|
2006
|
|
|
Dena den gertaera hori, III. Taulan beha daitekeena, puztuta dago ia euskaldunak, beti gazteak, erdaldungotik atereak izanik, azken hiztun talde horri batezbesteko adina nabarmenki igo arazten diotelako. Aipatutako hau aztertzen dugun prozesuaren beste ezaugarri bat baino ez bada ere, gure ustez
|
oso
kontutan hartu beharrekoa da. Hala ere lan honetarako adinari lotutako beste alderdi batzuk gehiago interesatzen zaizkigu.
|
|
2008
|
|
|
Bistan da bi faktore horiek
|
oso
kontuan hartzekoak direla euskaratik edota euskara automatikoki itzultzeko sistemak eraikitzean edo diseinatzean, bi eragozpen handi baitaude: batetik, eremu urriko hizkuntza izateak dakarren corpus paraleloen eskasia, eta bestetik, inguruko hizkuntzekiko duen antzekotasun falta.
|
|
2009
|
|
|
Soziolinguistikaren den Fishmanen gandik jaso dira ekarpen gehienak. Beste autore asko ere
|
oso
kontuan izan dira ordea: M. eta U. Weinreich, Ch.
|
|
|
Hizkuntzaren erabilera aztergai delarik, talde baten harremantzeko modu edo nortasun hori
|
oso
kontuan hartzeko elementua da, hizkuntza jokaera bera, kideen arteko harremanari dagokion zerbait baita, harremanaren eremuan kokatzen dena. Harremanen eguneroko gorabeherak erregulatzeko eta kudeatzeko erabiltzen dugu, besteak beste.
|
|
2011
|
|
|
Somatzen diren samindura batzuk
|
oso
kontuan hartu genituzke Hegoaldekook, gure" hego zentrismoa" alegia; baita euskaldunoi oraindik falta zaigun euskal harrotasuna. Çuebectarrek" j' ai le gout du Quebec" esan ohi omen dute.
|
|
|
Ama hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipen hori da beraz, alde orotatik, lehentasun guztietan lehena. horren arabera antolatu behar dira planak: ...ntzen ez duen, ebaluatu behar da ahalik eta zorrotzen. ebaluazio horren emaitzaren argitan asignatu behar dira lehentasunak. euskara ama hizkuntza gisa hurrengo belaunaldira transmititzen laguntzen ez duen euskalgintza ez da euskalgintza ona. zenbat eta gutxiago laguntzen duen transmisio lan horretan, orduan eta energia gutxiago xahutu behar da euskalgintzaren ekimen horretan. horretarako, jakina,
|
oso
kontuan hartu behar da" etxe auzo ingurumen hurbil" eko katea. esparru multzo horretan gertatzen da izan ere, mende berri honetan ere, sozializazioaren zati on bat eta, horren barruan, ama hizkuntzaz jabetzea. Beste esparru asko erdararen mende izango badira ere, hurbileneko esparru multzo hori bere eskuan izan behar du hiztun elkarte orok, era naturalean (munduko hizkuntza gehien gehienek egin ohi duten moduan) hurrengo belaunaldira proiektatzeko aukera minimoak izan nahi baditu. hori bere mende izango duen diglosia behar da orain ere, gurasoak euskaldun diren eta aski kontzentrazio demografiko sendoa osatzen duten ingurumenetan:
|
|
|
Teoriatik tiraka familiako beharrak (zaharrak, haur txikiak eta gaixoak zaintzea), bertatik bertarako garraioa eta janari zerbitzuak, kirol antolamenduak eta beste asko euskaraz moldatu ezinik ez dago. horretarako ez da erdaraz jarduteko baino diru gehiago behar, alde batetik, eta bertako hainbaten diru iturri bihur liteke zerbitzugintza hori. horrek guztiak, jakina, ezinbestekoa bihurtzen du hizkuntza ahula zerbitzu esparru horretan: inor behartu gabe normal normal eratua eta aplikatua. ez dago hori baino konpartimentazio molde osasuntsuagorik, gurea bezalako hiztun elkarte ahulduen kasuan.
