|
2000
|
|
|
—Eta horrek, beraz, biok Kubarat joan behar duzuela erran nahi du, La Habanan hartu ahal izaiteko Espainiarat eramanen zaituzten galeoi flota arauzkoa... Cumanátik La Habanarako itsasaldiaz, berriz, nerau ardura
|
naiteke
, jakin dezazuen zein untzitan itsasoratu behar duzuen eta noiz, zeren ezagutzen baitut Cumanáko portuko marinelengan eta gainerako itsas jendeengan eraginik duen gizonik...
|
|
|
—Zer bertzerik iguriki dezaket bizitzatik, bizitzaren iturria agorturik badakusat? Eta nola egon
|
naiteke
ni deus emaiteko gaietan, baldin bizitzak deus eman ez badiezadake jada...?
|
|
|
Ezagun ditugu munduan ipuinak eta historiak asmatzen dituzten skribatzaile sonatuak, nola Boccaccio edo Cervantes, baina ez al zaizu iduritzen, jaun André, ezen nekez ediren daitekeela Berceokoaren don Bildur hura baino asmatzaile joriagorik eta emankorragorik? Honetan eta hartan eta bertze mila gauzatan egon
|
naiteke
dudos, baina horretan ez dut dudarik. Eta uste dut ezen hala izan zela atzo, eta hala izanen dela bihar.
|
|
|
Kidetasun berezi baten fruituaz ez
|
naiteke
mintza. Jatorriz, gogoz eta xedez nor bere ukuilukoak izan ginen beti.
|
|
|
ni jende zibilizatua naiz. Alabaina, jende zibilizatua izanik ere, seigarren edo zazpigarren ginebrakadatik aurrera kapar, lekedazu eta gogaikarri ere gerta
|
naiteke
, eme urrina inguruan usmatuz gero. Dr.
|
|
2001
|
|
|
Beraiek dira gizon" zaharrak" eta ni gizon berria. Beraien obraz erraz trufa
|
naiteke
; nire obra propioaz trufatzen naizen bezala.
|
|
|
Eta arazo inozoa dirudi pentsatu aurretik, baina hamar orduko hotzaldia izan daiteke kasurik larrienetan. Eta literatura unibertsaleko esaldirik brillanteenak irakurtzen ibil
|
naiteke
agian eta ez ditut behar bezala estimatzen, oinak hotz ditudalako.
|
|
|
Biharamumean berak esan zion amaginarrebari zer egin zuen eta pozik zegoela: " Orain azkenean hilabete barru neure gurasoengana joan
|
naiteke
eta".
|
|
|
Eta zain geratuko zara, Ushuaian gera
|
naiteke
esan duenean Ednak zer esan duen jakiteko, Banoa esan duen edo, bestela, Zurekin geratuko naiz esan duen. Komunikazio problemak dituzu, benetan, Zertarako esan duzunean nabarmendu denez.
|
|
|
Atetik ohera, aulkitik leihora, eguneroko unibertsoak emandako neurri zehatzen barruan bizi naiz eta, bat ala beste, objektuen objektibitatea ametitu eta natura hilen gogoezera egokituko naiz ala, ostera, saia
|
naiteke
zerbait lekuz aldatzen, piztuz amodioak, katastrofeak eta eklipseak, eta gauzen insurrekzioa eraginez...
|
|
|
Hurrengoa neu naiz eta komentariorik gabe pasa
|
naiteke
.
|
|
2002
|
|
|
–Barkatu –esan zion Alaznek– Gera
|
naiteke
... horrela pixka batean?
|
|
|
–Sar
|
naiteke
–
|
|
|
–Orain bai, lasai hil
|
naiteke
...
|
|
2003
|
|
|
–Pentsatu dut horretan ere –jarraitu omen zuen gizonak, eta barre haize bat marraztu omen zitzaion aurpegian–, baina gustatzen zaizkidanak erabiliak daude: Goethe, esate baterako, edo Shakespeare edo Musil bera, Svevo ere gustatzen zait, edo besterik ezean Bernardo Atxagarekin konforma
|
naiteke
, baina ez dago zer eginik, goitizen horiek guztiek beren jabeak dituzte.
|
|
|
–Eser
|
naiteke
zure ondoan?
|
|
|
–Eser al
|
naiteke
zurekin?
