|
2008
|
|
|
Tipologiez gainera bestelako baliabideak ere erabili dira jardueren diseinuan; jarduerak, maiz, audioz eta irudiz hornitu dira, ariketak hala eskatzen zuenean. Eduki horien egituraketa
|
oso
lotuta dago Ikastolen Elkartean garatu diren beste proiektuekin, Txanela Proiektuarekin esate baterako. Bestalde, edukiak sortzen eta zuzentzen ikastola askotako profesionalak aritu dira taldean lanean, eta horrek guztiak, jakina, proiektuari behar duen sendotasuna eta bermea ematen dio.
|
|
|
Amaitzeko, argi eta garbi esan behar da proiektua hezkuntzan sortzen diren behar konkretu batzuei erantzuteko sortu dela eta, beraz, ez duela balio ikasketa prozesu guztietan aplikatzeko eta bestalde, jakina, arrakasta
|
oso
lotuta dagoela proiektuari ematen zaion erabilerarekin. Arriskua proiektuari ematen zaion erabilera okerrean dagoke:
|
|
|
Hurbiltasun soziala
|
oso
lotuta dago demografia faktoreek komunitate bizindarraren esparruan duten zereginarekin (Giles eta beste batzuk, 1977), baina Fishmanek (1990, 1991, 2001)" etxe familia auzo komunitate" lotura deiturikoa definitzen duten faktoreetan jartzen du arreta. Fishmanek adierazi zuen komunitate bizitzaren lotura hori oinarri funtsezkoena eta beharrezkoena dela hizkuntzak eta kulturak bizirik iraun ahal izateko.
|
|
|
zer hiztun kontzentrazio dagoen lurraldeko leku desberdinetan, zein den hiztun horien proportzioa taldekoak ez diren hiztunekin alderatuz, eta ea hizkuntza komunitateak arbasoen lurraldean bizitzen jarraitzen duen edo ez. Lurralde jakin batean (hiri nahiz eskualde batean) H1 hiztunek duten banaketa
|
oso
lotuta dago hiztun taldearen barruko gizarte sarearen indarrarekin eta, beraz, esparru pribatu eta publikoetan H1 hizkuntzak duen erabilera maiztasunarekin (Landry eta Allard, 1994a, 1992a). Zenbat eta handiagoa izan hizkuntza jakin bateko hiztunen proportzioa eskualde jakin batean, orduan eta sendoagoak izango dira harreman linguistikoen sareak eta orduan eta aukera gehiago izango ditu gutxiengoaren hizkuntzak talde barruko komunikazioetan erabilia izateko egoera pribatu eta erdi publikoetan.
|
|
|
Hortaz, lagitimitate ideologikoa ez dago gobernuaren babes instituzionalarekin soilik lotuta; talde barruko eta kanpoko hiritarren babesarekin ere lotuta dago, hau da, hiritar horiek gutxiengoaren hizkuntzarekiko jarrera positiboa izatearekin eta gutxiengoaren hizkuntza ikasi eta erabiltzearekin ere lotuta (O’keefe, 2001). Gizarte zibilean, enpresa taldeek eta negozio pribatuek ere babes ditzakete gutxiengoen hizkuntzak; esaterako, lantokian eta establezimendu industrial eta komertzialetan hizkuntzaren erabilera sustatzearen bidez. Gutxiengoaren hizkuntza esparru publikoetan erabiltzea, paisaia linguistikoan barne, aurrez aipatu dugun moduan,
|
oso
lotuta egon daiteke taldeko kideek duten bizindar subjektiboarekin. Hori gai eztabaidatua izan da Quebecen, batez ere Montrealgo paisaia linguistikoaren gaiarekin lotuta (Bourhis eta Landry, 2002).
|
|
|
Adierazi izan da ikastetxeak direla kultura autonomiaren prozesuko erakunde oinarrizkoenak (Landry, argitaratzeko prozesuan a; Landry, Allard eta Deveau, 2007b). Batetik, sozializazioaren ikuspegitik,
|
oso
lotuta dago hurbiltasun sozialaren prozesuarekin. Esaterako, ikusi ahal izan da ikasketak gutxiengoaren hizkuntzan egiteak eragin handia duela talde barruko identitatea garatzeko, familiak eta gizarte sareak bezain beste (Landry eta Allard, 1996).