|
oso
kontuan hartzekoak dira konpartimentazioari eusteko neurriak, orobat, hirigintza alorrean. Arnasguneek segurtaturik izan behar dute, nabarmenki desitxuratu eta gesalduko ez badira, hirigintzaren alorreko autorregulazio maila arrazoizko bat:
|
|
|
Besterik ere esan liteke soziolinguistika katalanaren berrikuntza ugari eta ausartez, hanka sartzeko arrisku handirik gabe: diglosiari dagozkionetan Fishman izan zuen soziolinguistika katalanak, Ferguson
|
oso
kontuan hartzen bazuen ere, hasierako iturburu nagusi101 ez dago horretan zertan harritu. hori zen garaiko joera nagusia, hemen eta nonahi102 Aparteko motiborik ere bazuten katalanek, Fishman hartzeko iturri eta ez Ferguson: etxeko diglosia, oraingoa eta (bereziki) lehengoa, aztertzeko orduan:
|
|
|
1974ko bere artikulura jo behar da, ezinbestean, Txepetxen ikuspegiaz eta formulazio nagusiez jabetzeko. hain aspaldi ez dela horretaz jarduna naiz (zalbide, 2010), iragaitzaz bada ere, eta han esandakoak ez naiz hitzez hitz errepikatzen hasiko. esan dezagun, hasteko, munduko (eta orduko) bibliografia teknikoaz aski ongi horniturik heldu ziola Txepetxek gogoeta lan horri. gutako gehien gehienok urrundik ere ez genuen informazio zabalaz eta, bereziki deigarri dena, hausnartze sakonaz. Informazio jeneral horren barruan, dudarik gabe,
|
oso
kontuan izan zituen Aracil, Vallverdú eta Ninyoles ere138 kontuan izan zituen eta, hein batean, haien postulatuetara
|
|
|
Aracil, berriz, International Sociological Association ISAren research Committee on Language and Society ko lehendakariorde izan zen lehenik() eta gero lehendakari(). kanpoko (batez ere Ipar Amerikako eta europako) bibliografia teknikoa eskueran zuten soziolinguista katalanek, batetik, eta bertako egoeraren berri zuten bestetik. " Talde" az hitz egin baliteke ere,
|
oso
kontuan izan behar da gauza bat: barneko diferentziak nabarmen agertu ziren hasiera samarretik eta, batez ere, Aracil en eta Ninyoles en arteko tirabirak konstante ezaguna izan ziren luzaz93 gero, 1987tik hona, desadostasun kontuak are nabarmenago azaleratu ziren Aracil ek ordura arteko bidea alde batera utzi eta aski ziaboga sakona egin zuelarik. hogei urteko soDiglosiaren purgatorioaz.
|
|
|
Batez ere ekarpen katalan valentziarrak, guri dagokigunez. hain izan da handia bere eragina gure artean, diglosiaren alorrean eta oro har soziolinguistikan, non atentzio handiz (aurreko ataletan baino xeheago) aztertu behar dugun ekarpen soziolinguistiko hori eta, bereziki," menderatuen diglosia". perspektiba soziolinguistiko horren azalpen tekniko hoberenak henry Boyer ek85 eta georg kremnitz ek86 eman dizkigute, nire ustez. Azalpen konbatiboagoetarako ezin utzizkoak dira, bestalde, Lafont en artikuluak87 kuriosoa bada ere, katalanak (Aracil buru delarik) gutxitan saiatu izan dira beren ikuspegi hori sistematizatzen88 Azken orduko azalpen eta gogoeta lanean
|
oso
kontuan hartzekoak iruditzen zaizkit, azkenik, Josep J. Conill (2007, 2009) eta Joan Llu� s Marfany (2008, 2010).
|
|
|
Mintzajardunaren giza arteko moldaeran eragiten, eta horrenbestez hiztun talde horren belaunez belauneko transmisio bidean interbenitzen, duen faktorea ez da hori bakarrik: faktore demografikoak, soziokulturalak eta politiko operatiboak ere
|
oso
kontuan hartu behar dira, ekonoteknikoez gainera, koadro osatu eta orekatua egin ahal izateko. hori falta zaio batetik, odriozolaren goiko azalpen zorrotz horri. d) hori bakarrik ez: faktore horien arteko lotura harremanak ez dira unilateral hutsak. ez da atzo goizekoa Max weber ek, XIX.
|
|
|
Auzogintzarekin ere bai. Bere ekarpen handiena,
|
oso
kontuan izatekoa, honako ideia parean dago: a) Belaunaldi berrien euskarazko sozializazioak lehentasun osoa du.
|
|
2012
|
|
|
Lokal honetan 12 urte bitarteko gazteak biltzen dira euren aisialdia kudeatzeko bi hezitzaileen laguntza dutelarik. ...n kontzientzia hartzeko formakuntza saioaren bat antolatzea. honez gain, eremu hauetan nerabeek elkarrizketa horizontal informalak mantentzen dituztenez, garrantzitsua litzateke Nerabe zerbitzuaren euskararen erabilerari jarraipena egitea, mintzaldatzeak eta euren faktoreen jarraipena eginaz. datu horiek garrantzitsuak dira udaletako nerabeentzako politikak diseinatzerako orduan. hori gutxi balitz
|
oso
kontuan hartzekoa da 14 urte bitarteko gazteek zertan pasatzen duten eskolaz kanpoko aisialdi hori ahal den neurrian euretan eragiteko. dena den, azaleko pertzepzioaren arabera esan liteke kirolean, ordenagailu aurrean, kalean eta tabernetan ibili ohi direla, besteak beste.
|
|
|
Hori jakinda, alboraketa hau
|
oso
kontuan hartu dugu erabilera aitortuari buruzko datuak erabiltzen ditugun aldiro. Baita, noski, aurrerago" Euskararen erabilera zertan den.
