|
2000
|
|
|
CARDABERAZ, A. Agustín: Eusqueraren berri
|
onac
. Pamplona, 1761.
|
|
|
Bada ez olgueetaguztiacdira
|
onac
; ez guztiacdira chaarrac, edopecatuz cuac (Euscal errijetaco... 17).
|
|
|
Oneec dira, neure entzula
|
onac
, luxurijaren eguitadiac guiz a aldi guztietan, ta mundubaren baztar guztietan (Icas II, 53).
|
|
|
arratseraco biar
|
onac
eguitia; memento ut diem sabbati santifices (Icas I, 185).
|
|
|
Bitzubacuts eguitendavee.Bada, ez olgueetaguztiacdira
|
onac
, ez guztiac dirachaarracedopecatuzcuacEuscal errijetaco... (17).
|
|
|
juanquizun: joanbeharra;. Etorridaijademporia, esateneutsanJesus
|
onac
(2), Samariacoemacumiari, ezmendionetara, ezJerusalena juanquizunicizan goezdana, espiritubagaztaeguiijagazJaungoicuaadoretaco. Icas III, (251).
|
|
2001
|
|
|
Gure erregue
|
onac
|
|
2002
|
|
|
353). Hala ere, azpimarratzekoa da obra narratibo honen helburu nagusia ez zela erlijiosoa, ordu arte gertatu ohi zen bezala2 Urte batzuk geroago, Bizenta Mogel J.A. Mogelen ilobak Esoporen alegien itzulpen liburu bat argitaratu zuen, Ipui
|
onac
izenekoa. Liburu horren argitalpenak nolabaiteko berrikuntza ekarri zuen, zeren eta, bere helburu didaktiko eta moralista gorabehera, euskarazko haur eta gazte literatura sortzeko zimenduak ezarri baitzituen (ik.
|
|
|
A. Toledo liburu horren garrantzia nabarmentzen saiatu da, narrazio mota berri baten eredu delakoan eta irakurketa literarioago baten eredua ere badelakoan, nahiz oraindik helburu estetiko zorrotzetatik urrun egon. Ipui
|
onac
abiapuntua izan zen: alegia egile sorta bat agertu zen harrezkero, kasu gehienetan forma nagusia poesia izan arren.
|
|
|
Baña zuec, lenengo ta ogueigarrengo Soldadu taldeac, artu ezquero ambeste mesede Tiberioren escuetatic; batorrec Banderac, ta besteac bere lagun izatea ambeste gudatan, ta ain saristatuac, esquer ederrac ematen dizquiotzute Tiberioren odoleco gaizquiric iñoiz eguin ez dizuenari. ¡ Cein berri
|
onac
emango dizquiot nere Aitari beste lecu ascotatic onac baño obeac artzen dituen orduan! Jaquinerazo bearco zayo, nola bere Soldadu zaar ta berriac aspertzen ez diraden, asetzen ere ez, ez diruac artuaz, ez beren echeetara joateco auquera emanaz:
|
|
|
Baña zuec, lenengo ta ogueigarrengo Soldadu taldeac, artu ezquero ambeste mesede Tiberioren escuetatic; batorrec Banderac, ta besteac bere lagun izatea ambeste gudatan, ta ain saristatuac, esquer ederrac ematen dizquiotzute Tiberioren odoleco gaizquiric iñoiz eguin ez dizuenari. ¡ Cein berri onac emango dizquiot nere Aitari beste lecu ascotatic
|
onac
baño obeac artzen dituen orduan! Jaquinerazo bearco zayo, nola bere Soldadu zaar ta berriac aspertzen ez diraden, asetzen ere ez, ez diruac artuaz, ez beren echeetara joateco auquera emanaz:
|
|
|
Beti izango dá icaracor, chaldan, ta gauza eza. ¿ Irriscu ta icen
|
onac
indartzen ez duena, nola indartu itzen ots, ta soñuequin. Belarriac mimberatcen dira biotz sendoa ez dagoanean.
