|
2000
|
|
|
—Baina harrien etsenplua zentzuz kontrakoa iduritu bazaizu, aita Bartolome —segitu zuen osaba Joanikotek—, bertze bat jarriko dizut, guztiz zentzuzkoa, ea
|
orain
ulertzen didazun. Idurika itzazu, mementu batez, bi gizon, bikiak direnak eta berdin berdinak bai azalez eta bai mamiz ere, baina bata katoliko eta bertzea protestant.
|
|
|
—Haatik, Elizak kondenatu egin zian hura, eta
|
orain
ulertzen diat zergatik, baldin hark hain ezinezko gauzak defendatzen bazituen... —eta ohartu zenean Alessandro ezen osabak burua ezker eskuin higitzen zuela, eratxiki zuen—:
|
|
2005
|
|
|
–Nik berriz bai, edan nian! –aitaren trumoi ahotsa entzun zen– Eta
|
orain
ulertzen ditiat gauza batzuk. Eskerrik asko, seme, nire bizitzako gau okerrena pasarazi didak!
|
|
2006
|
|
|
Are, afrikarrek egiten duten kultura hori beti berdina da hogeita sei mendetan; alegia, natura da. Azken finean, kulturarik ere ez dute egiten hortaz487 Eta
|
orain
ulertzen da, natura hutsa baldin badira, Newton-ena bezalakoxe lege bat egokia izatea, izpirituarentzat ez bezala, jende –historibako– horrentzat.
|
|
2008
|
|
|
–Jaenen lan egin nuèn etxeko nagusiak euskaldunak barbaroak zirela esaten zinan eta
|
orain
ulertzen dinat zergatik.
|
|
|
Oker hartu dugu bidea estreinakoan. Euriak ez du harea behar beste gogortu gainera, eta
|
orain
ulertu dugu zer den harea bigunaren arriskua. Badira gora eta behera mila aldiz ibili diren abenturazaleak, autoez, mekanikaz eta kontu horiez dena dakitenak, baina guk zerbaitengatik hartu genuen bide hau:
|
|
|
–Jaenen lan egin nuèn etxeko nagusiak euskaldunak barbaroak zirela esaten zinan eta
|
orain
ulertzen dinat zergatik.
|
|
2010
|
|
|
–Eta orain zer egingo dugu?? galdetu zidan, lizardira itzuli ahala, Helenak noiznahi baitzuen galdera hura ezpainetan, eta
|
orain
ulertzen dut zergatik, ulertzen edo:
|
|
|
Alberto hil zutèn egunean, anarkista bat hil zuten, baina beste bat piztu zuten, ulertzen didazu?? esan zidan; ederki konprenitu nion, baina min egin zidan, eta
|
orain
ulertzen dut: maila bat gorago jarri nuena maila bat beherago ekarri beharra nuen, nola edo hala, ea era hartan bihotzaren zimurrak lisatzen nituen?
|
|
|
Zure eskola eta unibertsitatera joateko prest naukazu, egun batean gonbidatzen banauzu??; huraxe nahi nuen nik, zu Pagoagara joatea, baina zuk hura esan ez beste, hotzikara batek zeharkatu zidan gorputza?
|
orain
ulertzen dut zergatik, beldur bainintzen, erraietaraino beldur, amak eta biok espero genuèn mirariari ere trukua aurkituko ote zenion, hain zinen iaioa kontu haietan; zuk ni konbertituko ote ninduzun, bada, nik zu konbertitu beharrean?; zeren beldur nintzen, baina, Pagoagako Ama Birjina lagun banuen, eta berak lagunduko bazidan?
|
|
|
Sei ordu barru hirearekin egingo duten bezala. Kar kar kar,
|
orain
ulertzen duala zirudik.
|
|
|
Domingo heroi bat bezala agertu zitzaidan, bide zabalaren eta estuaren artean estuaren aldeko aukera egin zuena, errazkeriak bazter utzita, kontsekuentea; orduan izan nuen, ordea, elkarrizketako unerik deserosoena, anaia maila bat gorago jartzean bihotza zimurtu baitzitzaidan, mugimendu erreflexu batean, nik uste;" Konfesio bat egin behar dizut. Alberto hil zutèn egunean, anarkista bat hil zuten, baina beste bat piztu zuten, ulertzen didazu..." esan zidan; ederki konprenitu nion, baina min egin zidan, eta
|
orain
ulertzen dut: maila bat gorago jarri nuena maila bat beherago ekarri beharra nuen, nola edo hala, ea era hartan bihotzaren zimurrak lisatzen nituen...
