|
2000
|
|
|
—Graziana, munduko erresumarik indartsuenetan, hala Espainian
|
nola
Frantzian, eliza eta estatua hertsiki loturik doaz, eskua elkarri emanak... eta, haien eredurat, Urbiaingo erresuma tipi honetan ez gara gutiago izanen. Beraz, zer iduritzen zaizu, baldin Joanes Baionako dominikoen komenturat igorriko bagenu, non, dakizun bezala, lagun bat baino gehiago dudan?
|
|
2003
|
|
|
Errege saindu haiek, beren legelari eta teologoen laguntzarekin, bazekiten beharrez gogor egiten aita sainduari berari. Hala
|
nola
Frantziako eta Nafarroako Filipe Ederrak buru egin zion, lehenik, Bonifazio VIII.ari eta, gero, bere egoitza Erromatik Avignonera aldarazi zion Klemente V.a aita saindu frantsesari.
|
|
|
Elikagaien osagarriak ezin izanen dira aurkeztu ez elikagai arrunt gisa ez dietaren iturri bakar gisa. Araudi berria onartzeak “alegaltasun” egoera iraunkorra ekarri zuen, eta horrek eragina izan zuen Espainian eta gure inguruko herrialdeetan, hala
|
nola
Frantzian, besteak beste. Horrelako produktuei buruzko araudirik ez zegoenez, onartzen zen, baina ez zen debekatzen.
|
|
|
ugaltze gune bat sortzea Urdaibaiko eremuan, Biosferaren Erreserba izendatutako naturgunea, Euskal Herriko isurialde atlantikoan. Ekimen horrek 38.000 euroko aurrekontua du, eta bi aurrekari baino ez ditu Espainian, biak Katalunian, eta beste gutxi batzuk beste herrialde batzuetan, hala
|
nola
Frantzian eta Alemanian. Urdaibai Fundazioak aurkezten duen lehen proiektua da.
|
|
|
Agente parasitarioei dagokienez, hala nola trikinei dagokienez, basurdearen haragia kontsumitzeaz gain (transmisioan inplikatutako elikagai gisa), azken urteotan agente transmisore berri bat agertu da, espero ez zena. Ernaldutako ekidozko haragia da, eta horren kontsumoak trikinosi kasu ugari eragin ditu inguruko herrialdeetan, hala
|
nola
Frantzian, Jugoslaviatik ekarritako haragiaren aldi batean gutxienez ekoitzia. Hori dela eta, Europako osasun agintariek parasito gaixotasun horren kontrola zabaldu diete animalia horiei ere.
|
|
|
Talde horretako lehendakari Isabel Vallejoren arabera, “espezialitate farmazeutiko publizitarioen merkatua (errezetarik gabe eros daitezkeen sendagaiak) %6an gelditu da”. Haren iritziz, Ministerioak adierazitako automedikazio mailak egiazki emango balira (herritarren %52), merkatu hori handiagoa izango litzateke, gure inguruko beste herrialde batzuetan gertatzen den bezala, hala
|
nola
Frantzian edo Alemanian, “botika horiek merkatuaren %15 inguru dira”. FEFEren datuen arabera, medikamentuen merkatuaren %80 errezeta behar duten farmakoek osatzen dute.
|
|
2004
|
|
|
Bainan kasurik gehienetan, laguntza hori ez da emaiten: aitzitik, estaduak erakusten duena da kontrako joera edo soraiotasun zerratua, hala
|
nola
Frantziaren kasuan. Bestalde, talde linguistikoa ttipi edo handi izaitea ez da erabakiorra?. 267
|
|
2005
|
|
|
Era berean, haren ekoizpenak ez du co2 rik isurtzen, eta, beraz, ezin hobeto betetzen ditu Kyotoko Protokoloak sustatutako jarraibideak. Espainian, bederatzi zentral nuklearrek energia elektriko osoaren %24 sortzen dute, eta 60 milioi tona CO2 aurrezten dituzte, hau da, emisio guztien %15 Beste herrialde batzuk, hala
|
nola
Frantzia, 59 zentral nuklearretatik elektrizitatearen %78 lortzen duena, energia iturri horren aldeko apustu garbia egiten ari dira. Hala ere, zentral nuklearren eragozpen nagusia, hedapena geldiarazi duena, ihes erradioaktiboak izateko aukera da —oraindik ere kontuan hartzen da Txernobilgo istripua 1986an—, eta hondakin erradioaktibo gehienak biltegiratzeko beharra, ez baita ezagutzen nola birziklatu ahal diren.
|
|
|
Azken urteotako ikerketen helburua azken sistema hori hobetzea da, ziklo irekiaren arriskuak direla eta. Suedia, Kanada, Estatu Batuak edo Espainia bezalako herrialdeek ziklo irekiaren aukera aplikatzen dute, eta beste herrialde batzuk, hala
|
nola
Frantzia edo Japonia, ziklo itxiaren aukera aplikatzen ari dira. Bi zikloetako edozeinetan, erregaia denbora batez gorde behar da.
