|
2000
|
|
|
Eta hain esker oneko sentitu nintzen, non, geure egitekoa eginez gero —eta nola sentitu nintzen egiteko hartan haren azpiko, haren gainean egon arren, bertzalde! —, ordaintzeko orduan, hamar erreal eman bainizkion, lehenengo entseiuan koberatu ez zizkidan bortz errealak ere eskurat emaiten nizkiola, eta bertze bi erreal gehiago sari, orotarat hamabi. Argi eta garbi erran zidan kapitainak ezen poltsa urrez gainezka nuela, eta ezkutuan irekitzeko, ireki behar
|
nuen
bakoitzean; baina, erran bezala, hain nengoen, alde batetik, alegera, eta bertzetik, hain sentitu nintzen franko eta liberal, non Mignonen begi zolien aitzinean ireki bainuen poltsa... Eta, hartaraz gero, berehala luzatu zidan neskak kanabera eta eskaini zidan beita, amua ezin hobeki gordetzen zuena.
|
|
2008
|
|
|
Bere edertasunak lotsaraziko zuela pentsatzen nuen batzuetan, ni neu lotsarazten ninduen bezala, ez bainintzen berarekin bost esaldi segidan esateko gauza, ez behintzat inozo aurpegirik jarri gabe. Natalierekin hitz egiten
|
nuen
bakoitzean lerdea erortzen zitzaidala gogoratu ohi zidan Nadiak. Haren ezaugarri kontrajarriek txunditzen nindutela erantzuten nion, aldizka aingeruzkoa iruditzen zitzaidala eta aldizka erabat lizuna.
|
|
2009
|
|
|
Baina apustu egingo nuke egun hartan, karreran, behin baino gehiagotan harrapatu nuela niri begira. Eta harrapatzen
|
nuen
bakoitzean begirada jaisten zuen, lotsatuta bezala.
|
|
2010
|
|
|
Eskarmentuen eskolan ikasia, bazuen bizitzarekiko distantzia bat eta bazuen ironi puntu bat, Amandaren begiradari zer berezi bat ematen ziotenak, haren begiak ur begi bihurtuak iduri, zeinei Giocondarenaren antzeko irri sumaezin bezain omnipresente bat baitzerien, pentsatzea ere nik inoiz gauza hauek idatziko nituenik?!?, airearen mehetasuna zuena eta gehiago zuena irri samurraren laztanetik irri hotzaren bisturitik baino. Ez dakit zergatik, baina Amanda ikusten
|
nuen
bakoitzean Lulú gogoratzen zitzaidan, Pio Barojaren El árbol de la ciencia ko protagonista nagusiaren emaztea, irakurri nuèn garaian hainbeste hunkitu eta hainbeste erakarri ninduena, horixe baitzen kontua, Amandak erakarri egiten ninduela?
|
|
|
urduritasuna pozari nagusitu eta Helenari saiheska ibili nintzaion; gaur nagoen lekutik, distantzia pixka batekin azter dezaket orduan gertatua, eta garbi azaltzen zaizkit arrazoiak: desioen gehiegiak urrunegi eraman ninduen, eta, zinezko eta minezko orduan, beldur izan nintzen hain urrun iristeko gai ote nintzen, neure baitan behar adina indar ikusten ez nuelako, Helenak muxu bat ematen zidala imajinatzen
|
nuen
bakoitzean gorputzean halako dardara bat nagusitzen baitzitzaidan, guztiz ahultzen ninduena eta balditua uzten, giharrak hezurretatik askatu balitzaizkit bezala eta hezurrak junturetatik; giharrekin eta hezurrekin batera, gainera, gogoa ere tokitik atera zitzaidan, baita gogoari lotuta nituèn asmoak eta egitasmoak ere, hain zen bortitza lurrikara hura, gorputz arimak inarrosten zizkidana; eta, h... agurtu nuen; gutako bakoitzak eskua luzatu, eta berak eskua hartzen zuen, belauna tolestu eta burua pixka bat makurtu ondoren, bakoitzaren izena ahoskatzen zuen bitartean:
|
|
|
zer gertatzen zitzaidan, baina, niri, ezin nuela, amak bere hitzalditxoan esan zuen bezala edo Händelen musikak aditzera ematen zidan bezala? Benjamin Maria aingerutxoen artean irudikatu, bera ere aingeru bihurtua?, zeren, irudikatu nahi
|
nuen
bakoitzean, Adaren atsekabezko aurpegia, nazkak eta izu ikarak hartua, tartekatzen baitzitzaidan; baldintza guztiak nituen alde, itxuraz, amaren mezua eta Händelen musika goitiarra, besteak beste?, neure burbuilan jarraitzeko, baina nahi eta ezin?; eta ongi sentitu nahi nuen, baina ezin okerrago sentitu nintzen, ni babesten ninduèn burbuila ere orduantxe lehertu balitzait bezala.
