|
2000
|
|
|
Baina duela 19 urte istripua izan nuen kotxearekin, istripu handia gainera, Amurizaren ezkontza despedidatik Durangotik bueltan. Eta gaixoetxetik etxera etorri
|
nintzenean
, denbora nolabait pasa egin behar izaten zen eta nire bizimodu eta zaletasunen gorabeherak idazten hasi nintzen. Ordurako gainera Uztapidek liburua aterata zuen, eta zera pentsatu nuen:
|
|
|
Orduan, nik 52 urte ditut eta bitarte honetan izen naturalak guztiz aldatu dira. Neska koxkorra
|
nintzenean
eskolakideak izan zitezkeen Pili edo Loli. Orain ez dago ez Loli ez Pilirik.
|
|
|
Gazte
|
nintzenean
, frankismoaren denboran, abertzale gutxi ginen Araban. Hogeigarren mendean Bitorian finkatu zen funtzionario, militar eta apaizen sozietatea ez zen oso gure alde.
|
|
|
Eiderrek hila behar zuen. Iratzarri
|
nintzenean
sekulako poza hartu nuen. Horregatik portatu nintzen txarto pertsonaiekin, eurak ere nirekin txarto portatu zirelako
|
|
|
Beste ipuinean ezkontza despedida azaltzen da. Ezkondu
|
nintzenean
, behin baino gehiagotan esan nien nire lagunei ez nuela despedidarik nahi. Baina, hala ere, horretan asko pentsatzen duzu:
|
|
|
Londresen esaterako, hori oso hedatua dago auzo guztietan. Budapesten egon
|
nintzenean
ere 400 taldetik gora zeuden; egin kontu, txotxongiloak egiteko bakarrik bi antzoki zituzten, eta noski, eskaintzak eskaria hezi eta elikatzen du. Horregatik diot antzerkia matematiken pare eman luketela eskoletan.
|
|
|
Hori egia da. Baina duela gutxi Valentzian egon
|
nintzenean
, bertako idazle bati galdetu nion hango Generalitateak zenbat diru gastatzen zuen liburu berriak erosten bertako liburutegientzat eta. 800.000 pezeta inguru zirela erantzun zidan.
|
|
|
Etakideei buruzko nobelak egitetik, Egiptora, Buenos Airesa... joan ginen. Eta osasuntsua izan zen, baina oreka hori lehenxeago bilatu izan bagenu, nik, adibidez, en nukeen sufritu nuena sufrituko poesiara iritsi
|
nintzenean
. Liburu guztietan sartzen dut erreferentziaren bat nongoak garen, zer kezka ditugun igarri dadin.
|
|
|
Frantzian frantsesa ikasten aritu
|
nintzenean
, nire irakasle batek Berlineko horma bota zutenekoaren inguruan saiakera polita argitaratu zuen. Beti barrez ari zitzaidan, inork ez dakien hizkuntza batean idazten dudalako.
|
|
|
17 urte nituen Dublingo pub batean lehenengoz sartu
|
nintzenean
. Ingelesa ikastera joan eta, bueltan, euskaraz lehen baino hobeto mintzatzen nintzela ikusi nuen, hara joaten diren beste gaztetxo guztiak bezala.
|
|
|
Ibili izan naiz botillero, ez orain, aspaldiko urtetan ere, nire anaiarekin, Urzainkirekin eta koadrila oso batekin... eta haiekin lan asko egiten nuen entrenamenduetan. Gero, gehien nabarmendu zena, Patxi Eugirekin ibili
|
nintzenean
izan zen, baina aurretik ere ibilia nintzen. Zenbateraino balio duen botillero lanak?
|
|
|
Afizio ona izaten da bertara joan eta han egoten dena. Pilotan ere orain azken urteetan baino gehiago egiten da, ez ni hasi
|
nintzenean
baino gehiago hala ere. Halakorik ez da berriz ezagutuko.
|
|
|
Ni txapelketak jokatzen hasi
|
nintzenean
, oraingo sistema bera izaten zen, taldeka. Baina arestian esan dizut 8 pilotari zeudela aukera zutenak txapeldun ateratzeko; orduan lau talde egiten ziren (laugarrenean txapelduna bakarrik) eta txapelduna finalaurrekoetan hasten zen jokatzen (lehen hiru taldeetan pilotari bana sailkatzen zen finalaurreetarako eta bestea txapelduna).
|
|
|
Beti gustatu izan zaizkit hizkuntzak, eta ikasketak amaitzear nengoela, errusiera ikasteari ekin nion ekialdeko irakasle batekin. Liburuetaz gogaitu
|
nintzenean
, irakasleari Errusiara joateko asmoa nuela esan nion eta familia bat aurkitu zidan bertan. Etxean hartu nindutenek animazioan egiten zuten lan.
|
|
|
Ordutik garbi nuen animazioa egin nahi nuela, baina ezinezko iruditzen zitzaidan pelikula bat egitea. Euskal Herrira bueltatu
|
nintzenean
, Berasategi ekoizlea" Haizearen erronka" filma prestatzen ari zen. Ez nuen filman esku hartu nahi, baina animazioaz gehiago ikastea nuen helburu, beraz, taldean sartu eta sei hilabeteko ikastaroa egin nuen.
|
|
|
Geroxeago hasi nintzen Dostoievski eta liburu serioagoak irakurtzen. Tarte batean irakurtzeari utzi nion, eta Bilbora joan
|
nintzenean
ikastera berriro hartu nuen haria. Orduan hasi nintzen idazteko lehen saioak egiten.
