko batzuetan saltzen dira, baita Cocemfe n ere.
|
|
|
Ezgaitasunaren Europako Foroa Ezgaitasunaren Europako Foroa 1997an sortu zen, ezgaitasuna duten pertsonen eskubideak babestu eta defendatzeko. Eremu horretan lan egiten duten Europako eta Espainiako erakundeek osatzen dute, baita beren burua ordezkatu ezin duten
|
pertsona
ezgaituen familiek ere. Guztientzat, Foroaren helburua gizartean erabat integratzea da, berdintasunezko Europako legeriaren bidez. Lehen lorpena, Amsterdamgo Itunaren 13 artikuluak dioenez, bereizkeriarik ezari buruzkoa izan zen, “EBko Itunean ezgaitasunari buruzko lehen eta bakarra.
|
|
|
Gainera, azken hamar urteotan beste ekimen batzuk sustatu ditu, hala nola garraio publiko irisgarria abiaraztea edo braillez etiketatutako botikak saltzea. Aurten eta hurrengoetan, Ezgaitasunaren Europako Foroak aurrera jarraituko du
|
pertsona
ezgaituen eskubideen aldeko mobilizazioekin, eta, bereziki, enpleguan tratu berdintasunaren alde eta lege babesa, hezkuntza, gizarte babesa, osasuna, ondasunak eta zerbitzuak, kultura, aisia eta kirola, garraio publikoa eta azpiegitura publikoak baldintza berdinetan eskuratzearen alde.
|
|
|
Haren iritziz," ez da ulergarria bi pertsonak beren lana modu berean bete badezakete horietako bat diskriminatzea beren ezgaitasunaren ondorioz". Lanaren Nazioarteko Erakundearen arabera, munduan 470 milioi
|
pertsona
ezgaitu lan egiteko adinean daude, baina gero eta kezka handiagoa dago jasaten duten lan bereizkeriagatik. Lan munduko bereizkeriari buruzko azken txostenaren ondorioek adierazten dute ezgaitasuna handitu ahala lana aurkitzeko aukerak gutxitu egiten direla.
|
|
|
Lantokiaren inguruak eta barrualdeak
|
pertsona
ezgaituen autonomia eta integrazioa sustatzeko baldintza batzuk bete behar dituzte.
|
|
|
Animalia horiek ematen duten laguntza baliotsua eta beharrezkoa da. Hori gabe,
|
pertsona
ezgaitu askok ez lukete aukerarik izango eguneroko bizitzako ohiko lanak egiteko. Integraziorako funtsezkoak dira eta, horregatik, ez da ulertzen txakur laguntzaileen erabiltzaileen eskubide eta betebeharrak arautzen dituen estatuko araudirik ez izatea, txakur gidarien erabiltzaileen eskubide eta betebeharrak arautzen dituen bezalaxe.
|
|
|
Kanariek, Extremadurak, Madrilek eta Andaluziak
|
pertsona
ezgaitu gutxi kontratatzen dituzte, Equipara Fundazioaren arabera.
|
|
2008
|
|
|
Adingabekoek edo
|
pertsona
ezgaituek interesa dutenean merkataritzako sozietatean eta hori likidatu denean, euren aita, ama edo tutoreak jardungo du, kasuan kasuan, ahalmen guztiekin negozioa berea izango balitz bezala, eta ordezkariok ordezkatuen izenean egiletsi edo baimendutako egintzak baliozkoak eta ezeztaezinak izango dira, itzultze onurarik gabe; hala ere, ordezkariek doloz edo arduragabekeriaz jardunez gero, erantz...