|
|
|
–Sar
|
naiteke
–
|
|
|
Beno, Kattin, egongo gara. Zoriontsu naiz zure itzulerarengatik, baina gutun hau irekitzean erotu
|
naiteke
. Kontatuko dizut.
|
|
2004
|
|
|
Hasieran berak zioena sinesten nuen, kezkatuta bizi nintzen haren bizitza arriskuan zegoelakoan. Baina orain lasai egon
|
naiteke
, badakit arriskuan palestinarrak daudena.
|
|
|
Hizkuntzen arteko gatazka honetan ez baitu hainbatek eta hainbatek demokraziaren zantzurik hautematen. Euskararik gabe ez ote
|
naiteke
bada euskaldun elebiduna bezain demokrata izan. Zertarako behar dut nik euskararen nahaste borraste horietan sartu, elebitasunaren eskakizunak maila etikoarekin eta politikoarekin zerikusirik ez baldin badu?
|
|
|
Jenio galtze ori zeatz askotan nabaitzen da. Mendiburu’k, esate baterako, ez dizue beñere" sartu
|
naiteke
" esango, eta orrelakoak," sar naiteke" baizik. Gaur, ordea, sarri entzuten da" sartu naiteke".
|
|
|
Jenio galtze ori zeatz askotan nabaitzen da. Mendiburu’k, esate baterako, ez dizue beñere" sartu naiteke" esango, eta orrelakoak," sar
|
naiteke
" baizik. Gaur, ordea, sarri entzuten da" sartu naiteke".
|
|
|
Mendiburu’k, esate baterako, ez dizue beñere" sartu naiteke" esango, eta orrelakoak," sar naiteke" baizik. Gaur, ordea, sarri entzuten da" sartu
|
naiteke
". Nere ustez, euskeraren berakak ondatu digu esaera zaarra ta jatorra.
|
|
|
–Eseri al
|
naiteke
ala bokadilloarekin berbetan jarraitu behar duzu?
|
|
2005
|
|
|
–Ni sozialista naiz, badakizu, eta komunista ere izan
|
naiteke
, hala behar izanez gero. Baina etxekoandreak, hitzak ongi dioen bezala, etxeko andrea behar du, eta kito!
|
|
|
Zelatatzen gaituen birusa, gainera. Eta nik gorroto diet zelatariei, beraz Linux en bidez zelatarien zelataria izan
|
naiteke
. Ez naiz sartuko arazo filosofikoetan, zelataria izateagatik neure buruari gorroto ote diodan, alegia.
|
|
|
–Eseri
|
naiteke
––galdetu zuen irribarretsu; ordura arte makurtuta egon zen, terrazaren kantoian; inork ez zion ezer esan eta zumitzezko aulki ilunean eserita gelditu zen, eskuak belaunetan– Zer gehiago jakin nahi duzue?
|
|
|
Ni nolazpait kultur gizona izan
|
naiteke
, agian. Gerokoan.
|
|
2006
|
|
|
–Bidea itxita dago baina, orain abiatzen banaiz, igual ailega
|
naiteke
Sopeñara, eta hango medikuak...
|
|
|
Ez nengoen inori loturik, eta ahal dela ez naiz inoiz egongo; ez dakit hiztegi arazo hutsa den, bizitzaz dugun ikuspegi diferentea ala belaunaldien arteko jauzia: kontuak kontu, mutil batekin atera
|
naiteke
edo ez, baina ni ni naiz, kasu batean nahiz bestean; ez naiz inorena eta ez nago inori loturik.
|
|
2007
|
|
|
–Fida al
|
naiteke
zure hitzaz. Itzuliko didazu?
|
|
|
–Jolastu al
|
naiteke
kanikekin? –Landerrek ez ditu kanikak ahazten.
|
|
2008
|
|
|
–Eser
|
naiteke
–
|
|
|
–Orain bai, lasai joan
|
naiteke
hemendik?, esan zion Reginak markesa andereari, baina hura ez zen egia, egia osoa ez bederen, Reginak bai baitzuen errudun uste moduko bat, Nataliarekin izan zuèn tratutik zetorkiona, tratu hura, exorzitatu zutèn garaikoa batik bat, jaun kalonjeak bideratua izan bazen ere.
|
|
|
–Ni nekez izan
|
naiteke
Erromako Elizako eliztar leiala, badakizu; nola, bada, nire familia Mendizabalen desamortizazioarekin egon bazen?! –eten zuen markes jaunak?.