|
|
|
Zenbat eta zenbat ordu egin nituen arrain urdin hari begira, handik aurrera, begia gainetik kendu gabe, liluratuta baninduka bezala?!; hain liluratuta, non, esan ere, esan baitezaket begiz jaten nuela behin eta berriz, baina ez ondoriorik gabe? begiz jaten
|
nuen
bakoitzean irensten baininduen ni arrain urdinak: ez arrainak, bistan da, baina bai haren urdintasunak, niri amets bat bezala agertzen zitzaidanak?
|
|
|
amona Ursularen ipuinetara edo baserriaren irudi idilikora naramalako ote...? —, herdoilaren eta olio errearen usainen artekoa baizik, zoko eta izerdi usainetik ere zerbait zuena; ez zen olatu bortitz baten antzera sartzen zèn usaina, ez inor atzera botatzeko modukoa, baina bai presentzia jarraitu eta desatsegin bat bezalakoa; langileak, berriz, bulegoetakoak salbu, hain itsusi ikusten nituen —infernuko estanpa batetik atera ote zituzten, bada? —, non berezko ezinikusi bat eragiten baitzidaten —zuri bezala, Damaso! —, baita beldurraren atarian jartzen ere; nola ez, bada, haietako batzuk (anarkistak eta komunistak bereziki) etsaitzat eta deabruaren jarraitzailetzat bazituen aitak!; aldi berean, baina, nola egon zitekeen Domingo jendaila haren alde, apo eta sugegorri pozoitsuen alde...?; egia da batzuetan ebanjelioko hitzak etortzen zitzaizkidala, baztertuen aldekoak, azkenak aurren eta aurrenak azken, baina egia da, halaber, oin punten gainean pasatzen nintzela hitz haien gainean...; nire defentsa mekanismo psikikoek izango zuten hartan zerikusirik, nire beldurra, nire nazka eta nire ezinikusia ezkutatzeko ahaleginean —nire ezinikusi hura, bide batez, berezko zerbait ote zen, edo langileei nièn inbidiatik ote zetorkidan, haiek egiten zutèn lan gogorra egiteko gai ez nintzelako, hain nintzen haiekin konparatuta ahula eta erkina? —, baita errudun usteak bazter uzteko ere, kontzientzia erdi anestesiatuak noiznahi eta nolanahi aurkitzen baititu zuribideak, kontraesan benetakoak itxurazko bihurtzen dituztenak: ..., ospitaleetako gaixo errukarriak baizik, minbiziak edo tuberkulosiak jota egon arren minak eta oinazeak Jainkoari apalki eskaintzen zizkiotenak —nik idealizatutako baserritar jendea ere sartuko nuen talde hartan, halako batean! —, ni neu ere garai batean ibili nintzen bezala; guztiaz ere, ez dakusan begiak —esaera zaharrak dioen bezala— ahalkerik ez duenez, fabrika irudikatzen
|
nuen
bakoitzean —Elorrietako komentura joan nintzenean ere irudikatu nuen behin baino gehiagotan... — bulegoetan ikusten nuen neure burua, fabrikako tokirik ustez zibilizatuenean, latz eta beltz lan egiten zutèn langileen sekzioetatik urrun... aitak eta Teofilo Mariak beren plangintza egiten zuten bitartean, langile gaiztoak fabrikatik nola botako, eskuin muturraren eredurik leialenaren ara...