|
|
2003
|
|
|
Bestalde, Larregiren lana argitaratu baino lehenago ere idatzi ziren santuen bizitzak euskaraz. Hola, Agustin Kardaberaz gipuzkoar jesuitak(), hainbat dotrina eta debozio liburu publikatzeaz gain, Santucho gazte biren S. Luis eta S. Estanislaoren miragarrizco bicitzaren berri
|
onac
(1764), eta S. Isidro Achurlari, ta bere Emazte Doña Mariaren bicitza (1766) argitaratu zituen. Idatzita utzi zituen ere Ama veneragarri Josefa Sacramentu guciz santuarena ceritzanaren vicitza eta vertuteac; eta Azpeitico erri chitez noblearen Gloria paregabeac edo Aita San Ignacioren bicitza laburra, baina argitaratu gabe.
|
|
|
Guizon bat iltea bere, ezta izango pecatu, Erregue edo bere lecuan dagozan Juezac, edo Guerra justuan quenduten jaconean bicitzea guizon gaisto errudun bati. (...) Jangoicoac gura dau gaisto oquerrai bicitzea quentzea, ta castiguetea,
|
onac
bici ditecen seguru, baquean(...). Gaistoari parcatuten deutsan Juezac, onai injuria ta gach eguiten deutso.
|
|
|
Dena den, osabaren zuzendaritzapean, Bizentak zenbait fabula euskaratu zituen latinetik eta baita argitaratu ere, 22 urte zituela: Ipui
|
onac
, centzuetan arquituco dituzten euscaldun necazari, ta gazte guciac eracaste ederrac beren vicitza zucentzeco (1804).
|
|
|
Barri
|
onac
, eta guztizco onac dacartzueguz, cristiñauac. Pecatupean bizi zareen pecatari errukigarriac, pecatu mortalaren catea gogorracaz loturic, eta catigu zagozanoc, poztu zaitece.(...) Icusten dau [Jesusek] daukazuezala ceuen arima orrec icatz baltza bera baño bere baltzago; zagozela iya infernuan amilduteco, eta betico galduac izateco bidean; eta onec erdibitu deutso bere biotz  biguna; eta atera guraric ceuc ceuen bide okerretatic, biralduten deutsue misiño santu au ceuen errira, ceuei adietan emoteco, bene benetan ondu gura badozue; prest dagoala bera, baita ondo prest, ceuei parcatuteco, eta ceuen adiskide izateco.
|
|
|
Barri onac, eta guztizco
|
onac
dacartzueguz, cristiñauac. Pecatupean bizi zareen pecatari errukigarriac, pecatu mortalaren catea gogorracaz loturic, eta catigu zagozanoc, poztu zaitece.(...) Icusten dau [Jesusek] daukazuezala ceuen arima orrec icatz baltza bera baño bere baltzago; zagozela iya infernuan amilduteco, eta betico galduac izateco bidean; eta onec erdibitu deutso bere biotz  biguna; eta atera guraric ceuc ceuen bide okerretatic, biralduten deutsue misiño santu au ceuen errira, ceuei adietan emoteco, bene benetan ondu gura badozue; prest dagoala bera, baita ondo prest, ceuei parcatuteco, eta ceuen adiskide izateco.
|
|
|
" sarri eta sarri neque oneec biralduten dituz Jaungoicoac, purgatorioco arimac azturic dagozalaco: euren testamentuac cumplitu gura eztirealaco, aguindu cituezan mezaac, limosnac, edo beste obra
|
onac
atera gura eztirealaco" (Zabala, B: 180). Gainera, batek baino gehiagok hilzorian dagoenari bere arimaren lasaitasunerako laguntza eskaintzen dio, horrela herentzia utz diezaion, baina gero nahiago du auzitan sartu mezak atera eta bere hitza bete baino.
|
|
|
1804, Ipui
|
onac
, Donostia, Klasikoak, 1991.
|
|
|
Ea bada Alcate Jauna, oraingoa pasatu bada, contu aurrera, berorregan dago onelaco supersticio bati indarric artzen ez utzitzea. Paratu azpitic espia
|
onac
, eta baldin iñori probatzen bazaio onelaco picardiaric castigatu ederqui, bestela conciencia cargatzen du. Lan vide oietara etorrico baliz berriz atso ori sartu calabozoan, eta dacartenac bere aurrean zopoan, servitu deguiotzan mundu guciari escarmenturaco (J.M. Mayora:
|
|
2005
|
|
|
Aurreko batean esaten genuen bezala, sasoi hartan euskal ipuingintza garaiko joera modernoetatik urrun zebilen. Gerra zibila baino lehen, modu batean edo bestean, ipuingintza edo narrazio laburra jorratu zuten Bizkaiko idazleen artean aipa genitzake, 1 Bere iloba Bizenta Mogel azkoitiarrak ipuin hauetarik asko jaso zituen Ipuin
|
onac
(1804) liburua atontzeko. besteak beste: Paulo Zamarripa, R.M. Azkue, Evaristo Bustinza Kirikiño, Ipolito Larrakotxea Legoaldi, Errose Bustinza Mañariko, Sorne Unzueta Utarsus, Bernardo Mª Garro Otxolua eta Esteban Urkiaga Lauaxeta, hau ere ipuingintzara hurbildu baitzen.
