|
2000
|
|
|
Eta alde horretatik Iparraldeko publikoaren esker ona azpimarratzekoa da. Adibidez berriki Baigorrin, gure entzuten egon zen plaza osoa, arretaz;
|
nahiz
Nafarroaren Eguna eta festa ingurugiroa zegoen.
|
|
2001
|
|
|
Neurri handi batean ere afera honekiko jokamoldearengatik bildu dut hainbat boz. Gure Herrien Erkidegoa antolatu, eta BAMekin
|
nahiz
Nafarroako Erkidegoarekin norabide batzuk finkatu behar ditugu.
|
|
|
Esate baterako, Nafarroan gaia aztertzen eta eztabaidatzen hasiak dira eta 414.000 milioi pezeta (16.560 milioi libera) ingurukoa izango da. Aurrekontu horien guztien arteko kopuru horretan murrizturik daude Foru Aldundien eta Eusko Jaurlaritzaren arteko konpromisoak eta Eusko Jaurlaritzak
|
nahiz
Nafarroako Gobernuak Espainiako administrazio zentralarekin dituzten betebeharrak (Kupoa eta Ekarpena, hurrenez hurren).
|
|
|
Nondik dator euskal altxortegi publikoetarako dirua, eta zertan eta zertarako erabiltzen da diru hori? Zenbatekoa da Foru Aldundiek Eusko Jaurlaritzari egiten dioten ekarpena, eta zenbatekoa Eusko Jaurlaritzak
|
nahiz
Nafarroako Gobernuak administrazio zentralari egin behar izaten diotena. Erreportaje hau galdera horiei erantzuten saiatuko da Euskadiko Kutxak 2000 urteari buruz egindako txostenean oinarriturik.
|
|
|
Hortik urrun geratzen da finantza eta kapitalaren arloko eragiketen gaineko zergen bidez lortzen dena (hurrenez hurren 65.133 eta 25.483 milioi pezeta, hau da, kopuru guztiaren %3, 7 eta %1, 5). Zentzu geografikoan, egitura hori nahiko antzekoa da EAEn
|
nahiz
Nafarroan, azpimarratzekoa izan arren EAEn finantza eragiketek garrantzi handiagoa hartzen dutela (%4, 2 EAEn, eta %1, 8 Nafarroan).
|
|
|
Azkenik, 1980 urte inguruan instituzio publikoek bideratutako alfabetakuntza motarekin irekitako aroan, faktore baldintzatzaile gisa, Euskal KomunitateAutonomoan
|
nahiz
Nafarroakoan erakundetutako esparru juridiko berria sortu zen (Iztueta, 1992, 81 or.).
|
|
2002
|
|
|
Gernikako Estatutuak (Ley organica 3/ 1979)
|
nahiz
Nafarroako Foruaren Hobekuntzak (Ley organica 13/ 1982), beraz, ez dute balio izan Euskal Herria egituratzeko, ez dute behar adinako kontsentsurik eskuratzea lortu. Gernikako Estatutuaren bozketan() %53k baietza eman zuen soilik (gogora dezagun Lizarrako Estatutuak %84ko baiezko bozkak bildu zituela).
|
|
2003
|
|
|
Azken urteotan, bien bitartean, nekazaritzako sektorea etengabe murriztu da, arrantzakoa hilzorian dago eta industriakoa ere pisua galtzen ari da ekonomiaren osotasunean. Kostako industria kontzentrazioan mantentzen ari da enplegua, baina Zuberoan
|
nahiz
Nafarroa Beherean krisiaren eraginaren pean dago.