|
|
|
Baina euskarri berrietako produktuetan dago hutsunea eta guk horri erantzun nahi diogu. Ni hona etorri
|
nintzenean
euskaraz horrelakoak eskura ezinak ziren. Hemengo gazte informatikari batzuk haiek horrelako produktu bat garatzeko gauza zirela esan ziguten eta Aldunditik apustu handi bat egin genuen:
|
|
|
Eta zer esanik ez gauez zeruko tapaki beltza ikustean: zenbat eta zenbat insomnioren testigu ez ote da izan nire ohea, imajinazioaren poderioz izarretaraino iristen
|
nintzenean
, eta izarraren paretik igarotzen nintzenean, eta izarra metro batzuk atzean uzten nuenean, eta... klik! Ezin aurrera jarraitu.
|
|
|
Eta zer esanik ez gauez zeruko tapaki beltza ikustean: zenbat eta zenbat insomnioren testigu ez ote da izan nire ohea, imajinazioaren poderioz izarretaraino iristen nintzenean, eta izarraren paretik igarotzen
|
nintzenean
, eta izarra metro batzuk atzean uzten nuenean, eta... klik! Ezin aurrera jarraitu.
|
|
|
Bihotzeko taupadak entzun behar izan dizkit derrigorrean. Bere begi beltzek almohadan iltzatu nahi nindutela zirudien, eta biok genekien zer gertatu behar zuen, baina begiratu baino ez zidan egiten, eta ni jada bere aurpegiko azala ere konkistatzera heldu naiz, eta ez diot begirik gainetik kendu, baina erresistentziarik ere ez dut aurkitu hatz puntekin lurralde leunak eskuratzen ari
|
nintzenean
: belarri gingilak, kopeta beroa, bekainen artetik behera begiak, sudurra ere konkistatu dut.
|
|
|
Gelatik kanporat jalgi
|
nintzenean
, euria ari zuen gogotik. Eta nik ez dakit zergatik, baina, etxean geratu beharrean, nola bainengoen arrai eta neure gogara, hala, euripean ibiltzen hasi nintzen eta aitzina egin nuen, putzu bat zegoen tokiraino, non jauzika hasi bainintzen, plisti plasta eta plisti plasta, arraitasunak eta plazentziak horditurik banengo bezala...
|
|
|
Eta zeinen gogotik eta zeinen barrendik! Eta haren ideia batzuk jakinarazten zenizkidan... eta zein izan zen ene ustekabea, ideia haien baitan nihaur ere baitaratua eta moldatua sentitu
|
nintzenean
! Eta sinets diezadazun ezen erraiten ari natzaizuna zinez eta minez erraiten ari natzaizula, anekdota bat kontatuko dizut.
|
|
|
EZ. Hartaz ohartu
|
nintzenean
, begiak testurat eraman, eta paragrafo harekin inkontru egin nuen, zeinean Sarako maisuaren honako erran hau ediren bainuen: Gutienean bazenerrake hura dela luthertasun handia, gauza itsusia, eta ez dakizula zer gaztigu ordena halakoari.
|
|
|
Eta dudos nengoen berriro, Jainkoak apez izaiteko deitu ote ninduen, zeren eta nik uste bainuen ezen, apez izaiteko, gozorik ez duen ate estua iragan behar zela eta nork bere buruari uko egin behar ziola, baita lizifrinaz eta zilizioez baliaturik ere, hala behar izanez gero; ordea, zure hitzetarik bertze mundu bat igar nezakeen, zeina baitzen zabalagoa eta gozoagoa, eta zeinak erakarri baininduen hatsarretik beretik... Eta mudantza haren seinaleak neure baitaren baitan sentitzen nituen jada, zeren eta goiz hartan, etxetik jalgi eta unibertsitaterako bidean jarri
|
nintzenean
, segur bainengoen Jainkoaren deiaz, eta arratsaldeko lehen ordu hartan, aldiz, zure etxetik jalgitzerat nindoanean, ez hain segur, barrenean zerbait hautsi izan balitzait bezala. Baina, bertzeen begietan irakurtzeko gai bazina bezala eta ene haustura hartaz istantean ohartu, hala solastatu zintzaizkidan, adio egiterakoan:
|
|
|
Bai, erran liteke ezen, burua hotz mantentzeko gai
|
nintzenean
, osabaren alderat eta zientziaren argirat makurtzen zitzaizkidala, oro har, nik bizi nituèn eta ni bizi nindutèn zalantzen arrazoinak, baina beldurra ere arrazoin bihurtzen denean —zeren ez heldutasuna eta ez hoztasuna edo buru jabetasuna ere izan ohi baitira haurren eta adoleszenteen bertute—, plegatzen eta doblatzen dira arrazoin guztiak beldurraren arrazoinetarat, eta egun hartan g...
|
|
|
—Nik ez nuen, bada, deabruaren itzalik ikusi harat jaitsi
|
nintzenean
! —ihardetsi zion osabak, hark ere hatza luzaturik—:
|
|
|
" Honat etorri
|
nintzenean
, mila bider aditu izan nuen ezen Pagabasoko leizea infernuko zuloa zela, eta nik ez nekien zer erran, zeren eta egia izan baitzitekeen, baina baita sineskeria eta superstizionea ere. Ordea, guztiz sinesten dut orain, zeren eta tigre haren begietan ikusi bainituen Satanen begiak, eta tigrearen orro hartan aditu Beeltzebulen orroa.