|
|
|
–Orain bai, lasai joan
|
naiteke
hemendik, neure egitekoak egitera?
|
|
|
–Zaude, maiteño, ni neu naiz-eta zuk irrikatzen duzun hodei euritsua, leihotik noiznahi sartuko zaizuna eta euri eztirik eztiena emango dizuna?. Baina, pentsatzen jarrita, hodei ekaiztsu bat ere izan
|
naiteke
, aizu, inguratzen gaituen mundu gaiztoari aurre egin diezaiokeena, uholde bihurtuz, Noeren garaian bezala. Imajinatzen al duzu, izan ere, zer izango litzatekeen baldin eta uholdeak gu biok bakarrik utziko bagintu, auskalo zer uharteren gainean, kolore guztietako loreak eta hegaztiak nonahi?, estutzen gaituen mundu estu horretatik aske?
|
|
|
–Ondo, esan nion nik?. Eta orain, joan al
|
naiteke
–
|
|
|
Mendi gailur trinkoak eta amildegiak maite izaten dituzue. Baina ezin
|
naiteke
ni gutizia horiek kontuan hartzen hasi. Gainera, gizonezko horiek beti izango dute begirada hegoalderantz luzatu eta beren izenez ezagutzen dituzten zerumugako gailurrak kontatzeko aukera.
|
|
|
–Eser
|
naiteke
...?
|
|
|
–Ni nekez izan
|
naiteke
Erromako Elizako eliztar leiala, badakizu; nola, bada, nire familia Mendizabalen desamortizazioarekin egon bazen...! –eten zuen markes jaunak– Baina bere gauza onak ere baditu Elizak, bakoitzari berea, artearen ikuspegitik zer esanik ez:
|
|
|
Eta nik esaten dizut: ‘Zaude, maiteño, ni neu naiz-eta zuk irrikatzen duzun hodei euritsua, leihotik noiznahi sartuko zaizuna eta euri eztirik eztiena emango dizuna’ Baina, pentsatzen jarrita, hodei ekaiztsu bat ere izan
|
naiteke
, aizu, inguratzen gaituen mundu gaiztoari aurre egin diezaiokeena, uholde bihurtuz, Noeren garaian bezala. Imajinatzen al duzu, izan ere, zer izango litzatekeen baldin eta uholdeak gu biok bakarrik utziko bagintu, auskalo zer uharteren gainean –kolore guztietako loreak eta hegaztiak nonahi–, estutzen gaituen mundu estu horretatik aske?
|
|
|
–Orain bai, lasai joan
|
naiteke
hemendik, neure egitekoak egitera...
|
|
|
" Orain bai, lasai joan
|
naiteke
hemendik..." esan zion Reginak markesa andereari, baina hura ez zen egia, egia osoa ez bederen, Reginak bai baitzuen errudun uste moduko bat, Nataliarekin izan zuèn tratutik zetorkiona, tratu hura, exorzitatu zutèn garaikoa batik bat, jaun kalonjeak bideratua izan bazen ere. Nataliak, gainera, ez zion besterik erakutsi, baita Regina agurtzeko mementoan ere, besteek –markes jaunak, markesa andereak eta Natividadek– laudoriozko hitzak zituzten bitartean –hain zeuden Villalbakoak hunkituta, antza, non bazkari bat egin baitzuten Reginaren ohorez, astebete lehenago; ez hori bakarrik, erabaki ere, erabaki baitzuen markesa andereak ia pentsaezina zitekeena, halako moldez, non, paperak bat batean aldatu balira bezala, halaxe mintzatu baitzitzaion etxekoandrea neskameari:
|
|
2009
|
|
|
gisa, baina beti hura mantenduz. Edo bil
|
naiteke
nire erlijio kolkora, neure burua gizartetik askatuz, gizartea askatzen permatu ordez bere kateetatik. Mitoak Naturarekin bakearazten laguntzen digu,, jatorrizko bekatuarekin?
|
|
|
Zahar etxe alu horretan deus aurkitu ezean, nire esklaboa izanen zara datorren hilabete osoan. Eta ohartarazten zaitut, oso nagusi gogorra izan
|
naiteke
.
|
|
|
–Ikusten duzunez, ez dizut kasu apurrik egiten, erran zuen?. Sar
|
naiteke
–
|
|
|
–Ez
|
naiteke
Espainian sar. Gorabehera handiak izanen nituzke bestela.