|
|
|
" Ongi da, Gabino. Zure eskola eta unibertsitatera joateko prest naukazu, egun batean gonbidatzen banauzu..."; huraxe nahi nuen nik, zu Pagoagara joatea, baina zuk hura esan ez beste, hotzikara batek zeharkatu zidan gorputza...
|
orain
ulertzen dut zergatik, beldur bainintzen —erraietaraino beldur— amak eta biok espero genuèn mirariari ere trukua aurkituko ote zenion, hain zinen iaioa kontu haietan; zuk ni konbertituko ote ninduzun, bada, nik zu konbertitu beharrean?; zeren beldur nintzen, baina, Pagoagako Ama Birjina lagun banuen, eta berak lagunduko bazidan?
|
|
|
" Eta orain zer egingo dugu?" galdetu zidan, lizardira itzuli ahala, Helenak noiznahi baitzuen galdera hura ezpainetan, eta
|
orain
ulertzen dut zergatik... ulertzen edo: Helenak —emakume bat zen neurrian, ni baino hiru urte zaharragoa gainera, oinak lurrean behar zituen nola edo hala— gure artekoa ezinezkoa zela ikusten zuen, argi eta garbi ikusten ere ordurako; Helenak, ondorioz, itzal hura zuen —porrotaren itzala—, noranahi jarraitzen zitzaiona, harik eta itzalari ihes egiteko modua aurkitu zuen arte, etengabeko jardun ekinak bitarteko, gauza bat egin orduko beste bat egitera bultzatzen zuena; edo hala jokatzen ote zuen, bera ere halakoa zelako, tximeleta geldiezin bat bezalakoa, lana eta dantza zeregin nagusi zituena?; baliteke; ororen buruan, baina, behin behineko irtenbidea zuen hura Helenak, pausaldia ohi baita bi jardunen arteko tartea, nora itzalak noiznahi egin baitzezakeen berriro ere; horregatik, bada, itzala inguruan sentitzen zuelako edo egin zidan Helenak galdera hura:
|
|
2011
|
|
|
–Esker mila, erran zigun, eta, masailetan beheiti malko batzuk labaintzen zitzaizkiola, erantsi zuen?:
|
orain
ulertzen dut zergatik egin zuen Jainkoak Satur, egin zuen bezala. Zinez diotsuet:
|
|
|
Goiza Erroman igarotzen dugu, denbora erdia plazarik plaza, elizaz eliza, monumentuak bisitatzen, eta beste erdia ilarak egiten. Beroa ikaragarria da;
|
orain
ulertzen dugu zergatik dauden horrenbeste fontana edo iturri Erroman: udako beroan ilarak jasateko, hain zuzen.
|
|
2012
|
|
|
Segundo batzuez isilean gelditu zen, begiak atximurkatuz?. Orain ulertzen dut...
|
orain
ulertzen dut!
|
|
|
nigatik lotsatzen zela. Baina
|
orain
ulertzen dut beragatik zela, ez zuela nahi gurasoekin eta hiru arrebarekin konpartitzen zuen pisu ziztrina ikus nezan, ezta bere disko bilduma txikia edo bere liburutegi urria ere. Gurera etorrita, gure oparotasunaren partaide zela imajina zezakeen, une batez sikiera, edo hori uste dut behintzat:
|
|
|
Baina imajinatzen dinat azken epaia ez zainala gustatu? A,
|
orain
ulertzen dinat: horregatik hago hagoen bezala?
|
|
2013
|
|
|
–Hara, amak esan dit zu ondo ondo zaintzeko eta laguntzeko, bestela bera etorriko dela hona ardura hori hartzera...
|
orain
ulertzen duzu nire kezka?