|
|
|
Hala gertatzen da aurrezki enpresa kontuaren edo nazioarteko ezarpen bikoitzaren kenkaria aplika dakiekeen zergadunekin. Era berean, Zerga Administrazioak jakinarazi duenez," ekarpenak egin dituzte
|
pertsona
ezgaituen ondare babestuei, pentsio planei, aseguratutako aurreikuspen planei, gizarte aurreikuspeneko mutualitateei, enpresen gizarte aurreikuspeneko planei edo mendekotasun aseguruei, zergaren zerga oinarria murrizteko eskubidea badute". 2010ean ohiko etxebizitza erosteko 9.015 euro inbertitzen dituen zergadun batek erosketagatik ordaindu behar izan dituen gastu eta zergak barne 1.352 euro arteko desgrabazioa egin ahal izango du, eta kopuru bera lortuko du etxebizitza kontua badu.
|
|
|
“Konbentzioa aplikatzeak une garrantzitsua ekarriko du ikusteko indarrean dagoen legedia zenbateraino den eraginkorra eta borondate adierazpena baino zerbait gehiago dela”, dio Luis Crespo ONCE Fundazioko zuzendari nagusiak. Berrikuntzak Berdintasun egoera bat lortzeko,
|
pertsona
ezgaituen benetako beharrei erantzun behar zaie eta haien berezitasunei erantzun. Ildo horretatik, Fernando Fernández Arias Kanpo Arazoetako eta Lankidetzako Ministerioko Giza Eskubideen Bulegoko zuzendariaren arabera, Konbentzioak ezgaitasunaren ikuspegia aldatzea dakar, “nazioartean giza eskubideen ikuspegitik aztertzen baita eta, gainera, ezgaitasuna duten pertsonen egoeraren berezitasunak onartzen baititu”.
|
|
|
Horren bidez, doako ikastaroak ematen dira, iraupen luzeko gaixotasunak dituzten pertsonen arretan espezializatzeko. Milioi bat pertsona Ezgaitasunak dituzten Pertsonen Ordezkarien Espainiako Batzordearen (CERMI)" Ezgaitasuna landa ingurunean" azterlanak adierazten du landa ingurunean milioi bat
|
pertsona
ezgaitu bizi direla. Ezintasunei, Urritasunei eta Osasun Egoerari buruzko Inkestaren arabera (EDDES), sei urtetik gorako biztanleen %11, 7 da talde hori, nahiz eta 65 urtetik gorako pertsonen kasuan zifra %34, 3ra iristen den.
|
|
|
2003an, 67.390 ezgaitu zeuden kontratuarekin, eta, beraz, lau urte horietan kontratazioa %34 hazi zen, lan horren arabera. Espainian, lanerako adinean dauden bi milioi
|
pertsona
ezgaitu baino gehiago daude, eta, 2007 urtearen amaieran, 90.308 pertsonak zuten kontratua, hau da, kolektibo horren %4, 5 baino ez. Horregatik, igoera hori positiboa izan arren, “gutxiegitzat” jo du Josefa Torres ONCE Fundazioko Prestakuntza eta Enplegu zuzendariak.
|
|
2009
|
|
|
Adingabekoek edo
|
pertsona
ezgaituek interesa dutenean merkataritzako sozietatean eta hori likidatu denean, euren aita, ama edo tutoreak jardungo du, kasuan kasuan, ahalmen guztiekin negozioa berea izango balitz bezala, eta ordezkariok ordezkatuen izenean egiletsi edo baimendutako egintzak baliozkoak eta ezeztaezinak izango dira, itzultze onurarik gabe; hala ere, ordezkariek doloz edo arduragabekeriaz jardunez gero, erantz...
|
|
|
Ondorio larriak Ezgaitasunak dituzten Pertsonen Ordezkarien Espainiako Batzordeak (CERMI) duela zenbait hilabete ohartarazi zuen krisi ekonomikoak
|
pertsona
ezgaituen enpleguan izaten ari diren ondorio larriak. Etorkizunerako iragarpenak egoera" oso delikatua" zela adierazten zuen, ezgaitasunak dituzten pertsonak bereziki ahulak baitira laneratze kontuetan.