|
|
2009
|
|
|
Etorkizuna moldatzeko (autoreak helburu gisa hobesten duen etorkizunera hurbiltzeko) zer neurri hartzen (edo hartzea proposatzen) diren jasotzen dituzten aipuak kokatzen dira azterbide honetan. Atal hau
|
oso
lotuta dago beraz plangintzarekin, eta jakina denez, hizkuntza plangintzaren arloa da soziolinguistikaren atal nagusienetariko bat. Plangintzarekin zer ikusirik izango duten aipuak hemen kokatuko dira beraz.
|
|
|
Hirugarren fenomenoa
|
oso
lotuta dago aurrekoarekin. Dakigunez, aspaldion, gehienbat metropoli globaletatik iristen zaizkigu bizimodu berriak eta, beraz, baloreak, besteak beste, dibertitzeko, erlazionatzeko, elikatzeko, janzteko eta lana antolatzeko moduak.
|
|
2010
|
|
|
• Seme alabak hizkuntza eredu elebidunetan (b eta batez ere d eredutan) eskolaratzea erabakitzen duten guraso askoren arrazoi naguAzken hiru hamarkadetan euskarak tresna balioa irabazi duen pertzepzio orokorra positiboki baloratu behar da. Tresna balioa
|
oso
lotuta dago arestian aipaturiko ageriko ospearekin, eta ez dago zalantzarik euskarak azken hamarkadetan nabarmen igo dela.
|
|
|
balio integratzailearekin zerikusia dutenak eta" barrendik" irteten direnak, hain zuzen. are gehiago, balio integratzaileari baino instrumentalari lehentasuna ematea kaltegarria izan daitekeela eta batzuek inposizio bezala hartu dezaketela esaten da. orain arte aurkeztu diren emaitzak aintzakotzat hartuta, ideia batzuk azpimarratu behar dira: alde batetik, azken hiru hamarkadetan euskarak tresna balioa irabazi duen pertzepzio orokorra positiboki baloratu behar da. tresna balioa
|
oso
lotuta dago arestian aipaturiko ageriko ospearekin, eta ez dago zalantzarik euskarak azken hamarkadetan nabarmen igo dela. euskara normaltzeko neurriak hartzen hasi zenean euskara zein egoeratan zegoen kontuan hartuta, aurrerapen handi bezala hartu behar da aipaturiko pertzepzioa. edonola ere, zaila da esaten hizkuntzaren balio instrumentala handitu izana zein eraginari esker gertatu den:... erakunde publikoen kanpoko eraginari esker, gizartean hizkuntzaren ageriko ospea handitu delako, ala arrazoi biek bultzatuta. bestetik, interesgarria da euskararen egoeran dagoen hizkuntza bati, berreskuratzeari begira, balio instrumentala emateko izan behar luken kanpoko sustapena baloratzerakoan, partaideek muga ezberdinak ipintzea. batzuen ustez (ikus du b, (5) aipua), kanpoko sustapena beharbeharrezkoa da, ez da zalantzan ipintzen euskararentzat tresna balioa izatea oso garrantzitsua dela. alabaina, du b partaideak ez du uste tresna motako kanpoko sustapena euskara berreskuratu eta normaltzeko eraginkorra izango denik, baldin eta" zerbait gehiago" ez badago, hots, balio integratzailerik ez badauka.
|
|
2011
|
|
|
Edozein modutan, euskal soziolinguistikaren hasierako positibismo hau
|
oso
lotuta zegoen, inkontzienteki bada ere, euskararen inguruan garai hartan sortzen ziren eztabaida sutsuekin.
|
|
2012
|
|
|
Alemanian, Italian, danimarkan edo Finlandian tokian tokiko hizkuntza gutxituetan argitaratzen diren komunikabideak badaude, eta tiradak, arrakastak eta eraginak
|
oso
lotuta daude komunitatearen beraren indar eta kemenarekin. Mercator zentroak, europako hizkuntz gutxituen behatokiak, garrantzi itzela ematen die, nolanahi ere, hedabideei, funtsezkoak direlako hizkuntzaren biziraupenerako:
|
|
2015
|
|
|
Horiei gehituko genieke testu poetikoen gaineko ikuspegia ere (Dolz & Gagnon, 2010), ahozkoa
|
oso
lotuta baitago hizkuntzaren ikuspegi ludikoarekin. Hona argazkia:
|
|
2016
|
|
|
%10 hori gaztelaniaren hedapen eta finkapenaren muina zen, eta soziologiaren testuinguruan, hedapen horren iturri nagusia. Meatzaritza (hau da, industriabiztanleriaren %8, 2) asturiar hiztunez beteriko muin indartsua izan da; meatzari gehienak baserritik zetozen, eta
|
oso
lotuta zeuden landa munduari. baitzen sektore horretan. Bestalde, gaztelania hirugarren sektoreko hizkuntza nagusia izanik, biztanleriaren %10etik hurbil dagoen lastaira estatistikoa egotzi genioke hizkuntzari.
