|
2008
|
|
|
Eta, gero, Pedreña dago. Espero
|
nuen
ez zela iaz bezala ibiliko, batzuek alde egin diotelako. Ez dute lan erraza.
|
|
|
Nik uste
|
nuen
ez zekienari jakiten laguntzen geniola!
|
|
|
Kargua hartu nuenean jada esan
|
nuen
ez zela iraultzarik gertatuko Nafarroako hizkuntza politikan. Ematen ari garen pausoak batzuentzat txikiegiak izanen dira, eta beste batzuentzat, aldiz, handiegiak.
|
|
|
Hasieratik zegoen bukaera pentsatuta, eta horretara zihoan dena. Editoreak, adibidez, esaten zidan, bukaerakoari ikuspuntu politikoa emanda sinesgarriago gerta zitekeela, baina nik nahiago
|
nuen
ez sinesgarria egitea. Bukaera gratuitoa izatea nahi nuen.
|
|
2009
|
|
|
Aresokoak, ordea, ez zien kasu egin zurrumurruei, eta umil azaldu du ez zuela dudarik izan. Goiko laurak hor dauden artean zail izango dut jokatzea, eta nik garbi
|
nuen
ez nuela jokatuko. Haien eta nire artean alde handia dago, kolpean batez ere, eta txapelketako pilotekin alde hori asko nabaritzen da.
|
|
|
Sei hilabetez gorputz fisikotik kanpo egon nintzen, nolabait ere. Orduan ulertu
|
nuen
ez figuratiboa, surrealismoa eta abstraktua. Orduan hasi nintzen inguruan begiekin ikusten nuena, baizik eta buruan nuena.
|
|
|
Ez ziren basapiztiak. Erabaki
|
nuen
ez nuela Japoniako herriaren aurkako film bat egingo eta halako egoera batean pertsona arrunt batek izan dezakeen jokaera azaltzea zela interesatzen zitzaidana, ikusleak horri buruzko gogoeta egin zezan, elkar hiltzen duten pertsonen arteko harremanaz eta gerra horren egiazko izaeraz?.
|
|
|
Gauza asko esan ziren eta batzuek harri eta zur utzi ninduten. Une hartan ez
|
nuen
ez gaitasunik eta ez ezagutzarik filologoen eta epigrafisten argudioei erantzuteko, eta Madariaga irakaslearen azalpena ulertu ere ez nuen egin, baina oso garbi nuen Nu, ez eta Quiros irakasleen baieztapenek ez zutela inolako oinarririk, eta Iru, a Veleian guk egindako lana zikintzeko zerabilten estrategia ezin desleialagoa zela; izan ere, neuk luzatutako txosten didaktiko batean oinarritzen zire... Galdetu nien ea nola esan zitzaketen horrelakoak lanen azken memoria, edo gutxienez nik une hartantxe nekarren txostena ezagutu gabe.
|
|
|
Horren arrazoia, berak dioenez, Nafarroako Gobernuak 2009 urtean euskarazko komunikabideei diru-laguntzarik ez ematea da. Eskutitz horren izenburuak (Xabier Azantzarentzat, alegia) zuzen zuzenean aipu egiten bazidan ere, nahiago izan
|
nuen
ez erantzutea, deialdi hori NAOn argitaratu arte.
|
|
2010
|
|
|
Bere garaian esan
|
nuen
ez nekiela zer pasatu zen. Oso egoera berezia zen, eta legez kanpoko ezer ez nuela hartu besterik ez nuen esan prentsaurrekoan.
|
|
2011
|
|
|
Lankideak ikusten nituen beti fakturekin borrokan, eta ezin aukeratuz egin nahi zutena. Hasieratik erabaki
|
nuen
ez nintzela lanetik lanera saltoka ibiliko. Ez dut halako artista izan nahi.
|
|
2012
|
|
|
Aste txarra pasatu nuen, urdaileko arazoekin, eta ez nengoen ongi. Ez
|
nuen
ez jokatu, ezta izerdirik bota ere. Aimarrek oso partida ona jokatu zuen, eta nik?