|
|
|
Ni, ametsetan globoak ikusten ohitua nengoena; ni, amona Ursularen azken bidaia amestu edo amets hura imajinatu nuena, aingeru zuri batek gidatutako zepelin are zuriago batean; ni, burbuila batean bizi nintzena: zer gertatzen zitzaidan, baina, niri, ezin nuela —amak bere hitzalditxoan esan zuen bezala edo Händelen musikak aditzera ematen zidan bezala— Benjamin Maria aingerutxoen artean irudikatu, bera ere aingeru bihurtua?, zeren, irudikatu nahi
|
nuen
bakoitzean, Adaren atsekabezko aurpegia —nazkak eta izu ikarak hartua— tartekatzen baitzitzaidan; baldintza guztiak nituen alde, itxuraz —amaren mezua eta Händelen musika goitiarra, besteak beste—, neure burbuilan jarraitzeko, baina nahi eta ezin...; eta ongi sentitu nahi nuen, baina ezin okerrago sentitu nintzen, ni babesten ninduèn burbuila ere orduantxe lehertu balitzait ...
|
|
|
Zenbat eta zenbat ordu egin nituen arrain urdin hari begira, handik aurrera, begia gainetik kendu gabe, liluratuta baninduka bezala...!; hain liluratuta, non, esan ere, esan baitezaket begiz jaten nuela behin eta berriz, baina ez ondoriorik gabe... begiz jaten
|
nuen
bakoitzean irensten baininduen ni arrain urdinak: ez arrainak, bistan da, baina bai haren urdintasunak, niri amets bat bezala agertzen zitzaidanak... amets gozorik gozoena bezala, aro berri zoriontsu bat iragartzen zidana, ezin izan zitekeena —medikua sinetsia zegoen guztiz suspertuko zitzaidala eskuineko birika— osasun berreskuratuaren udaberria baizik; arrain urdin hura nuen, zinez, udaberriaren ikur, baita, udaberriaren ikur nuen heinean, Lizardiren poemako" neskatx urdinyantzia" ren bertsio berri bat ere:
|
|
|
Eskarmentuen eskolan ikasia, bazuen bizitzarekiko distantzia bat eta bazuen ironi puntu bat, Amandaren begiradari zer berezi bat ematen ziotenak, haren begiak ur begi bihurtuak iduri, zeinei Giocondarenaren antzeko irri sumaezin bezain omnipresente bat baitzerien —pentsatzea ere nik inoiz gauza hauek idatziko nituenik...! —, airearen mehetasuna zuena eta gehiago zuena irri samurraren laztanetik irri hotzaren bisturitik baino. Ez dakit zergatik, baina Amanda ikusten
|
nuen
bakoitzean Lulú gogoratzen zitzaidan, Pio Barojaren El árbol de la ciencia ko protagonista nagusiaren emaztea, irakurri nuèn garaian hainbeste hunkitu eta hainbeste erakarri ninduena... horixe baitzen kontua, Amandak erakarri egiten ninduela...
|
|
|
urduritasuna pozari nagusitu eta Helenari saiheska ibili nintzaion; gaur nagoen lekutik, distantzia pixka batekin azter dezaket orduan gertatua, eta garbi azaltzen zaizkit arrazoiak: desioen gehiegiak urrunegi eraman ninduen, eta, zinezko eta minezko orduan, beldur izan nintzen hain urrun iristeko gai ote nintzen, neure baitan behar adina indar ikusten ez nuelako, Helenak muxu bat ematen zidala imajinatzen
|
nuen
bakoitzean gorputzean halako dardara bat nagusitzen baitzitzaidan, guztiz ahultzen ninduena eta balditua uzten, giharrak hezurretatik askatu balitzaizkit bezala eta hezurrak junturetatik; giharrekin eta hezurrekin batera, gainera, gogoa ere tokitik atera zitzaidan, baita gogoari lotuta nituèn asmoak eta egitasmoak ere, hain zen bortitza lurrikara hura, gorputz arimak inarrosten zizkidana; eta, h... etxeko seme Damaso Maria, etxeko seme Domingo Maria... horrela banan banan, begirune handiz; nire ondora iritsi zenean, berriz," Etxeko seme Gabino Maria" esan zuen —" señorito Gabino María" esan zidan hitzez hitz—, baina, hain nengoen neure baitatik at —primeran oroit dezaket xehetasun hura, atzokoa balitz bezala—, non berak bere eskuaz nirea hartu orduko erretiratu bainion nik neurea; eta, hala eta guztiz ere, ongi bai ongi nabaritu nuen haren esku ukitua neure eskuan, gorputz osora hedatu zitzaidana, esku hark eskutik oinetarainoko azalaren zati bakoitza ukitu balit bezala; hain nengoen deslekuan, non, konplimenduzko hitzak esan nizkionean —" Ongi etorri, Helena, Regina enera" —, totelka aritu bainintzaion, Regina enearen ‘R’ an hiru aldiz trabatzen nintzela, trabaldi haiek irri bortxatu batekin estaltzen ahalegindu banintzen ere; ez dut uste anai arrebok hartaz konturatu zinetenik, Damaso, edo, konturatu bazineten, aparteko garrantzirik eman zeniotenik, nire agurraren garaia igaro orduko halaxe esan baitzuen Helenak, ezer gertatu ez balitz bezala, eskua luzatua zuèn Bibiren parean jarrita:
|
|
2011
|
|
|
Ihesbide horiek guztiek, ordea, huts egin zidatenan luzera. Hirekin topo egiten
|
nuen
bakoitzean sentitutako nahigabe oinazeek sorgarri indartsuagoa behar zitenan, nonbait. Denboraren eta urrunaren ukenduak sendatzen omen ditin zauriak oro; baina nagon ez ote diren, izan, lur azpian luze dirauten su gotor itzalgaitzak ere, gainera azaltzea galarazten zaielarik ez sumatuagatik, beren gotortasunean amore ematen ez duten amodioak.