|
|
|
Hau da, esaldi bakarrean esanda, EAEko erdaldunek euskararekiko aktitude positiboa dute nagusiki, euskararen aldeko aktitude nabarmena. Eta errealitate hori
|
oso
kontuan hartzekoa, zentrala da gure ikerketan, gero azalduko dugunez.
|
|
|
Adibidez, herri bakoitzeko euskaldun alfabetatuen kopuruarekin konpara genezake. Konparazio hori, hala ere,
|
oso
kontuz hartzekoa litzateke, alfabetatuen datuak 2006koak baitira, 2 urtetik gorako biztanleak harturik, eta Hitzaren harpidetza datuak 2012koak dira. Hala ere, joera edo proportzioak ikusteko baliagarria izan daiteke konparazio hori.
|
|
|
Motibo nagusiak horiek izanik ere, dislokazio demografikoa ez da, berez, hiru prozedura horietara (emigraziora, immigraziora, haur gutxi sortzera) mugatzen. Prozedura horiezaz gainera, bada laugarren dislokazio iturri bat ere,
|
oso
kontuan hartzekoa: urbanizazioa.
|
|
|
Dislokazio demografikoa ez da, berez, hiru prozedura horietara (emigraziora, immigraziora, haur gutxi sortzera) mugatzen. Prozedura horiezaz gainera, bada laugarren dislokazio iturri bat ere,
|
oso
kontuan hartzekoa: urbanizazioa.
|
|
|
Hau da, kontzentrazio demografikoa batetik eta hizkuntzaren transmisio naturala, bestetik. Dislokazio demografikoek eragiten dituzten aldaketak kontuan izanik, urbanizazio berriak planteatzerakoan
|
oso
kontuan hartzea horren eragina, hori modu orekatuan eta egituratuan egiteko eta hazteko eta herria biziberritzeko helburuekin batera hizkuntzairizpideak ere kontuan hartzea, eta horiek ondo kudeatzeko bideak arakatzea.
|
|
2013
|
|
|
Hori guztia ahalbidetzeko ere makulu garrantzizkoa izango da framing berria. Besteak beste, adostasun sozial eta politiko horrek
|
oso
kontuan hartu dituelako zeintzuk diren euskara indarberritzeko gutxieneko baldintzak, eta zeintzuk bakoitzaren egitekoak. Izan ere, jakina baita hizkuntzen bilakaera eta bizi indarraren nondik norakoa ez direla gertakari naturalak, hainbat faktoreren eraginpean daudenak baizik.
|
|
2015
|
|
|
Gero eta esperientzia gehiago garatzen ari dira bide honetatik eta
|
oso
kontuan hartu beharreko esparrua da.
|
|
|
Ikaslearen esku hartze mota? Egungo ikerketatik erantzunak jasotzeko aukerarik ez dugun arren, pentsatzen duguna da baliabide didaktikoak diseinatzeko garaian ondoko aldagaiak hartu genituzkeela
|
oso
kontuan: osune Zabala – Tolosa.
|
|
|
Eta izenburuak dioen modura euskal hiztunen hizkuntza portaeren zergatiak azaltzeko saiakera bat da; Kezka nagusi batetik abiatzen da egitea, hau da ezagutza datuek erakusten duten bilakaera positiboak ez izatea espero zitekeen korrelazioa erabilerarenarekin. Bere hitzetan esanda, bada
|
oso
kontuan hartu beharreko fenomeno bat, alegia," euskaraz egin nahi izatea askotan ez dela aski izaten"
|
|
2016
|
|
|
Erantzun batetik bestera dagoen aldakortasunaren parte kualitatiboak iturri ezagunak35 ditu oro har. Ondoko sei iturriok
|
oso
kontuan hartu behar dira" hemen eta orain" 36:
|
|
|
• Hiztunen (inoiz solaskideen) adina. Perspektiba deskriptibotik eta, bereziki, zinetiko dinamikotik
|
oso
kontuan hartzekoa da hiztunirakurle idazleen adina42 Bai inkestaedo zentsu aitormenetan eta bai kale neurketa askotan, emaitza diferenteak ageri dira maiz adiMintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera. Aurrera begirako erronkak – Mikel Zalbide
|
|
|
" a small population is much more vulnerable to decimation(..) than a larger one". Txosten horrek berak argi aitortzen du, ordea,
|
oso
kontuz erabili beharreko datua dela kopuru absolutuen hori.
|
|
|
Bere neurrian ordea, ez erabat: literatura tekniko zabala dago azken mende erdian290, jarrera horien eta mintzajardunaren arteko lotura oso badaezpadakoa dela antzemateko eta, beraz, deskriptore moduan egokia izanik ere jendearen hizkuntza jarrera neurgailu operatibo gisa
|
oso
kontuz erabiltzekoa dela jakiteko.