|
|
|
Galdutako final guztiek ematen dute min, baina agian hura izan zen gogorrena. Egun hartan ez
|
nuen
ez jokatu, ezta borrokatu ere. Borrokatuz galtzen baduzu, tira, baina bera askoz gehiago izan zen, eta nik ez nion ezta aurre egin ere.
|
|
2014
|
|
|
Ez zen ongi interpretatu esan nahi nuena. Esan nahi
|
nuen
ez dela erraza euskarazko lanak topatzea, helduentzakoak. Guztiok dakigu hainbat eta hainbat talde daudela:
|
|
2017
|
|
|
Zaila da gainera halako literatura espezializatua itzuliko dela opatzea: zenbatek erosiko lukete Augustoren irudiaren inguruko 600 orrialdeko liburua. Hala ere, euskaldun txinatar ikaslearekin ikasi
|
nuen
ez dela bidezkoa gaztelerazko testuak inposatzea. Oroitzapen hura etorri zitzaidan burura orain egun batzuk, Iparraldeko hainbat ikasle Zuzeu k egindako bideo batean EHUn euskaraz ikasteko topatzen dituzten zailtasunak kontatzen entzun nituenean.
|
|
2018
|
|
|
«Gogoratzen dut amak esan zidanean aita hil zela, auto istripuz. Ondoren jakin
|
nuen
ez zela istripuz hil, hil egin zutela; ikastolako kide batek esan zidan». Gertatutakoaz jabetzen hasi zen GALena argitara atera zenean:
|
|
2019
|
|
|
Hari askoko mataza.Lehen bilerek ez zuten fruiturik eman. . Jarrerak urrun zeuden; nik uste
|
nuen
ez genuela lortuko?. Orduan iritsi zen Jaurlaritzaren, artekari lana?, negoziazioak erraztuz.
|
|
2020
|
|
|
2018ko abuztuan esan
|
nuen
ez nuela errepikatuko. Neure buruari maila egokia eskatzen diot.
|
|
|
Erasmus hitza entzuterakoan jendeari burura etortzen zaizkion bi ideia nagusiak dira festa eta unibertsitatean gutxi ikastea. Nik argi
|
nuen
ez nentorrela pentsamendu horrekin, eta ahalegindu naiz nire bizimodua Bilbon ala Donostian izan zitekeenaren antzekoa izan zedin. Bertako jendearekin erlazionatu, kultura ezagutu...
|
|
|
Plazera da halako estreinaldiak gure telebista publikoan ikustea, eta arraro xamarra, aldi berean, bizi ditugun, eta ikus entzunezko edukien aldetik hain urriak dien garai hauetan, kolpean halako lanak telebistan ikusi ahal izatea. Aurrekoan pareta batean irakurri
|
nuen
ez dugula normaltasunera itzuli nahi, arazoa normaltasuna bera zelako. Agian, telebistan ere halako zerbait gertatzen da.
|
|
|
Baina ez nekien gehiago deus, ez nekien ezta ogiaren prezioa zenbatekoa zen. Pentsatzen
|
nuen
ez nuela zilegitasunik. Baina egin dut, autore gisa aritu naiz, eta ohartu naiz kontaketak manera berezi batean eraiki zitezkeela:
|
|
|
Denek hiltzat zuten gorpu bat zegoen lurrean, odol putzuaren erdian, bere burua ganibetaz zitzikatu zuen. Alta, ikusi orduko jakin
|
nuen
ez zela hilik, kasu handiz elekatzen nintzaion. Bost urteren buruko, etxerat agertu zitzaidan euskal bixkotxa eta Irulegiko arno botila batekin:
|
|
|
Ondo nengoen, bai. Baina martxo hasieratik jada ikusten
|
nuen
ez ginela hasiko, eta autoa ere probatu gabe nuen. Martxo erdialderako nintzen joatekoa Austriara probatzera, baina, alarma egoerak ezarritako mugitzeko murrizketekin, ezinezkoa izan zen.