|
|
|
%10 hori gaztelaniaren hedapen eta finkapenaren muina zen, eta soziologiaren testuinguruan, hedapen horren iturri nagusia. Meatzaritza (hau da, industria biztanleriaren %8, 2) asturiar hiztunez beteriko muin indartsua izan da; meatzari gehienak baserritik zetozen, eta
|
oso
lotuta zeuden landa munduari. Meatzaritza kultura, ziur asko, meategietara immigratutako biztanleak baretu zituen iturri nagusia izan zen, asturieraren funtzioa, ideologia indartsua duen testuinguru soziologiko batean, klaseko hizkuntzarena baitzen bertan.
|
|
2017
|
|
|
...2018hiztun berri’ definizioa marka linguistiko bat bezala ikusten dute, zenbait ezaugarriren faltaren ondorio, haien artean, ‘irlandar kuIrati Lizeaga Elizalde – Euskara, galiziera eta irlanderaren hiztun berrien hizkuntza identitatea tsua1’ Izan ere, gaelikoa hitz egiten duten hiztunen ‘kutsu’ edo ‘ahoskera’ hori ez da beti berdina, aldaera geografikoarekin
|
oso
loturik baitago. Beraz, hiztunen jatorriaren arabera, ahoskatzeko edo hitz egiteko modu bat edo beste duten hiztunen irlandera hau, hiztunen artean behintzat, irlandera estandarraren gainetik dago prestigioari dagokionez eta gaelikoa ikasi dutenak oso kontziente dira.
|
|
|
Azken hau
|
oso
loturik dago Ortega et al en (2014) ikerketarekin baita ere. Euskara batua anonimoa da, sortua eta berdina da, eta denek hitz egiten dute.
|
|
|
guay izatearekin. ulertu daiteke gaztelaniaren bidez mutilek estatus berezia lortuko luketela eta horregatik gaztelaniaz egiten dute hizkuntza horrek ematen dien balore sinbolikoa handitzeko nahian. Mutilak botere estatus batetik abiatzen direnez, gaztelania erabiltzeak ez die ekartzen arazo handirik. lezo eta pasai donibaneko nerabeek maiz jasotzen dute euskara erabiltzeko agindua, baina, mutila izateak mutilei ematen dien posiziotik errazagoa dute agindu horri aurre egitea, batez ere, haurrei eta transmisioari
|
oso
lotuta dagoen agindua dela konturatzen direlako. neskak, ordea, beste posizio batean daude, eta gainera, etengabe ikusi dugun bezala euskararen transmisioaren ardura emakumeengan ardaztua jarraitzen duenez, euskaraz egitearen agindua propioago sentitzen dutela pentsatu daiteke. bigarren arrazoia, aisialdiko praktiken lotuta dator, batez ere, kirol praktikekin. Mutilen artean nerabezaroan garatzen den jarduera arrakastatsuena kirola da, eta ikerketa honetan (eta beste batzuetan) agerian geratu zen bezala euskararen presentzia kirolean oso apala da. nesken artean, aisialdiko praktiken aniztasuna handiagoa da eta, hortaz, euskaraz egiten diren jarduera gehiagoetan parte hartzeko aukera handiago dute.
|
|
|
Nerabeek maiz jasotzen dute euskara erabiltzeko agindua, baina, mutila izateak mutilei ematen dien posiziotik errazagoa dute agindu horri aurre egitea, batez ere, haurrei eta transmisioari
|
oso
lotuta dagoen agindua dela konturatzen direlako. Neskak, ordea, beste posizio batean daude. bestalde, oso deigarria egin zitzaidan neska eta mutilen artean hitz egiteko modu ezberdinak topatu izana.
|
|
|
Tú, joder, déjame!"" Jo! Idatzi ondo!... Tú eres tonto!"(...)" Ke putosida!" (Lezo, 13 urtekoak). ezarritako genero rolaren arabera bakoitzari hitz egiteko modu bat dagokio, eta mutilen solasaldietan esaldi labur eta amaitu gabeak erabiltzen dituzte (etenak, isiluneak...). nesken artean, aldiz, solasaldi luzeagoak eta giro lasaiago batean edukitzeko joera nabarmentzen da. diferentzia hauek
|
oso
lotuta daude batzuk eta besteek garatzen dituzten gorputza dinamikekin: mugimendua edo geldotasuna. eckert en ustez mutilek ezberdintasun objektiboetan oinarritzen dute beraien arteko lehia, indarra edo abilezia erabiliz. nesken identitatea, Genero identitatearen hizkuntza jokoa.