|
|
|
Nola ailegatu
|
naiteke
urbanizazio horretara, otu zaio bat batean, kotxerik ez duela gogoratuz.
|
|
|
–Pasa
|
naiteke
–
|
|
|
–Hemen geratu
|
naiteke
gaua pasatzera?
|
|
|
–Kaixo, Goio, sar
|
naiteke
–
|
|
|
–Sartu
|
naiteke
––galdetzen du, otzan otzan, beste edonor balitz bezala.
|
|
|
–Jar al
|
naiteke
–
|
|
|
Denda batean, adibidez. Enkarguak egin ditzaket, eta saltzaile moduan ere aritu
|
naiteke
, ofizioan trebatzen naizen bitartean. Aritmetikaren lau erregelak ongi dakizkit.
|
|
|
–Ni ere aldendu
|
naiteke
harengandik, eta horrela?
|
|
|
–Eser al
|
naiteke
–
|
|
|
–Bai, halaxe da, erantzun zion senarrak, serio; baina, emazteari irri pikaro bat luzatzen ziola, gehitu zuen?: Baina, orain gogoratzen naizela, ni zoriontsuagoa izan
|
naiteke
, baldin eta?
|
|
|
Santa Ines eta Santa Luzia, esate baterako, Diokleziano beldurgarriari esker dira santak, eta inork zalantzarik izan ez zezan, Domingok jarraitu zuen?: Ni oker egon
|
naiteke
, baina aita Isidoro ez.
|
|
|
Izan ere, moro fedegabeen aurkako gerra pil pilean dago Marokon, eta auskalo egunen batean hara bidaliko ez nauten, zerutik mana berria bana diezaiedan, pin pan pun. Trukean, baina, domina militarrak ohoratua izan
|
naiteke
egunen batean? –eta, bere ametsari beste bat irekitzen ziola, jarraitu zuen?:
|
|
|
–Sar
|
naiteke
–
|
|
|
Besterik behar duzu? Joan
|
naiteke
–
|
|
|
Erresumari eta koroari on eginen diela uste izanez gero, deusek ez du geldiaraziko. Ni ere hiltzera hel
|
naiteke
, badakizu; amodioa edo gorrotoa tarteko direla soilik. Sekula ez zitzaidan axola izan zerk hartaratuta edo nork erabakita egin zen zuen kanbiamendua.
|
|
|
Zutitu da, badoa norabait, baina supituki gelditu eta egundoko doministikua egin du: . Ostias, maixu, tanpaxa irten zait, joan
|
naiteke
komunera?? –Bai, segi.
|
|
|
–Ni ere aldendu
|
naiteke
harengandik, eta horrela...
|
|
|
Neron, Domiziano, Trajano... – Santa Ines eta Santa Luzia, esate baterako, Diokleziano beldurgarriari esker dira santak –eta inork zalantzarik izan ez zezan, Domingok jarraitu zuen–: Ni oker egon
|
naiteke
, baina aita Isidoro ez.
|
|
|
–Bai, halaxe da –erantzun zion senarrak, serio; baina, emazteari irri pikaro bat luzatzen ziola, gehitu zuen–: Baina, orain gogoratzen naizela, ni zoriontsuagoa izan
|
naiteke
, baldin eta...
|
|
|
–Sar
|
naiteke
–
|
|
|
–Jar al
|
naiteke
–
|
|
|
–Eser al
|
naiteke
–
|
|
|
Izan ere, moro fedegabeen aurkako gerra pil pilean dago Marokon, eta auskalo egunen batean hara bidaliko ez nauten, zerutik mana berria bana diezaiedan, pin pan pun. Trukean, baina, domina militarrak ohoratua izan
|
naiteke
egunen batean... –eta, bere ametsari beste bat irekitzen ziola, jarraitu zuen–:
|
|
|
Denda batean, adibidez. Enkarguak egin ditzaket, eta saltzaile moduan ere aritu
|
naiteke
, ofizioan trebatzen naizen bitartean. Aritmetikaren lau erregelak ongi dakizkit.
|
|
2010
|
|
|
Etsiak jota nengoen, beraz, etorkizun hurbilarekiko eta gerta zekidakeenarekiko ezaxola: halakoetan, baina, ausarta ere izan
|
naiteke
, ohi ez bezala, eta orduan, hatz erakuslea telefonoa zegoèn norabidean ipintzen nuela, gehitu nuen: –Aurrera!?.