|
|
2008
|
|
|
[...] Euscarazco Elcargoaren asmoac diré, gordetzea, galtzera utzi gabe, ta edatzea aldaitequen gucian euscarazco mintzairoa; ongui ezagutzea gure aurrecoac itzcunza eder onequin erran eta eguin dituzten gauza on guztiac; alic onguiena icastea nola dembora gucietan bere indarte, ta legue jaquintsuequin arritu cituzten bazter guciac, bizquitartean oitura garbiac beren lan, eguiteco, ta cantuetan eracusten zutela: eta azquenean Euscal errien
|
onac
aleguin guztiaz obeagotzea242.
|
|
2009
|
|
|
Idazle ezagunagoekin batera, hain ezagunak ez diren autore zaharren idazlanak berreskuratu eta plazaratzen dira aspaldiko bilduma honetan: 1979an argitaratu zen lehen zenbakia, Joakin Lizarraga Elkanokoaren lanekin, eta Aita Agustin Kardaberazen Eusqueraren berri
|
onac
(2004) izan da orain arteko azkena, bildumako hogeita hirugarrena. Arduraduna:
|
|
2010
|
|
|
Literatura sistema ahuletan, berriz, zenbaitetan jatorrizkoak balira legez pasatzen dira itzulpen batzuk literaturaren historiara; horixe gertatzen da euskal literaturaren kasuan obra askorekin: Leizarragaren idazlan gehienak, XVIII. eta XIX. mendeetako erlijio lan asko, Bizenta Mogelen Ipui
|
onac
eta hortik aurrera argitaratu ziren alegia gehienak. Eta gogorarazi behar da euskal haur eta gazte literaturan bi herenetik gora itzulpenak direla.
|
|
|
baicic Jesusi iseca eguitera etorri balira bezala; batzuec beguiac armatu batera, eta bestera beguiratuaz; besteac itzeguiten; batzuec auzabalca, besteac ordu erdi bat ezin igaroric. Au da, nere Cristauac, Jesusi zor diozcagun esquer
|
onac
, ta adoracioac ematea? (C 67).
|
|
|
[III 29] Adan eta Eva gure lenvicico gurasoac, eguin cituan Jaunac Ceruraco. Au da gure siniste
|
onac
eracusten diguna, eta abere biurtu ez diranac aitortzen duena (B 129)
|
|
|
[III 49] Ay Eta alaere galdu degu doai au añ erraz edo ecerezagatic! Galdu Jesus
|
onac
aimbeste nequerequin guretzat irabaci zuan apaindura ederra. Eta ezaguturic au gucia, ez guera damuz deseguingo?
|
|
|
[IV 4] Gure griña, ta pasioac, berenez ez dira ez
|
onac
, ez gaiztoac; baña Adan becatuan erori zanetic. Atoz nerequiñ, Cristaua, ta ecusico dituzu oquer oetatic batzuec.
|
|
|
[IV 48] Edozeñec beregan ezagutzen du, gauz
|
onac
eguiteo guerala naguiac, eta gogo guchicoac (A 21)
|
|
|
[IV 64] Ezpadezu oraindic ongui ecusten, ta aditzen, atoz nerequin gauz oni beste alde batetic beguiratzera. Gure siniste
|
onac
eracusten digun eguia da, edo izango cerala betico zori onecoa Ceruan, edo betico zori gaiztocoa infernuan. Ez dago emen bi gauz oetatic igues eguiteco videric (C 257)
|
|
|
[IV 84] Confesio on bat eguiteco bear dan bigarren gauza, edo eguindaco utseguiteen damua izan da azqueneco iru Eracusaldien gaya. Oraiñ lenvicico Comunioco liburua asten da itzeguiten, confesio
|
onac
escatzen duan, irugarren gauzaren gañean, eta galdetzen du guisa onetan.