|
|
2018
|
|
|
Izaera ezaugarri hauek praktikekin
|
oso
lotuta daude eta gure ikerketetan jaso ahal izan dugu mutilen aisialdiko praktika garrantzitsuena kirola dela, erdigunean dagoen jarduera nagusia da. Neskek ere kirola egiten dute, baina ez neurri berean, eta euren kontakizunetan argazkigintza, moda, arropa erosketa bezalakoak ageri zaizkigu praktika esanguratsu gisa, hau da, irudiari lotutako jarduerak.
|
|
|
Hizkuntzen sozializazioa eta genero sozializazioa bat egiten duten tokia Neska eta mutilen artean hizkera modu ezberdinduak genero bakoitzari ezarritako ezaugarrien rolen araberakoak dira, eta
|
oso
lotuta daude horren ondorioz batzuk eta besteek garatzen dituzten gorputza dinamikekin: mugimendua edo geldotasuna.
|
|
|
Neska eta mutilen artean hizkera modu ezberdinduak genero bakoitzari ezarritako ezaugarrien rolen araberakoak dira, eta
|
oso
lotuta daude horren ondorioz batzuk eta besteek garatzen dituzten gorputza dinamikekin. zion (Hernandez 2005: 49). Generoa erdigunean jarrita," Gender roles and ideologies create different ways for men an women to experience life, culture and society" (Eckert 1989: 247), hizkuntzaren praktika sozialean aldagai horrek duen eragina aztertu zuen, soziolinguistikan adina eta klase aldagaiekin egiten ziren azterketekin konparatuz eta osatuz.
|
|
|
Orokorrean esan daiteke, barrura begirako politika izan zela, helburu nagusia etxean eragitea izan baitzen. Hizkuntzaren biziraupena transmisioari
|
oso
lotuta zegoela uste zen eta, eginkizun honetan familia kide berrien lehen sozializazioak lehentasuna zuen. Laburbilduz:
|
|
|
hezkuntza, zaintza eta gertuko harremanen zaintzailea. Kasu guztietan afektuei
|
oso
lotuta dauden zereginak dira. Emakumeek ez dute euskal identitatea ordezkatu; emakumeak euskal identitate hori elikatzen saiatu dira.
|
|
2020
|
|
|
3 Euskarari uko egitearen fenomenoa, beraz, identitate eta hizkuntza prestigioarekin
|
oso
lotuta dago. (Altuna, 2015:
|
|
2021
|
|
|
Batzuk eremu urriko hizkuntzak dira, beste batzuk oso indartsuak munduan (txinera, arabiera...). Hizkuntza ez autoktonoei buruz egiten diren aipamenak
|
oso
lotuta daude migratzaileak integratzearekin harrera estatuetan (European Commission, 2020). Eztabaida politikoan oso presente dagoen gaia da migrazioa, eta erronka nagusien artean dago jatorri migratzailea duten haur, nerabe eta helduen hizkuntz integrazioa (Council of Europe, 2020).
|
|
|
Eskola da ondare hori mantentzeko ez ezik, tokian tokiko hizkuntza horiek biziberritzeko eta garatzeko bidea ere. Baina ez hori bakarrik, herrien garapena ere
|
oso
lotuta dago eskolatzeari, eta ezin da kalitatezko eskolatzea eskaini tokiko hizkuntza hegemonikoen itzalpean ezkutatuta. Halabaina, egoera bakoitzean nolako eskola eredua erabili litzatekeen asmatzea ez da kontu erraza.
|
|
2023
|
|
|
Aintzat har dezagun irudi hau ez dela beraien artean
|
oso
lotuta dauden prozesu oso dinamiko eta malguen irudikapen mugatu eta estatikoa baino, eta prozesu horiek proiektu bakoitzaren testuinguruaren neurria hartzen dutela; berdin egitea ezinezkoa den arren, xedea da beti ahalik eta sakontasun eta kontu handienaz egitea. Datuen baliozkotzeak ez du etenik, hori da diagramaren paralelo dagoen geziak adierazi nahi duena.
|