|
|
|
Iaz, lan merkatu arrunteko kontratuak 2006ko zifretara jaitsi ziren, eta babestutako enpleguak –zentro berezietan– gora egin zuen aurreko bi urteekiko. Enplegu bulegoetan izena eman duten
|
pertsona
ezgaituei dagokienez, igoera %25ekoa izan da. 2006an 68.598 eskatzailetik 2008an 86.079ra pasatu zen.
|
|
|
Ildo horretatik, jarduera" normal" gehienek ezgaitasunen bat dutenentzat gehiegizko ahalegina eskatzen badute, automobilaren sektorea ez da salbuespena. Edozein heldurentzat hain ohikoa den gauza batek, hala nola auto bat aisialdi edo lan bidez gidatzen edo alokatzen ikasteak, buruhaustea ekar diezaioke
|
pertsona
ezgaitu bati. Arrazoia sinplea da:
|
|
|
Discapnet ek argitaratutako" Urritasuna duten pertsonentzako lana bilatzea" gidak adierazten duenez, lana aktiboki bilatzea ez da unean unean edo noizbehinka egitea; halaber, ez du ezertarako balio" gizartea bidegabea eta ez solidarioa dela" esateak badakigu hori noizbehinka gertatzen da edo" Estatuak, erakundeek, erakunde publikoek… izan behar dutela" esateak beti mota horretako pertsonei lana bilatzen edo ematen dietela. Enplegu bat lortu nahi duen
|
pertsona
ezgaitu batek egin behar duen lehenengo gauza, beraz, pentsamendu biktimistak alde batera uztea eta lan bila aktiboki hastea da. Zeregin horretan, garrantzitsua da beste edonoren jarraibideei jarraitzea, nahiz eta estrategia berezi bat ere garatu behar den.
|
|
|
Bilaketa Lana bilatzeko prozesua beste edozeinek egiten duenaren antzekoa da: egunkarietako iragarkiak, enpleguko web orriak, gomendioak, harreman sarea, etab. Hala ere, komeni da
|
pertsona
ezgaituek, gainera, zenbait jarraibide partikular betetzea: Enpresetan zuzenean aurkeztea:
|
|
|
Horretaz gain, enpresek abantaila fiskalak eta lanekoak lor ditzakete langile ezinduak erabiltzen badituzte. Hala ere, enpresaburu askok zalantzak dituzte oraindik
|
pertsona
ezgaitu bat kontratatzearen egokitasunari buruz, eta zalantzak dituzte lan jakin bat egiteko dituzten aukerez, eta, beraz, ez diete lanik eskaintzen. Eta hori, nahiz eta Minusbaliatuak Gizarteratzeari buruzko 13/ 1982 Legea (LISMI), 50 langile baino gehiago dituzten enpresa guztiek %2 langile ezgaituak izatera behartzen duena (ehuneko hori %5era iristen da enpresa publikoen kasuan).
|
|
|
Enpresaren irudia hobetzen du:
|
pertsona
ezgaituak kontratatzea Erantzukizun Sozial Korporatiboko ekintza eraginkorra da, enpresak bere bezeroen aurrean duen irudia hobetzen laguntzen baitu, enpresak gizartearekin duen benetako konpromisoa sumatzen dutelako. Halaber, bezero berriak leialtzen, deskontu fiskalak lortzen eta osagai etikoak baloratzen dituzten erakundeetatik funtsetarako sarbide hobeak lortzen laguntzen du.
|
|
|
Imagen: Maciej Chojnacki Istripu baten aurrean,
|
pertsona
ezgaituek arau batzuk bete behar dituzte, modu egokian erreakzionatzen laguntzeko. Komenigarria da arau horiek txikitatik ezagutzea.
|
|
|
Ken daitekeen portzentajea% 15ekoa da desgrabazioaren oinarriaren gainean; beraz, praktikan, eragiketa honetarako gehieneko zenbatekoa 1.352,25 eurokoa da. 9.015 euroko muga horren salbuespen bakarra da etxea
|
pertsona
ezgaitu baten beharretara egokitzeko obrak edo instalazioak egiten direnean. Kasu horretan, muga 12.020 eurokoa da urtean.
