|
2000
|
|
|
Jende apal bezain geldigaitza. Ez diet eskatzen ezer berririk asmatzeko, soilik beraien mezua bihotzeraino hel dakidala, musika
|
nahiz
hitzen bitartez(...). Kultura musikalean hutsune nabarmena dago.
|
|
2001
|
|
|
bere mehar murri  tzean ez dela guk uste genuen bezain urria, muga zabalagoak dituela bere ezerezean, eta inoiz entzun ez genituen aberastasun ezkutuak ere bai. Euskal literaturaren soroan bertan, eta horretaz ari gara hemen bestetaz baino areago, badira zenbait eliz liburu eder, prosaz
|
nahiz
hitz neurtuz, eta, tarteka eta bakanka, eliz liburuak ez diren irakurgai atseginak ere bai: larre lore ikusgarriak nonahi bezain ugari, bestetan esan dudanez, eta usain oneko landuagoren bat edo beste, bazterturik geneukan Barrutia lekuko, noizean behin eta non edo han.
|
|
|
Oihenart garbizalea genuen. Aita Olabide gogorarazten digula esango nuke20,
|
nahiz
hitzei dagokionez, nahiz hain gogoko zituen adizki sintetikoei. Hauetatik batzuk (donhetsa, duzkizu, dedetezuna, neroske, nigorra) berak asmatu ote zituelako susmoa ere zabaldu da.
|
|
2004
|
|
|
Baina, zernahi delarik ere, hizkuntzaren izaera praktikoaz eta funtzionalaz euskaldunok dugun kontzientzia epela salatu digu Sarasolak, eta horretan arrazoi oso osoa dauka bere alde. Euskaldun askoren jokabidea,
|
nahiz
hitzez nahiz egitez, zalantzagarria baita zeharo: hau da, euskaldun izatearen mugarria ez du halakoak erabileraren mugan ezartzen, ustezko jakitearen eremu abstraktuan baizik.638 Eta hizkuntza ezer bada, horixe da:
|
|
2005
|
|
|
Horrek erran nahi du Gernikako arbola kantuaren araberakoa dela lparraldekoentzat eta, beraz, kantu abertzalea(
|
nahiz
hitza ez den oraino sortua).
|
|
2006
|
|
|
Hiru portaera bereizgarri daude nahaste horren ezaugarri. Haur autistek zailtasun nabarmena dute gizartean elkarreragiteko, hitzezko
|
nahiz
hitzik gabeko komunikazio arazoak dituzte, eta portaera errepikakorrak, interes oso mugatuak edo obsesiboak dituzte. Gurasoak eta hezitzaileak izaten dira autismoaren sintomak nabaritzen lehenak, baita bularra ematea bezalako etapa goiztiarretatik aurrera ere.
|
|
2007
|
|
|
Adibidez, gaztelaniaz ari bagara, ez dugu agricultivo esango, logikoena litzatekeen bezala, agricultura baizik. Kanario izeneko txorien hazkuntzazari garenean, betiere gaztelaniaz, canaricultura diogu,
|
nahiz
hitzak berezi samarradirudien. Pertsona batez, berriz, jantzia dela, jakituna dela esateko, cultivada ereerabiltzen dugu culta zentzuarekin, nahiz kasu honetan ez dugun erlijiozkoloturarik egiten, culto hitzarekin, alegia.
|
|
|
Egokiari begiratu behar dio hizlariak, ez bakarrik ideiei gagozkielarik, baizik eta baita hitzei gagozkielarik ere. Hitzaldiaren zentzu ona ideietatik
|
nahiz
hitzetatik etorriko da; era berean artikuluaren zentzu ona, nahiz kritikarena edo erreportajearena. Ez ahaztu kazetariak garela.
|
|
|
Txillardegiren insistentziak pentsamendua eta hizkuntzaren printzipiozko diferentzia horretan irakurlea pixka bat txunditzen du, lehen alderantzizkoa irakurri diolakoan1175 Baina polemika bat irakurtzen ari garela oroitzen gara, ez protokolo ñabarti bat. Eta zinez artikuluaren xedea, herri batekiko erlazioan hizkuntza eta pentsamenduaren batasuna azpimarratzea da (ez bion bata bestearekiko erlazioan bat edo bestearen lehentasuna eztabaidatzea), eta ideiaren
|
nahiz
hitzaren aukerakoa bermatzea, hots, herri baten kreazio ideal/ linguistiko originalaren izaera. Adibideek behin eta berriro hori erakutsi gura digute:
|
|
2010
|
|
|
" Gauzak ez doaz nahi eta espero bezala. Lanari buruz ari naiz,
|
nahiz
hitz egin nezakeen beste kontuez ere, baina orain ez da momentua."
