|
2001
|
|
|
35 MZ./ XXXXXXXX ba nik uste det ba gizonak eta neskak daudela banatuta ba
|
nahiz
ta sexudesberdina izan ba beste gauza batez ebai ban banatuta daudela ba andreak dauzke lan batzukta gizonak beste batzuk ta oain feministak nahi dutena da gizonai bere lanak euki ta gaineagizonai kendu beste lanak
|
|
2002
|
|
|
Ezetzekoa bazan, Seinerua etorriko zan, Ezpeleta muturrean hasi eta Arranegi kalean zehar farola esku baten, makila luze samarra bestean, eta honen puntan burdinazko txarrantzea, harriganean dandarrez eroanaz, burdina zarraztada luze luzea egiten ebana. Txarrantxearen burdina zarraztada hori,
|
nahiz
ta egun haretan irabazirik ez izan, atsegina izaten zan batzuntzat, ezkonbarri samarrentzat. Une horretako esakerea ba, ba da:
|
|
|
Baiñan, euskal doiñuen zera, nabarigarri da haren konposizio batzuetan,
|
nahiz
ta azalez ta gain taiuz ohargarri ez izan. Ikus, esaterako, pianu, arrabita eta txeloarentzat idatzi zuen" Trio en la" paketsu ta distiranta.
|
|
2003
|
|
|
eguraldia bera hotza, iluna ta gogorra bada, bihotzetan be ez daukagu aspaldion beste gauzarik: bildurraren dardarea, alkarren arteko aitu ezinak, bata besteaganako berba garratz eta zorrotzak,
|
nahiz
ta atzo bertan errukiaren argi izpi batek gure bihotzetan poza ta itxaropena biztu. Ez da, ez, gauza erreza, honango egunetan zuzen, argi, zintzo, egoki, berba egitea, ezta entzutea be.
|
|
|
Aita, arren, esaidazu, erabili nire bihotza; negarra ahoan jasorik zuzendu nire urratsak. Ondo dakizu, bai, aita, behar dodala beroa, eta ama,
|
nahiz
ta bizi, urrunago daukadala.
|
|
|
Beste bientzat, ordea, Euskal Unibertsitateak euskal espiritua jaso behar zuen, eta espainiar unibertsitatearen atzerapena eta isolamendua gainditu behar zituen. Santamariaren 1974ko hitzak erabiliz, Unibertsitateak Euskal Herriaren kulturazaleen gosea ase behar zuen, azken horiek «behar duten buruzko janaria ematen ez dienean, beste kultura baten bila joan behar dute hauek,
|
nahiz
ta nahiez»10 Edozein kasutan, unibertsitate osoa izan behar zuen (fakultate klasikoak izango zituen, eta Euskal Herriari eta munduko beharrei zegozkien ikerketa guneez hornituta) eta Euskal Herriaren berezko ezaugarriak (hizkuntza, legedia, historia, bizimoduak eta abar) aztertuko zituzten, beste edozein unibertsitateren ahalmenekin11 Bazeuden, aldiz, funtsezko desberdintasun bi:... zein harreman izan behar zuen Euskal Unibertsitateak indarrean zegoen Unibertsitate ofizialarekin eta zein zen euskararen tokia eredu horretan.
|
|
2004
|
|
|
Ekinaren ekinaz, horraitio (ekina okerra da ta, andrazkoena batez ere), beregandu zuen apur bat (zelakoa Mari, halakoa Peru), eta hitzak neurtu ta landu egiten zituen Juanek Kasildaren aurrean, ta ateraldi gordinak ta usain txarrekoak egokitu. Baina, hala ere (ekina okerra da baina, ezina okerrago), hain etorri haundia zuenez, batzuetan, konturatuta edo konturatu barik,
|
nahiz
ta Kasilda haserretu, oso osorik botatzen zituen.
