|
2000
|
|
|
Baina TVE k eman zidan puntua. «Telediario»n eta «Informe Semanal»en On Jose Maria Setien gotzainaren dimisioaz aritzeko ni berarekin agertzen
|
naizen
irudi batzuk aukeratu baitzituen. Gotzain egin zuteneko hogeita bosgarren urteurrenean izan zen.
|
|
|
Hasieran bakardadea eta memoriaren inguruan idaztea zen asmoa. Baina hasiera eta bukaera bakarrik nituen eta hori osatzen joan
|
naizen
neurrian gai berriak sartu dira. Engainuarena batez ere.
|
|
|
Nik disfrutatu egiten dut idazten eta idazten ari
|
naizen
unean ni naiz irakurlea. Ez dut buruan izaten hau halakok edo besteak irakurriko du.
|
|
|
Bertako mendi eta zohikaztegiak entrenamendu ona izan daitezke gure begientzat, apur bat beherago zain dugun lurralde miresgarriaz erabat gozatzeko. Zertaz ari
|
naizen
–Connemaraz, jakina.
|
|
|
Hagitz polita dela adierazi diot, baina aparta, aparta... Nire jatorriaz galdetu dit segidan, eta arrapostuaren ondorioz, politikara lerratu ene baimenaz, independentziaren aldekoa ote
|
naizen
galdez. Bere herrian 1776an gertatuari egoki ote zeritzon galdeginez erantzun diot.
|
|
|
Nik agian bertsolariaren kontzepzio berezia dut, baina bertsolari sentitzen naiz plazara igotzen naizenean eta kantatzen ari
|
naizen
unean. Handik jaisten naizenean, ni neu sentitzen naiz, eta orduan ez naiz bertsolari sentitzen, futboleko partida jokatzen dudanean futbolaria naizen bezala.
|
|
|
Departamenduko eta Erregioko kon tseilari
|
naizen
aldetik ez naiz euskararen aldeko ekintzetatik urrun; euskal kulturaren garapenaren aldekoa naiz. Garapen Kontseiluaren barnean Garapen Eskemaren alde lan franko egin dut.
|
|
|
Politikoki asmo txarrez burutzen diren ekin tzak dira eta gazte manipulatuek eginak maleruski. Irakasle
|
naizen
aldetik ez dut hori jasaten ahal.
|
|
|
" Horrelaxe imaginatzen dut (nire burua, Rufino Arrolaren modura, 86 urterekin eta plazaz plaza). Ez dakit adin horretara iritsiko
|
naizen
, baina uste dut beti ibiliko naizela trikitixaren inguruan""
|
|
|
Horretarako euskal musikaren ezaugarriak zein diren definitu litzateke. Nik egiten dudan musika euskalduna da ni Bilbokoa
|
naizen
neurrian, baina ez beste arrazoi batengatik. Normalki tranpa bat egiten da leku guztietan:
|
|
|
90eko hamarkadan bi eleberri argitaratu ditu Karlos Gorrindok: Ni
|
naizen
hori (1992) eta Amaren begietan (1995). Bi eleberri hauetan oso gai ezberdinak jorratzen dituen arren, badira bietan errepikatzen diren hainbat ezaugarri:
|
|
|
Izan ere, bere lehen eleberrian giroak eta inguruak bideratuko dituzte pertsonaien sentimendu eta bilakaerak; oraingo honetan, ordea, gertaera jakin batek sortaraziko du bereziki amaren oinazea. Gainera, Ni
|
naizen
hori eleberrian pertsonaien garapena zehazki irudikatzen du, bilakaera nabarmena izanik. Bigarren eleberri honetan, ostera, sentimenduak adierazi arren, ez dugu aldaketarik antzematen amaren izakeran.
|
|
|
Geroztik, ugariak izan dira Bilbo hiriaren gauak hizpidetzat hartu dituzten idazleak: hala nola, goraxeago aipatuko dugun Gorrindoren Ni
|
naizen
hori eta ondoren aipatuko dugun Iturriagaren Berandu da gelditzeko. Hauetan guztietan Las Corteseko giroari erreferentzia egiten zaio.
|
|
|
Argitalpenak: 1992 Ni
|
naizen
hori, narrazioa, Txalaparta.
|
|
|
Zer? Ezagutzen ditudan hitzei erreparatzen diet, ea horrela gaiaren nondik norakoaz jabetzen
|
naizen
. 9 Zerbait irakurtzen duzunean, zer egiten duzu ezagutzen ez duzun hitzen bat topatzen duzunean?
|
|
|
Euskal Herriko gorputzaren zelula sentitzen
|
naizen
ni ere horretan nabil besteekinbatera, hasierako Nature ko aipamenean agertzen ziren, transposons, horiek(, tramposos?
|
|
|
urtaro estetikoa bera?, erabakiaren kezkakdominatzen du nobelan (hautua, txiripa, etab.). Aukeramenean datza gizonaren izana.Baina paradoxa bat dago: ni
|
naizen
libertateak eskatzen du, neuk aukeratzea. Bainaaukera egiteak, lasaitasuna ematen badu, askatasuna gutxitzen du.