|
|
2006
|
|
|
Txartelarekin ordaintzeak eragin nabarmena du, izan ere, dagoeneko ez dago txanponik kontsumitzaileari itzultzeko, askotan mahaiaren edo mostradorearen gainean uzten ziren txanponak. Horixe gertatu da Espainian, propina borondatezkoa baita, baina ez beste herrialde batzuetan, hala
|
nola
Frantzian, non zerbitzuaren gehigarri hori dagoeneko sartuta baitago fakturan eta, beraz, ez baita ikusten Eskupekoen etsai nagusia kreditu edo zordunketa txartela da ordaintzeko modua edozein dela ere, edo Estatu Batuetan, non kontsumitzaileak txartelaren bidezko ordainagirian adieraz baitezake zenbat gehiago nahi duen bere kontura propina gisa kargatzea. Txartelen arazoa Garcíak eta Ferrerok duela zortzi urte inguru ekin zioten jatetxeetako eta hoteletako txartelen presentziari eta, haren iritziz, eskupekoak murrizteari.
|
|
2007
|
|
|
Koadrizikloak duela zortzi urte iritsi ziren Espainiara, eta atzerapen pixka bat izan zuten jada oso ezagunak ziren Europako beste herrialde batzuekin, hala
|
nola
Frantziarekin. 1998ko urtarrilaren 3ko BOEn argitaratutako ministro agindu batek bi kategoria ezarri zituen:
|
|
|
Bigarren fasean gehiago sina litezke, baldin eta zazpiadostutako baldintza batzuk betetzen badituzte. Beste herrialde batzuetan, hala
|
nola
Frantzian, Britainia Handian eta Holandan, ekimen honi atxikitako erakundeek 100 baino gehiago dituzte, erreferente bat ekimen solidario horretan lanean jarraitzeko. Espainia herentzia eta legatu solidarioei buruzko kanpaina kolektiboa egin duen Europako hirugarren herrialdea da, Britainia Handiaren eta Herbehereen ondoren, 2001ean, eta pentsamolde aldaketak eta zailtasunak antzekoak izan dira herrialde bakoitzean.
|
|
|
Hala ere, aldiriko usainak nahastezina egiten du. Belar preziatua da Europako erdialdeko zenbait herrialdetako gastronomian, hala
|
nola
Frantzia, Alemania eta Herbeheretakoa. Jatetxe askoren gutunean ikus daiteke hori, batez ere uda garaian, sasoi naturalean.
|
|
|
Krissa Cavouras Espainian etxebizitza bat erosteko mailegu baten batez besteko iraupena, Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) azken hipoteka datuen arabera, 26 urtekoa da, BBK, Caja Duero, Caja Laboral, Caja Vital edo Caixa Galicia erakundeek hipotekak kontratatzeko aukera ematen dute, gehienez ere 50 urterako, eta beste batzuek, berriz, Caja Madrid edo Caja Mediterraneo de Caja erakundeek. Joera hori ez da berria, nahiz eta Espainian nahiko berria izan, aspalditik dabil beste herrialde batzuetan, hala
|
nola
Frantzian, non mailegu mota horiek 60 urtera irits baitaitezke. Estatu Batuetan eta Japonian hipotekek 100 urte arteko epea izaten dute, eta gurasoengandik seme alabengana heltzen dira, eta, batzuetan, bilobek ordaintzen dituzte.
|
|
2008
|
|
|
Alemanian, Herbehereetan, Danimarkan eta Norvegian aspalditik erabiltzen da sistema hori. Beste herrialde batzuetan, hala
|
nola
Frantzian, bizikleta hain zabalduta ez zegoenean, ohikoagoa izaten hasi da, eta Lyonen eredu paradigmatikoa. Espainian, bizikleta publikoen lehen sistemak 2000 urtearen hasieran jarri ziren martxan.
|
|
|
Arrazoiak Etxeko lanak egitera bultzatzen dituzten arrazoi nagusien artean, Save the Children ek pobrezia eta feminizazioa aipatzen ditu, gizarte bazterketa, hezkuntzarik eza, genero eta etnia diskriminazioa, etxeko indarkeria, joan etorriak, landa exodoa, eta gurasoen galera, gatazka eta gaixotasunengatik. Europan, haurren etxeko lana kontinentearen ekialdean ez ezik, Europako mendebaldeko herrialdeetan ere badago, hala
|
nola
Frantzian edo Erresuma Batuan, “Afrikako neskek etxeko esklabo gisa lan egin behar baitute”, ohartarazi du txostenak. Espainiaren kasuan, gaur egun haurren etxeko esklabotza fenomenorik ez dagoen arren, Save the Children ek berak ohartarazi du “petites bonnes” ak Marokon hazitako gisa lan egiten duten neskak herrialde horretatik inporta ditzaketela marokoar etorkinen familiek.
|
|
2009
|
|
|
2010eko apirilaren 1etik aurrera, Espainian saltzen diren 21 hazbetetik gorako telebistek HDTV sintonizadorea izan dute. Inguruko beste herrialde batzuetan, hala
|
nola
Frantzian, araudi hori abendutik dago indarrean. Hori dela eta, merkatuan sintonizadore egokia duten zenbait telebista modelo aurki daitezke, fabrikatzaileen gama ertain altukoak badira ere, hala nola Sharp en KRP eta 600A serieak, DH65E eta XS1 edo Grundig en Vision 9 seriea.
|
|
|
Enpresa eta organismo publikoak kontrolik gabe pribatizatzen hasi ziren, lan merkatua araugabetzen eta finantza sistema erabat pribatizatzen, banku publikoak salduz. Espainian, bankuen zenbateko guztiaren %25 ziren publikoak Argentarian biltzen ziren, eta BBVri saldu zizkioten; BBVA izena hartu zuen geroztik; eta Europako Batasuneko beste herrialde batzuetan, %50 baino gehiago ere baziren, hala
|
nola
Frantzian. Bitartean, ezker moldatuak goretsi egiten zituen globalizazioaren abantailak, munduko herritar sentitzen zirela esanez.