|
|
|
[IV 103] Au gucia berac bezala, eta guciz ederqui aditzera eman cigun Jesus
|
onac
, emacume Samariarrarequin izan zuan, izquetan. Cijoan beñ Jesus Galileara.
|
|
|
515 New High Karrika. Yanari ona, arno hauta, ohe
|
onac
. Eskualdunen bilkhura".
|
|
|
Egoera honen aurka Agustin Kardaberaz gipuzkoarrak Eusqueraren berri
|
onac
, eta ondo escribitceco, ondo iracurteco, ta ondo itzeguiteco erreglac (1761) argitaratu zuen Iruñean. Liburuan argiki azaldu zuen giro hau:
|
|
|
Eusqueraren berri
|
onac
152, 160
|
|
|
Marabillazco gramatica deitu zion gero Agustin Cardaberazek Eusqueraren berri
|
onac
liburuan: " obra on andia au, zerzazpagatuco diogu?".
|
|
|
" itz batean Uritar
|
onac
becela guere nacio Patria maite izanaz; Aita ona, senar ona, seme ona, anai ona, adisquide ona, ta cristau ona izanaz: ala eguiñic beste munduco betico zori ona irichico degu; ta elcartasun edo sociedadeac escudatu edo defendituco gaitu gucian, ta gorde ondo beste elcartasun edo sociedaderen baten mendean erori ez gaitean". 878
|
|
2012
|
|
|
Bizenta Mogelen itzulpen lanaren izenburu osoak argi aski erakusten digu Argien garaiko espiritu edo filosofia: Ipui
|
onac
, ceintzuetan arquituco dituzten euscaldun necazari, ta gazte guciac eracaste ederrac beren vicitza zucentzeco (1804), hau da, heziketaren eta arrazoiaren bidez, euskal nekazari ezjakinek beren bizitza, zuzendu, ahal izango dute, eta arrazoituz, hausnartuz eta zuhurtasunez pentsatuz ezjakintasunaren menpetik askatzea lortuko.
|
|
|
Ipui
|
onac
liburuak Esoporen 50 alegia biltzen ditu, Bizenta Mogelek prosaz euskarara emanak, eta bertsotan idatzitako beste zortzi alegia, Bizentaren osaba Juan Antonio Mogelek onduak. Bizenta Mogelek liburuaren hitzaurrean adierazten duenez, itzulpenen helburua nekazarien ipuin tradizionalak ordezkatzea da, kaltegarriak baitira garaiko irakurleentzat:
|
|
|
Xede horrekin euskaratu dira, XIX. mendearen lehen erdian batez ere, autore klasiko ezagunen hainbat ipuin eta alegia. Ezagunenen artean Bizenta Mogelen Ipui
|
onac
(1804) eta Agustin Pascual Iturriagaren Fábulas y otras composiciones (1824) aipatuko genituzke.
|
|
|
Hurrengo itzulpen literarioa Mogelen iloba Bizentarena genuke: Ipui
|
onac
, ceintzuetan arquituco dituzten euscaldun necazari, ta gazte guciac eracaste ederrac beren vicitza zucentzeco (1804); lehenago ere aipatu dugu helburu argiki hezitzaile eta moralizatzailearekin egina dela.
|
|
2013
|
|
|
Jesuita hau Araban barrena ibili zen sermoiak ematen, eta ibilaldi horietan, hain zuzen, lortu zuen 1761ean Eusqueraren berri
|
onac
liburuan argitaratu zuen ondoko lekukotza (Knörr, 1998):
|
|
|
Gure ásaba
|
onac
(1830, V)
|
|
|
Alperric gura eban (1819, IV); alperric dira/ nire aleguiñac, Alperric legue
|
onac
dira zabalduten (1825, IV, VIII); Alperra izango da/ ondo aguintzia (1825, XVIII)
|
|
|
[Maiz aditz inversioa: laguntzailearen eta trinkoen aurreratzea] Alperric legue
|
onac
dira zabalduten (1825, VIII).
|
|
2015
|
|
|
1782an jaio zen Mogel Azkoitian eta Bilboko Abandon hil 1854an. 1804an argitaratutako Ipui
|
onac
lanagatik da ezaguna, nahiz eta ez zen izan idatzi zuen bakarra. Arrietak Argiaren alaba deitu dio, Ilustrazioa eta arrazoia euskal tradizioarekin uztartu nahi izan zituelako," euskara eta ohitura onetan zentratu zela" esanez.