|
|
2021
|
|
|
Hamabi urte hauetan garai txar asko izan ditut, benetan baxuak. Hain zuzen ere, duela bi urte benetan pentsatu
|
nuen
ez nintzela sekula iritsiko Maisu Handia izatera».
|
|
|
Hiruzpalau urte lehenago, Mostyn Galleryn (Llandudno, Gales) ikusi zuen zuri beltzeko argazkien erakusketak eman zion haziak ernetzeko ongarria: «Gales Iparraldeko kostaldean ezagutzen nituen paisaiak eta txokoak film noir baten estiloan agertzen zituzten argazki haiek, eta ulertu
|
nuen
ez neukala inongo bazter exotikotara joan beharrik kontatu nahi nuena kontatzeko, nahikoa nuela inguruari begiratzeko nuen era aldatzearekin».
|
|
|
Atera kontuak: nik, lehen urteetan egiten genituen batzarretan, isiltzea erabakitzen nuen usu; mintzatzen nintzenetan, ez aurrerago egiteko mezuak ematen nituen sarri, baina uste
|
nuen
ez zuela horrela izan behar: ausartenen esku egon behar zuen.
|
|
|
Txikitatik izan du gustuko musika Garciak, baina ez zuen inoiz harizko instrumenturik aurrez aurre ezagutu, zentroan ikasten hasi zen arte. «Telebistan baino ez nuen ikusita biolin bat, eta uste
|
nuen
ez nuela inoiz ikasiko, baina, pixkanaka, hasi nintzen urratsak egiten, eta jotzen nuenean, hainbat gauza ahaztu egiten zitzaizkidan, baita non nengoen ere». Hain zuzen, elkartearen helburuetako bat da biolinaren, biolaren, biolontxeloaren eta kontrabaxuaren irakaskuntza zentroetan dauden andreekin partekatzea, orkestra bat sortzeko asmoz, eta, era horretan, bizi proiektu bat garatzeko.
|
|
|
bonba bat lehertu da... Eta Sherkoren ahotsa ezaguna zitzaidan, ezagutzen nuen ahots bakarra zen, eta pentsatu
|
nuen
ez nintzela bakarrik hilko... Momentu horretan pentsatu nuen erabaki bat hartu behar nuela:
|
|
|
Ikusmena berreskuratu nuen, eta etorriak ziren niri laguntzera. Tapatu egin ninduten, eta ospitalera neramaten, baina nik esaten
|
nuen
ez nuela joan nahi hankarik gabe. Azkenean konbentzitu ninduten onartu egin behar nuela nire hankak ez zeudela, eta ospitalera eraman ninduten.
|
|
|
Aurrekoan, pentsatu nuen Ezkabako istorio horrekin zerbait egin behar nuela, eta hasi nintzen. Horren ondoren, pentsatzen
|
nuen
ez nuela nobela berriz idatziko; baina, bat batean, ideia etorri zitzaidan, eta idazten hasi nintzen.
|
|
|
Artze Usurbilen (Gipuzkoa) sortu, eta 2018ko urtarrilean hil zen; hala, urte hartako udan haren hitzen bertsio bat egiteko eskatu zioten Rodriguezi, Bilborock aretoan antolatu asmo zuten omenaldi baterako. «Argi
|
nuen
ez nuela bertsioen kontzertu bat egin nahi. Idazlea izateaz gain, txalaparta molde berri baten asmatzailea izan zen Artze».
|
|
|
Hunkigarria. Pentsatzen
|
nuen
ez nuela inoiz gehiago ikusiko. Baina gertutik ikusi genuen; hegaldi labur bat egin zuen txalet baten teilatura, eta lumak apaindu zituen mokoarekin.
|
|
|
Irigaraik gogoratu du 1964an Baionan epaiketa bat izan zutela biek, pistola bat aurkitu zietelako Miarritzeko bulegoan (Lapurdi): «Lehenengo aldiz nik proposatu
|
nuen
ez genuela defentsarik egingo, euskaraz mintzatuko ginela, eta ez genuela onartuko guretzat atzerritarra zen justizia baten mende egotea», oroitu du Irigaraik. «Eta orduan kondenatu gintuzten».