|
|
|
Nola aterako nintzen, bada, kontzientziaren gudu eta konbat haietarik garaile? Nola bentzutuko nituen haragiaren tormentak eta kontrak, eta nola eginen nuen, bada, soseguaren porturat, baldin tentamenduak behin eta berriro akometatzen baninduen, atsedenik gabe, baita konfesatzen
|
nintzenean
eta ustez porturatzen nintzenean ere, eta baldin tentamenduaren lur linburietan labaintzen eta linburtzen banintzen, nola oina zur ezkoztatuaren gainean, baita erortzen ere, ezezko guztien arteko baiezko haietarik bat zela kausa, kontzientzia garbitu bezain fite likisten ninduena. Nola lot eta amarra nezakeen neure imajinazinoa eta nola jar nezakeen hura neure menerat, baldin imajinazinoa haizea bezalakoa bazen eta baldin ez bazegoen hura lotzerik ez amarratzerik?
|
|
|
Nola aterako nintzen, bada, kontzientziaren gudu eta konbat haietarik garaile? Nola bentzutuko nituen haragiaren tormentak eta kontrak, eta nola eginen nuen, bada, soseguaren porturat, baldin tentamenduak behin eta berriro akometatzen baninduen, atsedenik gabe, baita konfesatzen nintzenean eta ustez porturatzen
|
nintzenean
ere, eta baldin tentamenduaren lur linburietan labaintzen eta linburtzen banintzen, nola oina zur ezkoztatuaren gainean, baita erortzen ere, ezezko guztien arteko baiezko haietarik bat zela kausa, kontzientzia garbitu bezain fite likisten ninduena. Nola lot eta amarra nezakeen neure imajinazinoa eta nola jar nezakeen hura neure menerat, baldin imajinazinoa haizea bezalakoa bazen eta baldin ez bazegoen hura lotzerik ez amarratzerik?
|
|
|
Iritsi
|
nintzenean
, ahozpez aurkitu nuen anaia, iraulkatu nahi eta ezinean, hasperenka eta lurraren kontra hazka eta atzaparka; jiratu eta aratinik ipini nuenean, berriz, kontu egin nuen ezen mihia ahoan trabaturik zuela; eta, hala, mihia bere tokian paratzen niola, bere onerat etorri zen, apur bana. Bisaia itsusitua zuen, larrutua, zaurtua eta lohitua.
|
|
|
Eta hala erran dezaket, finean, ezen, Salamancarat iritsi
|
nintzenean
, zerbait nintzela, baina erdi bakar batean. Eta aho batetik baino gehiagotik aditu banituen ere hain ezagun diren hitzak:
|
|
|
Eta Felisak sinetsi egiten zuen kontatzen zidana, eta nik sinetsi egiten nion; baina, gero, osaba Joanikotenganat joaiten
|
nintzenean
, gutiagotzen zen eta ahultzen zen ene sinestea, ezabatzen zen. Zeren osabak erraiten baitzidan:
|
|
|
—Eta ni ere, handik harat, pinturazale itsua egin ninduan, are gehiago Pariserat joan
|
nintzenean
, non hamaika koadro eder ikusteko eta miresteko parada izan bainuen... batzuetan bakarrik, eta bertzeetan jende adituak lagundurik, zeren Collège de France n beti baitzegoen ikaskideren bat, baita irakasleren bat ere nehoizka, gauza haietarako prest egon zitekeena eta koadroen nondik norakoez mintzatzeko gertu.
|
|
|
Nik ez nekien irri egin edo nigar egin: ordea, ohartu
|
nintzenean
ezen osaba osorik zegoela, zeren eta zilipurdi batzuen ondoren zutik jarri eta berriro hasi baitzen irri karkaraka, berdintsu eta orobatsu ekin nion nik ere.
|
|
|
Handik egun guti batzuetarat, berriz, errotako aterabideko kanalean ikusi nuen osaba. Eta iritsi
|
nintzenean
, solasean hasi zen. Baina enekin baino areago, bere buruarekin ari zen, eta hala erran zuen:
|
|
|
BETI erran izan didate hitz gutiko mutila nintzela, baina gauzak arras aldatu zitzaizkidala, noiz eta, bortz urte nituela eta oilo baten gibeletik jostetan nenbilela, behaztopa egin bainuen, buruz behera erori eta buruz harri bat jo; eta erraiten didate, halaber, ezen, kolpearen ondorez, tentua eta zentzua galdu eta hil hurran izan nintzela, baina, hartarik jalgi
|
nintzenean
eta perila gibelean utzi, kolpearen aitzinetik ez nuen erraztasunarekin mintzatzen hasi nintzela, eta hitzak eta eleak hain segidan eta hain elkarren ondoan zetozkidala, non baitzirudien ezen Spiritu Saindua ene mihitik ari zela.
|
|
|
Ene urduritasuna eta ene bihotz herstura, logelan sartu eta anaiaren zain geratu
|
nintzenean
, hura noiz oheratuko zain...! Ez nuen puntu hartan, halarik ere, luzaz iguriki behar izan, zeren eta handik gutira itzuli baitzen Mattin, kandela bat eskuan.
|
|
|
Ene ustekabekoa, ohartu
|
nintzenean
ezen, kasik begiak hertsi orduko, lotan geratu zela!