|
|
|
Zirritokikoek ez dakite zer gertatu zaien Ekidazuko mutiloi. Ez dira konturatu, eta gaztetasunak, musikak eta edariak eraginik, dantzan ari dira,
|
nahiz
ta goizaldeko hirurak izan; eta ahal balute, luzatu egingo lukete gaua. Don Gregorio bera ere dantzan dabil hiru lau neska gangarren erdian.
|
|
|
Beroaldi horretan gramatika ta hiztegia erosi zituen, ta jo ta su aritu zen euskara ikasten. Baina,
|
nahiz
ta ahalegindu, ez zuen ongi ikasi. Anega erdiko zorroak anegarik ezin hartu.
|
|
|
Hara, adibidez batzuk: Askatasuna (zorioneko askatasuna), buruko garbitasuna (kanpotik lohi, barrutik garbi), elkar maitasuna(
|
nahiz
ta haserretu batzuetan), amodio belarrak, haize eder osasuntsua, mozorrorik gabe ibiltzeko aukera, eta abar.
|
|
|
Egin egin behar duk hemen, egin. Izatea izanez zaindu ezkero, ez duk inoiz ere ezer usteltzen, eta usteltzen edo endekatzen ez den herria beti izango duk herri,
|
nahiz
ta aurrean erabili.
|
|
|
Berdin zait, eta
|
nahiz
ta gure zertasuna ta nortasuna zein den jakin nahian gelditu zu, gauza bat esango dizut: Ez garela gaizkile.
|
|
|
Baina zertxobait esan beharra dut oraindino. Hitz sinonimoen sariketa hau(
|
nahiz
ta ongarri izan, eta batasunbide bat) nahas mahas bat da, nahaste borraste izugarri bat, saltsa maltsa, triki traku... Eta honelan:
|
|
2007
|
|
|
Beharginak ez dira bape jatorrak. Copacabanara joatea erabagi dot,
|
nahiz
ta Copacabana Ipanema baino arriskutsuagoa ei dan. Ikusiko dogu.
|
|
|
Beraz, galdutako ur guztia eman behar diogu gorputzari; baina gehiena ohiko jan edanekin hartuko dugu,
|
nahiz
ta edari azukretsuak alde batera uztea komeni izan. ... Edan ura egarri izanez gero; baina egunean derrigorrez hainbeste ur edan behar dela ipuin hutsa da.
|
|
|
|
nahiz
ta benetan zilegi zaigun
|
|
2008
|
|
|
|
nahiz
ta esan minduta
|
|
|
Egunen baten egingo jatzu pelar patatas tokatu, kaboren baten ostikadia hartu
|
nahiz
ta ez gustatu; Zeure artean esango dozu: Nora jat niri tokatu?
|
|
|
Badago beste faktore garrantzizko bat ere,
|
nahiz
ta kasualitatezkoa izan, Lurrean organismo konplexuak garatzeko. Planetaren posizioa da.
|
|
|
Halakoei buruzko istorioek txiki txikitatik piztu izan didate jakin mina. Makina bat gau egin nituen aitarekin eta amarekin Afrikari buruz berriketan, elefanteei buruz, oihanari buruz,
|
nahiz
ta haraino inoiz joan ez, ametsetan edo izan ezik!
|
|
|
Gobernuak eman dio beharrezko prestakuntza eskualde honetako osasunaren ardura hartzeko. Orain hobeto ulertzen dut sanemek zergatik ez duten hemendik alde egin gura,
|
nahiz
ta pozik bizi ez. ... Medikuntza tradizionala bizi bizirik dago sanemen gizartean; eta xamanak, beste ezer baino lehenago, sendatzaileak dira.
|
|
|
Aspaldi ez dut neure burua imajinatzen telebistan, kutxa horretan, hain bizitzatik aparte, programa baten barruan eseria, liburuez ari adibidez, nire min erradikala adierazi ezinik, nire motza eta nire gutxijakina, artista naizen ustez, zerbait naizen ustez inbitatua, ez zaidana egokia iruditzen. Mundu horretatik, hitz zuzensamarren eta hitz ergelaskoen mundutik, literatura mundutik, telebista mundutik eta mundu deitzen diren mundu horietatik guztietatik aparte ibiliko naiz, ez naiz joanen telebistara
|
nahiz
ta jende zintzoak joateko deitu, ez naiz joanen, ez naizelako, sinplea da hori da dena, ez naizelako. Ez da espazioz hain mugatua den espazioa espazio librea, ez da denboraz hain mugatua den denbora denbora librea.