|
|
|
Kasu horretan, muga 12.020 eurokoa da urtean. Kenkarirako eskubidea duten inbertsioen gehieneko zenbatekoa 12.020 eurokoa da etxea
|
pertsona
ezgaituen beharretara egokitzeko obrak egiten badira. Zaharberritze lanei dagokienez, Errenta Aitorpenean kenkaria egin ahal izateko, baldintza hauetako bat bete behar da:
|
|
|
Biztanleen %30ek, gutxienez, irakurtzeko arazoak ditu. Adibidez,
|
pertsona
ezgaitu batzuk, adinekoak edo hizkuntza behar bezala ez dakiten etorkinak. Talde horientzat irakurketa sistema erraza asmatu da.
|
|
|
Gainera, denboraren bankuek karitatearen edo boluntarioen sektorearen ikuspegiak aldatu dituzte, elkarrekikotasunean, trebetasunen trukean oinarritzen direlako. Elkarte horiek parte hartzea sustatzen dute, erabilgarritasun sentsazioa indartzen dute, norberarengan konfiantza sustatzen dute eta
|
pertsona
ezgaituengan edo etorkinengan indarrak garatzen dituzte. Banku horietako batekoa denez, denbora eta trebetasunak ematen dituzte, eta mesede truke horrek motibatu egiten ditu.
|
|
2010
|
|
|
Langileen Estatutuaren 37.5 artikulua. Bertan ezartzen denez, enpresako bi langilek edo gehiagok pertsona beragatik murrizketa eskubidea sortzen badute —adingabekoa, familiakoa edo
|
pertsona
ezgaitua bere kargura—, enpresaburuak eskubidea du langile horien gozamena mugatzeko konpainiaren funtzionamendu arrazoiengatik. Hala ere, justifikaziorik gabeko aitzakia da, arau hau bikotea edo zenbait senide enpresan bat datozenean eta, aldi berean, seme alaba edo ahaide bera zaintzeko murrizketa eskatzen dutenean aplikatzen baita.
|
|
|
2010eko urtarrilaren 1etik ekainaren 1era bitartean, 23.876
|
pertsona
ezgaitu kontratatu ziren, hau da, 2009an baino 3.706 gehiago (%18, 37). Hala ondorioztatzen da Osasun eta Gizarte Politikako ministro Trinidad Jimenezek aurkeztutako “Enpleguaren gaineko Ezgaitasunaren Behatokiaren” datuetan.
|
|
|
Bien bitartean, testuinguru marjinaletan bizi direnek “aukera gehiago dituzte” beren garapena errazten duten egoeretan egoteko, “prekarietatea, osasungaiztasuna edo istripu arriskua direla eta”. Pobrezia, ezgaitasuna eta garapena Datu dantzak engainatzen ez badu, Nazio Batuen arabera, garapen bidean dauden herrialdeetan bizi diren
|
pertsona
ezgaituen %80 baino gehiago pobreak dira. Herrialde garatuetan, Cermi indizeak adierazten du kopuru hori %50etik gorakoa dela.
|
|
|
Europar Batasuneko exekutiboak aurrerapenak eskatu ditu ezgaitasuna duten pertsonentzako ondasun eta zerbitzuen merkatua eskuragarriago bihurtzeko. Helburua da Europar Batasunean (EB) gutxi gorabehera 80 milioi
|
pertsona
ezgaituk erraztasunak izatea Hogeitarren ekonomian sartzeko. Europako Batzordeko lehendakariorde eta EBko Justizia, Oinarrizko Eskubide eta Herritartasun arduradun Viviane Reding ek azaldu zuenez, ezgaitasuna duten pertsonek ekonomian eta gizartean “erabat parte hartu” ahal izan dezaten, “eraikinetarako eta garraio publikoetarako nahiz zerbitzu digitaletarako sarbide erraza behar dute”.