|
|
2014
|
|
|
Sangarre eta haren neska buhameak hark ordaindutako zelatari apartak ziren, lanean harentzat zihardutenak erabateko fideltasunaz. Gizon hura zen gau hartan, merkatu plazan, esaldi bitxi hura esan zuena, zeinaren esanahia
|
orain
uler baitzezakeen Mikel Strogoffek; gizon hura zen Kaukaso ibai ontzian zihoana ijito taldearekin; gizon hura zen Kazandik Iximerako bidean barrena Ural mendiak zeharkatu zituena, Omskera iritsi eta hiriaren jabe egiteko.
|
|
2015
|
|
|
Garbi ikusi duzu azkena espero zuena zu ere han aurkitzea zela. Zuk, berriz,
|
orain
ulertu duzu norekin ari zen Ramon telefonoz jatetxean, ustekabean bat bateko erabaki bat hartu eta berriz barrura sartu denean zer nahi zuen.
|
|
|
Eta interesgarria. Nolanahi ere,
|
orain
ulertuko duzu zergatik ez nauten harritu Enperadorearen neurriek.
|
|
|
tesia... beka... irakasle lagun... irakurletza. Ezin zion segitu hizkera akademiko zatar haren jario motelari, baina
|
orain
ulertzen zuen zergatik zirkuaren kontuak gailurretik bota zuen gizagaixoa, eta zergatik ekin zion, bat batean, aita eta ama eta anaiak eta arreben kontu hari, eta aurrerantzean adarra jo ez ziezaioten arduratuko zen, Prueri kontatuko zion. Charles Tansleyri asko gustatuko zitzaiokeen, pentsatu zuen Ramsay andreak, zirkura ez baizik Ibsen ikustera joan zela esan ahal izatea.
|
|
|
Miliak so egin zion atzera gizonari, eta gero bere buruarengan pausatu zituen begiak. Jesus,
|
orain
ulertzen zuen. Zapata lohiak, galtzerdi zulatuak eta botoi bariko alkandora korapilo batez lotua?
|
|
|
|
orain
ulertzen dinat egia bihurri hori
|
|
|
–Etsi egin nuen, eta ohitu egin nintzen egoera horretan bizitzera, bera gabe, baina bere menpeko izatera?. Orain konturatu da gizona bere egoeraz baliatzen ari zela,?
|
orain
ulertzen dut hori indarkeria dela, baina orduan ez nintzen hori ikusteko gauza?.
|
|
2016
|
|
|
–Begira, Eba, zuen ondoan, isilik egonez, gauza anitz ikasi ditut, bai alderantzizko bidaiak erakutsiak, baita ere zuen hitzetik isuriak. Bidaia honek sortu dituen nekeak eta pairamenak egiarat eraman gaituztela
|
orain
ulertu dut, eta horren pareko zerbait izan daitekeela purgatorioa ere bai. Irudi bat baizik ez da.
|
|
|
Habilek bere aroan egindako tresnak erakutsi zizkien, keinuz, harriz eginiko karrakagailuak eta mozkailuak. Orduan mintzatzen ez zekitelako, esku keinuz komunikatzen ziren, eta bikoteak
|
orain
ulertzen zuen Habil eta Ereken atzeratasuna, giza denboraren lehen urratsetan kokatuak baitzeuden. Habil, lan tresnak bazekizkielako egiten; Erek, doi doia zutik egoiten ikasi zuelako.
|
|
2017
|
|
|
Gainera, ulertzen HASI naiz eta horrek ez du esan nahi aurrerantzean jaramon egingo diedanik. Hala ere,
|
orain
ulertzen dut zergatik esaten didan amak lurrundutako leihoetan marrazkirik ez egiteko. Orain ulertzen dut zergatik esaten didan aitak kristalak garbitzen dituen bakoitzean nire esku eta hatzen markak kentzea ia ezinezkoa egiten zaiola.
|
|
2018
|
|
|
Baina hori guztia aitak minik gabe azaltzen zion eta Kar ere, poliki poliki, amarengana hurbiltzeko aukera aztertzen hasia zen. Anek behin esan zion mundu guztiak duela eskubidea bere zoriontasuna ahal duen bezala bilatzeko eta
|
orain
ulertzen zuen zer esan nahi zuen. Aukera guztiak ziren errespetagarriak, nahiz eta min eman.