|
|
2010
|
|
|
Madrilgo Unibertsitate Konplutentseak egindako ikerketa batzuen arabera, azken lau hamarkada hauetan gure herrialdean etengabe ari da hazten argiztapen publikoan egiten den energia kontsumoa pertsonako eta urteko; are gehiago, Europako batez besteko balioetatik hala
|
nola
Frantzia edo Alemaniakoetatik baino askoz gorago gaude. Euskal Autonomia Erkidego osoan, urteko 280 milioi kilowatt ordu kontsumitzen dira argiztapen publikoan.
|
|
|
Japonian, inflazioak abenduan jarraitu zuen eremu negatiboan(% 1,7), azaroan% 1,9ko urte arteko tasa erregistratu ondoren. Abenduan% 0,8ko inflazio tasarekin, Espainiak bere prezioen bilakaera euroguneko ekonomia handien parean jarri zuen, hala
|
nola
Frantzia(% 0,9) eta Alemania(% 0,9). Prezioak %1, 3 igo ziren abenduan Erresuma Batuan, eta %1 Italian.
|
|
|
Alemaniak eta Frantziak, %11, 3ko tasarekin, egonkor diraute; Espainiak, berriz, %3, 4ko tasarekin, “gorantz egiten du neurri batean, tasak batez bestekotik behera egon arren (%8, 7) ”, zehaztu zuen. “Azkar hazten gara, eta zuzeneko beste lehiakide batzuk, hala
|
nola
Frantzia eta Alemania, jaitsi edo egonkortu egiten dira”, ondorioztatu zuen Margarit ek.
|
|
|
Horretarako, legeak murriztu egiten du arau haustearen eta zehapenaren arteko epea, zehapen prozedura pedagogikoa eta eraginkorra izan dadin, eta murriztu egiten du forma arrazoiengatiko auzikotasuna, ez sakonekoa, kontuan hartzen baitu arau hausleek aurkeztutako alegazio eta errekurtsoen %95 Administrazioaren alde ebazten dela. Barne Ministerioak nabarmendu zuen gure inguruko herrialdeetan, hala
|
nola
Frantzian edo Portugalen, egindako zenbait esperientziek agerian uzten dutela “zehapen prozedura egoki kudeatzeak zuzenean eragiten duela istripuko biktimen kopurua murriztean”. Arau hausteei dagokienez, Legeak beste arau hauste larri batzuk ere jasotzen ditu, hala nola gidatzen den bitartean nabigatzailea programatzea edo ibilgailuaren titularrak gidabaimenik inoiz lortu ez duen pertsona batek gidatu ahal izatea.
|
|
|
“Pentsio planen askotasunak aurrezkia erretirora iristea bermatzen du” Zer eginkizun izango dute etorkizunean, dekretatutako azken erreforma ekonomikoen aurrean? Kontuan hartu behar da Espainian ordezkapen tasa (pentsio publikoa, aktiboan jasotako azken soldataren gainean) %81ekoa dela, Grezia, Luxenburgo eta Turkiaren azpitik, eta beste herrialde batzuetan, hala
|
nola
Frantzian %50etik gorakoa; Alemanian %40tik gorakoa da (eta %60tik gora osatzen da pentsio sistema pribatuekin). Egungo egoera ekonomikoak agerian utzi du Estatuak mugak dituela etorkizunean zenbait prestazio ekonomiko eta zerbitzu finantzatzeko, eta gizarte moderno batek, kalitatezko osasun sistema gisa, mendekotasun egoeretan edo pentsio nahasietan arreta egokia eskaini nahi diela.
|
|
|
Pakistango Gobernuak kalkulatu du 45.000 milioi dolarreko kostua izan dezakeela. Oxfam erakundeak dioenez, zenbait herrialdek, hala
|
nola
Frantziak, Japoniak, Hego Koreak eta Txinak —urriaren 15ean Bruselan bildu ziren Pakistan Demokratikoaren Lagunen Taldeko kide guztiek— “Pakistandik diru gehiago jaso dute, haiek uholdeei erantzuteko eman duten laguntza baino”. Frantziak 62 milioi dolar jaso zituen zorraren ordainetan iazko lehen bederatzi hilabeteetan, uholdeei aurre egiteko zuzeneko ekarpena 15 aldiz baino gehiago.
|
|
2011
|
|
|
Landatzeko ahalmen handiena du, eta erreferentzia puntua da bai basa bilketan bai tuberkulu preziatu hori landatzean. Hala ere, tokiko gastronomia eta eskari nazionala ezin dira alderatu produktu gastronomiko horrek munduko beste leku batzuetako sukaldeetan, hala
|
nola
Frantzian eta Italian, pizten duen itxaropenarekin. Teruelgo trufa globo formako tuberkulu beltza da, hexagono edo piramide formako garatxoekin.
|
|
|
tasa txiki bat, finantza erakundeentzat gutxi izango dena, baina aldaketa handia munduko gainerakoentzat”, erantsi dute bultzatzaileek. Orain arte, Europako Batasuneko zenbait herrialdek, hala
|
nola
Frantziak, Alemaniak eta Espainiak, nazioarteko foroetan gai horri buruz hitz egiteko borondatea erakutsi dute, eta ekonomialari batzuk hura aplikatzearen alde agertu dira. Finantza sistemaren erreforma sakona eta banku etikoaren aldeko apustua egiteko, munduko krisi egoeraz baliatu den beste kanpaina bat “104 akatsa” da, Setemek bultzatua.
