2000
|
|
Juvenalek anitzetan satirizatzen zituen Erromako herritarrak, mesprezatzen eta gutiesten, halako moldez, non harenak baitira gerorat ezagun egin diren erran batzuk, hala nola Panem et circenses delakoa. Eta, korrida hura gogoan dudala,
|
nik
galdetzen dizut: zer erranen zuen Juvenalek, baldin aitak eta bertze handiki haiek organizatu zuten zezen ikuskizunean egon izan balitz?
|
|
Eta osabak hura erran zuen, eta
|
nik
galdetu nion:
|
|
Eta gogorat datozkit Indietan ezagutu nituen indiar haiek: ez zekiten skribatzen, ez irakurtzen, baina arraitasun eta bizipoz hura zuten, hain handia, hain betea eta hain barnekoa, non baitzirudien ezen, deus ere ez zekitelarik, guztia zekitela, zeren eta ditxaren eta felizitatearen sekeretuaren berri baitzekiten; eta
|
nik
galdetzen dizut: nor ote jakintsuagoak, indiar ustez inorant haiek, skribatzen eta irakurtzen ere ez zekitenak eta bizitzeko deus guti behar zutenak, edo harat joan ziren konkistatzaileak, skribatzen eta irakurtzen jakin zezaketenak, baina deusekin asetzen ez zirenak?
|
|
Eta
|
nik
galdetzen dizut: ez al zaizu iduritzen, ezen Nafarroarekin ere antzeko zerbait gertatzen ari dela?
|
|
Eta
|
nik
galdetzen dizut: noiz arte segituko dut horrela?
|
|
Eta
|
nik
galdetzen diot neure buruari eta galdetzen dizut zuri, jaun André: baldin indiar gorriak han bizi baziren eta gu hemen, eta baldin guztiak ere beldur berak lotzen bagintuen, ez ote zen eta ez ote da guztiak ere gizon garelako, gizon zuria edo indiar gorria izan aitzin, eta funtsean eta azken finean berdin samarrak garelako?
|
|
Eta hortzak ere zuri zuriak zituen eta halakoak izan zituen gerora ere bizi izan zen artean; eta
|
nik
galdetzen nion zergatik zituen hortzak hain zuriak, zeren ikusten bainuen ezen adinean gora zihoan jende gehienak belzturik edo usteldurak jorik zituela, hainbat hortzen eskas ez zenean, eta Felisak ihardesten zidan ezen gauero gauero egiten ziola otoitz santa Apoloniari, 2 santa martiriak haren hortzak eta haginak zain zitzan.
|
|
Zenbat karaktere idatzi behar nuen adierazteko oharra ene mahai gainean utzirik, ni agertu baino lehen alde egin zuen, Ana berarekin zeramala. Azken xehetasun hori Itxierako erredaktoreak jakinarazi zidan,
|
nik
galdetu gabe; arrunt ohiz kanpoko gauza, Juanillo Moxolo morroi ezkibel eta hitz gutikoa baitzen. Une horietan, huraxe zen, nirekin batean, erredakzioko biztanle bakarra.
|
2003
|
|
Demokrazia Partehartzaileari buruzko Jardunaldietan hizlari bati entzun nion ea zergatik jarri behar diogun «partehartzaile» adjektiboa demokrazia hitzari, parte hartzerik gabe ez baitago demokraziarik. Eta
|
nik
galdetzen nion nire buruari: nola hitz egin daiteke gizarte zibilaren esku hartzeaz, egun dugun sasi demokrazia honetan, euskal gizartearen zati bati hauteslea izateko eta nahi dituen hautetsiak aukeratzeko oinarrizko eskubide demokratikoak ukatzen zaizkion bitartean?
|
|
Pierrek indarkeria aipatu du. Eta
|
nik
galdetzen dut: zenbateraino ez ote da indarkeria bermatzen borondate politikoaren eskasiarengatik?
|
|
zertarako halakorik eskatu, herritarrak ezjakinak badira? Eta
|
nik
galdetzen dizut: zer ote daki" Patxiku" honek, guraso ezjakin batzuei iritzia eskatzen badie?