|
|
|
Mintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera. Aurrera begirako erronkak – Mikel Zalbide egoera aski diferentea da Urolaldean eta Zuberoan, Agurainen eta Leitzan, Markinan eta Donibane Lohizunen318 Diferentzia horiek
|
oso
kontuan izan behar ditu gure diagnostikoak, ezertarako balioko badu. Balioespen globalak, Euskal Herria bere osoan hartzen duenak, ezkutatu egiten du sarri, argitu adina, benetako diagnostikoa319 Analisi maila xeheagoa behar dugu gauza askotarako.
|
|
|
• EODAk ere
|
oso
kontuan hartzen du belaunez belauneko etenaren neurria (BAEN). Are gehiago:
|
|
|
Arnasgune erasanak handixeago dira hiztun kopuruz, eta bizibidez beregainago. Azpeitia (bere gerri buelta zabala barne duela), bereziki,
|
oso
kontuan hartzekoa da. Aparteko indarberritze plana zor zaio. d) Osasunez ahulago daude BZ 6c mailako ingurumenak.
|
|
|
Euskal Herriko kale erabilera hori hainbat herritan neurtu izan du Soziolinguistika Klusterrak eta lekuan lekuko emaitzak argitara emanik daude han hemen. Argitalpen monografikoei dagokienez
|
oso
kontuan hartzekoak dira, gure lan honen xedea kontuan izanik, Bermeoko, Gernikako, Lekeitioko, Ondarroako, Baztango, Altsasuko, Andoaingo, Errenteriako, Tolosako eta Zestoako kale neurketen emaitzak. Badira horietan izan ere, alde eta bereizgarri nabarien ondoan, amankomuneko puntuak.
|
|
|
Jardungune eta situazio jakinetarako datu bilduma ohargarriak daude, horrezaz gainera, hainbat kasutan. Ez da gutxiesteko ezaugarria,
|
oso
kontuan hartzekoa baizik. Definizio operatibo" on" edo" zoragarri" baten aplikazioa ezin aurrera eraman baldin bada (hartaz baliatzeko datu biltegi zabalik, sakonik eta aldiro aldiro elikaturik ez dagoelako) definizio antzua da hori:
|
|
|
Gogoeta lanaren eztabaidaeta zabalkunde leku gisa funtsezkoak dira, azkenik, BAT aldizkaria, erabili.eus hedabide digitala, Euskal Soziolinguistika Jardunaldiak eta Udaltop. Baliabide horiek (eta horien antzekoak)
|
oso
kontuan hartu behar dira hasieratik beretik. Arauz osaturik eta langintza betean ari diren organo horiez baliatzea komeni da, ezinbestean baizik ez delarik sortu behar horien pareko organo berririk470.
|
|
|
461 HPSOko hainbat Zerbitzutan (batez ere bertako Iker eremuan) euskara erdaren gizarte dimentsioaz, eta horren barruan hizkuntza erabileraz, informazio teknikoa biltzen, lantzen, koordinatzen eta kaleratzen diharduten teknikariak
|
oso
kontuan hartzekoak dira. Baita beren bidez eraturiko harreman sare profesionala eta, hainbatetan, know how ordezkagaitza ere.
|
|
|
472 Fishman-en RLS edo HINBEk
|
oso
kontuan izanik ditu faktore horiek. 1991eko saio haren osagarri ikus, adibidez, Bernard Spolsky ren 1995eko" Conditions for Language Revitalization:
|
|
|
Hiztun zaharren, erdibidekoen eta gazteen arteko konparazioa eginez, gazteen ET jarduna hiztun zaharrena baino handiagoa, berdina edo txikiagoa den azter liteke. Ez da hori azken 20 urteko bilakaeraren argazki beteena edo zorrotzena, baina bada
|
oso
kontuan hartzekoa. Interesgarria da, batez ere, E4eta ET hiztunen bilakaera adin taldeka analizatzea.
|
|
|
herritarren eguneroko jardun arrunta eta belaunez belauneko jarraipena segurtatzea edo indartzea helburu nagusi duen eskema berria. Gizarte bizitzan euskaraz egiteko aukera, komenentzia eta beharra eragiten duten prozesu hurbilak
|
oso
kontuan izan ditugu horretarako: eguneroko jardun arrunta prozesu multzo horren ondorio da batez ere, eta belaunez belauneko jarraipenaren iturburu nagusi.
|
|
2017
|
|
|
Esan nahi dugu hizkuntzaren atal jakin batzuei demagun gramatikari, terminologiari edo besteren batibarik balorazio orokorrei eman diegula lehentasuna. Halaber, euskarak etorkizunean izan zezakeen bilakaeraren gaineko usteak edo aurreikuspenak
|
oso
kontuan izan ditugu.