|
|
|
Eta hil izanbanintz, ezertan ere etzen nere hutsunea nabaituko; ez bainaiz ni inor, ustekabehutsaren seme baizik(...). Eta nik, ustekabez
|
naizen
honek, ezin aukeratzeak, zer duharritzekorik? (...) Aukeratu...
|
|
|
Zeu bakarrikzaren indibiduoa, ez historiaren edo gizar tearen produktu, halabeharrezkoa?, ekoizpen mekanikoa, hots, beste edozeinen berdina, adibidez, momentu historikobaten edo klase sozial baten barruan(. XX. mendeko emakumea?,, industriako langilebat?, talde horretan beste edozein bezalakoxea, azken finean)?. Neure erabakiarenfruitua da, unibertso osoan eta eternitate guztian neu bakarrik naizen eta beti neubakarrik izango
|
naizen
honen banakotasuna, diferentzia. Nire nor, ez bakarrik zer, izatea.
|
|
|
Horrek egiten nau neu. Espezie guztian holakoxea ni (bakarrik)
|
naizen
hau. Horrek egiten zaitu zu guztiengandik diferentea.
|
|
|
Zeu bakarrikzaren indibiduoa, ez historiaren edo gizar tearen produktu, halabeharrezkoa?, ekoizpen mekanikoa, hots, beste edozeinen berdina, adibidez, momentu historikobaten edo klase sozial baten barruan(. XX. mendeko emakumea?,, industriako langilebat?, talde horretan beste edozein bezalakoxea, azken finean)?. Neure erabakiarenfruitua da, unibertso osoan eta eternitate guztian neu bakarrik
|
naizen
eta beti neubakarrik izango naizen honen banakotasuna, diferentzia. Nire nor, ez bakarrik zer, izatea.
|
|
|
Badakit neu naizela aldatuta itzuliko dena, baina berdin dio noren erruz aldatu diren gauzak: Txemak egunero galdetuko dit noiz joango
|
naizen
pisura bizitzera, eta ondo dakit bere intentziorik onenarekin egiten duela. Bederatzi urte daramatzagu, eta urte hauetan intentzio onak baino ez dizkit eskaini.
|
|
|
Barkatuko didazu, nire Bitakora laguna, Ralphekin bizitzen ari
|
naizen
une honetaz hain gauza gutxi kontatzea. Beharbada uste zenuen txorta jotze guztien txosten zehatza emango nizula, edo berarekiko sentitzen dudana kontatuko nuela.
|
|
|
Bila esan dut, baina esan nezakeen baita ere esperoan, berreskuratu nahian, gogoratzen, hautatzen... Badakizue zertaz ari
|
naizen
. Edozelan ere, izango du garai honek, aurrekoak bezala, azalpen psikologikorik.
|
|
|
Baina ez dezagun haria gal. Lehenbiziko garai horri buruz hitz egin nahi nizueke orain. Beno, ez dakit zertarako ari
|
naizen
hain publiko zabalari zuzentzen, jakinda liburu bakoitzaren aurrean pertsona bakarra baino ez dagoela. Beraz, irakurle laguna, lehenengo garaian oinarrituko naiz istoriotxo hau kontatzeko.
|
|
|
Baina beti gertatzen zait ideiak trumilka etortzen zaizkidala, eta hara non hasi
|
naizen
hodeien inguruan berbetan, beste hamaika mila konturen bueltan hasi aurretik. Ikaragarria da enroilatzeko modu hau.
|
|
|
aitortu didanez, behin gertatu zitzaion kamioi bateko kabinan sartu eta ezin eutsi izan ziola bere eskuinean gidari zihoan gaztearen morboari. Berak azaldu didan naturaltasun guztiarekin saiatu naiz, Bitakora, zure orrietan idazten, nahiz eta hasieran harritu egin
|
naizen
, munduko gauzarik normalenak balira bezala kontatu baitizkit kabina barruan gertatutakoak. Gidariaren tirantedun kamixeta goitik behera bustitzen zuen izerdiak izan zuen errua, Rocíok onartu duenez.
|
|
|
Nondik ibili
|
naizen
, leku politak ikusi ditudan... betiko galderak egin zizkidan. Eta nik egia erantzun nion:
|
|
|
Laguntza nahi dudan galdetzen dit, eta nik ezin dut gehiago, baietz esaten diot eta ohera eramaten nau segituan. Korritzen denean hobeto sentitzen
|
naizen
galdetzen dit, eta hurrengo arratsaldean berdin, eta hurrengoan eta noiz ez. Ezin dut gehiago.
|
|
|
Tererekin egin dut topo kalean. Jabirekin gero eta zoriontsuagoa dela bota dit bat batean, eta nik ere Txema ondo zaintzeko, etorkizun luzea dugula aurretik eta, nire barruko zurrunbiloaren erruz, entzutera iritsi ez
|
naizen
gauza gehiago.
|
|
|
dudak. Txemari ez ote zaion zauria orbainduko, edo niri ez ote zaidan itxiko, edo Txemak ez duen ahaztu nahi, edota neu
|
naizen
ahazteko gogorik ez duena.