|
|
|
Etxe barrenean nengoen ni hura iritsi zenean. Kanporat jalgi
|
nintzenean
, berriz —zeren osaba Joanikotekin geratua bainintzen jauregiko lizarren itzalpean, basorat joaiteko, urtxintxen azturen eta ohituren berri jakiteko asmotan—, solasean aurkitu nituen aita jesuita eta gure aita. Eta, ikusi ninduenean, aitak oihu egin zidan:
|
|
|
Napolitik pelegrinazionean jalgi
|
nintzenean
, Jainkoari hitz eman nion ezen, neure bekatuen espiazionean, atseginari uko egiten dion atseginaren gibeletik ibiliko nintzela, zeren eta Jainkoak atseginago baitu. Eta, beraz, egun horretan, penitentzian, Probidentziak naraman lekuan, meza isil bat entzunen dut, Pisako katedralean entzun nezakeenaren orde.
|
|
|
Eta biharamunean ama eta aita jesuita harrapatu nituen, baina ohartu
|
nintzenean
ezen ez zirela osaba Joanikotez ari, alde egin nuen; eta, handik lauzpabortz egunetarat, aita eta ama harrapatu nituen.
|
|
|
Bertze arrazoin hura, ordea —mementu hartan doi nik behar nuena—, zerutik jaitsia bezala etorri zitzaidan, hurrengo egunetan eri jarri
|
nintzenean
.
|
|
|
Bada baldinba, lehengoan baratzean lanean ari
|
nintzenean
, mutil bat ikusi nuen, eneganat zetorrela.
|
|
|
Eta sinesten hasia
|
nintzenean
ezen ene lagun gipuzkoarra burutik egina zegoela eta adimendutik kanpoan —indiar haiekin bi urte generamatzan sasoinean izanen zen, guti goiti beheiti—, orduan gertatu zen gertatzekoa...
|
|
|
Izan ere, oraindanik aitzinatzen dizut ezen, puntu hartaz denaz bezainbatean, ez zegoela deus egiterik, eta halakoak izan zirela, ondorez, handik aitzinako ene entseiu eta ahaleginak oro, guztiz alferrikakoak, zeren, don Fidelekin hartaz mintzatu izan
|
nintzenean
—oharkabean bezala beti ere—, Gorukiren aldeko hitz erdi bat erran orduko koleratzen baitzitzaidan... semearen heriotza itzal junt bat balitz bezala, beltza bezain luzea, azpian harrapatzen zuena eta mendekurat bulkatzen.
|
|
|
Eta, etxe jabetzarik ez banuen ere, Rosarekin egoiten
|
nintzenean
, etxedun sentitzen nintzen, zeren eta etxetxo hura baikenuen, letrak eta estrofak harri eta hormatzat zituena eta arimaren hatsa leihotzat.
|
|
|
Ene espantua, jaun André...! Ordu artean mila lekutan ibili izan nintzen, eta mila bidaia egin nituen, halako moldez, non, anitzetan eta halabeharrez, arratoiak izan bainituen bizilagun, batik bat untziz ibili izan
|
nintzenean
denbora luzez, zeren baitakizu ezen arratoiak direla halakoetan untzietako ohiko izurri: ordea, bidaia haietan guztietan, ez zidan nehoiz arratoi batek ausikirik egin... nahiz eta behin baino gehiagotan itzarri behar izan nuen, haietarik bat edo bertze eskuan zebilkidalako, edo aurpegian edo buru gainean ere noizbait.
|
|
|
Hamaika pena eta sufrimendu iragana nintzen ni orduko, baina ez nuen nehoiz gibela egin: ez osaba Joanikot bere kalbario hartarat kondenatu zutenean; ez Amsterdamen eritu, eta frantsesen edo napolitarren gaitza harrapatu ote nuen beldur izan
|
nintzenean
; ez Alain Coup d’Œil itsas lapurrarekin herstura ezin hertsiagoan egon nintzenean; ez oihanean indiar gorriekin triskantza hura ikusi nuenean, eta ez don Fidelen plantazionean ikusi nituen izugarrikerien aitzinean ere; aldiz, gartzela hartan behin baino gehiagotan egon nintzen gibela egiteko puntuan, eta han sentitu nuen lehen aldiz neure burua hiltzeko posibilitatea ere, ez dakit sents...
|
|
|
Hamaika pena eta sufrimendu iragana nintzen ni orduko, baina ez nuen nehoiz gibela egin: ez osaba Joanikot bere kalbario hartarat kondenatu zutenean; ez Amsterdamen eritu, eta frantsesen edo napolitarren gaitza harrapatu ote nuen beldur izan nintzenean; ez Alain Coup d’Œil itsas lapurrarekin herstura ezin hertsiagoan egon
|
nintzenean
; ez oihanean indiar gorriekin triskantza hura ikusi nuenean, eta ez don Fidelen plantazionean ikusi nituen izugarrikerien aitzinean ere; aldiz, gartzela hartan behin baino gehiagotan egon nintzen gibela egiteko puntuan, eta han sentitu nuen lehen aldiz neure burua hiltzeko posibilitatea ere, ez dakit sentsazio krudel bat bezala edo tentagarri ezin eztiago bat bezala.
|
|
|
BEHIN sinetsi nuen, itsu, ezen Paradisua lurrean egon zitekeela, eta indiar gorri haiekin egon
|
nintzenean
izan zen, batik bat lehen hilabeteetan, zeren hiru urte egin bainituen oihanean haiekin batean.