|
2006
|
|
Hantxe izaten nituen zain gurasoak, senideak, etxeko janariak eta ohiturak, eta hantxe izan ohi nuen zain asteroko gutuna ere, neure logelako mahaian. Aste hartan gutunik ez, ordea; amari galdetzea bururatu zitzaidan lehen unean, beste inon utzi ote zuen; baztertu egin nuen ideia hura baina, hala ere, amak berak esan zidan,
|
nik
galdetu gabe: " Aste honetan ez dun kartarik heldu".
|
|
Hire amaren laguna dun, bai, eta tailerrean matrikulatua zagon, baina hire ama ez; Pilar horrek esan zidan alferrik saiatu dela bertara eramaten, baina ez duela intsistitu," normala delako joan nahi ez izatea". Eta
|
nik
galdetu egin nionan orduan ea zergatik den hori normala, eta hark erantzun: " Bere alabak ematen dizkigulako eskolak, jakina; normala da lotsa pixka bat izatea halako kasu batean, ez duzu uste?".
|
|
Hau zertarako da?
|
nik
galdetu dut.
|
2007
|
|
" Askok galdetzen didate ea zer edo zer har dezaketen, esate baterako, Behobia Donostia lasterketa hurbil denean. Eta
|
nik
galdetzen diet ea zer esan nahi duen' zer edo zer' horrek. Lotsarik gabe galdetzen dute".
|
2008
|
|
Orain beste marrazki batzuk erakutsiko dizkizut eta
|
nik
galdetzen dizudana asmatu behar duzu:
|
|
Iruñera motoan joan eta Iruñetik motoan itzuli, denbora dezente aurreratzen genuen, eta Tomasen amari egiten nizkion bisitak gero eta laburragoak zirenez, probetxu hori ere erantsi behar zaio asteleheneroko irabaziari: ...rroa erretzen segitzen nuen, ez nuen beste ezer egiten, baina zigarroa bukatzen nuenerako erdi biluzik egoten nintzenez eta berotzen hasia, orduan ni hasten nintzen Inazioren arropetako botoiak eta kremailerak askatzen, bai, badakit, berori ez da horrelako kontuen entzun zalea, baina jakin beza ubeldurak eta ere ikusten zizkidala biluzik gelditzen nintzen askotan eta horrek zeharo sumintzen zuela,
|
nik
galdetzen nion ea berak ez al zidan sekula eskurik jasoko, eta Inaziok, begirada serioz, ezetz, bera ez zela horrelakoa, eta esandakoari indar gehiago emateko esaten zuen ez egitekoren bat egingo zuela egunen batean, eta, oso haserre, esan zuen, egunen batean Tomasek bere neurriko zuloa aurkituko du!, eta nik modu bakarra neukan Inazio lasaitzeko, berorrek badaki zein, poliki batean moldatzen nin...
|
|
Iruñera motoan joan eta Iruñetik motoan itzuli, denbora dezente aurreratzen genuen, eta Tomasen amari egiten nizkion bisitak gero eta laburragoak zirenez, probetxu hori ere erantsi behar zaio asteleheneroko irabaziari: ...egira egoten ginen biok planak egiten eta zer egin behar ote genuen asmatzen, horixe izaten genuen solas nagusia, zer egin, baina nik Inaziori esaten niona, nireak ez du erremediorik, laztana, hobe dugu bakoitzak bere bidetik, baina bera setatu egiten zen eta esaten zidan, etzazula horrelakorik pentsatu, egon behar du irtenbideren bat, hori esaten zidan beti, aurkituko genuela irtenbideren bat eta
|
nik
galdetzen nion, bai, baina zein?, eta Inazio isilik gelditzen zen, sabaira begira berriro, eta nik pentsatzen nuen sabaiari begiratzea eta ezintasuna gauza bera direla, eta ohetik jaikitzen nintzen negarrari eutsi ezinik, eta oso triste egiten genuen itzulerako bidaia, abiada bizi bizian, eta barrua huts hutsa sentitzen nuela jaisten nintzen mototik, eta etxera iritsitakoan, ohe gainean etzaten n...
|
2009
|
|
Plazeretxeko txirrina jo nuen eta betiko bibotedun gizon elegantea agertu zen atean. Arratsaldeonak eskaini ondoren bertan behera,
|
nik
galdetu gabe, Marie ez zela han esan zidan, etxe hura utzi egin zuela eta non zenik ez zekiela. Esplikazio guztiak isilik entzun ondoren bueltatu egin nintzen.