|
|
|
Ez dakit, pixka bat artifiziala iruditu zait, turista estatubatuarren neurrira eginikoa. Eta badakit hori ez dela bilatzen ari
|
naizen
Irlanda esmeralda, nire gidaren azaleko paisaia ez dudala inguru horretan aurkituko. Hala ere, inguru hau zerbait desberdina da, itsasoa usaindu daiteke eta nonahi daude zohikatza ateratzeko zuloak.
|
|
|
Zukua aterako diot Irlandako egonaldi honi, azken tanta ere zurrupatuko dut, eta ez diot iraganari so egingo Euskal Herrira itzuli arte. Eta orduan Rocíorekin gogoratuko naiz, eta nire askatasuna aurreiritzirik gabe gauzatzen ari
|
naizen
bidaia honekin. Gauza bat argi dago:
|
|
|
Eta horregatik burua altxatu eta gora egin dut begiekin, eta oraindik beste hamar maila edo ikusi ditut nire pausoaren zain, eta abioiko atea zabalik. Eta hau ere, idazten ari
|
naizen
hau ere, kursia iruditzen zait; baina hori orain, ze eskailera erdian aurkitu naizenean ez zait hala iruditu. Kontua da, eta horretara noa, nire aurreko maila bakoitza etorkizun eta errealitate altuago batera eramango ninduen bidea begitandu zaidala:
|
|
|
Ardiren bat, lurretik atera berria izan daitekeen zohikatza; eta topikoegia ematen badu ere, zelai berdeak, berunezko zeruak. Londresko eztandatik hona amesten ari
|
naizen
berde esmeralda. Paradisu txiki bat.
|
|
|
—Ez nago, oro har, pentsatzeko moduaz eta moldeaz denaz bezainbatean, Axularrekin akort, eta gero eta gutiago nago, baina, filologoa
|
naizen
aldetik, erran dezaket ezen bere Gero hau euskararen monumentua dela, deusezetik edo kasik deusezetik eraikia: mirakulu bat, Joanes...
|
|
|
Ez, ez naiz Jesu Kristoren iduria lohitzen ari, nahiz eta dogma katolikotik gero eta urrunago sentitzen
|
naizen
eta gero eta sozzinitarragoa eta nestoriarragoa naizen, nolabait erraiteagatik, zeren maite baitut nik ere Jesu Kristo, eta sinesten dut ezen gizon hura, Jainkoak ukiturik, Jainko egiten zela, ez beti, baina bai batzuetan, hala nola iltzez josi ondoren hitz haiek erran zituenean: " Aita, barka iezaiezu, ez baitakite zer ari diren"...
|
|
|
Ez, ez naiz Jesu Kristoren iduria lohitzen ari, nahiz eta dogma katolikotik gero eta urrunago sentitzen naizen eta gero eta sozzinitarragoa eta nestoriarragoa
|
naizen
, nolabait erraiteagatik, zeren maite baitut nik ere Jesu Kristo, eta sinesten dut ezen gizon hura, Jainkoak ukiturik, Jainko egiten zela, ez beti, baina bai batzuetan, hala nola iltzez josi ondoren hitz haiek erran zituenean: " Aita, barka iezaiezu, ez baitakite zer ari diren"...
|
|
|
Ordea, izenetarik eta hotsetarik haratago biziko bagina, izenik ez duen Hura edirenen genuke, izenik ez duelako berez dena eta izen guztiak bere baitan biltzen dituena, eta edirenen genuke, halaber, agian, geure zinezko izana... Horregatik, hartaraz gero, noiz eta neure buruari galdetzen baitiot zer
|
naizen
, katoliko edo protestant, ihardespen bera emaiten diot: bietarik ere zerbait naizelarik, ez naiz ez bata eta ez bertzea.
|
|
|
—Hik badakik zergatik
|
naizen
protestant: alde batetik, zeren ez naizen antropofagoa; eta, bertzetik, zeren protestantismoaren etxean katolizismoarenean baino libreago sentitzen naizen.
|
|
|
—Hik badakik zergatik naizen protestant: alde batetik, zeren ez
|
naizen
antropofagoa; eta, bertzetik, zeren protestantismoaren etxean katolizismoarenean baino libreago sentitzen naizen. Eta libertate hori duk protestantismotik gehien interesatzen zaidana:
|
|
|
—Hik badakik zergatik naizen protestant: alde batetik, zeren ez naizen antropofagoa; eta, bertzetik, zeren protestantismoaren etxean katolizismoarenean baino libreago sentitzen
|
naizen
. Eta libertate hori duk protestantismotik gehien interesatzen zaidana:
|
|
|
—Zertan ari
|
naizen
.... Orain ere erdibidearen bila nabilek, mutila!
|
|
|
Halarik ere, erran behar dizut ezen jakintsutik guti zuela don Frantziskok, bihotz oneko gizona zen arren. Baina ez dakit jadaneko ongi ari
|
naizen
, zeren eta hitz ustez sagaratu eta ukiezin baten aitzinean baikaude, jaun André: jakintsu.
|
|
|
—eta, aurpegia koadrotik urruntzen zuela eta behako luze batean ikusten ari zenaz laketzen zela, erran zuen—: Ba al dakik konbentzitzen hasia nagoela ezen, egiten ari
|
naizen
pinturaz denaz bezainbatean ere, ez nabilela bide zuzenetik urrun, bizitza osoan bertzela uste izan badut ere.... Zeren ene pintura hau, arau horien aldekoa den neurrian, bizitzaren aldekoa baita eta erotasunaren kontrakoa... eta zeren artea, enetzat, bizitzaren alde egoitea baita, azken finean.