|
|
|
Espainiaz gain, Greziako, Irlandako, Letoniako eta Lituaniako ETEek suntsitu dituzte enplegu gehien azken urteotan; Alemania, Erresuma Batua, Austria, Luxenburgo, Malta, Errumania eta Suediakoak, berriz, bai. Beste herrialde batzuetan, hala
|
nola
Frantzian, Danimarkan, Italian, Herbehereetan, Portugalen eta Finlandian, ETEen sektoreak handitu egin du bere balio erantsia, baina ez du lanik sortu, txostenean identifikatutako hirugarren herrialde kategoria baten arabera. Europan, 20,8 milioi enpresa txiki eta ertainek egonkor iraun dute 2010ean, aurreko urtean bezala.
|
|
2012
|
|
|
Gertakari hauek gure gizarteko sektore anitz inarrosi dituzte. Alderdi politiko guztietako hautetsi gehienek Euskal Herrian hala
|
nola
Frantzian bake prozesuan parte hartzera deitu diote Frantziako Gobernuari. Frantziako Gobernuaren ezetzak eta jarrera hertsiak jende are gehiago engaiatu dute bake prozesuaren alde.
|
|
|
Adibidez, estatu batean herritarren% 90 nazionalitate batekoa bada, etagainerako% 10a eskualdetan biltzen bada (eskualdearen% 50 dena), posibleda nazionalitate bien artean gatazka latza izatea. Estatuko nazionalitate nagusiaeskualdearen% 50 da, baina, estatu mailan gehiengoa duenez, eskualde mailandagoen aniztasuna lauso dezake, eta eskualdeko gutxiengoa asimilatzeko edo/ eta bertan bere estatus pribilegiatuari eusteko politikak indartzen jarrai dezake.Bestela esanda, pluralak ez diren herrialdeek (hala
|
nola
Frantziak eta Espainiak) pluralak diren (Euskal Herria) lurraldeetako aniztasuna arautzeko politikak ezartzendituzte. Aldiz, lurralde plural horren (Euskal Herria) sezesioa balego, kudeaketahori lurraldearen barne orekari egokituta legoke, kanpoko esku hartze interesaturikgabe.
|
|
|
Plan hori laster onartuko du Gobernuak, eta 2012an 8.171 milioi euro biltzea espero da. Neurri hori dagoeneko aplikatzen da Europako beste herrialde batzuetan, hala
|
nola
Frantzian eta Italian, 3.000 eta 1.000 euroko gehienezko mugak ezarri baitituzte, hurrenez hurren, dirutan ordaindu beharreko zenbatekoetarako. Tributuen Kontrolerako Plan Orokorrak hiru esparrutan jardungo du:
|
|
|
14 urteko zerrendan oinarrizko bi item edo gehiago ez dituena, hala nola egunean hiru otordu egitea, eskolako lanak egiteko leku lasai bat izatea, etxean hezkuntza liburuak izatea edo Interneterako sarbidea izatea. Adierazle horren arabera, pribatizazio tasa handienak Errumanian, Bulgarian eta Portugalen daude, %70, %50 eta %27 baino gehiago, hurrenez hurren, baina herrialde aberatsago batzuek ere, hala
|
nola
Frantziak eta Italiak, %10etik gorako pribatazio tasak dituzte. Eskandinaviako herrialdeek dituzte haurren pribatazio tasa txikienak, %3tik beherakoak.
|
|
|
Eurobonoei esker, nabarmen garestituko da merkatutik dirua lortzeko faktura. Gauza bera gertatuko zaie “AAA” hirukoitzeko kreditu kalifikazioa duten gainerako herrialdeei, hala
|
nola
Frantzia, Herbehereak, Austria, Luxenburgo eta Finlandia. Horiek guztiek gehiago ordaindu diete inbertitzaileei merkatuko dirua eskatzeagatik.
|
|
2013
|
|
|
Batzuetan zuzenean egiten zioten erreferentzia lege haren ondorioei, hala
|
nola
Frantziak haizaturik ere gerla egitera itzuli ziren euskal fraideen balentriak aipatzeko. Fraide bat gerlan hil zenean, aski azpimarratu zuten bere borondatez joan zela gerlara, urte batzuk lehenago Frantzia uztera behartu zutela oroitaraziz.
|
|
|
Irailaren 6an hasi zen Frantziaren kontra ofentsiba, Marneko gudu ezaguna. Irailaren 13an, Frantziako armadak Marneko gudua irabazi zuen, eta Alemaniak ezin izan zuen hastapenean zuen plana bete, hala
|
nola
Frantziako armada inguratu eta suntsitu eta, ondotik, Errusiari lotu.
|
|
|
«1903 urte haietan beretan, hain zuzen, ikusi zuen bidarraitar gazteak,
|
nola
Frantziako gobernua jazartzen zitzaion euskaldunen mintzairari, Pabeko prefetak zigortzen zituenaz geroz Bidarraiko bi apezak, eta beste franko, ez zietelako beren herrietako haurrei «katixima» euskararen ordez frantsesez eman nahi»504.