|
|
|
Soziolinguistika Klusterra badira urte batzuk bat aldizkariak hiztun berrien gaiaren inguruan zenbaki monografikoa egin nahi izan duena. Sarri aipatzen da euskararen biziberritze prozesu malkartsu honetan,
|
oso
kontuan hartzeko bi elementu nagusi daudela: alde batekik, globalizazioak komunikazioeta pentsamendu moldeetan eragindako gizarte aldaketa, eta, bestetik, euskal hiztun populazioa modu esanguratsuan hazi izanaren ondoriozko euskaldun profilaren aldaketa. bigarren honi dagokio, jakina, zenbaki honetako hiztun berrien gaia. argitaratutako azken ikerketa kuantitatiboek ondo agerian jarri dute euskaldunen artean euskaradun izateko bideak dibertsifikatu direla, eta, beraz, bide horiek erabakigarriak direla euskaldun/ euskaradun izateko moduetan. ebidentzia horren jakitun izanik, interesgarri da espresuki biltzea gaia aztertzen ari diren ikertzaileen lanak. eta horretara dator hemen aurkezten dugun zenbaki monografikoa. izenburuak dionez, ez ditugu soilik euskararen hiztun berrien inguruko lanak bildu. hiztun berrien gaia, hizkuntzen biziberritze prozesuetan garatzen den gertakaria da, ezinbesteko prozesu komuna. baina hizkuntza komunitate bakoitzak bere ezaugarri propioak ditu, eta ez da beti samurra izaten orokortasunetara heltzea. edozein kasutan, esan daiteke zalantarik gabe, hiztun berriak estrategikoak direla bai euskararentzat eta baita gainerako biziberritzen ari diren hizkuntzentzat ere.
|
|
|
" kaleko erabileraz ari garela, elkarrizketak dira behatzen eta zenbatzen ditugunak, eta elkarrizketok beti dira bi lagun edo gehiagoren artekoak (ezinbestean)" (altuna eta basurto, 2013: 74). kalean egiten diren elkarrizketen erregistroak dira kale neurketak; horrela, beraz, baztertzen da bai auto txostena eta aitortzak, ez zaio inori eskatzen bere hizkuntza gaitasunak aztertu eta aitortu ditzan, ezta hizkuntzen erabileraren kontu eman dezan ere. eta gainera,
|
oso
kontuan hartzen da erabilera ororen ezinbesteko markoa jendartea dela eta horrenbestez ere, ikerketarako abiapuntua jendarte eremua dela eta ez hiztun soila. kale neurketaz gain, beste erregistro mota asko izan ditugu, beharra sumatu baita behin baino gehiagotan, honako hauek esaterako (zerrenda osatu gabea da, adibide sorta bat baino ez):
|
|
|
.... herrialde edo estatuen arteko konparazioak egiten direnenean tentuz eraiki lirateke. kasurako, aztertu litzateke noraino ote diren" alderatuko diren baliokideen serieen" balio haiek egoera jakinetatik kanpo iraungo duten disposizioak, edo zentzu berekoak ote diren, edo populazio oso batera zabaltzen diren disposizioak, edo herrialdeak gune homogeneoak ote diren (haller, 2002). hau dena
|
oso
kontua hartu genuke" erabilerak" edo" jarrerak" neurtzeko baliokideen serieak egiten direnean.
|
|
|
Eneko Oiartzabal Gerriko – Zenbat denboraz bizi ote gara euskaraz? hondarribia gipuzkoaren ipar ekialdean dagoen herria da eta, nahiz eta mugakide herri gehiago dituen (lezo, pasaia donibane, oiartzun), txingudi badia osatzen duten herriekin du harreman estuen, irun eta hendaiarekin, alegia. espainiar eta frantziar estatuen arteko mugan kokatua izatea
|
oso
kontuan hartzeko alderdia da. alderdi sozio-ekonomikoari dagokionez, hondarribian turismoa eta harekin lotutako zerbitzuen sektorea dira nagusi. garai batean indartsua izan zen arrantzaren sektorea gaur egun ekonomia jardueraren %5 baino ez da, nahiz eta gipuzkoako arrantza ontziteria nagusienetakoa izaten jarraitzen duen. azkenik, zenbait datu soziolinguistiko: hondarribian 16.000 biztanle baino gehiago bizi dira; 2 urte edo gehiagokoen artean euskaldunak %60 ziren 2011 urtean, %23 ia euskaldunak eta erdaldunak %17; eta 1986tik ehuneko horiek ia ez dira aldatu.
|
|
2018
|
|
|
" Mutilek gaztelaniaz gehiago egiten dute guayago direlako". Hizkuntza batean edo bestean aritzeak irudi eta estatus bat ematen dizu, eta, hortaz, prestigioarena
|
oso
kontuan hartzeko aldagaia da. Gazteek oso argi identifikatzen dute euskara edo gaztelania erabiltzeak estatus kontua ere badela, gehienetan bi aldagai hauekin lotuz:
|
|
|
Egia da, bestalde, frustrazioa datorrela, maiz, datuak ikusi eta ezagutza altua eta erabilera baxua dela antzematen denean. Horri dagokionez,
|
oso
kontuan hartu behar dira azken urtean ikasi diren bi ideia: 1) Eskolak (bakarrik) ez du gizartea euskaldunduko eta 2) Ezagutzak ez dakar (halabeharrez) erabilera.