|
|
|
Bai, eta ez bakarrik etortzen ez den jendearen artean, baita etortzen direnen artean ere. Atzo irakurri
|
nuen
ez baldin badakizu opera bat zeri buruzkoa den ezin duzula ikustera joan, eta asko haserretu nintzen. Ni Calderon antzokira joan nintzen ostiralean, ez nekien zer ikusi behar nuen, disfrutatzera joan nintzen, eta irribarre batekin itzuli nintzen etxera.
|
|
2022
|
|
|
«Uste
|
nuen
ez nintzela osatuko»
|
|
|
Arraunlaria betirako da arraunlari. Utzi nuenean esan
|
nuen
ez zela agur bat, gero arte bat baizik. Itzuliko banintz, Orion izango litzateke, nire taldean.
|
|
|
Irakaskuntzako masterra egin bitartean, lan txikiak egiten nituen, niretzat gehienbat. Lehiaketaren berri eman ziguten, eta, hasieran, pentsatu
|
nuen
ez neukala denborarik: masterra, lana, praktikak...
|
|
|
Noski. Lehen saiotik erabaki
|
nuen
ez zela izango bidaiatze hutsa, ez nintzela egongo bisore baten atzean momentu oro; herrialdeetako kultura eta gizartea ezagutzea izango zela helburua. Hori nafar batengandik ikasi nuen, Jesus Lopez Castillogandik:
|
|
|
Pentsatu nuen: ' Behingoz erdaldunek nahi dute euskaraz badaukagun zerbait!' Sentitu
|
nuen
ez gindoazela atzetik, gu gure bidea egiten baizik».
|
|
|
Bizitza guztia daramagu hori eskatzen, gure kasuan pilotan, eta sekulakoa litzateke asmo hori gauzatzea; ametsa betetzea litzateke. Egia esan, ez nuen itxaropen handirik; uste
|
nuen
ez zela posible izango. Iraganean indar handiagoa izan du selekzioaren aldeko aldarrikapenak, eta ez da asmo hori gauzatu.
|
|
|
Bi ideia nagusi ere argi izan zituen hasieratik. «Argi
|
nuen
ez nuela pornografia familiarrik egin nahi», azaldu du, batetik. Eta, bestetik, argi zuen Iacob eta Conca ere «duintasunez» aurkeztu nahi zituela.
|
|
|
Ikusi gehiago: «Sentsazioa
|
nuen
ez zidatela sinesten, ni epaitu nindutela»
|
|
|
«Sentsazioa
|
nuen
ez zidatela sinesten, ni epaitu nindutela»
|
|
|
Ni une oro saiatu nintzen zintzoa izaten eta diskurtso koherente bati eusten; egia esan nuen, baita gogoratzen ez nituen gauzez ere, eta nire aurka bihurtu zen. Sentsazioa
|
nuen
ez zidatela sinesten, ni epaitu nindutela».
|
|
|
Bileretan parte hartu eta planteamendua entzutean, ordea, «ikuspegia aldatu» zitzaion. «Ulertu
|
nuen
ez ginela mehatxua, baizik eta konponbide bat bilatu behar zela euskaraz ez zekiten gurasoekin komunikatzeko», azaldu du.
|
|
|
Zorionak Maialeni, baita Ametsi eta besteei ere, ez delako erraza hemen egotea. Aipatu
|
nuen
ez nuela erregularra izan nahi, eta hori lortu dut, nire inertzia puskatzea. Postu bat egin dut gora, baina hori baino gehiago aldatu da nire bertsogintza.
|
|
2023
|
|
|
Errehabilitaziorekin hasi nintzen, eta sumatzen nuen zerbait gaizki zegoela. Udan atseden hartu eta gero, lanean hasi nintzen berriz, baina pistara sartu eta garbi
|
nuen
ez nengoela ongi. Ezin nuen nire jokoa egin.
|
|
|
«Niri gertatu zitzaidan. Gaixo nengoenean ikusi
|
nuen
ez zegoela ezer», kontatu du Olatz Mercaderrek, saioaren gidariak.