|
|
|
L. Est Républicain egunkariak, adibidez, Frantziarentzat txarrak ziren berriak ez zituen ematen, soldaduen heriotzak aipatzeko ordez, soldaduen heroismoaz ari zen eta etengabe bilatzen zuen gerlaren desdramatizatzea. Ikusi dugu Eskualduna k, adibidez, osoki justifikatzen zituela neurri horiek eta informazio gutxi ematearen frustrazioa onartzen zuela, informatzea bera baino garrantzitsuagotzat zeuzkan arrazoien izenean, hala
|
nola
Frantziaren egoeraren izenean.
|
|
|
Bi populu handi, hala
|
nola
Frantzia eta Alemania, buruz buru elgarren kontra ezartzeko orde, hiru, lau, sei, zortzi, nork daki zonbat nazione, oro sutan, oro elgarren hilka, karraskan lotharazteko aiher den gerla bat; arte laburrez oraiko tresna ikaragarriekin bazterrak oro erhauts bailitzazke; guziak odoletan, pusketan ezar, behingo larrutuak hobekienik geldi litazkenak, eta nork daki zonbat eta zoin sekulakotz suntsituak...
|
|
|
Frantzia aipatzean, «gure herria» idatzi zuen. Hots, euskaldun batzuen laguntzaz salbatu zuten beren herria, hala
|
nola
Frantzia. Beste anitzetan, euskaldun bat gerlan hiltzen zenean, Eskualduna k azpimarratzen zuen bizia «herriarentzat» eman zuela.
|
|
|
Baina haren handitasuna aitortuz, Frantzia zuen miresten. Artikuluaren helburua Alemaniako enperadore Gilen II.a apaltzea zen, eta horretarako beste enperadore batekin konparatu zuen, hala
|
nola
Frantziako Napoleonekin. Bi astez segidan aipatu zuen Napoleon.
|
|
|
Euskal Herriaren aipuarekin, euskal komunitate bat bazela ageri zen, baina komunitate hori, beste edozein herriren antzera, Pérèsek aipatzen zuen logika horren baitan kokatzen zuten: hala
|
nola
Frantziaren alde bizia eman zutenen arteko bat zen, eta Frantziaren alde lagun anitz hil izana betebeharra ongi bete zutela goraipatzeko erabiltzen zuten. Eta hiltzea osagai baitezpadakoa zen are gehiago nazio horren parte sentitzeko, Patrick Cabanelen arabera.
|
|
|
Funtsean, horrelako deiak maiz agertu ziren Eskualduna astekarian. Fenomeno horren berri azaltzen du Jacques Garatekere, hala
|
nola
Frantziako Justizia Ministeriotik zirkular bat igorri zietela 1917ko azaroaren 13an Euskal Herriko apaiz eta auzapez guztiei, berriz itzultzeko baldintzak azalduz. Baionako apezpikuak bere elizbarrutiko apaiz guztiei igorri zien deia desertoreen familiengana joan zitezen, konbentzitu beharrez.
|
|
|
Bereziki erran daitekeena da ez zutela adiskidetasunaren edo talde izaeraren gaia aurkezten gerlan irauteko edo gerla egitea onartzeko arrazoi gisa. Ageriko arrazoiak lehenago aipatu arrazoi «politikoak» ziren, hala
|
nola
Frantzia defendatzearen aldekoak. Hori zen Eskualduna k eman nahi zuen mezua, nahiz eta horrek ez duen berez erran nahi euskaldunek horregatik onartu zutela gerla egitea.
|
|
|
Hurrengo urratsa, 1905eko uztailaren 3ko lege famatua izan zen. Lege harekin bereizi ziren Frantziako Estatua eta Eliza, eta bukaera eman zitzaion 1801etik indarrean zegoen konkordatuari, hala
|
nola
Frantziako Estatuaren eta Vatikanoaren artean zegoen hitzarmenari. Bakoitzak bere bidea jarraitu ahal izan zuen, baina bereizte hori biziki gaizki hartu zuen Elizak.
|
|
|
Bestalde, ACAko adituek diote Frantzia dela energia positiboko eraikuntzen inguruan jarduera gehien duen herrialdeetako bat, Kanada edo Abu Dabi bezalako herrialdeen ekimenak ahaztu gabe. Aldameneko herrialdean eraikinetako energiari buruzko ikerketa koordinatzeko eta garatzeko plataforma nazionala sortu da (Prebat), eta zenbait adibide aipagarri daude dagoeneko, hala
|
nola
Frantziako energia positiboko lehen higiezina, «Lyon Reunence» ekoauzoan, Grenobleko «De Bonne Energie» eraikina, Dignonen dagoen Elithis dorrea, CUIGF enpresaren egoitza. Espainian, zenbait eraikin energia positibotzat har daitezke, edo, gutxienez, energia lortzetik hurbil daude.
|
|
|
Europan, Alemania aurreko aldean dago, eta 2002an sistema hori sartu zuten. Beste herrialde batzuek, hala
|
nola
Frantziak eta Erresuma Batuak, hainbat esperientzia pilotu jarri dituzte martxan. Nola egin behar lirateke banku hauek?
|
|
2014
|
|
|
Gertakizun hori, hala ere, kultur politikan abiatzeko puntu egokia izan zitzaion. Euskara eta euskal kulturaren arloan zeuzkan ideiekin
|
nola
Frantzian hala Espainian xede horiekin borrokan ari zirenen bitartekari sutsu bihurtzeko bidean jarri baitzuen bere burua. Eta bere hileta egunean Baigorrin ikusitako ordezkaritza politikoak kontuan izanik lortu ere erabat lortu zuela ondorioztatu behar dugu.