|
|
Ez didazue sinesten? Bada, sinets iezadazue,
|
nik
galdetu eta berak baietz erantzun baitit, bere hitz egiteko modu berezian: aahhh eta aahhh!?.
|
|
Telefonistak hartzen zuen, eta abisua pasatzen zigun. Eta
|
nik
galdetzen nion norena zen, eta berak erantzuten zidan,, betikoa zen, egge hori zeukana?. Gero, hori deportatu egin zuten, eta Iparraldetik dei egiten zigun.
|
|
Iriondorekin egunero hitz egiten zuen telefonoz, batez ere azken urteetan. Joxemari hau bukatzen ari da, esaten zidan, eta
|
nik
galdetzen nion, sinesmen handiko gizona izanda, ez al zuen aitaren etxera joateko gogorik. Ez!
|
|
Ez didazue sinesten? Bada, sinets iezadazue,
|
nik
galdetu eta berak baietz erantzun baitit, bere hitz egiteko modu berezian: aahhh eta aahhh!".
|
2010
|
|
Izaskunek harrapatu zuela izan zen burura etorri zitzaidan lehenengo gauza. Nire keinuei antzemango zien, izan ere,
|
nik
galdetu beharrik izan gabe argitu zidan Yohimbeari buruzko dokumentazioaren nondik norakoa.
|
2011
|
|
–Eta? , esan diot,
|
nik
galdetutakoari ez diola erantzun adierazi nahiz.
|
|
Larruquertek ez du hala uste: . Orduan
|
nik
galde baitezaket: zein diktadura zegoen Berpizkundean Italian, halako emaitza harrigarriak emateko?
|
|
00:46 Ni komunean gastroenteritisa arintzeko sartu bezain pronto, eta komun ontzira itsatsita preso nagoela baliatuz, Jonek Montseren logelako atea jotzen du, goizean esnatuko al dugun galdetzeko aitzakiarekin. Justu
|
nik
galdetutakoaren kontrakoa.
|
|
Ez zuten gaia atera nahi. Azkenean pentsatu nuen onena
|
nik
galdetzea izango zela. Ahalik eta modu onenean galdetu nien, izan ere banekien eurentzat ere ez zela gai erraza izango.
|
|
Ea astegunetan ikusten ote zuen eta ezetz. Ea martiztarrak berdeak ote ziren
|
nik
galdetu, eta baietz, musker berdekoak zirela. Eta martiztarrei kopatxo bat whiski uzten ziela esan zidan, etxeko atarian, eta martiztarrek egunero hartzen zutela.
|
|
Bada etxe bat herrian Balentinenea izenekoa, zaldi zuri handi bat duena. Nola zuen izena
|
nik
galdetu eta Jon Ibiltari esaten diotela esan zidan. Beraz, ez zen larritzekoa, eta horrek ez zukeen inola ere zurituko Markelain herriak hartu zuen ospe gaixtoa.
|
|
Hurrengo bostekin, jarri zien doinua jarrita, bazirudien esan beharrekoa esana zuela. Jakina,
|
nik
galde niezaiokeen honetaz edo hartaz. Ez zeukala zakarrontzira botatzeko, berarekin bizi izandako une goxoak eta orduko hitz haiek zetozkidan gogora.
|
2012
|
|
gure estilokoa:
|
nik
galdetu egiten dut, xaxatu, bideratu, probokatu, eta berak erantzun, batzuetan popatik hartzera bidaltzen banau ere,, hor oso soziologia kaxkarra egin duk, esanez, edo, pasa orria, gai hori ez zaidak zipitzik interesatzen?.
|
|
Ez gauzak nahastu, berak dramatizatu egiten zuen eta nik ez;
|
nik
galdetu besterik ez dut egiten. .
|
|
Harek idatzi zuen gehiago ikasten zela jendeari begiratuz zuzenean ezen ez liburuetan. Eta
|
nik
galdetu izan diot sarritan neure buruari: halakoa zen haren garaiko Londres hiria?.