|
|
2009
|
|
|
Jada 30 bat urte/ ta gehiago pasatuta/ Sozialistek irabazia/ deukie orain burruka. / Zu lasai egon, Joxe Antonio/ da izebergaren punta/
|
nahiz
ta ez dogun zure alderdiko/ nahiz hori ezin dan uka/ zu lasai egon oin lehendakari/ poeta bat deukogu ta?.
|
|
|
Bigarren bertsoan gaiak beherantz egin zuen, baina amaiera polita izan zen berriz ere. " ez hozteko badaude makina bat modu/
|
nahiz
ta jolaserako bagenituen bi ordu/ itxizazu atea zer egingo diogu/ hor daudela jakinda morbo gehiago du" amaitu zuen bertsoaldia Sotok. Sarriegik, berriz, bazuen oraindik munizioa:
|
|
|
|
nahiz
ta buruan imaginatu
|
|
2011
|
|
|
Ezetz egin digu, halako keinu bat sumatu diogu mahaiaren bestaldetik; P., berriz, isilik geratu da. Ezetz esan du Y.k, hizketan hasi denean, denborak izugarrizko azpilana egiten duela, eta ezer ere ez dela lehengo gauza bera, baina benetako sua egon den tokian??
|
nahiz
ta nire suak ez duen ya sortzen kerik...??, txondorra zabaldu eta ikatz berria ateratzen hasitakoan bezalaxe, txingarrak ez direla behin ere itzaltzen erabat, eta haize xirimola huts bat aski izaten dela, maiz, atzera suak gori ditzan.
|
|
|
Egindakoak eginda, esandakoak esanda, bizitakoak bizita, edandakoak edanda
|
,
nahiz ta nire suak ez duen ya sortzen kerik, geroztiko bakardadean ez dut bakerik.
|
|
|
Egindakoak eginda, esandakoak esanda, bizitakoak bizita, edandakoak edanda
|
,
nahiz ta amesgaizto bera inguratu sarri, ezin dira barneko grinak bihurtu harri.
|
|
|
Egindakoak eginda, esandakoak esanda, bizitakoak bizita, edandakoak edanda
|
,
nahiz ta ezin bizi zure gose ta egarri ezin zaio bihotz bati katerikan jarri.
|
|
|
Egindakoak eginda, esandakoak esanda, bizitakoak bizita, edandakoak edanda
|
,
nahiz ta ezin dudan uxatu zure mamurik berriz berdin egingo nuke, ez dut damurik.
|
|
2013
|
|
|
Imanol Uria bertsolariak laburtu zuenez, bertsotan: «Nahiz Madriletik gu zapaltzea/ izango duten helburu,/
|
nahiz
ta Madrilen zer pasako den/ guk ez dakigun seguru,/ Euskal Herrian haien legeez/ paso egin behar dugu». 17:30ean puntuan abiatu zen martxa, Jesusen Bihotzatik, baina ordubete lehenago hasi ziren plaza inguruak betetzen.
|
|
2014
|
|
|
Guk gure kuadrilan, batzukin behintzat, hika hitz eitten det... oain! neskakin de mutilena, mutilena hobeto dakiu, ta generalen
|
nahiz
ta neskakin aittu mutilena erabiltzen deu.... sin mas, ohitture ohi daukeu. Berez neskana jakingo bagenu, ibiliko genuke, baño...
|
|
|
Gune hauetan; kantaz kanta. Itzalpeko poliziak «Nork ez du maite askatasuna/
|
nahiz
ta leher dedin esku artean?». Poliziak, kontrolak, atxiloketak eta leherketak, guztiak ageri dira Hertzainak en kantetan.