|
|
2007
|
|
|
Zenbaki honek Nafarroaren zama ekonomikoa neurtzen digu estatuarekiko. Eta arestian esan bezala zenbaki hau egon zen puztuta,
|
nahiz
Nafarroako azken urteetako hazkundeari esker iraulketa egon. Hori horrela dela egiaztatzeko:
|
|
|
Dena den, Zor Publikoa edonola ezin daiteke jaulki, bere eragina baitu moneta politikan eta politika mota hau, Europako Banku Zentralaren esku utzi da. Gainera, kontuan izan behar da 2002tik indarrean dagoela Aurrekontu Egonkorraren Lege Orokorra (BOE, 01/ 12/ 13) eta lege honen arabera, edozein autonomia erkidegok ezin du aurrekontu defizitekin aritu,
|
nahiz
Nafarroak eta EAEk nolabaiteko askatasuna izan eragiketa mota hauetan beraien foru sistema dela eta.
|
|
2008
|
|
|
Lehen bien marko juridikoa aldatzeko aukera Gernikako Estatutuan idatzita dago, eta Jaurlaritza honen Estatutu Berrian askoz garbiago esaten zen hori: EAEko
|
nahiz
Nafarroako herritarrek hala erabakiko balute horretarako bideak jarri liratekeela. Hasteko, hiru lurralde eta gizarte bakoitzak bere nortasun juridikoa gordez, elkarlanerako organo iraunkorra osatzea izan liteke lehen pausoa, baina hori nafarrek esan dute.
|
|
|
EAEko
|
nahiz
Nafarroako Euskal Hizkuntza eta Literatura (EHL) irakasgairako curriculuma aztertzen hasita, lehenago aipatutako historizismoaren zantzuak antzeman daitezke. Hain zuzen ere, curriculumek zehazten dute ikasleek irakurri eta landu behar dituzten idazleak historiografia literarioak nabarmendu dituen berberak direla.
|
|
|
Nafarroako eta Euskal Autonomia Erkidegoko curriculum legeei dagokienez, Hizkuntza eta Literatura irakasgai bakar gisa proposatzen dute, baina edukiak modu beregainean zehazten dituzte; hau da, ez daude uztartuta hizkuntz eta literatur edukiak. Zatiketa horri gehitu behar zaio literaturaren alorrean gertatzen den beste bereizketa bat; izan ere, EAEko
|
nahiz
Nafarroako curriculumetan literaturaren ikuspegi historikoa eta praktikoa biltzen dira, baina ez da proposatzen nola lotu bi ikuspegiok. Hori horrela, testuliburu askok banatu egiten dituzte teoria (literaturaren historia) eta praktika (testuiruzkinak, batik bat).
|
|
2009
|
|
|
Eta Euskal Herriari dagokio politika horiek kudeatzea. Madrilgo edo Gasteizko nahiz Iruñeako sukurtsalen eskuetan uzteak, esan nahi du finantzatzen jarraitzea enpresari eta sindikatu espainiarrak, edota EAEko
|
nahiz
Nafarroako euren sukurtsalak. Hauek oso gustura daude eredu horrekin, beren finantzazio milioidunarentzat balio duelako.
|
|
|
Hilaren 18an helduko dira Quentin Tarantino eta Brad Pitt aurtengo Zinemaldiko Zabaltegi Perlak saila inauguratzera; baina egun berean, Arabako, Bizkaiko, Gipuzkoako
|
nahiz
Nafarroako zinemetan ere ikusi ahal izango da horien azken lana.
|
|
|
Prozesu amaieran, 18 eta 45 urte bitarteko 20 pertsona hautatu zituzten; gehienak Bizkaikoak dira, baina badira beste 2 lurralde historikoetako eta Kantabria
|
nahiz
Nafarroako pertsonak ere. Ikasle horiek izango dira prestakuntza berezituko ikastaroa egingo duten lehenak eta hura amaitzean gidoilari adituak titulua jasoko dute.
|
|
|
Prozesu amaieran 18 eta 45 urte bitarteko 20 pertsona hautatu zituzten. Gehienak Bizkaikoak dira, baina badira beste bi lurralde historikoetako eta Kantabria
|
nahiz
Nafarroako pertsonak ere. Ikasle horiek izango dira prestakuntza berezituko ikastaroa egingo duten lehenak eta hura amaitzean gidoilari adituak titulua jasoko dute.