|
|
Batean interpelatu ninduten: " Zuk sinesten duzu autodeterminazioa ikusiko duzula?", eta
|
nik
galdeturik zergatik" sinetsi ala ez sinetsi" garrantzitsua zen, hau erantzuna: " Sinesten badugu eta mugitzen bagara, irabaziko dugulako".
|
|
horri deitzen zaio hain zuzen terrorismoa, estatuak amore eman dezan herria presionatzea. Haustura horren justifikatzeko bazen, behar bada, behar tekniko edo militar bat, ikusirik ezin zela gehiago borroka zuzenaren bidez ezer lortu, baina
|
nik
galdetzen dut, talde militarrak ezin bazuen iraun etsaiaren kontrako borroka garbi batean, iraun behar zuen. Nik uste azkenean talde baten hautua izan zela terrorismoa praktikatzea boterean irauteko, eta hori lehen ETArekiko desbideratze handia da.
|
2013
|
|
Besterik ez. Gainera, berak esan zidan,
|
nik
galdetu gabe: ' Egunero hitz egiten dut Manzanasekin'.
|
|
a) Zer nahi duzu, bada,
|
nik
galdetzea!
|
|
Dubain? Amak eta
|
nik
galdetu nahi genizun Bai Bai, baina Paul Averhoff! Harrigarria zu hain sasoiko ikustea!
|
2014
|
|
Bidea gelditzen zaizula... Bai,
|
nik
galdetzen didatenean zer... galdetu edo esaten didatenean, ez?, edo musikaria edo aktorea edo... iruditzen zait handikeria handia izango zela hori esatea. Nik futbolaria izan naizela bai, hori argi daukat, eta hori harro esaten dut.
|
|
Eta
|
nik
galdetzen diot nork hasi zuen?
|
|
Baina informazioa dirua dela uste baduzu
|
nik
galdetuko nizuke zerbait zuri.
|
|
" Eta
|
nik
galdetzen dizut: zenbat tiro entzun zituen Jesusek?
|
|
" Eta
|
nik
galdetzen dizut...".
|
|
" Eta
|
nik
galdetzen dizut: zenbat tiro...?".
|
2015
|
|
Besarkatu egin nuen, gogor, eta luzaroan geratu ginen horrela, elkarri helduta eta negar isilean. Minutu batzuen ostean biok banatu, amak zapi bat atera, malko arrastoak xukatu, eta
|
nik
galdetu nion:
|
|
Eta
|
nik
galdetzen nion neure buruari, ea maitasuna horren argi ageri zitzaidan aurpegian eta, hala nabari bazen, zer ote zuen hain irrigarri.
|
|
Bere berri eman zidan ondoren
|
nik
galdetu ere egin gabe. Rita Zabaleta deitzen zen eta idazkari lanak egiten zituen herriko garaje batean.
|
|
Eremutar hauei ez zaie jaramonik egin behar, Jainkoak gaitza agerian jartzea nahi duenez, ona ere agerian jartzen baitu. Ez dago meza ematera behartua;
|
nik
galdetu dut, eta berak badaki. Hor guztiz ezkutuan egotea, bai ongi dago; hau da nik dudan ardura.
|
|
Baina
|
nik
galdetzen diot:
|
|
Eta
|
nik
galdetzen dizut zer iruditzen zaizun.
|
2016
|
|
Askotan entzun izan ditut immigranteekiko kritikak, laguntza asko ematen zaizkiela argudiatuta. Eta
|
nik
galdetzen dut: “Protestatu egiten duzue familia bati jan egin dezan ematen zaizkion laguntzengatik eta ez duzue protesta egiten dena lapurtzen ari diren politikarien aurka? ” Errua ez da jendearena.
|
|
Orain,
|
nik
galdetuko dizuet kaleetatik pubiseko ilerako ildokia daraman gizon baten itxura daukat?
|
|
Ez,
|
nik
galdetu dut.
|
2017
|
|
Unai, entzun, ama etorriko da orain, eta
|
nik
galdetuko diot: " Zer dago barruan, ama?".
|
|
Eta orain
|
nik
galdetuko dizut: zure lanean gusturago sentitzen al zara norbaitek entzuten dizunean?
|
|
Isildu zen, noren oparia ote nuen
|
nik
galdetu zain. Baina ez nuen ezer esan.