|
|
2015
|
|
|
Horrek aberastasunkulturala dakar, anaiak alkarrekingabiltz oso zakar, eta ospitalean sartuziren oso azkar,
|
nahiz
ta bertsolariakhartu degun alkar
|
|
2016
|
|
|
Hitzetan, berriz, barrura egindako bidaiak ageri dira, bidaia intimoak, Tristtan Mourguyren sentimenduak, kezkak, gogoetak: " Ez dut izar bat izan nahi ilunabarra goaitatu sentitzeko alai, goizetik mihia bustitzen dut gezurraz pixkanaka pozointzen nere hezurrak (Gordeka)," Oraina iraganaren hatza, zure hesia dadila altxa lehen aldikotz hartzeko hatsa, lizuna bihurtzeko aratza" Erakartzeko hitzak)," Amets ederrenak haizu,
|
nahiz
ta harrapagailu, presta zure paraisu, izan nahi dut kaiku kaiku" (Berritz azken aldi batez).
|
|
|
|
nahiz
ta irabazi gerla
|
|
|
|
nahiz
ta busti behatz punta
|
|
|
|
nahiz
ta leher dadin esku artean?
|
|
2017
|
|
|
|
nahiz
ta agertu
|
|
|
|
nahiz
ta ez nuen espero,
|
|
|
|
nahiz
ta tarteka berriz zerotik
|
|
|
...uen aurten. Gainera ez dituguzita onak izaten.Azkena zapaldu nunentierro baten.Agin Laburu: Entierrotan badanahiko komeria.Baino nere lagunakbadu aurpegia.Ez dakit orain ereesan dun egia, entierrora ez da jungoez bada beria.Unai Agirre: Unai zirikatzekobadezu gogorik, baina burutik kenduintentzio horrik.Agin, zuk ez didazuuxatuko lorik.Oraindikan hiltzeko nik ez det asmorik.Agin Laburu: Hi, lasai,
|
nahiz
ta jendegutxi zan elizan.Ez haut hartuko orainhalako palizan.Beti hamaiketako ta bertso peskizan.Ez, lasai, hortarakopresarik ez izan.Unai Agirre: Horrelakotxia da, bai, gure bizitza.Bihar ez degun gisan hartzen degu hitza.Ez nuala elizarata bere paliza.Hutsa, bera iganderojoango balitza.Agin Laburu: Ni ere enak, noski, horren zerbitzala.Aspaldi ez nin hartubertako itzala.Baino banekin gutxioetor...
|
|
2018
|
|
|
–Ez zeok bueltarik eman behar/ jazo behar dena jazo da eta/ ez da inor onik denentzat/ nork ez du maite askatasuna/
|
nahiz
ta leher dedin esku artean?.
|
|
2019
|
|
|
bortxa,
|
nahiz
ta ikusi ez.
|
|
|
[11] Mila zorion, Onintza/ txapeldun ero izaki/ ai, baina maiz txapelketak/ egiten gaitu bi zati/ ez dezagula ahaztu/ denok garela gizaki/ hartzen ditugunak une/ baten mila erabaki/ ze diskurtso eraiki ta/ nori hegoak ebaki/ ze umore, ze ironia/ ze iritzi, ze zergati/ ez ditzagula bihurtu/
|
nahiz
ta gustatu zenbaiti/ zenbakiak objektibo/ ta subjektuak zenbaki.
|
|
2020
|
|
|
|
nahiz
ta partida jokatu
|
|
|
Bi, ziurrenik. Lehena, men egitea eta beren buruei autozentsura ezartzea jakitun izanda nortzuk diren heurei lan ematen dieten enpresaren jabeak,
|
nahiz
ta horretarako lan baldintza prekarioak irentsi behar. Ala, bestela, komunikazio ekimen independiente txikiak sortu.