|
|
|
Eta esan daiteke emaitza oso ona dela, lan munduko errealitatean zuzenean eragiteko gaitasuna duelako eta 20 urte igaro ondoren lanean jarraitzen duelako. Nolanahi ere,
|
oso
kontuan izan behar da zein den errealitatea. HUHEZI fakultatean irakasle euskaldunak formatzen dira, baina ezaguna da ereduko ikastetxe askotako klaustrotan gaztelania dela harreman hizkuntza.
|
|
|
Balirudike esanahi eta balio haietan, hau da, diskurtso haietan, soilik dela posible eraldaketa. Baina
|
oso
kontuan izatekoa iruditzen zait utopia haien erorketan indibiduoek sentitutako hertsaduraren eragina. Edo beste era batera esanda, proposamen kolektitibizatzaileei erantsitako egite hierarkiko zein norbanakoen autonomia murriztailearen eta norberaren erabakimena indartzeko premiaren artean izandako talka.
|
|
|
Azkenaldian, kezkaz entzun dudan beste diskurtso bat pribilegiatuarena da, zeina teorian euskaltzaletasunetik abiatzen den, eta euskarara iristeko borondatea bai baina zailtasun" objektiboak" omen dituztenen babeserako eratzen den. Lehenago aipatu dut, dudarik gabe, ezinbestekoa dela begirada intersekzionala bere egitea euskaltzaletasunaren diskurtsoak, beti
|
oso
kontuan izatea zapalkuntzarako tresna ere izan daitekeela. Baina, nago, diskurtso orokortzaileago honen oinarrian inposizioaren diskurtso leundua dagoela, funtsean, eta hura bezala deseraiki beharrekoa, euskaldun zaharrak pribilegioak baino dezente gehiago baititu lastak, bere hautua euskaraz bizitzea bada.
|
|
|
Amaitzeko, azpimarratu nahi dugu etorkizunera begira
|
oso
kontuan izatekoak direla legeek sor ditzaketen eta dagoeneko sortzen dituzten ondorioak auzolana eta herrigintza bultzatu nahi direnean. Hauek dira elkarrizketetan jaso ahal izan ditugun kezkak:
|
|
|
whatsappeko taldeak, twitter, facebook, instagram, blogak... Gaur egun,
|
oso
kontuan hartzekoak dira, eta beharrezkoa da bilguneez hitz egitean, ohikoetatik fokua gehiago zabaltzea, sortzen doazen aukera berriak identifikatzeko eta aprobetxatzeko: aztertu non eta nola hartzen duten parte zumaiarrek, zer harreman dagoen Zumaiako euskaldunen artean, nola daukagun indartzea eta trinkotzea...
|
|
|
Azpimarratu nahi da zein garrantzitsua den komunikazio konpetentzia ebaluatzeko proben bidez lortutako emaitzen baliagarritasun analisiak egitea, probatan oinarrituta hartzen diren erabakiak zuzenak eta bidezkoak izan daitezen. Hori guztia, jakina,
|
oso
kontuan hartu behar baita, euskara eremu urriko hizkuntza izanik, hizkuntza horretako konpetentzia egiaztatzearen ondorioak larriak izan dai
|
|
2019
|
|
|
Etxegintza eta lurralde antolamendua, arrisku iturritik bizi bermera eraman demografia fluxu handien eragile edo laguntzaile diren etxegintza eta lurralde antolamendua
|
oso
kontuan izan behar dira horretarako. goiko hiru neurriei egoki erantzungo dien etxegintza bultzatu eta babestu behar da, ahal dela. zenbat etxe eraiki, non, zer tipo eta zer preziotako, aurrez argitzea komeni da ahal delarik. zentzuzko etxegintza funtsezkoa da, bai bertako bikote berrientzat eta bai herriaren bideragarritasun sozioekonomikorako. udalaren eta hortik gorako herri aginteen zeregina ...
|
|
|
Demografiafluxu handien eragile edo laguntzaile diren etxegintza eta lurraldeantolamendua
|
oso
kontuan izan behar dira horretarako.
|
|
|
Bigarren sektorea ere
|
oso
kontuan izan behar dute arnasguneek: irteerarik sendoena hor dago maiz, Bizkai gipuzkoetako arnasgune askotan (eta, partez, Nafarroakoetan). egin litekeen aurrerapauso handiena, ahal izanez gero, hau da:
|
|
|
Bada gainera, gero eta erosoago, herritik beretik irten gabe irismen zabalagoko hirugarren Sektorean jarduteko modurik. Lan moldaera berriak, tele-lana barne, eskaintzen dituen zerbitzu prestaerazko formulak
|
oso
kontuan izan behar dira horretarako.
|
|
|
Ia landu gabe uzten dugu, gaurkoan, erosotasun kontuen alorra. ez garrantzirik ez duelako, beste motibo honegatik baizik: eginbehar guztien artean hori dago, gaurkoz, arnasgune askotan landuen eta gaBigarren sektorea ere
|
oso
kontuan izan behar dute arnasguneek: irteerarik sendoena hor dago maiz, BizkaiGipuzkoetako arnasgune askotan (eta, partez, Nafarroakoetan).