|
|
Eta nik gutxienez bi aldiz atera nion gaia. Gure harremana oso kristaua zen, oso enpatikoa, baina
|
nik
galdetu nion zer gertatu zen han, galdetu nion ea ez zen kontziente zerbait egin behar zuela horrekin guztiarekin. Gaur egun ohartzen naiz penagarria dela, 22 urterekin askoz logikoagoa zelako berarekin haserretzea, baina, tira, niri hori ateratzen zitzaidan.
|
2018
|
|
Berak urruma luzea eta suabea dagi, baietz esan nahirik bezala. Alotzi urruma hori badantzuen
|
nik
galdeturik, entzungo ez dut, ba, darantzu, eta Ebanek agintzen du Simutek nahi ala ez tiratu behar zaiola.
|
|
–Bale. Orduan
|
nik
galdetu diot amari ea zer egiten zuen hemen. Eta badakizu zer erantzun didan?
|
|
«Burulehen Goretsia eta Ongiegille maitea, Donostiako zure hitz bati nahi nioke ihardetsi, kausituz
|
nik
galdetzen ditudan gastu sariak ez direla zuzenez gehiagokoak. Nere gastuak dire:
|
2019
|
|
" Orduan
|
nik
galdetu nion ea jakinarazi zion ni nintzela historiarik inportanteena[...] eta berak baietz segurtatu zidan. Adolfo delakoa goibelduta geratu zela ere esan zidan, eta hark gureak ez zuela amaiera onik izango bota ziola, behin funtzionatu ez duenak ez duelako sekula funtzionatzen, eta ez zitzaion arrazoirik falta, baina orduan a ze putakumea pentsatu nuen, eta hala esan nion Florari, putakume galanta hori, baina ezin jarraitu izan nuen, ordu laurden berandu baitzebilen, eta etxean hitz egitekotan geratu ginen (180).
|
|
Hori
|
nik
galdetu nizuke.
|
|
Hori da
|
nik
galdetzen dizudana! Yngad kapitainak, bortitz eta zeharo haserre.
|
|
Pauso hori eman dutenerako Brusten bi taldekide horiek bada zerbait atzean: " Lehen, taktika guzia euskaraz zen, eta etorri zenean gibeleko jokalarien entrenatzailea, frantziarra bera, frantsesez hasi zen mintzatzen, eta
|
nik
galdetu nion oihuka ea zergatik aldatu zuen hizkuntza, taldeko ohitura bazen euskaraz ere egitea. Ordutik erdiz erdi egiten dugu, baina nik ez dut parte hartzen frantsesezko azalpenetan".
|
|
" Hara, pentsatu nuen neure artean?, dena galdu berri dute, eta ama kantari?". Amak eserarazi egin ninduen, gertatzen ari zena esplikatzeko, eta orduan
|
nik
galdetu nion:
|
|
Gauza izugarriak esan zituen Vitaliz eta haren bekatuaz. Orduan
|
nik
galdetu nion ea ez zion prostituta bati lagundu. Eta berak baietz, baina bere senideak traizionatzen dituen hautatu bat askoz ere okerragoa omen da sinesgabe bat baino, eta heriotza merezi omen du azken judizioko egunean.
|
|
Eta kaxa bat ez, erosi egizkidazu sei kaxa. Eta
|
nik
galdetu nion: broma bat al da?
|
|
Betiko oso hitz potoloa da niretzat, ez dago nire hiztegi partikularrean sartuta. Eta
|
nik
galdetuko banizu ea ez zaren inoiz gehiago Mexikora itzuliko. Ez dakit, Florina, oraingoz hementxe nago bizitzen.
|
|
Eta
|
nik
galdetzen dizut:
|
|
Eta gizonen bat edo emakumeren bat etortzen zenean senar emazte gazteak eta seme alabei buruz hitz egiten zidatenean
|
nik
galdetzen nien zenbat seme alaba zeuzkaten.
|
|
Eta
|
nik
galdetzen dut zergatik horrelako interesa.
|
2020
|
|
–Emazteak??, aprobetxatu nuen
|
nik
galdetzeko. Eta kontatu zidan, beste emakume batzuekin ibili izan bada ere, emazte bakarra zuela idazleak eta harengana biltzen zela, ume bat amarengana bezala, arazoren bat zuenean.