|
|
|
Triste itzuli nintzen gurasun baserrira. Hurrengo urtean,
|
nahiz
ta bestak izan, ez zidaten plazara ateitzeko permisurik ere eman.
|
|
2021
|
|
|
Nahiz haunditu eta gaur kale etxe bezela jarria dagoan arren, garai hartan etxe koxkor bat zan (S. Salaberria); Pertsonen eta animalien bizitzarako derrigorrezkoa degu ura, nahiz eta merezi duen ixtimaziorik ematen ez diogun arren (Lasarte); Zugatz zahar bati
|
nahiz
ta adarrak hasi arren igartuten, ekaitz artian ibilia da bere frutuak emoten (B. Enbeita).
|
|
|
Era honetako adibideak ere badira literatura tradizioan, baina ez lukete lekurik gaur egungo erabileran. Pagatu didazute bai,
|
nahiz
ta Briareo erraldoiaren besoak baino ugariagoak mugitzen badituzute ere (Berrondo); Neuk aginduten dautzut etzarala beragaz ezkonduko, nahiz ta galerazoteko ludi guztija erre ta kiskaldu bihar balitz be (Kirikiño).
|
|
|
Era honetako adibideak ere badira literatura tradizioan, baina ez lukete lekurik gaur egungo erabileran. Pagatu didazute bai, nahiz ta Briareo erraldoiaren besoak baino ugariagoak mugitzen badituzute ere (Berrondo); Neuk aginduten dautzut etzarala beragaz ezkonduko,
|
nahiz
ta galerazoteko ludi guztija erre ta kiskaldu bihar balitz be (Kirikiño).
|
|
|
Ikus ditzagun aditz partizipioarekin osatutakoa moldearen adibide batzuk: Trumoia hurbil ote zegon iduripenak eman zion,
|
nahiz
ta zein aldetatik joko zun ezin igarri (Etxaide); Bada aipatu ditudan hitzak ez dira baztertzekoak, nahiz eta erdaratikoak izan (Mitxelena); Badira emakume batzuek bidean bilatzen dituzten txotx guztiak etxera eramaten dituztenak, nahiz eta etxean gurdikada egurrak saltzeko euki (Agirre); Bada munduan gosez hiltzen denik, nahiz ta janariak izan (Villasante); Uriko mutil guztiak ondotxu ekien aldi...
|
|
|
Ikus ditzagun aditz partizipioarekin osatutakoa moldearen adibide batzuk: Trumoia hurbil ote zegon iduripenak eman zion, nahiz ta zein aldetatik joko zun ezin igarri (Etxaide); Bada aipatu ditudan hitzak ez dira baztertzekoak, nahiz eta erdaratikoak izan (Mitxelena); Badira emakume batzuek bidean bilatzen dituzten txotx guztiak etxera eramaten dituztenak, nahiz eta etxean gurdikada egurrak saltzeko euki (Agirre); Bada munduan gosez hiltzen denik,
|
nahiz
ta janariak izan (Villasante); Uriko mutil guztiak ondotxu ekien aldi edo belaun aldi hartako lorarik usaintsuenak zeintzuk ziran, nahiz ta aberatsak ez izan neskatilok (Erkiaga).
|
|
|
Ikus ditzagun aditz partizipioarekin osatutakoa moldearen adibide batzuk: ...u ditudan hitzak ez dira baztertzekoak, nahiz eta erdaratikoak izan (Mitxelena); Badira emakume batzuek bidean bilatzen dituzten txotx guztiak etxera eramaten dituztenak, nahiz eta etxean gurdikada egurrak saltzeko euki (Agirre); Bada munduan gosez hiltzen denik, nahiz ta janariak izan (Villasante); Uriko mutil guztiak ondotxu ekien aldi edo belaun aldi hartako lorarik usaintsuenak zeintzuk ziran,
|
nahiz
ta aberatsak ez izan neskatilok (Erkiaga).