|
|
|
—eta segitu zuen honat ekarriko ez ditudan bertze mila titulurekin, eta hartu zuen gero, nekeak hartaraturik, jakina, atseden; eta, erabiltzen zuelarik atseden hura mihia kanporat ateratzeko eta ezpain lehorren hezatzeko, eni beha paraturik, eratxiki zuen—: Aitor dizut ezen arestian ustekabean harrapatu gaituzula, zeren, alde batetik, nola Avilakoa
|
naizen
, debozione berezia baitiot gure santari, eta zeren, bertzetik, zure aitaren sendatze mirakulutsuak neure nagusiaren alaba eriaganat eraman bainau... Eta neure begien aitzinean hilotz bat nuen, zeina baitzen jaun Lorenzo Cortés zeritzan zaldunarena, eta nik, halarik ere, ezin kendu nuen burutik bertze iduri hura, aipatu berri dizudan nagusiaren alabarena, zeinak urtebete baitarama ohean eri...
|
|
|
—Hala, bada, misione hartan erdietsi nian lehen hari muturra, eta hari hartarik tiraka laxatu nian lehen korapiloa... Eta, geroztik, hala ibili nauk, hari batek bertze hari baterat ninderamala eta korapilo batek bertze baterat, harik eta korapilo guztien laxatzea erdietsi dudan arte... ez trabailu eta izerdi gutirekin, zeren zazpi aldiz gutienez amore emaitekotan izan bainaiz, baina, gibelat egiteko puntuan eta tenorean izan
|
naizen
bakoitzean, beti ediren diat aztarna berriren bat, bidean aitzina egiteko kemena eman didana —eta, barrendik hats hartzen zuela, gainearatu zuen—: Eta, hala, azken hariak don Venanciorenganat eraman nindian eta hari esker laxatu ahal izan nian azken korapiloa eta etorri ahal izan nauk honaino...
|
|
|
" Jaun Joanes —erran zidan, handik egun guti batzuetarat, don Venancioren plantazionetik paseoan gindoazela, biok bakarrik—, gure artekoa erabaki baino lehen, neure berri eman nahi nizuke eta
|
naizen
bezalakoa agertu, zeren ez baitago egiazko zuhaitzik, erro egiazkorik ez duenik, eta nik sendo nahi nuke amorioaren zuhaitza... eta, hala, adarretarik ibili gabe, jakizu ezen enegan dakusazun bakea tenpestaren ondoko bakea dela, zeren eta halaxe ibili bainintzen denbora batean tenpestaz tenpesta. Eta ene lehen tenpesta ene lehen amorioa izan zen, eta amorio hura koadro bateko gazte segail bat izan zen.
|
|
|
—Zalantza bat daukat, Joanes, zeren ez baitakit bertze bizitzan lehen senarraren edo bigarrenaren etxean piztuko
|
naizen
, zeren hura maite izan bainuen, baina baita zu ere, hura bezainbat... Halarik ere, zure zalantza handiagoa izanen da, agian, zeren bertze mila emazteki ezagutu zenituen ni ezagutu aitzin... eta oraino ezagutuko duzu bertze norbait, beharbada...
|
|
|
—Denbora guti daramat zurekin, Joanes, eta oraino ez zaitut behar bezala ezagutzen. Halarik ere, zure prezeptorea
|
naizen
neurrian, irakasle ez ezik zure lagun ere izan nahi nuke, zeren eta ni filosofoa eta teologoa bainaiz, eta zu, berriz, apez jaun don Frantziskok ongi erraiten duen bezala, etxe honetako filosofo tipia, eta, halatan, biok gara filosofo eta biok izan gaitezke lagun handiak. Baina, hasteko, zerbait argitu nahi nuke zurekin.
|
|
|
Zenbat hitz eta zenbat erran komun ikasi nituen gipuzkoarrarekin eta bizkaitarrarekin!, zeinetarik batzuk liburu honetan ateratzerat entseiatu
|
naizen
, zeren, hizkuntzaz eta lengoaiaz denaz bezainbatean, euskaraz mintzatzen baikinen gehienetan, nor bere moldean, eta gaztelaniaz guti batzuetan.
|
|
|
Nik ez dakit zinez zer
|
naizen
, nor naizen:
|
|
|
Nik ez dakit zinez zer naizen, nor
|
naizen
:
|
|
|
|
naizen
hautsa nahi nuke goiti jaso:
|
|
|
Eta, ondorez, usteak eta aburuak aurkituko dituzu —liburuan barrena azalduz joan daitezkeen pertsonei eta gauzei buruzkoak, baina baita ideiei buruzkoak ere, nahiz eta, puntu honetaz denaz bezainbatean, goganbehar
|
naizen
aspaldiko egiak asmatzen ibili ez ote natzaizun usu—, ene memoriatik eta ene kontzientziatik mamituak eta hautemanak, zuk hainbat gutunetan adierazia abiapuntutzat harturik, baina egizu kontu ezen uste eta aburu horiek ez dutela ene konfesionearen etorkiko intentzionea hondatzen ez zapuzten, zeren, bertzeez ari garelarik ere, nola geure burutik ari garen, geure buruaz ari baikara aldi berean...