|
|
|
Anaiari hain modu gogorrean aurre egiten niòn lehen aldia zen hura, eta, hala ere, ez nintzen beldurtu. Izan ere, mundua gainera erortzera doakidala ohartzen naizenan, beldurtia izan
|
naiteke
eta beldurtia naiz, askotan esan dizut; mundua gainera erortzean, ordea, nik ez dakit zer itxuraldaketa gertatzen den nigan, halako jarrera estoiko bat gailentzen baitzait, adoretsuago egiten nauena: adoretsuago ere ez, beharbada, baina bai axolagabeago; axolagabetasuna, haatik, gehiago da hotzaren esparruko nolakotasuna, beroarena baino:
|
|
|
Izebaren gaixotasunaz luzaz mintza
|
naiteke
, baina egun horietako bat oroitaraziko dizut, hil baino hiru bat egun lehenagokoa, adierazgarria delakoan.
|
|
|
Hutsaren gainean bizi den gizaki bat da mistikoa, hutsaren jabe baizik ez dena, eta kimera baten, benetako errealitatearen?? ...kiko harremana; herritar eta eliztar bazterrekoa ohi da, botere zibil eklesiastikoen dogmak dogmatzat hartzen ez dituena; poeta bat da, zientziaren ekarpenak bere esparrura eraman eta sinbolo edo metafora gisa erabiltzen dituena, adieraziezina adierazteko ahaleginean, astuntasunari graziaren kontzeptua kontrajarriz, adibidez, Arkimedesen printzipioaren interpretazio sui generis batean, ni ere izan
|
naiteke
zientzietakoa: ikusten duzu, Damaso?!?; mistikoa, beraz, gauza guztiak nahasten dituen miserable ezjakin bat da, paradoxek eta kontraesanek ehundutako errealitatea gainditu nahiko lukeena?. Gatazkaren eta kontraesanaren erdian agertzen da Jainkoa?
|
|
|
egon ere, halaxe egoten baitzen hari begira, lerdea zeriola; zer gertatu zitzaion, baina, orduan, amari?; hutsak hartua ote zion garunen arteko ingurabide edo pasabideren bat ordurako, eta bekaitzak handik egin ote zuen, pasabidean barrena, buruan erabat nagusi egin arte?; nekez aurki dezaket beste esplikazio bat, hain izan zen ezordukoa eta hain desgaraikoa haren interbentzioa; eta guztiok mindu gintuen: ni hain minduta nengoen, non zerbait esan behar niola bururatu baitzitzaidan, hartarako abagunea arratsalde hartan bertan aurkitzen nuela, ama egongelako sofan bakarrik ikusi bezain laster; sofaren aurrean mahai txiki bat zegoen, gainean kristalezko ontzi bat zuena, lore sorta batekin, eta amak harixe begiratzen zion;. Eser al
|
naiteke
–galdetu nion; ohartu nintzenean amak ontziari begira jarraitzen zuela, haren ondoan eseri nintzen; gero. Pagoagan izan genuèn porrotak batzen gintuen heinean, lubakiaren alde berean sentitzen nuen ama?, begirune handiz esan nion esatekoa:
|
|
|
Jota nengoen; porrotaren zapore mikatza nuen mihian eta etorkizun arazotsua begien aurrean, hodei beltz bat baino gehiago zerumugan; baina gaizki ari naiz; izan ere, nola mintza
|
naiteke
hemen etorkizunaz, baldin eta, egun bat igaro bezain laster, ez banekien neure baitan aski indar bilduko ote nuen hurrengoari aurre egiteko?; eta gorabehera handiak nituen, ez orain pozik eta orain triste sentitzen nintzelako, bistan da, bolada hartan poza bizilagun arrotza egin baitzitzaidan, baina bai nahastua nengoelako, orain iritzi batekoa eta orain aurkakoa.
|
|
|
Lehenik, izeba Ernestinarengana jo nuen; edo alderantziz izan ote zen??; alderantziz izan zen, bai, izeba, Helenarena gertatutako egunaren biharamunean etorri baitzitzaidan gelara;. Sar
|
naiteke
–esan zidan, sudurra atearen zirrikituan sartuz; ni ohean nengoen, eta baietz esan nion; bera ohe ertzean eseri, eta nik berehala egin nuen harengana, haren parean eseri eta besarkatzen nuela?