|
|
|
bide batezko zer neurri har litezke" hemen eta orain", eta zein ez? gogoeta gai eta arazo iturri bizia da hori, arnasguneetan ez ezik gizarte modernoaren esparru formal eta informal askotan.
|
oso
kontuz eta tentuz hartzekoa, nolanahi ere: norbanakoon interesak eta askatasun oinarriak, orobat aginte esparruaren lege marko nagusiak, zalantzan jartzeko bidea sor dezakete eta, besterik nahi izan arren, albo ondorio kaltegarriak eragin. azti jokatu behar du horretan arnasguneen indarberritze lanean jardun nahi duenak:
|
|
|
erronka bati erantzuteko mesedegarri dena, kalte iturri nabarmen gerta liteke beste batentzat edo beste bientzat. herriaren arrakasta ekonomikoa, adibidez, erdal immigrazio iturri eta urbanizazio trumiltsuaren eragile izaten da sarri. ekonomiaz bideraezin bihurtzeak, bestalde, indargabetze demolinguistiko nabarmena ekarri ohi du sarri berekin. hiru erronka horiek beregainak eta bereiziak izanik ere, elkarri loturik daude hertsiki: elkarren mendeko edo interdependente dira, ez independente. perspektiba global interkonektatu zabala
|
oso
kontuan izan behar da hortaz, erronka nagusiei atalez atal jarduterakoan. hiru erronka nagusiok banan banan zehaztuko dira ondoren, atalez atal landuz eta, inoiz, azpiatalak azalduz.
|
|
|
Perspektiba globalinterkonektatu zabala
|
oso
kontuan izan behar da hortaz, erronka nagusiei atalez atal jarduterakoan.
|
|
|
10 Joshua a. Fisman en Language maintenance and language shift as a field of inquiry da, jakina denez, hizkuntza soziologiaren funtsezko azter eremu horren iturburu nagusia (Fishman, 1964).
|
oso
kontuan hartzekoak dira, orobat, Language Endangerment eta Language Death errotulupean agertu ohi direnak, batetik, eta, edukiz eta adieraz gauza bera ez izan arren, Language Attrition eta Language Obsolescence sailekoak.
|
|
|
51 atzerriko beste hainbat aditu (weinreich 1953, gal 1979 eta 1995; riehl 2006; knipfkomlósi 2011 etab.)
|
oso
kontuan hartzekoak direlarik ere, Nancy dorian en ikerlanei arreta biziz begiratzea komeni da gure ustez" altxor" horren zenbatekoaz eta nolakoaz argi jabetzeko: ikus dorian 1981, 1992 [1989], 2010 eta 2014 etxekoetan hor dugu, berriro ere, Seber altube (altube 1920,, 1933 eta 1936). altuberen ekarpenaz egoki jabetzeko ikus, besteren artean, Josemari Velez de mendizabal 1979 eta 2000).
|
|
|
61 arrazoi handia zuen altubek, gure ustez, 1933 bere formulazioetan lehentasuneskema ingurumen geoterritorial zabal populatuenak gogoan hartzean. egungo egunean azpeitia eta (gutxienez) azkoititik zumaira doan urola bailara
|
oso
kontuan hartzen ez duen ekimena oso oker dabil: Seber altuberen garaian bezain oker edota, agian, orduan baino okerrago.
|
|
|
Bestalde, tolosaldeko euskararen mahaia antolatzen ari da eskualde mailako hizkuntza politika koordinatu eta bideratzeko. eskualdearen ezaugarri soziolinguistiko, demografiko eta ekonomikoak zeintzuk diren jakinda eta udalen eta euskalgintzaren arteko harreman normalizatuak eta aktibaziorako aukerak eta borondateak ikusita, sinistuta nago, esperientzia emankorra eta bide erakuslea gertatuko dela. eta espero dut, urte gutxi barru praktikan ikusi ahal izango dugula, arnasguneen gaur egungo" sabaia" non dagoen eta" moldaera soziokultural" berriak zer eman dezakeen. moldaera soziokultural berri hori sortuko bada, nolanahi ere, arnasguneetako herritarrak ahaldundu egin dira. gaiaren inguruko informazio zuzena zabaldu da herritarren artean eta formakuntza berezia landu eskoletan (haur irakasle gurasoekin) eta beste eragileekin arnasguneen garrantziaren eta erantzukizunaren kontzientzia errotu eta zabaltzeko eta autoestimua eta harrotasun sanoa indartzeko. motibazioa eta ilusioa erein, komunitate sentimendua indartu eta aktibazio sozialerako aukerak profitatu moldaera soziokultural berria sortze aldera. Beti ere
|
oso
kontutan izanik, arnasgune guztiak ez direla berdinak eta direla erabili kopia mimetikoak guztietarako. eta honekin lotuta dator hurrengo hausnarketa. arnasguneen bideragarritasuna, nire ustez, inguruko herriburuen ardura ere bada, eta oro har, euskal herriko bilakaera soziolinguistikoarekin lotuta egongo da. adibide batekin esateko: tolosaldeko arnasguneen biziraupena, neurri handi batean, tolosan jokatuko da. tolosan euskararen erabilera eta presentzia handitzen diren neurrian (eta handitzen ari dira), arnasguneen biziraupena segurtatzen eta sendotzen ari gara:
|
|
|
aldiz zenbat ordu sartzen ditugu irakurtzen eta idazten? hitzezko jarduna da nagusi, aski lanbide jakinetan izan ezik16 elementu asko erantsi behar zaizkio ordu kontaketa horri. elementu kualitatiboak ere
|
oso
kontuan hartu behar dira: ahozkoaren eta idatzizkoaren elaborazio maila aski diferentea, idatzizko esaldien eta diskurtso osoaren antolamendu landua, idatziak berekin duen erakarmena, begirunea eta itzala, idatzizko dokumentuen (literarioen zein ofizialen) luzaroko iraupen indarra,.. hori guztia hor dago eta ez da gutxietsi behar.