|
|
|
Mirespena ez ezik mendetasun modu bat ere izan zen neurea, goizetan haren orrialde pare bat irakurri gabe ezin izaten bainion aurre egin egunari eta, haren eleberri guztiak buruz nekizkienez, berdin izaten zitzaidan nondik hasi, plazer bertsua sentitzen bainuen edonondik hasita ere eta, delirio moduko horren gailurra jo nuelarik, mundua haren begiz ikusten nuen irudipena izan nuen. Edozein arazoren aurrean, aukera bat egin edo erabaki garrantzitsu bat hartu behar
|
nuen
bakoitzean, Frisch ek zer egingo zukeen galdetzen nion neure buruari, eta okerrena da erantzuna berehala jasotzen nuela.
|
|
|
Loritoen moduan esaldiak errepikatzeko ohitura zuen, berak edo beste edonork esandakoak, berdin zion. Lehendik ezin eraman banuen, hizketan entzuten
|
nuen
bakoitzean are gehiago gorroto nuen. Astean behin bakarrik zabaltzen nion atea, egoitzaren ordainarekin etortzen zen ostiraletan.
|
|
2012
|
|
|
Nondik zetorren? Irribarre egiten
|
nuen
bakoitzean ezpaineko zauriak tira egiten zidan eta bere onera ekarrarazten zidan haragi zati gorria.
|
|
2013
|
|
|
Nik, denbora, liburuak irakurtzeko izango nuen denboraren arabera neurtzen nuen. Nahi nituen liburu guztiak irakurtzeko adina denborarik ez nuela bizitzan edukiko onartuta baneukan ere, kalkulua egiten
|
nuen
bakoitzean denbora gehiagoren beharraz ohartzen nintzen. Adibidez, laurogei urte biziko banintz, eta hamabi urterekin hasi nintzela modu konpultsiboan irakurtzen kontuan hartuz gero, nire irakurle bizitza hirurogeita bederatzi urte baino ez litzateke izango.
|
|
2014
|
|
|
Denborarekin, ordea, gero eta premiazkoagoa egin zitzaidan erloju harekin zer gertatu zen jakitea: zerbait sentitzen nuen barnean horretara bultzatzen ninduena, eta Bulebarreko erloju berria ikusten
|
nuen
bakoitzean nazka sentsazio bortitzagoa sumatzen nuen, goragalea izateraino ia. Ez nuen lehen baino asti handiagorik, baina jakiteko beharra indartsuago bihurtu zen.
|
|
2015
|
|
|
Nola demontre jakin zezakeen hark nik geroago egingo nuena? Zer dela eta agertu behar zitzaidan erabakiren bat hartu behar
|
nuen
bakoitzean. Noiz utzi behar ote ninduen behin betiko neure kasa?
|
|
|
Falta zen esaldiaren zatia. Liburua irekiko
|
nuen
bakoitzean nik gogoratu eta osatzea nahi zuena.
|
|
|
Baina ez, ezin adieraz nezake Rita trikota egiten ikusten
|
nuen
bakoitzeko zirrara. Alferrik nabil lan horretan.
|
|
|
Neska ederra izango zen hura hogei urterekin, ez zegoen zalantzarik. Besoetan hartzen
|
nuen
bakoitzean eta haren esne usain mingostua usaintzean, halako batean irentsi egingo nuela iruditzen zitzaidan, hain baitzen ederra pospolina.