|
|
|
eta itxura egiten nuen bitartean: . Zer??;. Sar
|
naiteke
–esan zuen;. Itxaron?
|
|
|
zioen beste batean; eta azkenik: . Gaurkoaren ondoren, lasai hil
|
naiteke
, benetan diotsut?.
|
|
|
Esatekoa esan dizut, eta orain zure aurpegia imajinatzen dut, zuk zeuk egiten zenuen bezala, niri idatzi zenidàn izkribuan aditzera eman zenidanez; lehenik, irri zabal garaipenezkoa eskaini didazu, gure arteko polemikan nik amore eman eta zuk zeure iruzkina egingo bazenit bezala: . Arrazoi duzu, Gabino; izan ere, ezereza ez da ezer, eta ezer sinesten ez duenak ez lezake Jainkoagan sinetsi??; segidan, ordea, zure garaipentxoa errazegitzat jota edo, zu bezain burugogorra izan
|
naiteke
ni ere, ongitxo dakizu?, muturra okertu didazu, baita mespretxuz begiratu ere, zeure begirada horrekin esan nahiko bazenit bezala: –Baina, jakina, zure ezerez hori, zerbait?
|
|
|
Baina zer besterik izan naiz ni, bada, Damaso?; galduko naiz irudimenaren baso abartsuetan zuhaitzak laminatzat harturik, biziko naiz lainoetan, baina nekez hilko naiz gosez?; izan ere, idealista izan
|
naiteke
, bai, baina badakit janaren tokia dela jangela eta badakit pezetak eta xentimoak neurtzen, frantziskotarren hiriburuko parrokian hiru urtez izan ez nintzen, bada, aita ekonomoa, eta oso balantze positiboarekin!; amarengandik jaso ote nuen dohain hori, Damaso?; ama, baina, nekez ohar zitekeen bere dohainez une hartan, hain zegoen atsekabeak jota?; ostatutzat genuèn maistraren etxetik alde egin aurretik, biharamunean atera ginen handik, goizeko lehen orduan?
|
|
|
(?) Horregatik eskatzen diot Jainkoari ezen Jainkoaz libra nazala, nire funtsa eta izatasuna Jainkoaren gainetik baitago, Jainkoa sorkarien jatorritzat hartzen dugun neurrian. (?) Sorgabe bat naiz eta, sorgabea naizelako hain zuzen ere, ezin hil
|
naiteke
inoiz. (?) Nire jaiotzagatik naizena, hil eta ezabatu egingo da, zeren denborak desagerrarazi eta ustelaraziko duen.
|
|
|
–Sar al
|
naiteke
–
|
|
|
Horregatik idatzi dit batez ere, eta hemen dator gutunaren zatirik mingarriena: ni neu izan omen
|
naiteke
marrazkiak berreskuratuko dituena. McQuincy edo McKimball delakoa aurkitu eta berehala igarriko omen diot gezurretan ari den edo ez.
|
|
|
–Saiatu
|
naiteke
, eskerrak SAM artxiboa ekarri dudan, esan zuen, poltsikotik pen drive bat ateraz?, baina denbora dut.
|
|
|
–Duhalde andrea? Dubois jauna naiz, igo
|
naiteke
–
|
|
|
–Duhalde andrea? Pasa al
|
naiteke
–
|
|
|
–Ez, eskerrik asko. Moldatu
|
naiteke
ni bakarrik.
|
|
|
Amaitu da nire zeregina hemen. Etxera itzul
|
naiteke
lasai.
|
|
|
–Sartu
|
naiteke
–
|
|
|
–Saiatu
|
naiteke
, baina egoera honetan... Igual errazago kartzelara bueltatzea.
|
|
|
Anaiari hain modu gogorrean aurre egiten niòn lehen aldia zen hura, eta, hala ere, ez nintzen beldurtu. Izan ere, mundua gainera erortzera doakidala ohartzen naizenan, beldurtia izan
|
naiteke
eta beldurtia naiz, askotan esan dizut; mundua gainera erortzean, ordea, nik ez dakit zer itxuraldaketa gertatzen den nigan, halako jarrera estoiko bat gailentzen baitzait, adoretsuago egiten nauena: adoretsuago ere ez, beharbada, baina bai axolagabeago; axolagabetasuna, haatik, gehiago da hotzaren esparruko nolakotasuna, beroarena baino:
|
|
|
Izebaren gaixotasunaz luzaz mintza
|
naiteke
, baina egun horietako bat oroitaraziko dizut, hil baino hiru bat egun lehenagokoa, adierazgarria delakoan.