|
|
2015
|
|
|
Orainokoan, sondaiek ez dute hortaz hanbateko argitasunik ekarri. Iduri du lekuka, hala
|
nola
Frantzia iparraldean, sozialixtek badutela emaitza hobearen segurtatzeko mentura poxi bat. Beste eskualde batzutan, hala nola Hego Ekialdean, eskuinburukoek tanto parrasta bat irabazi duketelarik, sondaien arabera segurik.
|
|
|
Alta ez da berri onik Frantziak Afrika hortan daraman gerlarekin ere (Malin eta abar.) bainan bere lurretan beretan, hala
|
nola
Frantzia iparraldean, Flamanvillen gertatzen denarekin ere ez da lorios izaitekorik. Itsasaldeko hiri hortan abiatua baitute zentral nuklear baten (EPR) egitea, berri txarrak emendatuz doatzi hor ere.
|
|
|
Trinketeko sasoin hastapenean gira ixtantean eta karia hortarat entrenamenduak hasiak dira giro hoberenean. Aipatu nahi nuen
|
nola
Frantziako final handian gintuen bi herritar, kimuen kategorian, esku huska, pilota plazan. Hor aritu dira, Senpererendako, Oliver Goyeneche eta Patxi Lopez.
|
|
|
Gogoetagarriak dira aldizkari hortan Josu Chueca-k sartu dituen orrialdeak. Oroitaraziz
|
nola
Frantzia bi zatitan ezarria izan zen, eta bien arteko muga Euskal Herria zehakartuz paratua.
|
|
|
Ez zezakeen Franko jasan, begiko zikina baino gehiago, eta Jainkoa ganik urrundu zen. 70 urteren presondegirat kondenatu zuten frankistek, bainan
|
nola
Frantzian zen... Karrikatura bat egin zuen; norbaitek galdetzen zion haur bati:
|
|
|
nahiz ekonomia krisi larrian izan, nahiz gobernuak atxikimendu gehiago izan frankisten alde (komunismoari kontra egiteko), gizarte zibilak bere gain hartu zuen emigranteen errezebitzea; ongi etorria egin zien euskaldunei traba guzien gainetik eta 4 mila haur errezebituak eta aterbetuak izan ziren. Beste herrialdetan ere gauza bera gertatu zen (hala
|
nola
Frantzian edo Errusian besteak beste); erakaspen baliagarria gaur egun, aho gehiegitan entzuten den berekoikeria, zikoizkeria edo arrazakeria baztertzeko.
|
|
|
Auzitegi Gorenaren arabera, Europar Batasunean bete zigorrak kondutan hartzea gomendatzen duen europar araua ez du onartzen auzitegiak eta beraz debekatzen du euskal presoei aplikatzea. Hala
|
nola
Frantzian bete preso urteak Espainiako Estatuan ez dira kondutan hartuak izanen. Auzitegi Nazionalak Santi Potrosen eta beste hiruren kasuan hartutako erabakiaren kontra egin du auzitegi gorenak.
|
|
|
Frangotan aditzen da hori dela nolazpait musulmanen garizuma, nahiz konparaketa hori ez den denen gostukoa. Zernahi gisaz, gaurko egunean, eta
|
nola
Frantzian berean musulmanak badiren orotarat bospasei miliun, ramadan horrek ukaiten du ainitz aipaldi. " Garizumak baino gehiago", diote askok...
|
|
|
Kontinente beltzeko pobreenek gehitu dute jadanik urrats handi bat litekeela estatu aberatsek beren produktu arruntaren %0, 7 emaiten balute urtero. Hala
|
nola
Frantziak kopuru horren erdia baizik ez du betetzen.
|
|
2016
|
|
|
Stephen Dann 5 Publizitatea bizikletaz Beste ideia bat inporta daiteke: Espainian oraindik ez da gertatzen, baina bai beste herrialde batzuetan, hala
|
nola
Frantzian edo Txilen, diru gehigarria irabaztea da. Santiagon egunero bederatzi kilometro bizikletaz ibiltzera animatzen duenak Biibilidad.cl ekin jar daiteke harremanetan.
|
|
|
Aurtengo urte osoa hartuko dute lan horretan. Hala
|
nola
Frantzian 900 langile enboxatu beharrak dituzte milioi bat auto berrikuskatzeko. Volkswageneko akziodunek 4,8 euro irabazi zuten jaz akzio bakoitzeko.
|
|
2017
|
|
|
Alde batetik, bazen, lana errefusatzeko? estrategia bat, hala
|
nola
Frantziako valdotarrena (Lyongo behartsuak) eta komentu ordena batzuetako kideena (frantziskotarrak, espiritualak); kezka mundutarretatik askatu nahian, eskean eta komunitatearen babesari esker mantentzen ziren. Beste alde batetik, lana era berri batean balioztatu zen, eskulana batik bat; horren kontzientzia handieneko formulazioa lolardo ingelesen propagandan gauzatu zen, jarraitzaileei hau gogorarazten baitzieten:
|
|
|
Araban eta Gipuzkoan bizi eta lan egiten dutenek, halaber, ez dauzkate Bizkaian bizi direnek baino zerbitzu gutxiago, goi mailako hezkuntza barne?, nahiz eta Bizkaiak daukan biztanle gehien eta jarduera ekonomikorik handiena. Espainian eta beste zenbait herrialdetan, ordea, hala
|
nola
Frantzian eta Erresuma Batuan, kontrakoa gertatu da (Eurostat, 2016).