|
|
|
Parisa iristeko berrehunen bat kilometro falta zirela, izotza agertu zen errepidean eta jendarmeek polikiago joateko egiten zuten keinu autopistaren ertzetatik. Joxe Elosegiri deitzea deliberatu nuen, T8a inguratu ote zuen jakiteko eta harriturik geratu nintzen nik T8a aipatzen
|
nuen
bakoitzean berak nola esaten zidan ez esateko halakorik telefonotik, edonork entzun zezakeela eta. –Zera hori?
|
|
2016
|
|
|
Urrun zegoen zure garai bateko «ez da Kapelu; URTZI deitzen da», haren ezizena erabiltzen
|
nuen
bakoitzean hutsik egin gabe botatzen zenidana, «Kapelu» hura laidotzeko asmoz esan banu bezala. Orain zeu zinen makurkeriaz Kapelu deitu eta infernu zulora bidaltzen zenuena.
|
|
|
Jatorduetan eta bazkalaurretik patioan ematen genuen ordu erdian bakarrik kointziditzen nuen espetxeko beste kideekin. Nik alderik alde joan etorriak eginez igarotzen nuen ordu erdi hori, eta badakit presoetako bat, jendearen imitazioak egiteko dohain izugarriak izaki, nire ibilerak baldar samarrak eta imintzioak imitatuz ibiltzen nuela atzetik, baina kideen barreengatik dakit hori, burua itzultzen
|
nuen
bakoitzeko bere betiko itxurarekin ikusten bainuen. Beren artera extralurtar bat etorri balitzaie bezala begiratzen didate batzuek, eta alabaren mutilaren aitaginarreba izateak asko laguntzen didala uste dut.
|
|
|
GERTATUTAKOA gertatu arren, atzera begiratzen
|
nuen
bakoitzean iraganeko une onak etortzen zitzaizkidan gogora. Jakina, nahiago onak oroitzea, txarrak baino.
|
|
2017
|
|
|
–Markakoa da zure emakume hori, gama altukoa?, errepikatu nion edanarekin pixka bat berotuta, eta nik nire neskaren argazki bat erakusteko mugikorrean saiakera bat egin nuen arren, ez nuen aurkitu. Esku batekin barrari helduta nengoen, eta askatzen
|
nuen
bakoitzean ezkerretarantz egiten nuen balantza, ez dakit zergatik. Nonbait irakurria nuen ipar hemisferioan gertatzen dela hori eta alderantziz hego hemisferioan, edo urak isurbidetik desagertzerakoan egiten duen mugimendua zen hori?
|
|
|
Garai hartan, Bartzelonako bikotekidea nuen. Zaila zen harekin elkartu nahi
|
nuen
bakoitzean bisa eskuratzea, eta, neurri batean horrek bultzatuta, erabaki nuen neu ere Kataluniara joatea bizitzera. Ezkondu egin ginen, Kolonbian, nire sorterrian.
|
|
2019
|
|
|
Jauregi nire obraren zain zegoela sentitzen nuen, horregatik eskaini zidan berarekin lankidetzan hastea. Banekien egunen batean emango niola, baina unea imajinatzen
|
nuen
bakoitzean traidorea sentitzen nintzen. Maitale bat edukita, ez nintzatekeen errudunago sentituko.
|
|
2020
|
|
|
Ezagutzen nuen sentipen hura: agertoki batera dantzatzera igo behar
|
nuen
bakoitzean izaten nuen. Bat batean, atetik sartzen ikusi nuen.
|
|
2023
|
|
|
Harritu egin nintzen lehenengo, ez nekielako nola izan zuten horren guztiaren berri, herriko inor ez bainuen sekula museoan ikusi, ez lehen, ez orain. Aldaketaz gero etorritako bisitari bakarrak kanpotarrak ziren, lehenagokoak ere bai, erregistroan gordea
|
nuen
bakoitzaren jatorria. Eta, ondoren, burua lehertzear zidan galdera etorri zitzaidan:
|
|
|
Mahai bat eta aulkia jarri zidaten goiko solairuan nire lana bete nezan, bulegoetako beiraduren aurrean. Alde egiten
|
nuen
bakoitzean bulegoko denek ikus zezaketen noiz alde egina nintzen, komunera adibidez, eta noiz itzulia. Lan makurra zen, apropos pentsatutakoa.
|