|
|
|
Lortutako errentak edo langabeak prestazioa kobratu duen kontuan hartu gabe, etxebizitzan inbertitzeagatik, aurrezki enpresaren kontura edo nazioarteko ezarpen bikoitzagatik kenketak egiteko eskubidea duten zergadunek egin behar dute aitorpena. Era berean,
|
pertsona
ezgaituen ondare babestuei, pentsio planei, aurreikuspen aseguratuei, enpresaren gizarte aurreikuspenari, menpekotasun aseguruei edo zerga oinarria murrizten duten gizarte aurreikuspeneko mutualitateei ekarpenak egin dizkietenak, betiere dagokien eskubidea erabili nahi badute. Beraz, langabezian dagoen pertsona batek bere lehen etxebizitzaren hipoteka ordaindu badu eta kenkaria kobratu nahi badu, PFEZren aitorpena aurkeztu behar du desgrabazio hori lortzeko.
|
|
|
Sakanako ezgaituek eta haien familiek pertsona hauek Sakanan bizi daitezela nahi dute. Mundu mailan onartutako eskubidea da
|
pertsona
ezgaituek etxebizitza babestua bizi izan dezatela. Pertsona hauek ahalik eta modu autonomoenean bizi daitezen bereziki prestatutako etxebizitzak izaten dira.
|
|
|
Edo, zorte handia izanez gero, Iruñan... Pentsa ezazue zer izan daitekeen
|
pertsona
ezgaitu batentzat edo bere familiarentzat horrenbeste kilometrotara bizitzea.Sakanan etxebizitza babesturik ez dago pertsona ezgaituentzat, badugu asistentzia zentro bat eta lan zentro berezi bat, Lakuntzan, Tasubinsa, baina bertan lan egiten duten pertsonek ez dute Sakanan autonomoki bizitzeko aukerarik. Eta, horrela izanik, adin batetik aurrera gainerako gazteek bezalaxe duten eskubide bat den arren (25 30 urte inguruan), edo familiak zaharrak egiten direlako edo hiltzen direlako, EZGAITUAK DIREN PERTSONAK EZIN DIRA BIZI BABESTUTAKO ETXEBIZITZAN SAKANAN.Etxarriko familia batek etxe bat ANFAS i eman dio etxebizitza babestu bihurtzeko inguruko ezgaituek erabil dezaten, eta orain etxebizitza finantzatu behar duena Nafarroako gobernua da.
|
|
|
Edo, zorte handia izanez gero, Iruñan... Pentsa ezazue zer izan daitekeen pertsona ezgaitu batentzat edo bere familiarentzat horrenbeste kilometrotara bizitzea.Sakanan etxebizitza babesturik ez dago
|
pertsona
ezgaituentzat, badugu asistentzia zentro bat eta lan zentro berezi bat, Lakuntzan, Tasubinsa, baina bertan lan egiten duten pertsonek ez dute Sakanan autonomoki bizitzeko aukerarik. Eta, horrela izanik, adin batetik aurrera gainerako gazteek bezalaxe duten eskubide bat den arren (25 30 urte inguruan), edo familiak zaharrak egiten direlako edo hiltzen direlako, EZGAITUAK DIREN PERTSONAK EZIN DIRA BIZI BABESTUTAKO ETXEBIZITZAN SAKANAN.Etxarriko familia batek etxe bat ANFAS i eman dio etxebizitza babestu bihurtzeko inguruko ezgaituek erabil dezaten, eta orain etxebizitza finantzatu behar duena Nafarroako gobernua da.