|
|
|
Kardaberaz, Agustin. 1761 Eusqueraren berri
|
onac
: eta ondo escribitceco, ondo iracurtceco, ta ondo itzeguiteco erreglac.
|
|
|
KARDABERATZ, Agustin. 1761 Eusqueraren berri
|
onac
, eta ondo escribitceco, ondo iracurteco, ta ondo itzeguiteco erreglac. Berrargitaratua [L. Lopetegi, arg.] Obras Completas de Agustín de Kardaberaz (I):
|
|
|
XVIII. mendera etorrita, Agustin Kardaberatzen lekukotasuna aipatuko dugu lehenengo. Jesuita gipuzkoar hori Araban barrena ibili zen sermoiak egiten mendearen erdialdean eta, 1761ean argitaratutako Eusqueraren berri
|
onac
liburuan, hango militar batekin izandako elkarrizketa kontatu zuen. Militar horren esanetan, euskara erabiltzea debekatuta eta zigortuta zegoen irakaskuntzan.
|
|
|
sur
|
onac
daucana, sudur onak daukana?
|
|
|
d) Ondorengo aditz hauek ere ez dute egiten komunztadura: atera neio beguiac, atera niezaioke begiak?, barri
|
onac
dacart, berri onak dakart?, bere beguiac negarretan eucala, bere begiak negarretan zeukala?.
|
|
|
Bizenta Mogel Ipui
|
onac
, 1804
|
|
|
XIX.eko argitalpenek erakusten dutenez, XVIII. mendeko Neoklasizismoak literaturari eskatutako erabilgarritasunaren bereizgarriari eutsiz, jorragai estimatua izatera iritsiko den alegiaren barrutitik helduko zaio berriro kontakizunari. Ipui
|
onac
(1804) izenburupean plazaratzendu Bizenta Antonia Mogelek, Esopo alegiagilearengandik euskaratutako alegiekin eta osaba zuen Juan Antonio Mogelek moldatutako multzotik hartutakoekin osatutako liburua. Liburuaren izenburuak iragarritakoa gisa honetan laburbil daiteke:
|
|
|
Bizenta Mogel 1804an argitaratutako Ipui
|
onac
lanagatik da ezaguna, nahiz eta ez zen izan idatzi zuen lan bakarra. Arrietak Argiaren alaba deitu dio, ilustrazioa eta arrazoia euskal tradizioarekin uztartu nahi izan dituelako:
|
|
2016
|
|
|
itz batean esan dezagun beti eguia eta dana: izan gaitean
|
onac
, obedienteac, eta justuac, modu onetan Ciudadano onac lurrean, izan ere gaitean egunen batean Ceruan. Amen.
|
|
|
itz batean esan dezagun beti eguia eta dana: izan gaitean onac, obedienteac, eta justuac, modu onetan Ciudadano
|
onac
lurrean, izan ere gaitean egunen batean Ceruan. Amen.
|
|
|
Bizenta Mogel Ipui
|
onac
, 1804
|
|
|
Hasteko, artikuluei, literaturaren historia liburuetan ohikoa denez, ordena kronologiko bat eman zaie, XVI. mendeko idazle testuetatik hasi eta XX. mendekoetaraino bidea eginez, esan bezala egunkarian saltoka atera zirelako, urteak, testuak eta autoreak nahastuta. Artikuluen ordenamendua, hartara, artikuluetan aipatzen diren testuen argitalpen daten arabera egin da; esan nahi baita, artikulu baten ardatza, adibidez, Bizenta Mogelen Ipui
|
onac
izan bada, 1804 urtearen arabera dagokion lekuan ordenatu dela. Artikuluei, eguneroko prentsarako idatziak izanik, aktualitatearekin izan zezaketen gehiegizko loturaren bat edo beste leundu diegu, eta artikulu ugariren hainbat zati berriz moldatzea ezinbestekoa izan da.
|
|
|
Plater bi, jarra bat, calderetachu bat eta taçea conteacaz. Alaba orrendaco orren esposo onec bidaletan deusaz urra catea eta lau erestun ta joyela yru oe
|
onac
".