|
|
|
—Martin, batzuetan pentsatzen diat ez nauala aintzakotzat hartzen, baina jakin huke ezen, zientzi gizona
|
naizen
neurrian, parabolaren sekeretu guztien berri dakidala eta, ondorez, kanoi tiroarena, zeren eta, dakian bezala, arkabuzez, fusilez edo kanoiez jaurtiki balaren edo, berdinzki, eskuz egotzi harriaren trajektoria parabola bat duk. Eta, bide batez, neure ikerketak egin zitzakeat eta egiten ari naizen liburuan txerta...
|
|
|
—Martin, batzuetan pentsatzen diat ez nauala aintzakotzat hartzen, baina jakin huke ezen, zientzi gizona naizen neurrian, parabolaren sekeretu guztien berri dakidala eta, ondorez, kanoi tiroarena, zeren eta, dakian bezala, arkabuzez, fusilez edo kanoiez jaurtiki balaren edo, berdinzki, eskuz egotzi harriaren trajektoria parabola bat duk. Eta, bide batez, neure ikerketak egin zitzakeat eta egiten ari
|
naizen
liburuan txerta... Zeren eta hik ez baituk kanoia etxe aitzinean nahi izanen, jakin gabe hura nola erabil, alferrik herdoiltzen...
|
|
|
Izan ere, nor naiz ni aitaren gaitzesteko emaztekiak atsegin izan zituelako? Zeren ni ere ez bainaiz gutiago izan neure bizitzaren mementu batzuetan, nahiz eta ez
|
naizen
nehoiz ibili bertzeen bizitza arautzen, nola ibiltzen baitzen aita jauregian, hipokrisia handiz, eta nahiz eta ni ez naizen bertze emazteki batzuekin ibili haietarik bati loturik egon izan naizenean. Eta nor naiz ni aitaren jujatzeko eta kondenatzeko, bertzalde, bere mundu hartan eta handikien mundu hartan salbuespena ez zenean?
|
|
|
Izan ere, nor naiz ni aitaren gaitzesteko emaztekiak atsegin izan zituelako? Zeren ni ere ez bainaiz gutiago izan neure bizitzaren mementu batzuetan, nahiz eta ez naizen nehoiz ibili bertzeen bizitza arautzen, nola ibiltzen baitzen aita jauregian, hipokrisia handiz, eta nahiz eta ni ez
|
naizen
bertze emazteki batzuekin ibili haietarik bati loturik egon izan naizenean. Eta nor naiz ni aitaren jujatzeko eta kondenatzeko, bertzalde, bere mundu hartan eta handikien mundu hartan salbuespena ez zenean?
|
|
|
—Zergatik errazkeria hori? —erran zion osabak Pedrori, zeina bere studioan pintatzen ari baitzen koadro hura, nahiz eta amak Urbiango elizan esekitzeko asmoa zuen, Urbiaingo patroina santa Klara izanik— Eta ez diat hori erraiten zeren protestant
|
naizen
eta zeren sainduak eta sainduen sinboloak sinesten ez ditudan, baina artearen ikusmoldetik. Izan ere, zin zinez egiten diren koadroek ez ditek makulu lagungarri horien beharrik!
|
|
|
Zeren eta ez baitut sutan erre eta xispildu nahi! Ongi nagok, bertzenaz ere, irabazten ari
|
naizen
famaren epelean, txingarren artean... Izan ere, Italiarat famaren bila abiatu ninduan eta ez nian ediren; hemen, aldiz, bilatu gabe ediren diat, eta ez nagok haren uzteko prest.
|
|
|
Baina bazekiat ezen ezinezkoa dela hi bezalako harri koskor bat konbentzitu nahi izaitea... eta bazekiat, halaber, ezen, muturka ere ha siko ginatekeela, baldin elkarrekin bizitzen segituko bagenu. Horregatik, gaurtik aitzina, kaperako zoko batean lo eginen diat, egunotan egiten ari
|
naizen
freskoaren aitzinean, zeren eta jaun Martin eta andere Grazianarekin mintzatu bainintzen atzo, eta haiek hartarako baimendua eman baitidate, freskoa akabatu bitartean. Eta, gero, neure Ubarneko etxerat joanen nauk, nondik ez bainuen iltki behar Italiatik itzuli nintzenetik, zeren gehiago baita jada gu biok bereizten gaituena elkartzen gaituena baino.
|
|
|
Zeren, zer sentitzen dut nik, eta norat eta noraino zabaltzen da ene mundua, Maddalenek amoriozko koplak kantatzen dizkidanean, eta zer dute haren hitzek, lurrean egonik izarretaraino bainaramate? Eta ez, ez uste ezen burua galdurik dudala eta neure buru galdutik ari natzaiala, zeren baitakit zer ari
|
naizen
erraiten eta nola, eta zeren, buru bihotzek ez baitute, benturaz, elkarren etsai izan behar, erremediorik gabe, nola uste izan baita komunzki... eta zeren, nagoen estatuan nagoela, buruak baitiotso bihotzari: " Izan zaitez ene gogoeten galbahe", eta bihotzak buruari, berdintsu eta orobatsu:
|
|
|
" Liburuz inguratua bizi izan haiz orainokoan, baina, hemendik aitzina, liburuak alde baterat utzi eta heure bizitzaren liburua skribatzen hasi huke, ez letraz, baina heure hatsaz eta heure odol kolpeez... Zeren eta nik ere irakurri baititut liburu batzuk, eta bazekiat zertaz ari
|
naizen
..."