|
|
|
Ikus ditzagun adibide batzuk: Ez gera konturatzen/ edadez sarritan,/
|
nahiz
ta ikusi arren zar hauek begitan,/ begira nola dauden orain inbiritan,/ gazte ez gera izango iñor bi alditan (Uztapide); Neure bizitza zelangoa dan egiten nua autortu, nahiz ta gizonak gura ez arren azeria ontzat hartu (B. Enbeita); Halaz guztiyaz ere jaten,/ gogotikan saia,/ nahiz atea egon arren,/ izugarri zalla (JanEd II); Horregatik, nahiz eta ezaguerarik argitsuenean aukeratuta ere, lokatzean finkatzen dugu oinarria, eta bere gainean eraikitzen dugun guztia berehala erortzen zaigu hauts bihurtuta (Mitxelena).
|
|
|
Ikus ditzagun adibide batzuk: Ez gera konturatzen/ edadez sarritan,/ nahiz ta ikusi arren zar hauek begitan,/ begira nola dauden orain inbiritan,/ gazte ez gera izango iñor bi alditan (Uztapide); Neure bizitza zelangoa dan egiten nua autortu,
|
nahiz
ta gizonak gura ez arren azeria ontzat hartu (B. Enbeita); Halaz guztiyaz ere jaten,/ gogotikan saia,/ nahiz atea egon arren,/ izugarri zalla (JanEd II); Horregatik, nahiz eta ezaguerarik argitsuenean aukeratuta ere, lokatzean finkatzen dugu oinarria, eta bere gainean eraikitzen dugun guztia berehala erortzen zaigu hauts bihurtuta (Mitxelena).
|
|
|
|
nahiz
ta hasieran nahi ez
|
|
|
«Taupaka daukat bihotza», esanez hasi zaio erantzuten Barroso: «Bizi luzea ez du izan ta, nahi luke heriotz motza/ eutanasia batzuentzako
|
nahiz
ta dugun gai arrotza/ hari beraren bi punta dira bizitza ta heriotza». Egin beharrekoa nola egin, ados jarri dira biak.
|
|
|
Nik ez nuke hainbeste esango. Gurera urtero edo ia urtero etortzen zen, eskuarki Eguarri inguruan, eta otorduetan errezatzen zen Aitagureari apalki erantzuten zion, eta gurekin beñepein, bai eliz-gizonez eta bai Eliz Ama Doneaz begirunez mintzatzen zen,
|
nahiz
ta bide batez euren dotriñen aurka jardun. Kristauen etsai baino gehiago, judu, mairu eta beltzena zen».
|
|
2022
|
|
|
Guardia zibilen aurrean
|
nahiz
ta
|
|
|
|
nahiz
ta hustear den,
|
|
|
Andak, berriz, hiriko bizimodua utzi eta baserri batera joan den hiritarraren istorioa kontatu du. «Ta pare bat urte dira, herrira joan nintzela/
|
nahiz
ta pentsatzen nuen hau izango zela itzela/ aitortu behar dut orain, esan behar dut horrela/ nik uste baino askozaz gogorragoa badela».
|
|
|
Pereak espero zuen, baina Arriolabengoa ezustean harrapatu du eskariak. «Baina
|
nahiz
ta ez den gaurko honetan berebiziko problema/ guk jaso dugun heziketa da nire muga handiena», aitortu dio Arriolabengoak kantukideari. Zailtasunik ez dio ukatu Pereak:
|
|
|
Umorez busti zuen Iguaranek hurrengo bertsoa josteko haria, eta hitz joko batekin adierazi zuen kendua duela lehenago eraman zuen hasiberriaren L ikurra: «Keinua egin dezu/ egoskor maldur han/ elea
|
nahiz
ta jantzi/ nuen lehen sekula/ orain jota daramat/ ta ez matrikulan». Publikoa barrez leherrarazi zuen Martinek botatako azken bertsoak:
|
|
|
|
nahiz
ta gorpuztu izan ditugun
|
|
2023
|
|
|
Egun paseak
|
nahiz
ta
|
|
|
Uztea
|
nahiz
ta litzakeen
|