|
|
|
Euskaltzaindia aitorpen ofizialeko erakunde izatera ere pasatu zen Villasante euskaltzainburu izan zenean, garaia ere halakoa egokitu zelako: 1976an Espainiako Erregeak erakunde ofizial bilakatu zuen erret dekretu bidez, eta Gernikako Estatutuak (1979)
|
nahiz
Nafarroako Foru Hobekuntzak (1982)
|
|
|
Mariano Izeta idazle eta euskaltzalea ilbeltzaren 8an hil zen Elizondoko bere etxean, 85 urte zituela. Euskaltzale fina izateaz gain, Baztanen
|
nahiz
Nafarroan euskararen alde egindako ekimen auniztan hartu zuen parte: Baztango Ikastolaren sorreran, bertsolari txapelketako antolaketan edo balleko hiztegigintzan. Erlojularia ofizioz eta mutil dantzaria afizioz, mendizale, nobelagile eta Xorroxin eta Irulegi irratietako berriemaile ere izan zen.
|
|
2010
|
|
|
Berez moduluen sistema gustatu ez arren, gaur egungo egoeran, hura defendatzen duela adierazi du. Izan ere, Araban, Bizkaian
|
nahiz
Nafarroan zergak haren arabera aitortzen dituzte, baita Espainian ere. Gipuzkoako garraiolariok besteen zerga berberak izan behar ditugu, bestela gure jarduera bideraezina izango da.
|
|
|
Ibilbide orri bat zen, azken batean, hiru fasekoa: lehen fasean, oinarri politikoei buruzko akordioa egin litzateke, ez zuen Loiolako zirriborroa berariaz aipatzen, baina hango edukien inguruko akordioa egitea litzateke kontua?; bigarren fasean, Hego Euskal Herria marko bateratuan egituratzeko bidea zabalduko litzateke, baldin eta EAEko
|
nahiz
Nafarroako herritarrek aukera horri babesa emango baliote; eta hirugarrenean, herritarren onespena izanez gero, marko berria hitzartu eta onartuko litzateke. Ez zuen bete beharreko denbora eperik jartzen, baina proposamenari norabide hori ematen zion, eta alderdi sinatzaileek bide hori erraztuko zutela hitz ematea proposatzen zuen.
|
|
|
Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako ikastolek Eusko Jaurlaritzarekin akordio politikoa eta ekonomikoa sinatu zuten, baina egoera arras ezberdina bizi zuten Ipar Euskal Herriko
|
nahiz
Nafarroako ikastolek. Frantziako Gobernuak eta Nafarroako Foru Diputazioak oraindik ukatzen zieten ikastolei zegokien eta zor zitzaien aitortza publikoa, eta, ondorioz, baita horren araberako finantzazioa ere.
|
|
|
Lehentxeago edo geroxeago guk nahi dugun bezalakoak izango gara Euskal Autonomia Erkidegoan,
|
nahiz
Nafarroan, nahiz Iparraldean.
|
|
2012
|
|
|
Gehienek ohar hau irakurtzen dutenerako, Hego Euskal Herrian sindikatu abertzaleek deituriko eta hainbat kolektibok eta alderdi politikok babesturiko hilaren 26ko greba orokorra bukatuta egongo da. Bosgarren greba orokorra da, Espainiako Gobernuaren eta EAEko
|
nahiz
Nafarroako gobernuen politika ekonomikoaren kontra. Politika horrek murrizketa ugari ekarri ditu gizartean, lan arloan eta osasungintzan.
|
|
2014
|
|
|
Halere, elkarteak antolaturiko ekitaldietan parte hartzeko izen ematea beharrezkoa izanen dela aitzineratu dute ekinbidearen sustatzaileek. Muñozen hitzetan," kultura flamenkoak Iruñean
|
nahiz
Nafarroan presentzia izatea nahi dugu, eta hori ere izanen da Sabicasen Etxearen egitekoetako bat". Gainera, funtzio kulturalaz aparte, funtzio soziala betetzeko asmoa erakutsi dute proiektuaren sustatzaileek.