|
|
|
Eta, arestian aipatu don Frantziskoren hitzak gogoan ditudala, sinetsi nahi al didazu ezen, Indietarik itzuli berria
|
nintzenean
, Ubarnerat joan eta nekazari batekin inkontratu nintzela, eta hark ere, noiz eta galdetu bainion ea Ubarneko damaz oroitzen ote zen —aitzinago emanen dizut dama horren berri, edo dama horien, hobeki, zeren eta bi izan baitziren, jaun André: zaharra, Sagrario Landaluze zeritzana, eta gaztea, Gabriela Huizi—, antzeko zerbaitekin ihardetsi zidala?
|
|
|
Baina, zergatik pentsu eta burutazio ezkor haiek...? Zergatik joan behar nuen, bada, konfesore batenganat, pertsona adinean heldua
|
nintzenean
–Baina, zergatik zetozkidan bururat kontu haiek, bai, baldin neure otoitzetan, bertzenaz ere, artez mintzatzen banintzaion Jainkoari, bertze ararteko baten beharrik gabe?
|
|
|
Eta uste nuenean ezen bertze mila galdegitez inguratuko ninduela, eta pentsatzen hasi
|
nintzenean
nola biribil nezakeen El Doradoko historia hura, erranez, konparazione, nola neure kabotaje untziko kapitainak, zeina Donibane Lohizunekoa baitzen eta zeinari Piarres Oihartzabal baitzeritzan, lagun zuen Louis XIV.aren kontseilarietarik bat, eta nola kontseilari haren manuz nindoan misione ezin sekeretuago batean, lur aberats hari buruzko informazinoaren bila; ordea, atxiki ninduen itsas lapur be...
|
|
|
Izan ere, arestian erran dizut nola egin nion Mi gnoni zorionari buruzko galdegite hura: Mignon bere pieza bakarreko soineko luzea kentzen hasi zenean eta ni ere biluzten hasi
|
nintzenean
izan zen, neure arropak aulki batean uzten nituela, zeina baitzegoen barren leiho bat estaltzen zuèn errezel baten aitzinean, ohearen eta barren leihoko hormaren artean... Zeren baitzirudien ezen etxe hura hainbat gelaz osatua zegoela eta hainbat korridorez, eta batzuen eta bertzeen artean barren leiho haiek zeudela, erridau edo errezel batzuek estaliak... bezeroei jateko, edateko edo bertze edozein zerbitzu eskaini ahal izaiteko diskrezione osoz, Mignonek erran zidanez, eransten zuelarik:
|
|
|
Felisaren heriotza... Eta zer zirrara eragin zidan berri ilun hark, eta nola malenkoniatu ninduen... eta zenbat nigar purpuila isuri nituen haren tonbarat joan
|
nintzenean
! Zeren eta, dakizun bezala, Felisa izan nuen nik, neure lehen urteetan, ama bihotzeko eta odolaren erdiko; eta haren bularreko izan nintzen, eta haren bularrek zaindu ninduten.
|
|
|
alferrik, zeren utzi bezala ediren bainuen etxea. Ordea, sinesten hasia
|
nintzenean
ezen biak ere ihes eginak zirela, morroi bat hurbildu zitzaidan, erranez ezen, osaba Joanikoten manuz, urroztarren bordarat joan behar genuela.
|
|
|
Urduri nindoan, zangoak dar dar, eta harat heldu
|
nintzenean
, atea zabalik ediren nuen. Eta barrena sartu, eta han berean ediren nituen biak zerraldo, osabaren burua Maddalenen, eta haren eskuineko eskua honen ezkerreko eskuari loturik.
|
|
|
BIZI berri baterat jaio nahi nuen eta erabakia nuen guztiz, zeren eta ohartzen bainintzen, neure buruari so eginik, ezen neure kontzientzia hertsiaren menerat bizi izan nintzela ordu arte, eta hertsikeriak bizitzaren azken zokorat eraman ninduela, eta zoko hartan bizi izan nintzela, gogoa ere herdoiltzen hasi zitzaidan arte; ordea, nik ez nuen zokoan zetzan altzairu herdoildua izan nahi, baina altzairu distiratsua, nonahi den eta noiznahi den erabil daitekeena; eta ez nuen erabiltzen ez den harria ere izan nahi, zeren harri erabili gabeak ez baitu goroldioa baizik biltzen. Eta kontzientziaren baitan ostataturik nuen harra nahi nuen ostikatu eta handik igorri, zeren eta har penatzaile eta zehatzaile hark ez baitzuen enetzat, urte luzeetan, hitz gozorik izan, gaixto
|
nintzenean
gaixto nintzelako eta on nintzenean hobe ez nintzelako... Eta, Joben liburuan erraiten den bezala, gizona trabailurako eta hegaztia airerako sortuak izan zitezkeen arren, hegazti ere izan nahi nuen nik, gizon ez ezik.