|
|
poetikoki habitatu behar du gizonak lurra. Eta
|
nik
galdetzen diot nere buruari: poetikoki habitatzen ari al gara gu gure lurra momentu honetan?
|
|
Eta orain
|
nik
galdetzen dizut:
|
2021
|
|
Perpaus jokatugabe osagarri batzuetan, bestalde, gerta daiteke subjektuaren erreferentziakidetasuna nahitaezkoa izatea, behartua; hala gertatzen da, beti, tzen eta tzera perpausetan: Gauzak garbi esatera etorri naiz [nik esan]; Polikipoliki erretzen jarri nuen oilaskoa [oilaskoa erre]; Ez naiz ausartu galdetzen/ galdetzera[
|
nik
galdetu]. Horrelakoetan, hots, menderatuaren subjektu aipatugabea perpaus nagusiak guztiz behartua denean, subjektu hori kontrolatua dela esaten da.
|
|
Hutsune hori badaukat eta nire lankide batzuek ere badute. Eta Madame Bovary edota Shakespeare euskaraz irakurtzea oso zaila dela esaten didatenean,
|
nik
galdetzen diet: " Eta ingelesez irakurtzea oso erraza izango da, ezta?"".
|
|
«PSOEren siglen azpian jardun zuten Barrionuevok, Corcuerak, Verak eta Gonzalezek. Eta
|
nik
galdetu nahi dizut ea ez zaren inplikatuta sentitzen, zeharka ez bada ere».
|
|
Gizontxo horren literaturak peluka daukala sentitzen dut irakurtzen dudan bakoitzean. Peluka eta bibotea, depilatu gabeko hanka palo batzuk eta amumaren takoi erraldoiak; sujetadorea erre duela kontatzen digu, adibidez, eta
|
nik
galdetu nahi diot zergatik ez dituen enaguak ere erre, bide batez. Andereñotxo kursi bat idatzi duten gizon trabestituen literaturak liluratu egiten nau, hozkia ematen didan arren.
|
|
" Ez dut uste, eta familiako gainerakoekin hitz egin nuke, baina inork ez digu esan barkamena eskatu nahi duenik. Nolanahi ere,
|
nik
galdetuko nioke zergatik ez zuen lehenago egin. Hemen mundu guztiak ezagutzen gaitu.
|
2022
|
|
Enigma moduko bat zen. Lagun batek honetaz hitz egin zidan eta interneten begiratuta informazio pila atera nuen, baina
|
nik
galdetzen nion jendeari, denak galiziarrak, eta inork ez zekien ezer. Harritu egin ninduen nola ez zaigun iritsi herri memoriaren bidez. Bada ongi funtzionatzen ez duen zerbait.
|
|
Hala sortu zen Sotera ko entrenatzaile izateko aukera. Hasieran ez zidaten azaldu zergatik egin nahi zuten aldaketa, baina ondoren
|
nik
galdetu nuen, eta euren arrazoiak eman zizkidaten. Mikelekin hitz egin nuen, baina klubaren eta haren arteko zerbait da, eta ni horretan ez naiz sartzen.
|
|
Bera konturatzen da guretzako garrantzitsua dela, gure bizitzeko moduetan ikusten du. Bizi duenari buruzko galderak egiten ditu, eta
|
nik
galdetzen didanari erantzuten diot soilik.
|
2023
|
|
JOSUK: Denei..., nahiz eta
|
nik
galdetutakoa zuk batere azaldu gabe bota duzun lehenengo baieztapena izan.
|
|
Ez dut
|
nik
galdetuko haize ilun hau
|
|
Orduan Bildosolak elkarrizketaren norabidea aldatu eta esaten hasi zen halako ekitaldi kulturalak beti direla interesgarriak. Kultura interesgarri izate horrek nolabaiteko eztabaidatxoa piztu zuen gure artean,
|
nik
galdetu nuelako, orduan, “interesgarriak, zertarako? ”, eta Bildosola espantuka hasi zelako, “zer, hori ere azaldu behar al da, ba, hori ere azaldu behar al da? ” esanez. Sanchez Godinek korrelato objektiboaren begiradak banatu zituen, eta ni mutu geratu nintzen.
|