|
|
|
Eta, horrela izanik, adin batetik aurrera gainerako gazteek bezalaxe duten eskubide bat den arren (25 30 urte inguruan), edo familiak zaharrak egiten direlako edo hiltzen direlako, EZGAITUAK DIREN PERTSONAK EZIN DIRA BIZI BABESTUTAKO ETXEBIZITZAN SAKANAN.Etxarriko familia batek etxe bat ANFAS i eman dio etxebizitza babestu bihurtzeko inguruko ezgaituek erabil dezaten, eta orain etxebizitza finantzatu behar duena Nafarroako gobernua da. Sakanan bakarra da, eta gure lana da, eta udaletxe eta Sakanako mankomunitatearena Sakanan
|
pertsona
ezgaituentzat etxebizitza eskatzea oraintxe bertan.
|
|
2011
|
|
|
CERMIk gaineratu du “urritasuna duten erabiltzaileen kexa asko” erregistratu dituela, sare sozial nagusietara sartzen saiatzean jasaten dituzten trabengatik, eta horrek “bazterketak eta oztopoak eragiten ditu kanal horietara iristeko eta horiek normaltasunez erabiltzeko”. Bi erakundeek erronka horri erantzuteko beharra ezartzen dute, gizarte bazterketa ez sustatzeko, baina, bitartean, makinak martxan daude oraindik, eta
|
pertsona
ezgaituek eta haiek zaintzen dituzten erakundeek espazio birtualak prestatu dituzte beren intereseko gai zehatzak lantzeko. Lehenengo esperientzietako bat Esto lo he hecho yo!
|
|
|
Imagen: Rubén García/ Eroski Consumer Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) Ezgaitasun, autonomia pertsonal eta mendekotasun egoerei buruzko azken inkestak (EDAD, 2088) 3,8 milioi
|
pertsona
ezgaitu bizi dira gure herrialdean. 2,30 milioi baino gehiago emakumeak dira eta 1,55 milioi gizonezkoak.
|
|
|
COCEMFEk ia 400
|
pertsona
ezgaitu trebatu ditu teknologia berriak erabiltzeko
|
|
2012
|
|
|
Dena den, ez da zigortzekoa izango
|
pertsona
ezgaitua antzutzea, pertsona horrek urritasun psikiko larria badu, baldin eta, epaileak, ezgaiari komeni zaiona irizpide artezkari gisa harturik, antzutze hori baimendu badu, bai ezgaikuntza prozeduran bertan, bai, ezgaiaren lege ordezkariak eskaturik, ondoren borondatezko jurisdikzio espedientearen izapideak egiten direnean, bi adituren irizpena eta Fiskaltzak esan beharrekoak entzun eta gero, e...
|
|
|
«Garun perlesiadun haurra» esapidea neutroa den arren, ezgaitasun hori tragedia modura ulertzen dugu oraindik ere; dun atzizkia erabili arren, ezgaitasuna pertsonari gertatutako ezbehartzat hartzen dugu beti, eta itzulinguru semantikoetara jo beharra sentitzen dugu, bi errealitateak nahas ez daitezen. Badirudi
|
pertsona
ezgaitua haurra, emakumea edo gaztea dela zehazten dugunean, alde batera uzten ditugula, sorginkeria bidez bezala?, ezgaitasunekiko aurreiritzi negatiboak; haur, emakume edo gazte izateak ezgaituei berezkoa ez duten gizatasuna emango balie bezala.
|
|
|
Sarritan, beste elbarri batzuekiko gupida eta «gizatasun osoa» oparitzen digutenekiko mirabekeriarekin uztartzen ditugu. Aldi berean, ez gara gu geu, elbarriok, nabarmentzen bereziki
|
pertsona
ezgaituon normaltasunaren aldeko borrokan, gure ingurukoak baizik. Sarritan, senide eta lagunek ezgaitasuna gordean utzi eta normaltasun itxurak eginarazi nahi dizkigute.