|
|
|
Ez zen ausarta izango sexu kontuetan, baina bai artatsua. Bere pazientzia
|
nahiz
hitz egokien laguntzaz, beti lortzen nuen halako atakatik luze gabe irtetea. Aldi hartan, ordea, betiko moduan jokatu bazuen ere, labainketa linguistiko bat izan eta" zure laztanak gozarazi naute dagoeneko" esan zuen, subjektuaren eta aditzaren arteko komunztadura gaizki eginez.
|
|
2012
|
|
|
Itzulpenaren teoria postmodernoek zalantzan jartzen dute jatorrizko testuaren (eta oro har, edozein testuren) zentzu transzendental, puru, finko, itxi eta zehatzaren ideia. Positibismoa indarra galtzen joan ahala, gero eta aditu gehiago hasiko dira onartzen testu, esaldi
|
nahiz
hitz baten zentzua ez dela hor kanpoan (munduan, errealitatean) dagoen zerbait, subjektuok objektiboki hauteman dezakegun zerbait, subjektu eragileek (norbanakoek eta kulturek) eraikitzen duten zerbait baizik. Horrexegatik definitzen dira itzulpenaren teoria postmoderno gehienak teoria konstruktibista gisa.
|
|
|
bezala hartzen da eta ironia aipamen horretaz mintzatzeko eta aipamen horrekiko distantzia bat hartzeko erabiltzen da. Ironia, bada, oihartzunezko aipamenekin erkatuko litzateke; gertuagokoa eta urrutiagokoa izan daitekeen oihartzunarekin, pentsamenduen oihartzun
|
nahiz
hitz erreal edo irudimenezkoen oihartzun izan daitekeenarekin.
|
|
|
Barneko minari buru egin
|
nahiz
hitz gogorrekin akabatu du. Lanbroxka batek begieri distira berezia ekartzen dio hala ere.
|
|
2013
|
|
|
Jakina, egunero ez dira horrelako momentuak izaten eta une horiek etorri arte, zain egon behar da. Maketako kantuak entzunda, musika
|
nahiz
hitzak asko zaintzen dituzula nabari da…Bai, horretan saiatzen naiz. Normalean, lehenengo etortzen zaidan ideia ez da azkena izaten; bizpahiru buelta ematen dizkiet kantuei eta ahalik eta txukunen ateratzen ahalegintzen naiz.
|
|
2014
|
|
|
Galdera horri erantzuteko, hainbat esperientzia bideratu ditu Pello Jauregik, euskalgintzako beste eragile batzuekin elkarlanean eta emaitzak oso interesgarriak dira. Funtsean, esperientzia horietan erabili den metodologia hau da: •Talde natural batean –izan daiteke lantegi bat, koadrila bat, kirol elkarte bat…– planteatzen da ea taldea prest dagoen euskararen erabilera zabaltzeko proiektu batean parte hartzeko, epe mugatu batean –esan dezagun, bi hilabete– Baldintza ezinbestekoa da taldeko guztiek ulertu behar dutela euskara,
|
nahiz
hitz egiteko zailtasunak izan.• Prest badaude, beren artean aukeratzen dituzte 2 edo 3 lagun –taldearen tamainaren arabera, gehiago izan daitezke–, bi hilabetez taldeko guztiekin euskara hutsean arituko direnak. Taldeak erabakitzen du, bozketaz, zein izango diren 2 lagun horiek.• Aukeratutako lagun horiek beti egingo diete euskaraz taldekideei eta taldekideek, berriz, nahi dutena egingo dute:
|
|
2015
|
|
|
Amikuzeko grabazioen emaitzak behin eta berriz entzutean, hitz batzuetan bederen halako lotura sumatu uste dut nik segurik hitz hasierako hasperenaren eta ondoko bokalen sudurkaritasun kutsuaren artean: hitz hasierako h+ vsegmentuetan halako sudurkaritze ahula sumatzen dut Amikuzen bokal ugaritan,
|
nahiz
hitz guztietan ez den berdin gertatzen: belarriz bederen, hitz batzuetan besteetan baino nabarmenago sentitzen dut kutsu sudurkari hori.