|
|
|
" Tipula errellenatuac: tipula
|
onac
egosi, eta quentzen zaizte erdico tripac, osoric gueratzen diran moduan, eta beste gañeracoetan becela, betetzen dira aragui chiquituz etc, eta onela betetaco tipulac iriñez estali, pregitu eta egosten dira saldan".
|
|
|
...orregaitic bada, itunduten deutzubet arima arimatic, ez daguiyozubela gorputz zitalari emon, iñoz bere asetuco ez dozubelaco, berac escatzen deutzubena, gaurco gaste zoro ta lazatu ascoc oi daben leguez; orregaitic premiña baga etzaiteze j atzi calera, idantzi ez daguizubezan bertaco oitura ta ecandu charrac; artu eguizubez abegui onaz errico guizon aituac emoten deutzubezan itunera edo conseju
|
onac
, eguin daguizubezan aurrerapide andiyac zeuben luguintzan, batez bere dirautzubenian gozatu edo coipetu daizubezala zeuben lurrac abono quimicuacaz, ta sartu zaiteziela Sindicatuan[...] Eta zuc luguin bizcaitarra, ezin eguin zeinque zeure anaya guipuchac eguin oi dabiena, au da baso ta mendiyac achurtu eta euretan erein bedarra, euqui daguizun cortan orain baño bura gueyago. Zeure guramenian dago".
|
|
|
Osabaren zuzendaritzapean alegia itzulketan egin lanak bere uzta eman zuen, eta 22 urte zituela bilduma ezaguna inprimatzera eman zuen 1804.ean: Ipui
|
onac
ceintzuetan arquituco dituzten euscaldun necazari ta gazte guciac eracaste ederrac beren vicitza zucentzeco, Donostiako Antonio Undiano liburugilearen etxean. Bertan berrogeita hamar alegia jaso zuen, Juan Antonio osabak bertsoz taxuturiko beste zortzi alegiako gehigarri batekin.
|
|
2019
|
|
|
demborac, gure desgraciyaz, tristiac dire. Envidiya andi bat diogu guc Erribera aldeco Vera bezalaco erri batzubei, ceñetan errenta
|
onac
baldin badira, eztire gutiyago Barber onac eta famatubac: nola diren Caresan, Tafallan, Peraltan, eta guisa unetaco bertce erri anitcetan.
|
|
|
demborac, gure desgraciyaz, tristiac dire. Envidiya andi bat diogu guc Erribera aldeco Vera bezalaco erri batzubei, ceñetan errenta onac baldin badira, eztire gutiyago Barber
|
onac
eta famatubac: nola diren Caresan, Tafallan, Peraltan, eta guisa unetaco bertce erri anitcetan.
|
|
|
Eskuizkribuan bost dira lelodun poemak, eta guztiak A testukoak dira, hau da, testu nagusikoak2: Joan gura dot ecustera (A3), Linda damachoa (A5), Doncellachoa, orain çaoz (A8), Iragarri oy ez naguiçun (A9), Barri
|
onac
dacart (A13), Aitac ezcondu ezpanagui (A19). Guztiek burua+ ahapaldiakegitura dute, betiere editoreen bertso lerro eta ahapaldi moldaketa aintzat hartuz.
|
|
|
Moduzko perpausak egiteko, gainera, nola diren egituraren adibide bat dago: eztire gutiyago barber
|
onac
eta famatubac, nola diren Caresan, Tafallan, Peraltan eta guisa unetaco bertce erri anitcetan.
|
|
|
Erlatibozko perpausetan zein erakoak kausitzen ditugu (ceñetan errenta
|
onac
baldin badire, eztire..., ceñec icusten tuben...). Ikus daitekeenez, aditzak ez du menderagailurik hartzen lehen kasuan, eta en du bigarrenean.
|
|
|
Demborac, gure desgraciyaz, tristiac dire. Envidiya andi bat diogu guc Erribera aldeco Vera bezaleco54 erri batzubei, ceñetan errenta
|
onac
baldin badire, eztire gutiyago barber onac eta famatubac, nola diren Caresan, Tafallan, Peraltan eta guisa unetaco bertce erri anitcetan. Ecin
|
|
|
Demborac, gure desgraciyaz, tristiac dire. Envidiya andi bat diogu guc Erribera aldeco Vera bezaleco54 erri batzubei, ceñetan errenta onac baldin badire, eztire gutiyago barber
|
onac
eta famatubac, nola diren Caresan, Tafallan, Peraltan eta guisa unetaco bertce erri anitcetan. Ecin
|
|
|
Nerequin zabiltzan117 Aingueru Guardiacoa, nere iceneco, nere devocio118 Santu, ta Ceruan [5] arquitcen119 ceraten120 guciac, izan zaitezte egun nere lagunzalle121
|
onac
. Aita gurea, ta Ave Maria, &c.