|
|
|
Denbora horretan, COCEMFEk 17.000 enpresa laguntzailerekin baino gehiagorekin egin du bitartekari, ezgaitasuna duten pertsonen kontratazioa bultzatzeko. Zerbitzua doakoa da, bai enplegu bila dabiltzan
|
pertsona
ezgaituentzat, bai enpresentzat Lan hori arintzeko, COCEMFEk SEPEren metodologia eta protokoloak partekatzen ditu, eta, haren ustez, SILak finantzatu lituzke, erakundeak onartu ondoren. Konfederazioak 107 zerbitzu sare bat du herrialde osoan, metodologia komun batean parte hartzen dute eta sarean konektatuta daude SILNETen bidez, “IMSERSOk (Método ESTRELLA) enplegu eskatzaileen eta enpresen arteko bitartekaritzarako garatutako softwarean jatorria duen aplikazio informatikoa”, azaldu du erakundeak.
|
|
|
Era berean, taldearen zati batek jarduera eremuko enpresa sarea aztertzen du, eskatzaileen profilen arabera, “eta horretarako eskaintzarik egokienak bilatzen hasten dira”. Zerbitzua doakoa da, bai enplegu bila dabiltzan
|
pertsona
ezgaituentzat, bai beren plantilletan profesional mota horiek sartu nahi dituzten enpresentzat. Ijitoen etniako langabeak Joan den urtearen amaieran, Ijitoen Idazkaritza Fundazioaren (FSG) Sartu programak Espainia osoan enplegu agentzia gisa jarduteko baimena lortu zuen.
|
|
2013
|
|
|
Horietan guztietan aurrerapausoak eman dira, baina gehiago egitea eskatzen da. Krisiak okerrera egin du
|
pertsona
ezgaituen eta horiek zaintzen dituzten elkarteen egoerak. Artikulu honetan azaltzen da nola.
|
|
2015
|
|
|
Lanaldia murriztea: 8 urtez beherako adingabeak zaintzeko edo jarduera ordaindurik egiten ez duten
|
pertsona
ezgaituak zaintzeko, baita bigarren gradurainoko ahaideak zaintzeko ere, izan odol bidezkoak edo izan ezkontza bidezkoak, ahaide horiek euren kontura baliatzeko gaitasunik ez dutenean eta jarduera ordaindurik egiten ez dutenean.
|
|
|
Hiru figura juridikohauek adingabeak edo
|
pertsona
ezgaituak edo beren ondasunak legalki defendatzeko, zaintzeko eta babesteko erabiltzen dira.
|
|
|
|
pertsona
ezgaituarekin bizi den ezkontidea
|
|
|
|
pertsona
ezgaituaren testamentuan izendatutako pertsonak
|
|
|
51/ 2003 Legea, abenduaren 2koa,
|
pertsona
ezgaituen aukera berdintasun, diskriminazio ezari eta irisgarritasun unibertsalari buruzkoa (LIONDAU: Ley de Igualdad de Oportunidades, No Discriminación y Accesibilidad Universal de las personas con discapacidad) (BOE)
|
|
|
|
pertsona
ezgaituaren adopzioa
|
|
|
|
pertsona
ezgaituaren ezkontza
|
|
|
Nahiz eta guraso ahala amaitu, ezgaitu deklaratu izan zeneko arrazoiak jarraitzen badu, tutoretza erregimena ezar dakioke
|
pertsona
ezgaituari.
|
|
|
Nahiz eta 1983 urtera arte Espainiako antolamendu juridikoak ez zituen aintzat hartzen urritasun mentalen eta psikikoen graduak, eta, hortaz, normaltasun psikikoaren eta erokeriaren tarteko egoerak ezartzen ez zirenez,
|
pertsona
ezgaituaren epaia jasotzen zuenari guztiz kentzen zitzaion jarduteko gaitasuna.
|
|
|
Gaur egun, lehen bezala, ezgaitasun osotzathartzen da
|
pertsona
ezgaituaren bizitzaren alderdi guztiei eta haren interesen gestioari eragiten badie; baina ezgaitasun partzialaere onartzen da, eta hainbat alderditara eta egintzetaramugatzen da. Ezgaitasuna osoa edo partziala izan daiteke, eta beti atzeragarriaizan daiteke, nahiz eta ezgaitasun psikikoetan hori ohikoa ez izan.