|
|
|
BIZI berri baterat jaio nahi nuen eta erabakia nuen guztiz, zeren eta ohartzen bainintzen, neure buruari so eginik, ezen neure kontzientzia hertsiaren menerat bizi izan nintzela ordu arte, eta hertsikeriak bizitzaren azken zokorat eraman ninduela, eta zoko hartan bizi izan nintzela, gogoa ere herdoiltzen hasi zitzaidan arte; ordea, nik ez nuen zokoan zetzan altzairu herdoildua izan nahi, baina altzairu distiratsua, nonahi den eta noiznahi den erabil daitekeena; eta ez nuen erabiltzen ez den harria ere izan nahi, zeren harri erabili gabeak ez baitu goroldioa baizik biltzen. Eta kontzientziaren baitan ostataturik nuen harra nahi nuen ostikatu eta handik igorri, zeren eta har penatzaile eta zehatzaile hark ez baitzuen enetzat, urte luzeetan, hitz gozorik izan, gaixto nintzenean gaixto nintzelako eta on
|
nintzenean
hobe ez nintzelako... Eta, Joben liburuan erraiten den bezala, gizona trabailurako eta hegaztia airerako sortuak izan zitezkeen arren, hegazti ere izan nahi nuen nik, gizon ez ezik.
|
|
|
Eta batzuetan beherat so egiten nuen... eta ohartu
|
nintzenean
, halako batean, ezen ene galtzoin haiek, goiko partean eta erdialdean, xilkoaren azpian doi, urratu bat zutela, txulo bat erakusten zuena... larritu ere egin nintzen, pentsaturik ezen erromatarrek jaurtirikako lehen lantza handik iltki zitekeela... halako suertez, non, handik harat, ahalik eta disimulurik handienaz entseiatu bainintzen, lantzak apur bat goiti egiten zuenean, hura eskuz meneratzer...
|
|
|
Zeren eta urteetan egon izan bainintzen itsuturik, ez plazerraren plazerrarekin, baina plazerraren gutiarekin, hura ere neurriz kanpoan egon zitekeelakoan, bekatua bekatu zelako beti ere, baita bere gutian ere... Salamancatik itzuli
|
nintzenean
, berriz, trabailurik eta egitekorik aski izan nuen osaba Joanikoten kalbarioarekin, bertze kontu haiekin antsiatzen hasteko... Baina denbora hura ere iragana zen eta etxetik ihes egin berria nintzen... eta iraganarekin hausteko gogo bizi hura nuen, errai erraietaraino sartua, hura nola bideratu behar nuen ez banekien ere.
|
|
|
Handik harat, deus ere ez, hutsune ezin handiago batek hartu banindu bezala. Itzarri
|
nintzenean
, berriz, oinaze izugarri hura nabaritu nuen berriro han berean, oinean, berunezko sua zainetan. Eta bisaia oinazea nuen alderat astunki jiratu... eta zapi odoldu hura ikusi nuen oinaren jiran.
|
|
|
Untzirat iritsi
|
nintzenean
, finean, harritu zitzaizkidan guardian zeuden bortz lagunak, baina, galderaz josterat zihoazkidanean, hordiarena egiten hasi nintzen, ihardesten niela:
|
|
|
" Mundu honetan aitzinetik dago damutu beharra, ez ondotik, krimenak urkabean baizik ez duenean erremedioa...", ihardetsi zion guardia buruak frantses garbian. Eta asasino ustezkoak jaitsi zuen bere burua, eta nik hats hartu nuen, ohartu
|
nintzenean
ezen haren kaltetik ene salbazionea etor zitekeela.
|
|
|
Etxe hartarik jalgi
|
nintzenean
, portuan ainguraturik genuen untzirantz abiatu nintzen, ez Frantsesen Ostaturantz, lagunekin geratu bezala, artean ez bainengoen neure onean... eta goiti beheiti etsaminatu eta argitu nahi bainuen, bertzalde, neure egoera, eta imajinazinoa dantzan jarri, lagunek biharamunean egin ziezazkidaketen galdegiteei ahalik eta modurik airosenean buru egin ahal izaiteko. Harako bidean nindoala, azken hiruzpalau orenetan gertatuak ezin sinetsirik, arrai sentitu nintzen, amesgaizto hartarik libratu nintzelako, baina baita bentzuturik eta zapuzturik ere, edonor zapuzteko modukoak izan baitziren, zinez, azken ordu haietan neuri gertatuak...
|
|
|
Zenbait ordu lehenago nire zoritxarrerako barneratu
|
nintzenean
bezala, Ximurraren Volvoa zen eskailerapeko esparruan, kamioneta zuri gorri letradunaren ondoan. Autotzarraren maletategi handia irekia zuen, arestiko argi mehe bakarraren errainupean berehala ohartu nintzenez.
|
|
|
Leonardo di Caprio bonboi melengaren portreta," Titanic" filmearen pasarte batean. Astebete lehenago ez nuen ikusi, etxe horretan lehenengoz sartu
|
nintzenean
. Harritzekorik ez, sala izan baitzen egun horretan Klararen bizitegian urratu gabe utzi nuen atal bakarra.
|
|
|
Astebete zen Kristinak etxeko atea erakutsi zidanetik, eta bertze hainbertze denbora nire ezkonbizitzaren naufragiotik salbaturiko puskak Zabalguneko pentsiotzar bateko gelatzarrean metaturik zeutzala. " Lisboatik" aterata, gauerdiari aspaldi egina nion dobla, Alde Zaharreko ostatutzar batean anaiarekin topatu
|
nintzenean
. Hirian zenik ere ez nekien.
|
|
|
Izeba Gloriaren egun on atseginak nire gogoeta bihurriak urratu zituen, hain juxtu ere, Anaren logelan bi gau lehenago izan nuen jokamoldeari zergatia aurkitzeko doi doian
|
nintzenean
. Ezustean bildua, ez nion berehalako arraposturik eman.