|
|
|
Sinisten det Jaun onec padecitu zuana, eta iltzana guc [sic] salvatceagatic; piztu zana illen artetic irurgarren egunean, igo zana Ceruetara, eta etorrico dana viciac, eta illac juzgatcera: au da,
|
onac
premiatcera, eta egaitzac castigatcera. Sinisten det Aldareco Sacramentu Santuan dagoana Jesu Christo gure Jauna Jaungoico, eta Guizon eguiazcoa, Ceruan dagoan becela.
|
|
2020
|
|
|
Castidadiaren contraco eguitaden artian contetan dira, neure entzula
|
onac
, esan dirian pecatuben gainera, mosuca loijac, escuca loijac, oratute loijac tabeste araguijari gusto emoteco azalquerija loijac. Onaco eguite laban, loi ta ezainac gaiti esaten da, cristinaubac, ezauberaz ta naiz araguijaren gusto loijagaiti izan ezquero, nai eguitia ta nai eguiten istia pecatu diriala.
|
|
|
" Carlos irugarrena/ zorionecua,/ urte elduz beteric,/ zerurantza dua,/ eta Jaungoiko
|
onac
,/ Carlos honen orde,/ beste Carlos bat deusku/ errukior gorde.// Bata zeru altuban/ izarren ganeti/ zorion beticuan/ gozoro da bizi./ Bestiak bigun, ezti,/ aita ona leguez,/ mundu bi baten ditu/ zuzentzen amorez.// Bizkai guraso sendo/ martitz emalliak,/ Erroma arrotubari/ makurtu bagiak,/ Gaztelako errege/ Carlos laugarrena/ pozez beteric diño/ dala bere jauna.// O, bein da milla bidar/ suberte...
|
|
|
209. Aita Agustin Kardaberaz, Eusqueraren berri
|
onac
, Euskaltzaindia, Bilbo, 2004 Patxi Altunaren eta Esther Zulaikaren edizio kritikoa.
|
|
2021
|
|
|
¡ Viva gure Erreguiña aur maitia eta inocentia! Viva gure Gobernua, eta viva apaiz
|
onac
!"
|
|
|
Baita bete betean asmatu ere. " Orthoit çaite munduco onetaric estugula deus eré gurequila eramanen guré obrac baycic,
|
onac
edo gaixtoac; khana bat edo bigua lur, athorra bat eta mihisse bat, hurs bat edo biga içanen direla guré azquen onac, gure possessioneac eta guré thresorac; handik harat guré gorputça ioanen dela chicharien tripara eta lurthuco eta herraustuko dela". Oiloak zizarea jan, gizakiak oiloa jan, zizareak gizakia jan.
|
|
|
Baita bete betean asmatu ere. " Orthoit çaite munduco onetaric estugula deus eré gurequila eramanen guré obrac baycic, onac edo gaixtoac; khana bat edo bigua lur, athorra bat eta mihisse bat, hurs bat edo biga içanen direla guré azquen
|
onac
, gure possessioneac eta guré thresorac; handik harat guré gorputça ioanen dela chicharien tripara eta lurthuco eta herraustuko dela". Oiloak zizarea jan, gizakiak oiloa jan, zizareak gizakia jan.
|
|
2022
|
|
|
Billela ta Arteaga, anage
|
onac
urrean,
|
|
|
|
onac
arin, gogoa sendo, arerioaen asean.
|
|
2023
|
|
|
Landucciren hiztegian (1562) izan nuen nik zeraren berri: guiçon lur asco daucana tira, baina eta surr
|
onac
daucana. Ikusiko dugunez, honek adieraz lezake liburua eskuan eserita egotea ohikoago dudala, euskal herrietan barrena solasak entzuten aritzea baino.
|
|
|
Hark irakatsi ziola euskaraz, gaztelaniaz eta latinez irakurtzen. Hogeita bi urterekin, 1804an, Ipui
|
onac
fabula edo alegia bilduma argitaratu zuela Esoporen itzulpenekin.
|