|
|
|
Uko horri esker, bi sistemak kontrajartzen ditu: batetik, demokrazia zibiko liberalak leudeke (hala
|
nola
Frantzia edo Britainia Handia), prozedura gardenen bitartez modu zilegian sortu diren sistemak; bestetik, berriz, sistema nazionalistak leudeke, istorio faltsuetan (kontzientzia faltsua) eta hertsapenean oinarrituak (hala nola, euskaldunak eta katalanak, esango genuke).
|
|
|
Ez dute denek ahultasun maila bera arriskugarritasunaren aitzinean. Arriskugarritasuna eta jokoan denaren ahultasunaren konbinazioa da arriskua, hala
|
nola
Frantzian den tornado arriskua.
|
|
2018
|
|
|
Hori zela-eta, Jean anaia zaharrena, Authanen agertu zenean, Josephen adiskide zen herriko maisuarengana zuzendu zen. Jeanek herritarren suizidio fama aipatu zion,
|
nola
Frantzian inon baino gehiago Normandian, andereek beren buruaz beste aintziretan itoaz beren kezkak garbitzen zituzten, eta gizonek ehiztari zirenean fusil baten tiroaz, edo bestela soka baten bilurrean zintzilikatzen. Maisuak erantzun zion Joseph ondo ezagutzen zuela eta ez zela horrelakoren bat egiteko gizona.
|
|
2019
|
|
|
Badago funtzio femenino bat gaur egun askatasun osoz ezin bete daitekeena: amatasuna; Ingalaterran, Ameriketako Estatu Batuetan, emakumeak uko egin diezaioke, hala nahi badu, jaiotzak kontrolatzeko praktikei esker; ikusia dugu
|
nola
Frantzian abortu latz eta garestiak egitera beharturik dagoen askotan; maiz, nahi ez duen haur baten zama eraman behar du, eta bizitza profesionalik gabe geratzen da horren ondorioz. Usadioek ez diote uzten emakumeari nahi duenean edukitzen haurra, eta horregatik da zama hori hain astuna:
|
|
2020
|
|
|
Zigilu hori autonomia erkidegoetako egiaztatzaile publikoena da. Europako beste herrialde batzuetako etiketak, hala
|
nola
Frantzia eta Alemaniakoak. . Abeltzaintzako eta ontze arrantzako zigilu ekologikoak Control de la persona en el trabajo.
|
|
|
Kasuaren inguruko galderak egiteaz gain, aurrera begira dituzten ekinbide eta planteamenduen berri eman zieten: hala
|
nola
Frantziari eta Espainiari galderak egingo dizkiete.
|
|
|
Kasuaren inguruko galderak egiteaz gain, aurrera begira dituzten ekinbide eta planteamenduen berri eman diete. Hala
|
nola
Frantziari eta Espainiari galderak egingo dizkiete. Kasuak aurten 40 urte beteko ditu, eta, hain zuzen ere, NBEko lantalde berezi horrek ere 40 urte egingo ditu sortu zela.
|
|
|
Azalpena emanda, adibide batzuekin, ikusten da. Zer tresna erabili zituen, bitxikeriaren bat, esaterako,
|
nola
Frantziako erregeak esan zuen lur gehiago kendu ziotela astronomoek gerrek baino. Longitudea begiratzen hasi zirelako eta konturatu zirelako Frantzia uste baino txikiagoa zela.
|
|
2021
|
|
|
Badira txirrindulari famatuak, hala
|
nola
Frantziako Itzulia egiten dutenak. Bainan gero eta gehiago naski noiznahi eta nun nahi bizikleta baten puntan ibiltzen direnak.
|
|
|
Joan den astean, sail huntan berean kondatzen ginuen
|
nola
Frantzia behere hortako bizpahiru eskualdetan urak ateratu zaizkioten, gaitzeko euritearen ondorioz, zernahi makur eginez! Emeki bada emeki ur horiek apaldu dira.
|
|
|
Gauza jakina Europako nazio modernoen eraikuntzan, XIX. mendean zehar, parte handia hartu dutela literatura sortzaileek, hala
|
nola
Frantzian, Alphonse de Lamartine eta Victor Hugo bezalako poetek. Politikan sartuz, lege biltzarrean jarleku bat hartuz, eta, behar orduan, oposizioan jarriz (7), nazioaren egile eta haren aldeko langile bezala agertu dira.
|
|
|
Pantheon nazionala pentsatua zen Nazioaren gizon emazte handien goraipatzeko. Idazleak –lehengoak, garaikideak bezala–" pantheon" nazionalaren baitara erakarriak izan ziren XIX. mendean, hala
|
nola
Frantzian Jean Jacques Rousseau eta Victor Hugo. Ikasleek haien ezagutzeko eta miresteko parada bazuten klasean eta eredu gisa erabili behar zituzten bizi guzian.
|
|
|
Artikulu honetan ikusi dugu
|
nola
Frantzia metropolitarra hizkuntzaz aberatsa den. Nahiz eta estatu politika ez onuragarria izan, nahiz kontrako legedia izan, hizkuntza horiek bizitzen jarraikitzen dira.
|
|
|
Gainera, udalek ere ez dute lekurik uzten hori arautzeko. Europako beste herrialde batzuek, hala
|
nola
Frantziak, aspaldi ezarri zioten gaueko argiztapenari murrizketa gogorragoak. Han, udalerri sare bat ere sortu da, “izarren azpiko herriak eta hiriak”, argiteria erabat edo zati batean itzaltzen dutenak gaueko 11:00etatik goizeko 06:00ak arte.