|
|
|
Zeren beldur bainaiz kontatu behar ez ote nizun gau hartako hainbat kontu. Eta baietz iduritzen zait alde batetik, eta ezetz bertzetik... nahiz eta badakidan ezen azkenean guztia aditzerat emanen dizudala, deus ere ezabatu gabe, zeren, anitzetan erran dizudan bezala, zintzo eta onest jokatu nahi bainuke neure buruarekin, eta zure aitzinean
|
naizen
eta izan naizen bezalakoa agertu.
|
|
|
Zeren beldur bainaiz kontatu behar ez ote nizun gau hartako hainbat kontu. Eta baietz iduritzen zait alde batetik, eta ezetz bertzetik... nahiz eta badakidan ezen azkenean guztia aditzerat emanen dizudala, deus ere ezabatu gabe, zeren, anitzetan erran dizudan bezala, zintzo eta onest jokatu nahi bainuke neure buruarekin, eta zure aitzinean naizen eta izan
|
naizen
bezalakoa agertu.
|
|
|
—Lo egitera etorriko zinela erran didazu. Baina ez dakit zertaz harritzen
|
naizen
, ortzegun gauean ere gauza bera erran zenidan eta orduan ere agertu ez.
|
|
|
Minutu erdi baino luzeagoko azalpena eman beharrean egoten
|
naizen
guztietan bezala, nire eskuak atorrako poltsikoa inguratu zuen, sen hutsez. Tabakoa ukitu baino istant bat lehenago eginarazi nion gibelera; geunden geundenean, imintzio hutsak hondamendia ekartzen ahal zuen.
|
|
|
Neronek ere eginen nian neure loaldiñoa, baina haurrekin ezin horretarako patxada hartu. Hik, Edu, ederki dakik zertaz ari
|
naizen
, ezta?
|
|
|
—Hara, Eduardo, gure arteko harremanak beti gozoak izan ez badira ere, adiskide izan haut beti. Orain ere, halakoa
|
naizen
ustetan mintzatu nahi nikek.
|
|
|
Zeren hik, orain, anaiarenera ailegatu eta lantokira deituko baituk, bat bateko gripeak jota hagoela erran, eta ohera sartuko haiz, bestondoa trankil demonio ematzera. Nik, berriz, nahiz eta gau osoan begirik ez bildu, etxeratu bezain fite, txandal eta kamiseta barregarri hauek erantziko ditiat, trajea eta korbata jantzi, eta putzu honetatik nola aterako
|
naizen
pentsatzera abiatuko nauk.
|
|
|
—Ikusi norekin topatu
|
naizen
—haren hatz luzeak nire andrea destatu zuen— Elkar ezagutzen duzue, ezta?
|
|
|
"... Anputazio guztiengatik ere, dantzatzen ahal zinen rock and roll irrati batekin...". Gogoa barreiatzen hasi zait, eta etsitzen, ez ote
|
naizen
sekula, ez ote naizen inoiz...
|
|
|
"... Anputazio guztiengatik ere, dantzatzen ahal zinen rock and roll irrati batekin...". Gogoa barreiatzen hasi zait, eta etsitzen, ez ote naizen sekula, ez ote
|
naizen
inoiz...
|
|
|
Horrez landa, 5.300 karaktere idatzirik nituen aferaren gaineko jakingarri berri guztiekin. Hilerriko joan etorrien kontakizuna erakargarria eginen zitzaion noski irakurleari, baina, kazetari
|
naizen
aldetik, bigarren zati horretaz nengoen harroago. Esklusiba bat argitaratuz lehiakideen lepoa zanpatzeak dakarren plazerraren berri duenak baizik ez dezake jakin zergatik.
|
|
|
—Ni ere ez nindunan ongi egon. Batzuetan ez naun ohartzen zer pairaezina izaten ahal
|
naizen
.
|
|
|
Garratz mintzo zen, bisai ozpin, nagusi batek menpekoari errieta eman behar dioneko baldintza gutienekoak betez. Nik ere horrela egin izan dut noizbait, badakit zertaz ari
|
naizen
. Telefonoz baino doinu apalagoa zuen, hala ere, eta horrek haren segurtasun eza salatzen.
|
|
|
—Zer ergela
|
naizen
! Urtxipia jaunarenera, ezta?
|
|
|
Supituan, arriskuaz jabetzen naiz. Ahalik eta azkarren baina libratuko
|
naizen
jakin gabe, bide ertzean gelditu dut autoa. Zer egin behar dudan ongi jakin gabe, autotik irteten naiz arnasestuka.