|
|
|
hura konkistatzailea izan zen, ni jarraitzailea..." zioen batean;" Franco, Rikardo Lehoibihotzen parean jartzeko moduko zaldun bat da, Espainiak eta kristautasunak behar zutèn caudillo probidentziala, eta ohorerik handientzat dut haren eskua estutu izana" zioen beste batean; eta azkenik: " Gaurkoaren ondoren, lasai hil
|
naiteke
, benetan diotsut".
|
|
|
...harremana; herritar eta eliztar bazterrekoa ohi da, botere zibil eklesiastikoen dogmak dogmatzat hartzen ez dituena; poeta bat da, zientziaren ekarpenak bere esparrura eraman eta sinbolo edo metafora gisa erabiltzen dituena, adieraziezina adierazteko ahaleginean, astuntasunari graziaren kontzeptua kontrajarriz, adibidez, Arkimedesen printzipioaren interpretazio sui generis batean —ni ere izan
|
naiteke
zientzietakoa: ikusten duzu, Damaso...! —; mistikoa, beraz, gauza guztiak nahasten dituen miserable ezjakin bat da, paradoxek eta kontraesanek ehundutako errealitatea gainditu nahiko lukeena —" Gatazkaren eta kontraesanaren erdian agertzen da Jainkoa" esaten zuen Mertonek—, baita, helburua lortzeko, hizkera berezi bat asmatu behar izaten duena ere —Entréme donde no supe/ y quedéme no sabiendo/ toda ciencia transcendiendo esaten zuen Fontiveroskoak—, ezinbestean; tipo xelebre bezain barregarria da, ondorioz, funtsean, bai boterearentzat eta bai zientzian ezin iaioagoak diren zu bezalako jakintsuentzat ere; muturreko ortodoxia zaintzen zutèn inkisidoreek eta beste jende batzuek" Avilako puta" tzat zuten Santa Teresa; Donibane Gurutzekoa, berriz," gizagaixo goitik beherainoko" bat zen, lurrean esertzen zena," morisko txiro mutur beltz" bat iduri; gizon ezdeus bat zen, gainera —fraidetto bat fraide bat baino gehiago—, txikia eta argala —‘pocas carnes’—, itsusia, eskorpioiak ere kontsolatzeko modukoa... baina zorrotza ere bazen, eta nornahi ateratzen zuen bere onetik bere hitzekin eta bere jardunarekin, baita Teresa bera ere, Teresa Jainkoa" motzean lotzen" saiatzen zen bakoitzean, estasiak eta mesede bereziak amets, halaxe mintzatzen baitzitzaion fraide karmeldarra:
|
|
|
Etsiak jota nengoen, beraz, etorkizun hurbilarekiko eta gerta zekidakeenarekiko ezaxola: halakoetan, baina, ausarta ere izan
|
naiteke
, ohi ez bezala, eta orduan, hatz erakuslea telefonoa zegoèn norabidean ipintzen nuela, gehitu nuen: " Aurrera!".
|
|
|
Gabino!"; Helena, bizi senak kolpetik aginduta edo, Domingoren ohe azpian ezkutatu zen, ni neurean etzan —Domingoren ohean zegoèn tapaki tolestu bat destolestu eta neure gainean bota nuen— eta itxura egiten nuen bitartean: " Zer?";" Sar
|
naiteke
–" esan zuen;" Itxaron" erantzun nion, denbora egiteko eta neure burua lasaitzeko;" Pasa" esan nuen gero; Ada —gripeak jota zegoen, Arte eta Ofizioetako eskolara joan gabe... hobera bidean bazegoen ere, etxean zazpi zortzi egun egin ondoren— gelan sartu, eta ohe ertzean eseri zitzaidan; urduri zirudien, eskuak etengabe igurzten zituen behintzat elkarren aurka;&qu... " Badakit!"; besteak etxetik alde eginak zirenean edo lotan zeudenean egiten genituen Helenak eta biok geure egitekoak, baina Regina enean guztiak ez zeuden lotan, antza, Ada behintzat ez...; hain eragin azkarra izan zuen nigan haren esaldi laburrak, non ohetik jaiki, haren parean eseri, eta honela esan bainion:
|