|
|
2022
|
|
|
Britania Handiko The Guardian egunkariak du proposamena egin, 20 herrietako 30 bat kazeteri, elgarrekin mezu bateratu bat igortzeko Egipton bilduak ziren gobernu burueri. Hala
|
nola
Frantziako Mediapart eta Liberation kazetek edo Espainiako El Diariok parte hartzen dute mugimendu horretan. Beha egoiteko denborarik ez dela diote, ahoan bilorik gabe.
|
|
|
Brexit aren nahas mahasak uxatuta edo, Le Penek alde batera utzi du EBtik eta eurogunetik ateratzeko proposamena, baina «nazioen Europa» deitzen duen batasun ahulago bat du xede. Bruselarekin etengabeko borroka izango luke bere promesak indarrean jarri nahi izanez gero, hala
|
nola
Frantziako legeak EBkoen gainetik egotea —ez da posible gaur egungo itunekin, horietan EBko legediak lehentasuna duelako—, Frantzia EBko argindar sistematik ateratzea, NPB Nekazaritza Politika Bateratutik eta Itun Berdetik irtetea, eta Frantziak nazioarteko merkataritza akordioak ez betetzea. Berez, Le Penek BEZean egin nahi dituen murrizketek ere Bruselaren ezezkoarekin egingo lukete topo, gutxieneko tasak finkatzen dituelako produktu eta zerbitzu batzuetarako.
|
|
|
Nahiz eta Espainiako agintariek, Margarita Robles Defentsa ministroak aurrena, ukatu egin duten estatuaren segurtasun zerbitzuek erantzukizuna izan zutela operazio horretan, ez dago zalantza handirik Espainiako zerbitzu sekretuek (CNI) parte hartu dutela. Nazioarteko zenbait hedabidek, hala
|
nola
Frantziako Libération ek eta Mexikoko La Jornada k, Mariano Rajoyren eta Pedro Sanchezen gobernuak jo dituzte erruduntzat zuzenean, eta legez kontra jardutea egotzi diete. Antzera mintzatu dira prozesu horretan zelatatu dituzten militante nazionalistak ere (60 baino gehiago).
|
|
2023
|
|
|
Eskualde askotan gure huntan baino bortitzagoak izan diren egunak. 40 graduko ozka ere airez aire gaindituz, hala
|
nola
Frantzia behere hortan, Lyoneko aldean bereziki, bai eta, gutarik hurbilago, Tolosan eta hor gaindi! Jende frangok ederrak ikusi dituzte holako beroeri ezin ihardukiz!
|
|
|
Aldi guziz gertatzen den bezala, muslariekin betan erresuma bakoitzeko delegatuek bidaia egin zuten, hala
|
nola
Frantziarentzat Laurent Leiçiaguecaharrek eta Bernard Apesteguyk, baita musaren inguruan bidaiatu nahi zuten familiakoek edo lagunek. Lehen astean, denak hotel berean bildurik, bai muslariak eta bai muszaleak, giro onean iragan zuten txapelketa erresuma guzietako muslari eta muszaleen artean, denak edo gehienak euskaldunak ala erro euskaldunak izanki.
|
|
|
Modu sinpleagoan, egoera horretan bereizten dira ondasunaren jabetza eta erabilera eskubideak. Jabetza soila Europako beste herrialde batzuetan, hala
|
nola
Frantzian edo Belgikan, asko erabiltzen den arren, Espainian gutxiengoaren aukera da. Hala ere, azken urteotan ospea irabazi du.
|
|
|
Europako Batzordeak bere gomendioak egin eta gero, abenduan egitekoak diren goi bileran hartuko dute erabakia 27 estatu kideek. Horietako batzuei, hala
|
nola
Frantziari eta Herbehereei, ez zaie gustatu Bosnia eta Herzegovinari Europako Batzordeak eman dion bultzada; ez baitute nahi kide gehiago EBn sartzea erakundean bertan erreformak egin arte. Bestalde, Bosnian gatazka piztuz gero, Bosniatik gertuen dauden Kroaziak, Esloveniak eta Austriak presio handia egingo dute Sarajevoko gobernuari laguntzeko; hiru herrialde horiek azpimarratu baitute Bosniari EBn sartzeko bidean laguntzea erabaki geoestrategiko garrantzitsua dela Balkanetan egonkortasuna bermatzeko.
|
|
|
Hango agintariek –frankisten beste demanda bat argitzeko– enbargatu egin zuten ontzia Jaurlaritzako zenbait kidek altxorra ezkutuka atera nahi zuten, eta Lezo Urreiztietak erraz egin zezakeela esan zien Perea eta Anuzitari. Azkenean, baina, ez zuten halakorik egin eta, Espainiako Gerra amaitzean, bahitutako ondasunen jabetza ebazteko epaiketak irabazi egin zituzten frankistek,
|
nola
Frantzian hala Holandan eta Erresuma Batuan ere. Altxorra Bizkaira itzularazi zuten.
|
|
|
Europa osoan Herrien Udaberria deitu iraultza mugimendua gertatu zen. Zenbait estatutan, mugimendu sozialak nagusitu ziren, hala
|
nola
Frantzian. Beste zenbaitetan, aldiz, aldarrikapenak politikoagoak izan ziren, mugimendu nazionalisten kasuan bezala.
|