|
|
|
nireak. Eta bigarren mailako nire idazlanak aldarrikatzera etorri ez
|
naizen
bezalaxe, orain B. L. liburuzainak irakurri dituenak aldarrikatu nahi nituzke, horietaz bai nagoelako harro, horiek bai direlako sun  tsiezinak, horiek, azala zatika erauziko balidate ere, nire izango direlako betiko, oroimenaren ekipajean lekurik handiena eta goxoena hartzen dutenak. Punto.
|
|
|
Agian esango duzu, irakurle, zertara datorren azken hegaldi hau, eta agian pentsatuko duzu berriz ere bidenabarretan galdu naizela, eta ea zer arraiotara joan
|
naizen
Ubedako muinoetaraino. Eta hori pentsatu baduzu, irakurle, oraingoan esango dizut ez duzula arrazoi pitorik ere, eta ez naizela Ubedako muinoetara ezertara joan ez naizela inoiz joan, joateko gogo handiak ditudan arren, esan didatenez ikuspegi paregabeaz goza baitaiteke bertatik; eta, behin errieta ematen hasita, esango dizut, gainera, bide guztiek ez ezik bidenabar guztiek ere Erromara daramatzatela, eta pertsiarrek esaten duten legez, pazientzia sustrai mikatza duen arbola dela, baina fruitu ezinago goxoak ematen dituena.
|
|
|
Inolaz ere noski. Orain, aldiz, dagoeneko nor
|
naizen
eta zer naizen badakizularik, errazago ulertuko dituzu nire arrazoibideen aztarnak eta ñabardurak eta zantzuak, eta ulermen horrek, pertsiarren jakinduriak ongi erakutsi bezala, fruitu ezinago goxoak dastazeko aukera emango dizu.
|
|
|
Inolaz ere noski. Orain, aldiz, dagoeneko nor naizen eta zer
|
naizen
badakizularik, errazago ulertuko dituzu nire arrazoibideen aztarnak eta ñabardurak eta zantzuak, eta ulermen horrek, pertsiarren jakinduriak ongi erakutsi bezala, fruitu ezinago goxoak dastazeko aukera emango dizu.
|
|
|
Sarritan gertatu zait harrezkero. Baztertuta sentitu
|
naizen
bakoitzean. Gertatzen da, pertsona bat, edo gustura irakurri zenuen libururen bat, edo inor gutxik ezagutzen duen zelai ederren bat maitatzea; baina azkenean ez zara gauza horiekin ere asetzen, eta brrummmm etengabean itotzen zaizu bihotza.
|
|
|
Liburua idatzi nuenean ihesi nenbilen erlijioa  ren itzal luzetik. Gaur ez dakit itzalik gabea izatera heldu
|
naizen
, baina badakit ez nukeela nire haurtzaroa kontatuko orain ia hogeita hamar urte kontatu nuen moduan. Nola egingo nukeen orain?
|
|
|
Goizean Rubenekin ibili naiz, eta Tomekin; arratsaldean, Karmelo ere hurbildu zait, eta Tom; afalondoan, azkenik, Ruben, Karmelo eta Tom izan ditut lagun. Badirudi ez diotela bidezkoa irizten neska bat bakarrik ibiltzen uzteari; badirudi Adela eta Estherren turismo sexuala ez dela oso arrakastatsu gerta  tzen ari...; badirudi, goizaldean Tomekin izan dudan ezustearen ondotik, adeitsu baino adei  tsuago agertu nahi zuela nirekin (txizestu izan
|
naizen
batean, komunera joan, eta, neskenean sartzearekin batera, Tom topatu dut, ispilu aurrean, ezkutatzen saiatu, baina nik istant batez argi ikusi dudan biboteorde bat proba  tzen;" Barkatu, txatxita, komunez tronpatu naiz", besterik ez zaio atera).
|
|
|
Guztiarekin, Dabidek egiaz tiro egin zidanetik anestesiatua bezalaxe egon naiz, lozorroan Loti Ederraren antzera, eta ez dakit norbaitek musu bat emanez guztiz esnatuko ote
|
naizen
... Baina, azken finean, hori pentsa  tze hutsa aski zait dagoeneko gogoa etorkizunean ere badudalako, eta horixe, eta etengabe errebobinatzen ez ibiltzea, delako Teresak behin eta berriro aholkatzen zidana.
|
|
|
Baina bestera, Rubenek ere kezkatzen nau: harengan topatu ditut behar beharrezkoak nituen laztanak, besarkadak, musuak, hitz eztiak, eta, egia esatera, ez dakit ez ote
|
naizen
urrunegi joan, Rubenen bidean ez ote naizen behaztoparri gertatu. " Nire lagunak pozak txoratzen jarriko lirateke Bakarnerekin ez, eta benetako neska batekin harremanak izan ditudala esango banie", adierazi izan dit trufaz azken egunotan, baina ez Ruben ez ni ez gara ausartzen etorkizunaz hitz egitera.
|
|
|
Baina bestera, Rubenek ere kezkatzen nau: harengan topatu ditut behar beharrezkoak nituen laztanak, besarkadak, musuak, hitz eztiak, eta, egia esatera, ez dakit ez ote naizen urrunegi joan, Rubenen bidean ez ote
|
naizen
behaztoparri gertatu. " Nire lagunak pozak txoratzen jarriko lirateke Bakarnerekin ez, eta benetako neska batekin harremanak izan ditudala esango banie", adierazi izan dit trufaz azken egunotan, baina ez Ruben ez ni ez gara ausartzen etorkizunaz hitz egitera.