|
|
|
Isil
|
nahiz
hitzaren jabe,
|
|
2017
|
|
|
Mogelek Peru Abarkan" iru euskaldun modu, prancesa, quiputza, ta bizcaitarra" elkartu zituenean bezala, euskaltzaleek antolatu behar izan zuten euskal hiztunen arteko baliokidetza. euskaraz hitz egitea aldagai bakarra zela ebaztea eta norbera (hiztun gisa, bederen) definitzeko erabakigarria izan zitekeela erabakitzea euskalgintza deritzogunaren eskutik etorri zen. Baliokidetza eremua, beraz, ondorio praktikoetarako irudikatu zen, euskara biziberritzeko diskurtso eta ekimenetan. eta hiztun kategoriak
|
nahiz
hitz egiteko modu eta gaitasunak, hainbeste eta hain bestelakoak izanda, batzeko beharraz antolatu zen. hala ere, batasun linguistikoaren ideia beti izan da eztabaida eta borroka gunea, eta horregatik ere, baliokidetza sailak sail bakar batera biltzeko ahaleginetan tematu da euskalgintza: alfabetatzea, euskalduntzea, hizkuntza estandarra egitea... ahalegin horietan estatu baten gabezia agerikoa izan da; baita estatistikari balio orokorraren bermea aurrez ezartzeko orduan ere. ikerketa soziolinguistikoen aurrekari zaharretan, eliza katolikoaren erregistro eta inkestak ditugu. euskararen kasuan, zaharrena 1587an egin zen herrien (eta hiztunen) erregistroa izan daiteke (Jimeno Jurio, 1997:
|
|
2018
|
|
|
Ohiko galdera izan daiteke bisita hauetan; teoriak ugari, erantzun argirik ez. Euskarak inguruko hizkuntzetan izandako eragina, aldiz, jakina da, gaztelaniazko zenbait poematan
|
nahiz
hitzen sorreran, esaterako.
|
|
|
Autu zahar batez mintzatu nintzaion, hari mataza bat biltzerakoan bezala, doinuz
|
nahiz
hitzen hautapenez kontakizunaren aire urdina gizentzeko:
|
|
2019
|
|
|
aitari, amari edo helduari zuzendutako indarkeriazko jokabide errepikatuen multzoa. Fisikoak, psikologikoak, hitzezkoak
|
nahiz
hitzik gabeak, eta ekonomikoak izan daitezke. Hainbat modutan adierazten da, Euskarriren ‘Indarkeria Filialaren eta Gurasoaren Oinarrizko Gida’ k zehazten duen moduan (Indarkeria Filialean Esku Hartzeko Zentroa):
|
|
|
Aste honetan Bilbon eskaini dute emanaldia, urtarrilaren 26an aipatu moduan, Donostiako Dabadaban eskainiko dute saioa. DATOZEN HITZORDUAKUrtarrilak 12 21Joxan Artzeren lanen bildumaren erakusketa Sutegiko aretoan. Liburutegian, Artze irudiz
|
nahiz
hitzez omentzeko erregistro liburua herritar ororen eskura.Urtarrilak 15, astearteaArratsaldez, Gipuzkoako Foru Aldundiaren omenaldia Joxan Artzeri, Aldundiaren egoitzan.Urtarrilak 26, larunbata19: 00" Izar & Star: Joxan Artze.
|
|
|
" Guti edo asko azpimarratu da, erroitzeko hondoan den euskaldungoa ikertuz, euskaldun xeheak duen burugutiespenaren munta; lan honek —horri ere bere pisu ageria garbiki eta xeheki emanez— oroiztarazten du tradizionalki eta hasieratik euskaldun ez letratua baino akonplejatuagoak egon direnak eta zinez,
|
nahiz
hitzez bestela adierazibeheititze horretan bide urratzaile gisa jokatu dutenak euskaldun letratuak izan direla".
|
|
|
Ofiziokoen etimologia ez da hitz zenbaiten jatorriei buruzko interes handi edo exkaxeko anekdota bilduma,
|
nahiz
hitzok kultura, erlijioa edo bestelako alderdiren baten ikuspegitik merezimendurik handieneko izan (cf. Watkins 1990 eta 2000koaren sarrera).
|
|
2020
|
|
|
9 Datuen irakurketa errazte aldera, idazkera ortografikoan eman dira atal bakoitzean hizpide den ahoskera erakusten duten hitz
|
nahiz
hitz multzoak. Kasu bakoitzean aztergai den hotsa edo hots bilkura bakarrik transkribatu da, une oro gertakari foniko bakarra izan baita hizpide, segmentu edo segmentu multzo berean egon daitezkeen beste tasunetan arreta jarri gabe.