|
|
|
Laugarren txapela irabazi du bizkaitarrak diziplina horretan, baina, hala ere, orain arte ez omen zitzaion binakakoa gehiegi gustatzen: «Lehen uste
|
nuen
ez zela niretzako diziplina egokiena. Aurrelaria izanda, gehiago gustatu izan zaizkit buruz burukoa edo lau eta erdikoa, eta binakakoan ez nuen nire lekua topatzen».
|
|
|
Iaz bazuen esperantza, pandemia igaro berria zelako eta botoa berritzearen inguruan «gauzaren bat» mugitu zelako: «Uste
|
nuen
ez zela ausartuko berriz irteera lekuan jartzera». Halaxe egin zuen, ordea.
|
|
|
Alegia, esan nahi dut ni inuxente inuxentea nintzela garai hartan, eta fede itsua niola. Ona baino hobea iruditzen zitzaidan, pentsatzen
|
nuen
ez ninduela sekula abandonatuko. Baina foruak kendu zituztela jakin zuenean, Euskal Herrira joan behar zuela sartu zitzaion buruan, eta ez zegoen besterik.
|
|
|
Izan ere, euskararekin uztartu ditu zeinu hizkuntza, braillea eta morsea. «Euskara ikasten hasi nintzenean, uste
|
nuen
ez nuela inoiz hitz egingo; orain, hitz egiten dut, baita lehenagotik ere, okerrago hitz egiten nuenetik. Euskaraz komunikatzeko gai izatea bataioa izan zen.
|
|
|
Donostian ikasten ari nintzela, bigarren urtean jada hasi nintzen euskarako klase batzuk eta ematen, Amarako Ikasbide ikastolaren inguruan, hango guraso batzuekin… Santo Tomas lizeokoa, berriz, abentura txiki bat izan zen; Iñaki Azkune ordezkatu nuen, euskara klaseak emanez. Jator jator joan nintzen gaztetxoengana, eta erabaki
|
nuen
ez nuela gehiago klaserik emango nerabe eta gazteekin. Gaizki pasatu nuen.
|
|
|
Presio hori jasangaitza izan zen; nahiago
|
nuen
ez jokatu, beldurra ematen zidalako zelaira atera eta huts egiteak. Droga batekin esperientzia txar bat eduki nuen behin, eta hark segur aski barruan zegoen nahasmendu hori piztu zuen.
|
|
|
Hala ere, enpresak Promozioko binakakotik kanpo utzi ninduen. Orduan ikusi
|
nuen
ez zuela nirekin kontatzen. Nonbait alferrik zaudela ikusten baduzu, onena baztertzea da.
|
|
|
Adibidez, arrastoa utzi zion Ruandako itzulian ikusitako giroak. «Pentsatzen
|
nuen
ez zela inor egongo lasterketa ikusten, baina sekulako jendetza zegoen. Beste inon baino maitatuago sentitu nintzen.
|
|
|
Oso gustura ari naiz, eta taldekideekin ederki moldatzen naiz. Hona itzuli ondorengo lehen egunetan sentitzen
|
nuen
ez nintzela inoiz joan. Taldean aldaketa asko egon dira:
|
|
|
Bada, uste dut bertsoak beti izan duela hortik niretzat, baina aurten bereziki sumatzen
|
nuen
ez neukala indar indibidual eta aspirazio pertsonal eta abarizioso handirik. Agian, beste txapelketa batzuekin konparatuta, bertso eskolako taldea izan da nire indargune nagusia txapelketa honetara konektatuta iristeko.
|
|
|
Astean pare bat egiten nituen. Aurten, astean bat egin dut, eta sumatzen
|
nuen
ez neukala energia gehiagorako. Aurreko bi urteetan egindako lanak oraindik nigan irauten duelako konfiantza izan dut.
|
|
|
Ezetz erantzun nion. Momentu horretan ulertu
|
nuen
ez nuela inolako errurik. Beste kontu batzuk ere elkartuz doaz bizitzan zehar.
|