|
|
2019
|
|
|
Izarren etxean, Eneko eta Lamia ez ezik, Matxin ere aurkitu du zain Leixurik. Hasieratik jabetu da mutikoak beste etxe batera gidatu dituela armagizonak, baina
|
orain
ulertu du antzerki bat izan dela guztia, bera Izarren mahaira eserita eta esku bien artean sartzen ez zaion opilaren muturraren inguruan zabalduta ikusi duenean. Ez zaie, ordea, haserretu lagunei.
|
|
|
Narrazio honetako gakoaren funtsezkoena osatu duten gertaera gehienen ebidentziak argi aski frogatu du Raimundo Silvak ez duela atarramentu onik izan bere ikuspegiak ezartzen saiatu denean, ez eta ikuspegi horiek historian ezezko bat sartzearen ondorio, nolabait esan, ezinbestez zuzenak zirenean ere, historia hori izan zelarik, berak bere ezetza paratu zuen arte, egintzak deitzen ditugun nolabaiteko patu partikular horren preso, ikuspegiok beste hainbat ikuspegirekin harremanean esanahirik lortzen duten edo gure kontzientziaren egoera jakin bateko une zehatzean sortzen diren bazter utzirik. Konturatu da bere askatasuna hasi eta bukatu egin zela Ez hitza idatzi zuen une berean, eta hortik aurrera lehena bezain larderiatsua zen beste patu bat mugitzen hasi zela, eta
|
orain
ulertzen saiatu behar duela zergatik hasieran bere ekimenaren eta gogoetaren ondorioa zirudiena, berarengandik kanpoko mekanika baten ondorioa zen eta den, mekanika horren funtzionamenduaz ideia lauso bat baizik ez duela, eta mekanika horretan parte hartzen badu, parte hartzen du zoriz erabiltzen dituen palanka eta botoien bidez, palanka eta botoi hauen egiazko funtzioa zein den jakin gabe, jakin... Horregatik egiazta daiteke ezen, berak ez zuelarik aldez aurretik pentsatu Lisboa setiatu zuteneko historia berriz kontatzea hemen kontatuta datorren bezala, bestea bezain gupidagabe den eta hitz bat alderantzikatuz ustez itzuri zuen behar baten ondorioaren aurrean dagoela, berriz ere, baina orain negatiboan, edo termino ez hain erradikaletan esatearren, musika berbera idatzi izan balu bezala da, nahiz eta nota guztiak tonu-erdi beherago idatzi.
|
|
|
Agian Itziarrek berriro pentsatu eta beste aukera bat emango zion. Agian
|
orain
ulertuko zuen zergatik izan zen hain senar axolagabea, gizarte osoari emana bizi zelako eta ez soilik bere familiari. Agian alabak ahaztu egingo zuen ez zituela inoiz haren lagunen izenak gogoratzen.
|
|
2020
|
|
|
Harri eta zur geratu zen Maider,. Ai ene!, ezin dut sinetsi!?, errepikatzen zuen bere lankidearen azalpenak entzutean, eta
|
orain
ulertzen zuela dena aitortu zuen, eta hasi zen kontatzen eleberriaren historia. Argitaletxeak ultimatuma eman ziola Agirrezabali:
|
|
|
Bilkura handirik ez dutela egin azkenean; edo hori baldin bada bilkura bat,
|
orain
ulertzen du Mariek zergatik dion jende batek halako zaletasuna politikari. Hemen bederen jende gisako ugari dago, eta giro ederra dutela nabari da.
|
|
2022
|
|
|
Gelako sabaira begira, Lidek
|
orain
ulertzen du aitaren tema: agian irratira diskoa ez itzultzeko nekea eta lankideren bat autoan harekin igotzen zen aldiro pasatu behar izaten zuen beldurra ez ziren ebatsirikoa itzultzeko ausardia faltagatik bakarrik.
|
|
2023
|
|
|
–Horregatik torturatuko zuten –sartu zen Karlos– Harrituta nengoen beraren kontra erabilitako bortizkeria mailaz,
|
orain
ulertzen dut zergatik.
|