|
|
|
Gogoratu ere ez zitzaidan Kristina hor aurkitzen ahal nuela. Eta hori harrigarria bazen, aurreko egunetik kostalde hurbilean —" negozioetan" hura ere? — jotzen nuela kontuan hartuta, are harrigarriagoa haren mintza doinua, eztia izaki aspaldiko partez, elkarrekiko lehen urteetan berandu etxeratzen
|
nintzenean
bere ahakarrak xamurtzeko ohi zuen kadentzia goxo berekoa. Ezin sinetsiak neure baitara bildua, mutu nirauen, sukaldeko ate pareraino ailegatzeko herabe, handik barnetik baitzetorren nire emaztearen boza.
|
|
|
Haren bozak erruki zuriaren doinua zekarren. Berriz ere, ziegan
|
nintzenean
bezala, negar egiteko gogoz nengoen, orduan baino iluntasun eta bakartasun latzagoan amildua. Bisaiatik eta izter artetik aienatua ez zen oinazeak eman zidan sutzeko azken kemen hondarra.
|
|
|
Eta tabernara joateko jaiki
|
nintzenean
, txaloka eta oihuka hasi zen ikusleria, pozaren pozez. Nonbait etxekoek sartua zuten lehen gola.
|
|
|
Inork ezin dezake esan zenbat urte dituen, ez baitaki noiz hilko den. Poeta handi bati irakurri berria nion esaldia behin eta berriz errepikatuz nindoan, stadiumera iritsi
|
nintzenean
. Kanpoaldetik entzuten ziren orroek (eta atea zabalik egon izanak) sarrerazi ninduten; estreinako aldiz sartu ere, egia esa  tera, ezen ni ez bainaiz sekula aparteko kirolzalea izan.
|
|
|
Zer moduz, Anjel? galdetu zidan Migelek klasetik irten
|
nintzenean
.
|
|
|
Ausartu nintzen, eta ez nuen haien aho  tsik entzuten. Urrutirago joan ote ziren pentsa  tzen hasia
|
nintzenean
, harkaitz batetik bestera salto egitera nindoalarik, ikusi nituen biak.
|
|
|
Komunean sartu, eta negar egin nuen. Mila margotako mehatxuak sor  tzen ziren nire buruan, eta, ispiluaren aurrean jarri
|
nintzenean
, ikusi nuen neure bizkar zauritua. Zaurituago nuen bihotza, halere.
|
|
|
Bere onetik irtenda zegoen, pozez zoratzen, eta nire geroko bizitza igaro zitzaion begien aurretik, latina asko ikasiko nuen, eta gero sotana beltzez jantziko ninduten. Herrira azaltzen
|
nintzenean
, ni noren semea nintzen galdetuko zioten, eta berarekin zer ikusirik banuela adieraziko zuen. Harrokeriaz erantzungo zuen.
|
|
|
Ni hona iritsi
|
nintzenean
, kaian dabilen arrantzale asko eta asko ez zen mezetara etortzen. Jainkoa lagun!
|
|
|
Sukaldera iritsi
|
nintzenean
, betaurrekorik gabeko atso erdi itsuaz gogoratzen nintzen. Aspertuta nengoen; baina goizean, jaiki nintzenean, ez nuen horrelakorik sentitzen.
|
|
|
Sukaldera iritsi nintzenean, betaurrekorik gabeko atso erdi itsuaz gogoratzen nintzen. Aspertuta nengoen; baina goizean, jaiki
|
nintzenean
, ez nuen horrelakorik sentitzen. Migelen atzetik jaiki nintzen.
|
|
|
Eta gero, nire egoera ez zidala aipatu nahi uste izatera iritsi
|
nintzenean
, hartu nire eskua bere bi eskuen artean eta esan zidan:
|
|
|
Pixa egin nuela iruditu zitzaidan, esnatu
|
nintzenean
. Baina, gero, esne mukitsu hark nahastu zuen nire gaztetxo aroko sentiberatasun guztia.
|
|
|
Leihora irten
|
nintzenean
, kresalak busti ninduen musu leun batez.
|
|
|
Eliz aldera abiatu
|
nintzenean
, bazen ordubete euri tanta lodi batzuek kaleko harlauza zabalak bustiak zituztela. Lainoek sortzen zidaten inpresioagatik, nahigabe luze bat iruditzen zitzaidan Astarraingo Kale Nagusia.
|
|
|
Zirrara berezi bat sortzen dit. Txikitan kolunpioan ibil  tzen
|
nintzenean
bezala.
|
|
|
Inguruarekin, haize beroarekin borrokan hasi nintzela iruditzen zitzaidan, etxe aldera abiatu
|
nintzenean
.
|
|
|
Migel esnatu nuen ohera sartu
|
nintzenean
. Alferrik izan zen Migel ez iratzartzeko saiatu nuen borondate ona.
|
|
|
Tankera traketsa zuten eskolako mahaiek. Eseri
|
nintzenean
, sabela eskuz estutu eta hankaz lurra ukitzen ahalegindu nintzen. Beti lasaitu nau lurra nire oinpean sentitzeak.
|
|
|
Talai Mendiren hegal batean dago eraikita, eta haren bizkarrak itsasoaren musu bigunenak eta ekaitz indartsuenak jasan behar izaten ditu; haren begiak, berriz, Astarrainen hondoko harri biribilekin jolasten dira. Gaur arrosak eta liliak zaintzen dituzte atarian; baina, ni haurra
|
nintzenean
, bi intxaurrondo sendo zeuden gela guztietako leihoetatik baserriko bizitza ezkutuenean sartu nahirik. Udako igande arratsaldetan hantxe egoten ginen guztiak, intxaurrondoaren gerizpean.