|
|
|
Gobernutik Nafarroa «Aniztasunaren erresuma» izendatzen dute lelo turistiko gisan, gure arbasoen garaietatik dagoen kultura eta hizkuntza aniztasuna ito edota baztertzen duten bitartean. Gure kultura eta hizkuntza hori bizirik dago oraingo belaunaldi askotan,
|
nahiz
Nafarroakoak izan, nahiz kanpotik etorritakoak izan. Zorionez, bada jende asko gure altxorra bizirik mantentzearen garrantzia ulertu duena, bizirik eta garai berrietara egokitua, zure inguruan duzun hizkuntza maitatzea, ezagutzea eta erabiltzearen aberastasun pertsonala eta kulturala ulertu duena.
|
|
2015
|
|
|
Larrabide eta San Zernin. Lagundurik segitu zuten, halaber, emakumearen promoziorako zentroek, Iruñeko auzo langileetan
|
nahiz
Nafarroa luze zabalean. Ekimenak arrakasta bildu zuen, eta hiriburukoetan soilik, 10 000 eta 15 000 arteko andre kopurua hartua izan zen hamarkadan.
|
|
|
" Nik kezka neukan Gurutzadako hilen monumentuaren inguruan. Akordiorako barne proiektua egin nuen, oroimena hedatu
|
nahiz
Nafarroako hil guztiengana, eta plakak hilerrira eramanez... ororen buru, mendekurik gabeko geroa prestatu. Gutxien ustean [Amadeo Marko] brau sartu zen bulegoan, eta ene proiektua mahai gainera bota.
|
|
|
Nik kezka neukan Gurutzadako hilen monumentuaren inguruan. Akordiorako barne proiektua egin nuen, oroimena hedatu
|
nahiz
Nafarroako hil guztiengana, eta plakak hilerrira eramanez. ororen buru, mendekurik gabeko geroa prestatu. Gutxien ustean brau sartu zen bulegoan, eta ene proiektua mahai gainera bota.
|
|
2016
|
|
|
Guda ostean, eta Erriberriko ikasketak ahituta, Arantzazura joatea egokitu zitzaion teologiari ekiteko. Apezgorako ildo osoa ibilia izan zuenean, Donostian bertan kokatu zuten, handik Gipuzkoa
|
nahiz
Nafarroan misiolari lanetan jardutekoz. Misionesta ugari, ezin joriagoak egin zituen.
|
|
2018
|
|
|
Burugabekeria ekonomiko horren aurrean, ez al da erokeria AHTren ideia bera osotasunean? Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako
|
nahiz
Nafarroako gobernuetatik igaro diren arduradun politiko guztiek egin dute, modu batean edo bestean, orain Europako erakundeek ezbaian jarri duten erokeria horren alde. Enpresa pribatua izan balitz, bere arduradun guztiak kaleratuak izango lirateke dudarik gabe.
|
|
2019
|
|
|
140 aldiz gutxienez ageri da euskal idazki eta izkribuetan. Iparralde
|
nahiz
Nafarroako idazkietan usuen, hantxe da anitza. Gaur egun hegoaldean ere bazter guztietara hedatu dela esan genezake.
|
|
2020
|
|
|
Bortzirietako gazte talde hura, berehala hasi zen nabarmentzen Eskolartekoan
|
nahiz
Nafarroako Bertsolari Txapelketan.
|
|
|
Osakidetzak emandako datuen arabera, izurriteak datu gordinak eragiten jarraitzen du Hego Euskal Herrian. Eusko Jaurlaritzak hartutako azken segurtasun neurriak gaur sartu dira indarrean, eta atzoko datuak gaur plazaratu dituzte Jaurlaritzak
|
nahiz
Nafarroako Gobernuak. Hego Euskal Herrian, orotara, 1.891 kasu berri detektatu dituzte; testa gauzatutako herritarren %7, 7k eman dute positibo.