|
|
|
Horri dagokionez, Pilar Escabiasek, Alacanteko Unibertsitateko Hizkuntza Goi Mailako Ikastegiko irakasleak, kezka agertu zuen, behar adinako laguntzarik ez zuenez, ikasle gorenek beste hizkuntza batzuen azterketa alde batera utzi eta «atzerriko herrialdeetan ikasteko, lan bat aurkitzeko edo bertan sustatzekoa» ikasteko. Hori da, hain zuzen ere, Erasmus beken kasua, ez baitira beti
|
pertsona
ezgaituen eskura. Beste premia komun batzuk dira laguntza teknikoak izatea edo gai zerrendak egokitzea, betiere pertsonen gaitasunak ez direla kontuan hartzen.
|
|
|
Mayorren arabera, «enplegua da tresnarik onena minusbaliotasunak dituzten pertsonak gizartearen parte izan daitezen». Horretarako, erakundearen Komunikazio zuzendaria azpimarratu behar da, «funtsezkoa izan baita
|
pertsona
ezgaituak lanpostua lortzeko egin duen ahalegina eta, prestakuntza aldi baten ondoren, gainontzekoen lana garatzea». ONCEn lan egiten duten pertsonen %87, 1ek minusbaliotasuna dute, Fundazioan egiten dutenen %77, 1ek eta ILUNION okupatuen %32k.
|
|
|
Erakunde horietatik, hainbat arrazoirengatik baztertuta edo baztertzeko arriskuan dauden pertsonak hartzen dira kontuan: emakumeak, etxerik gabeko pertsonak, gazteak, haurrak, droga mendekotasunak dituzten pertsonak, adineko pertsonak, salerosketaren biktimak, etab. Espainian TSSEren azterketak erakusten duenez, erakunde horietatik arduratzen diren pertsonen lehentasunezko taldeak
|
pertsona
ezgaituak eta familiak dira. Horietan diharduten erakundeen ehunekoa% 37,1 eta% 41 da, hurrenez hurren.
|
|
2016
|
|
|
Dohaintza emaileen lau tipologia identifikatu dira, dohaintzan emateko arrazoiaren arabera: herrialde pobreen garapenarekin eta gosearen aurkako borrokarekin konprometituak(% 38). haurtzaroarekin eta hezkuntzarekin sentsibilizatuta(% 38). larrialdien eta hondamendien aurrean mobilizatzen direnak(% 14). giza eskubideen alde eta baztertutako sektoreen alde lan egiten duen talde txikiagoa,
|
pertsona
ezgaituak, errefuxiatuak eta ingurumenaren defentsa(% 10). Arrazoi soziala da eman beharreko GKEa aukeratzea.
|
|
|
Edozein jarduera artistikotan desgaitasunen bat duten pertsonak sartzeak onurak sortzen ditu, bai beraientzat, bai gizartea kontzientziatzeko: Asertibitatea, autonomia, bere buruarekiko konfiantza eta
|
pertsona
ezgaituen enplegagarritasuna sustatzen ditu ingurune profesionaletan. Gorputzak maitasunez begiratzen ikasten da, ez errukiarekin, nahiz eta ez duten erantzuten sistemaren edertasun kanonari.
|
|
2018
|
|
|
Kirol jardunaldi horren helburua da SUParen onura zabaltzea terapia sendabide eraberrigarri gisa; psikologia eta yoga mugimendu psikomotorra minduta duten
|
pertsona
ezgaituentzat.
|
|
2022
|
|
|
Nondik idazten duten galdetu die Iturritzak hiru egileei, eta De Goñiren erantzunak kolektiboarekin lotu du bere ahotsa: " Gaixotasunari buruz idazten dut askotan, eta gaixotasunetik idazten dut; hori egiten dudanean, baina, sentitzen dut gaixo kronikoen eta
|
pertsona
ezgaituen kolektibotik idazten dudala, ahotsa ematen diedala ni bezalako pertsonei".
|