|
|
|
Eta ni neure ibilaldietan murgiltzen nintzen. Elizan sartu
|
nintzenean
, aitortza on bat nahi nuen. Eztarrian nuen korapiloa ez zen nolanahikoa, behin gertatu zait arrain baten arantza eztarrian hainbat egunetan gelditu eta txistuaren bidea okertzea, ez nuen lorik egiten, baina aitortza hark bihotza eta hurrengo goizeko gosaria arindu behar zizkidan.
|
|
|
Eta agurra bonboiak bezain gozoa izan da, eta barnean duten likorea bezain urtsu eta hordigarria. Nork esan behar zidan halakorik gertatuko zitzaidala hilabete bat lehenago hementxe bertan egon
|
nintzenean
...
|
|
|
Haien arnasestu, hasperen eta auhenen lekuko, deseroso sentitu naiz, eta gogoa beste nonbait izaten saiatu naizelarik, zuzenean Gasteizeraino hegaldatu zait: behin, komunera joateko beharrizana izan nuen Dabid dutxatzen ari zela; gehiago eutsi ezinik, isilka sartu
|
nintzenean
komuna lurrinak hartua zegoen eta Dabid ez zen ohartu ere egin nire ezusteko etorreraz, eta, hain zuzen ere, ohartu ez zelako, masturbatzen jarraitu zuen, kristal lurrinduaren bitartez lekuko harritu eta deseroso ninduela; nik, neure beharrizanari halabeharrez eutsi, eta korridorera irten nintzen, eta sukaldeko leihora, arnasa hartzera. Beste batean, handik puska batera eta, larrualdi baten ondoren, eszena hartaz oroiturik, Dabidi galdera hau zuzendu nion:
|
|
|
Masturbatzeari buruzko galderarekin bezala, Dabid haserretu egiten zitzaidan larrualdietan beste norbait gogoan izaten ote zuen edo aspaldian neska politik ikusia ote zuen galdeginez gero (nik, egia esan, gustura hartuko nuen noizean behin halako galderaren bat). Halaber, ezin dut ukatu, Dabidena gertatuz geroztik, neure burua bera ere aski ezezagun egin zitzaidala, batez ere haren intimitate eta sekretuen bilatze zoroan hasten
|
nintzenean
, haren harremanaren frogarik ttikiena ere topatu nahian: izan haren kaxoietan, izan sakeletan, izan telefono ordainketaren agiriarekin hel  tzen zen zenbaki zerrendan; baina halakoetan ezer ez topatzeaz gain, neure buruari kalte besterik ez nion egiten.
|
|
|
Kamioizalea izaki, aitak denboraldi luzeak igarotzen zituen etxetik kanpo. Horren eraginez, artean haurra nintzela, amarekin parkean jostatzen edo paseoan ibiltzen
|
nintzenean
, sarritan gizon bat ikusi, eta haren besoetara joko nuen beso zabalik. Gizonek harriturik hartzen ninduten, altxatzen ninduten eta kontu ba  tzuk ere egiten zizkidaten, eta ni, falta zitzaidan aitatasun dosia jasorik, pozarren itzultzen nintzen amarengana.
|
|
|
Duela hiruzpalau hilabete doi doia, Dabid sarritan trufaka hasten zitzaidan: esate baterako, etxeko eskailerak oinez jaitsi, eta, kalera irten aurretik, igogailuko atea zabaltzen nuenean neure burua bertako ispiluan ikustearren eta, esan gabe doa, orrazkerari edo jantziei azken ukituak ematearren; esate baterako, autobus geltokietako kristaletara hurbiltzen
|
nintzenean
, autobusari itxaroteko ez, baina neure burua kristal ilunean islatua ikusteko; esate baterako, dendaurretako kristalak ispilu gisa erabiltzen nituenean.
|
|
|
Bai, egunsentia zela-eta jaiki
|
nintzenean
, furgonetatik jaisten ikusi zintuztedan. Egia esan, zuen artean zerbait egon zitekeela pentsatu nuen...
|
|
|
" Bakarrik", erantzun nion tinko. Eta kaletik itzuli
|
nintzenean
, Dabid gonbidatuentzako gelan topatu nuen, atea zabalik eta lo.
|
|
|
Sumatu eta izan. Bulegotik irten
|
nintzenean
, Patxi bere ohiko irribarre maliziotsuarekin topatu nuen nire zain, baina nik ez nekarren gereziaren hezurrik, eta ahoan ez, baina masailean eman nion musu. Patxiri berehala itzali zitzaion irribarrea.
|
|
|
Honi buruz, utziko didazue kontatzen, diodanaren argiarri, pasadizo bat, duela hogei bat urte, Kaukasoan lehen aldiz izan
|
nintzenean
, Tbilisiko Unibertsitateko katedradun batek, Leo Gabunia paleontologoak, azaldu zidana. Urte batzuk lehenago, bere arloko kongresu baterako, aipatu irakasle hori Madrileko unibertsitate batera etorri zen.
|
|
|
Bada, berriro, ‘ mundu az’ (eta ez zuhaitz honetaz edo mahai honetaz) mintzatzen hasi
|
nintzenean
, zer zen zerbait goren eta sorgindua nire hitzetan mantentzea baino?
|