|
|
|
" Ez dakit apaiztuko
|
naizen
, Rakel. Beharbada urte sabatikoa hartu behar nuke", galdegin dit goizean zeharka, baina ni isilean geratu naiz sekuoia tantai bat besarkatu ezinik.
|
|
|
Uste dut, azkenean, halabeharrez ohituko naizela erantzungailu malapartatu horrekin berba egiten. Baina ez dakit Rakel segitzera noizbait ohituko ote
|
naizen
. Goizeko beharra erraza egin zait.
|
|
|
Eta horrekin batera originala iruditu zitzaidan operazalea izatea (Miren eta Koldo lagunik intelektualenak izanik ere, ez ziren sekula joaten), eta gustatu egin zitzaidan haren frantses doinua, eta solasaldian nik ulertzen ez nituen hitzak tarteka  tzea. Gustatu egin zitzaidan nitaz ezertxo ere ez galdegitea (ezkondua
|
naizen
, zein lan mota dudan edo orain arteko bidaiak nora egin ditudan jakiteko Adela edo Esther bezalakorik ez dago) eta, aldiz, haren gaiak zeintzuk ziren ikustea. Pubetik irten ginenean, esate baterako, gaugiro ederra egiten zuen eta, laranja atal bat ematen zuen ilgora ikusirik, honela mintzatu zitzaidan:
|
|
|
Egia da arropa zikinerako gustura hartuko nukeela garbigailu bat; baina egia da, halaber, garbigailua orain neure gorputzean nabaritzen dudala: bularrak beren onera etortzen hasiak zaizkit eta komunera joaten
|
naizen
guztietan arindua eta garbitua sentitzen naiz, hilabetean zehar pilatu zaidan zikinkeria hustu, edo hilekoaren etorrerarekin kontu bat kitatu, eta beste bat zabalduko banu bezala. Bestalde, bidaia osoan, eta batez ere kanpinetan, ez dut horretaz kezkatu beharrik izango, bai, eta bake bat.
|
|
|
Bruselan erosi nuen aldizkariko artikuluak bezala, epaiketak ere aldi berean erakarri eta uxatu egiten nau. Gainera, ez dakit zergatik hasi
|
naizen
horren bilakaera jasotzen hain intimoa zaidan egunerokoan, eta hala ere hor jardun dut, idatzi eta idatzi, agian niretzako sendabidea topatuko nuelakoan.
|
|
|
Esate baterako: hik hire pinturarekin gizakia ren bakardadeak sortzen duen zirrara azpimarratzen duk behin eta berriro, tristura islatzen duk kolore ilun horiek erabiliz, bel du rra sortzen didak espazio geometriko huts eta ikaragarri ho riek oihalean jartzen dituanean, niri, kristaua eta katolikoa
|
naizen
honi, Jainkoak sortuak garela sinesten dudan honi, mundua ren edertasuna edozertan nabari nukeen honi, gizakia bakarrik ez dagoela badakidan honi, gure transzenden tziaz jabetzen naizen honi... Hirea ez zetorrek nirea rekin bat, hi nirea desegiten saiatzen ari haiz hire lan horien bitart ez... Hi rea ez duk, beraz, artea; hi ez haiz artista, hire ustezko arte lan horiek ez zidatek niri ezertarako balio...
|
|
|
Esate baterako: ...pimarratzen duk behin eta berriro, tristura islatzen duk kolore ilun horiek erabiliz, bel du rra sortzen didak espazio geometriko huts eta ikaragarri ho riek oihalean jartzen dituanean, niri, kristaua eta katolikoa naizen honi, Jainkoak sortuak garela sinesten dudan honi, mundua ren edertasuna edozertan nabari nukeen honi, gizakia bakarrik ez dagoela badakidan honi, gure transzenden tziaz jabetzen
|
naizen
honi... Hirea ez zetorrek nirea rekin bat, hi nirea desegiten saiatzen ari haiz hire lan horien bitart ez... Hi rea ez duk, beraz, artea; hi ez haiz artista, hire ustezko arte lan horiek ez zidatek niri ezertarako balio...
|
|
|
Edo beste adibide bat: idazten ari
|
naizen
liburu baterako erabili nahi nituen sarrera gisa Bob Dylanen kanta baten letrak. Zehaztasunez buruz gogoratzen ez nituenez, nire bilaketa prozesuak pausu ezberdinak eman behar zituen, orokorretik zehatzera:
|
|
|
Bizi edo egon izan
|
naizen
inguruak arakatzea gustatu zait beti. Banuen autoa, gasolina zegoen ia.
|
|
|
egin dit norbaitek atetik, janari erretilua pasatzeko ateak daukan leihatilatxotik. Eskutitza idazten ari
|
naizen
lekutik antzeman dut Antxon, txapela buruan. Ez diot aurpegi osoa ikusten, baina txapelagatik ezagutu dut bera dela, eta begiratzeko moduagatik seguru asko.
|
|
|
|
naizen
bezalakoa,
|