|
|
2021
|
|
|
Aian izan dira kasuen erdiak, eta intzidentzia tasarik altuena duen eskualdeko herria da oraindik. Positibotasun tasa %2tik beherakoa izan da Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan
|
nahiz
Nafarroan.
|
|
|
Uste du Pirinioetako lepogainetan joriak diren eta Leitzaran ibaiaren eta Andorra inguruaren bitartean bakarrik aurki daitezkeen Pirinioetako cromlechen esparrua –Pirinioetako mendikatearen luzerari bakarrik erreparatzen badiogu– os akabaila duten toponimoek harrapaturiko lurraldearekin bat datorrela. Hedaduraren aldetik antzekotasuna handia izanik ere, argitzen du ez dela ahaztu behar Pirinioetako cromlechak goi mendietako larre eta lepoetan (500 metrotik gora) baizik ez direla azaltzen, eta toponimoak, aldiz, Akitania osoan
|
nahiz
Nafarroako eta Aragoiko eremu zabaletan aurkitzen direla. Gainera, amaieran os duten leku izenek eta Pirinioetako cromlechek ez dute zertan izan aldi berekoak.
|
|
|
Ondorioz, ikasleek adimen emozional eraginkorra izateko, ezinbestekoa da hezkuntza emozionala garatzea Euskal Herriko hezkuntza curriculumean; izan ere, EAEko
|
nahiz
Nafarroako hezkuntza curriculumean hezkuntza emozionalaren inguruan ez da aipamenik egiten, bakarrik islatzen dira ikasleek lortu beharreko emozioen erregulazioei buruzko aipu txiki batzuk, baina ez da zehazten helburu horiek lortzeko bidea zein izan behar den.
|
|
|
Iruña eta Irurtzun, Uharte Arakil, Lakuntza, Etxarri Aranatz, Urdiain, Altsasu eta Olazti artekoa, bi noranzkoetan; eta herri horien eta Gasteiz hiriaren artekoa. Modu berean, Iruña eta Gasteiz arteko ibilbidea kudeatzeko ardura izango du (egun, Arabak
|
nahiz
Nafarroak egiten dituzte kudeaketa lanak).
|
|
|
Atzo egindako proben bidez, 178 kasu positibo baieztatu dituzte Hego Euskal Herri osoan; hain zuzen, 83 Bizkaian, 35 Gipuzkoan, 36 Nafarroan, hogei Araban eta lau beste lurralde batzuetan. Bezperan baino kasu gehiago baldin badira ere (148 izan ziren igandean), positibotasun tasak behera egin du Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan,
|
nahiz
Nafarroan: %3tik %2, 2ra jaitsi da Nafarroan, eta %2, 6tik %1, 8ra Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan.
|
|
|
Araban, Bizkaian nahiz Gipuzkoan
|
nahiz
Nafarroan, 500etik behera jaitsi da 100.000 biztanleko hamalau eguneko intzidentzia tasa. Atzo, orotara, 480 positibo atzeman zituzten Hego Euskal Herrian gauzatutako 10.766 PCR eta antigeno probetan.
|
|
2023
|
|
|
Herriko etxera iritsi eta lekorean aldudar ezagun batek iguriki du barnera eramateko. Harekilan elekatzen hasi bezain fite, ohartu da muga gainditzeak mintzaira aldaketa ttipia ekarri diola,
|
nahiz
Nafarroan, batik bat azken herrietan, hasia zen antzematen kanbio ederra. Herriko etxeko aretoan, bisaia adiskidetsu eta gozoak ikusten ditu, ibar osokoak, aldudarrez gain, urepeldarrak nahiz bankarrak (baigorriarrekin, aitzinago), zernahitaz elekatzekotz eta aro eleak lau haizetara igortzeko gogoz.
|