|
|
|
garrantzi bizia dute arnasguneen izaeraneurriak ulertzeko eta gaurko jarduna nolakoa duten argitzeko. Laguntza bizia eskain dezakete, gainera, hizkuntza soziologiaren zenbait kontzeptu giltzarrik hemen eta orain duen aplikazio ahalmena kontrastatzeko.
|
oso
kontuan izatekoak dira, nolanahi ere, language maintenance eta language
|
|
2020
|
|
|
Hedabideen jarduerak berebiziko garrantzia du oraindik komunikazio publikoaren esparruan. Eta
|
oso
kontuan hartzekoak dira horko inertziak eta dinamikak.
|
|
|
Ondorengo grafikoak (14 irudia), aldiz, kontsumoaren inguruko gako ugari jartzen ditu mahai gainean. Lehenengo begiradan, gazteen artean, euskarri batzuk beste batzuk baino jarraitzaile gehiago dituztela hauteman daiteke, baina den denak dira
|
oso
kontuan hartzekoak. Akatsa litzateke erabiltzaile gutxiago dituzten horietan arretarik ez jartzea.
|
|
|
Netflixek nagusi izaten jarraitzen bazuen ere(% 82) beste zerbitzu batzuk izugarri hazi ziren unibertsitarioen artean; Amazon Prime Video(% 42) eta HBO(% 20) dira horren adibide nagusiak. Edozelan ere,
|
oso
kontuan hartzekoak izan ziren Espainiako Estatuko ordainpeko telebista plataforma batzuk, bereziki Movistar gazteen artean lortzen ari zen erreferentzialtasuna(% 7), baina baita Atresmedia garatzen ari zen ordainpeko kanalen estrategia.
|
|
|
Komunikabideek hizkuntza ereduak zabaltzeko duten indarra
|
oso
kontuan hartu behar dela dioskue Elordui eta Zabalak (2009); egungo komunikabideen eskaintza zabalak era guztietako komunikazio egoerak islatu eta irudikatzeko bide ematen du.
|
|
2021
|
|
|
Azkenik, arretaz begiratzea komeni da zenbait kasutan izan dituzten zailtasunak, pertsona zehatzen portaera bidegabea dela eta; izan ere, lan esparruko egoera batzuetan esklabutzaren pare egotearen sentimenduak adierazi dituzte. Ziur asko, honakoa izan luke
|
oso
kontuan hartzeko alderdia.
|
|
2022
|
|
|
gazteak dira, askok eskolan ikasi dute euskara eta ziur aski erraztasun handiagoa dute gaztelaniaz egiteko. Ikuspegi kualitatibotik ahulgune garrantzitsuak ikusten dira,
|
oso
kontuan hartu beharrekoak.
|
|
|
• Era berean,
|
oso
kontuan hartzekoak dira jatorri atzerritarra duten gasteiztarren pisua eta haien errealitatea. Beharrezkoa da harrera prozesuak ondo definitzea eta horretarako baliabideak sortzea.
|
|
2023
|
|
|
Kontrako dinamikak eta inertziak oso indartsuak eta suntsitzaileak izan daitezkeela. Aniztasun eta berdintasunaren aurkako jarrera erreakzionarioak indartzen ari diren garaiotan,
|
oso
kontuan hartzekoa da hau.
|
|
|
Eta, batez ere, euskaltzaleok badakigu aldeko urrats bakoitza asko kostatzen bada ere, kontrako dinamikak eta inertziak oso indartsuak eta suntsitzaileak izan daitezkeela. Aniztasun eta berdintasunaren aurkako jarrera erreakzionarioak indartzen ari diren garaiotan,
|
oso
kontuan hartzekoa da hau.
|
|
|
Aldiz, erantzun horien arabera, 10etik 6eta eta erdira jaisten da erabilera hori lagunekin kalean. Beraz,
|
oso
kontuan izateko datua dela dirudi honako hori.
|