|
|
2021
|
|
|
Berehala etorri ziren eskaintza horiek. Horrela, hamarraldiaren erdialderako Elkartearen atariaz gain, bost bertso biltegi, bertsolaritza ardatz nagusi zuten dozena bat webgune, 25 blog inguru (indibidual nahiz kolektiboak, bertsolari nahiz bertsozaleenak, bertsotan
|
nahiz
hitz lauz) zituen blogosfera, bertsozaleen foroen foro izan nahi duen Bertsoforoa, eta bertsoaldiak eskaintzen zituzten hainbat bideo (Bertsotube, Youtube eta Euskaltuben) topa zitezkeen sarean (A. Agirre, 2007:
|
|
|
Hitzaren barruan
|
nahiz
hitzen artean esanahiaren eta formaren arteko harremana aztertzen duen hizkuntzalaritzaren adarrari morfologia deritzo. Morfologiak, hitzez hitz, ‘forma aztertzea’ esan nahi du; zehazkiago, hitzen forma aztertzea (Fasold & Connor Linton 2010).
|
|
|
4.1.3a keria hartzen dugu gaur lematzat,
|
nahiz
hitz zaharretan eria ere aurkitu (arloteria, lukureria, urgulleria). Hala ere, arloteria forma zaharraren ondoan, askoz gehiagotan ageri da arlotekeria gaur egungo corpusetan.
|
|
|
Adjektibo, aditz, adberbio eta izenei erantsirik doan erdi ren adibideak dira, hurrenez hurren, ondorengoak. Guztietan ‘erdizka’ adiera du erdik(
|
nahiz
Hitz Elkarketa/ 3 lanean aitortu askotan ez dela erraza jakitea zein adierakoa den izenaren ezkerrean ageri den erdi," erdizka" ala" mutur edo ertzetatik distantzia berera dagoen puntu edo aldea", alegia): erdi ahalke, erdi ase, erdi basati, erdi elbarri, erdi eri, erdi ezagun, erdi gorritua, erdi itxia, erdi liberal, erdi lo, erdi sendatua, erdi zuri erdi iratzarri, erdi lagundu, erdi entzun, erdi ikusi...
|
|
|
ela, en, ba... Beste hauek ere, eta, baina, hala ere, ezen... informazio gramatikala ematen dute,
|
nahiz
hitz beregainak izan. Flexio Morfologia esaten zaio informazio gramatikala ematen duten hitz eta hizkiak aztertzen dituen morfologiaren atalari, kategoria funtzionalak aztertzen dituen morfologiaren atalari.
|
|
|
Ildo beretik, umorea hegemonikoa denaren zerbitzura dagoenez, badaude zuzenean asmatu egin behar diren hitzak. Varelari oso aberatsa iruditzen zaio esanahia aldatu
|
nahiz
hitzak asmatzeko aukera hori. Horrekin batera, emakumeak umoregintzan hasteak lehenago aipatu ere egin ezin ziren hainbat tabu armairutik ateratzea ekarri du berarekin.
|
|
2022
|
|
|
– Bigarren aukera bat, eutsi hautatzea genuke, eta eusgarri garatu, hautatu,
|
nahiz
hitz honek ere, izen kategoriaz darabilgunean –hau da, euskarria," k" le traz–, beste esanahi bat ere duen.
|
|
|
Maitatu zaitut, eta maitatzen paperean, ferekatu
|
nahiz
hitz isiletan orbaindutako isila; eta isilak bereak dituen baieztapen debeku zalantza eta askatasunaren babespean adierazi dizut, didazu, zaitudala, nauzula, ondoan, sinadura gabeko tratu mutuan.
|
|
|
“Bi dira, bi, uztartzen dituzten diziplinak, bi dira belaunaldiak, bi, oholtzako ahotsen bolumenak, bi, gorpuzkerak, bi, aldarte ezberdinak. Bertsolaria serio zein pausatu aritzen da; antzezlea, aldiz, barrearen bila abiatzen zaigu aurpegiko hazpegiak nabarmenduz pantomima gisan
|
nahiz
hitzen tropelaren abiadura azkartuz. Bi dira, bi, bertso eta prosa, kanta eta enuntziazioak, hausnarketa eta barregarritasuna:
|
|
2023
|
|
|
Horrela, borondatearen aldeko presuntzioa jaso da LELTBren 8.1 artikuluan: " lan kontratua egin ahal izango da idatziz
|
nahiz
hitzez. Uste izango da badela lan kontratua, batetik, inorentzat eta inor horren antolaketaeta zuzendaritza esparruan zerbitzuak ematen dituenaren eta, bestetik, ordainsarien truke zerbitzuok jasotzen dituenaren artean".
|
|
|
Lan kontratuaren kasuan forma askatasuna LELTBren 8.1 artikuluan jaso da, ondokoa adierazi baita: " lan kontratua egin ahal izango da idatziz
|
nahiz
hitzez". Gainera, gogora bedi, 8.1 in fine artikuluan jasotako presuntziotik ondoriozta daitekeela isilbidezko formaren baliozkotasuna.
|