|
2002
|
|
|
Par. Bainan, hori gertatzekotz, bata bia ixaitea
|
nahi
ta nahiezko lizateke, eta aldi batetan bi lekhu differente harturik. Bainan, beraren naturaren ukhapena ez othe, bat baita?
|
|
|
Par. Ez izakiaren esentzaz ezizakiari lothua izaitea
|
nahi
ta ezeko da, bata ez izaitea beharreko ba da; bethebethean ez izaiteko, izakiak, ezizakiaren esentza behar duen bezala. Hunelatan soilik izanen da, alegia, izakia egiazki; eta ezizakia izanen ezta, egiazki:
|
|
|
Inork be ez. Zuek jai egunetan mendietara zoazenean,
|
nahi
ta ez arbolaren bat jo ta eratsi eta etxera ekarten ete dozue. Ba nik be, itsasoan ibili arren, ez arrainik ostu, ez galdu, ez ito.
|
|
2003
|
|
|
Herritik urrun egon arren, euskaraz mintzatzen dala, herrian bezela sentituko da eta eramangarriagoa egingo zaio esandako herrimina. Honegatik euskaldun asko, eleberritxo honen egileari gertatzen zitzaion bezela, Euskal Herritik urrun bizi dirala eztira ibiltzen erdeldunekin
|
nahi
ta ez izan ezik. Lanak libre uzten dien denbora guztia euskaldunekin eta euskaraz pasatzen dute.
|
|
|
Bigarren munduko gudua bukatu zanean ehun milaka askatu zituzten inglesek, amerikanuek eta, nazionalsozialisten prisioneru batza tokietatik herri komunistetako soldaduak, eta gehien gehienek etxera joaterik inundik inora nahi ez arren, batez ere Estonia, Latvia, Lituania, Polonia, Rusi Zuria, Ukrania eta beste nazio askotakoek, RSSBko agintariek
|
nahi
ta nahiezko etxeratzea eskatu zuten, sovieten menpekoak zirala ta. Askok, batza tokietatik ihes egin ostean, sartalderuntz zoaztela, jendearen laguntza arkitu zuten eta sartaldean gelditu ziran, baina beste asko, milaka ta milaka, etziran izan hain zoriontsuak eta sovieten agintariek, indarrez eraman, ganadu trenetan sartu, ta nahita nahi ezko lantokietara bidaldu zituzten.
|
|
|
Orduan hartu ezazu ereztuna, esan zion
|
nahi
ta ez hartuerazo nahirik.
|
|
|
Orain arradioa salgeien propagandäa ematen ari da. Inasik eztio jaramonik egiten, bainan
|
nahi
ta nahi ez, entzun egiten du:
|
|
|
Zer esango ote zion Iziartxuri galdutako ospe ona berriz irabazteko? Bera izan zan bai, astoa, ereztuna
|
nahi
ta nahi ez hartuerazo nahi izan zionean... Eta gero berandu ta mozkortuta bila joan zitzaionean gauzak konpontzeko...
|
|
|
Beste alde batetik, gizonaren oinarrizko eskubideak aintzakotzat hartu behar dira benetan, eta babestu euron erabiltea; horregaitik, herritarrei politikan eta gizartean parte hartzeko jokabideak eskaini behar jakez, gogorkeriazko burrukak kendu gura badoguz: holako burrukak,
|
nahi
ta nahi ez, zuzentasunasmoak hondatu egiten dabez, eta, eurokaz, gizona bera be bai.
|
|
|
Beste horrenbeste! Semea etxeratu zanerako, erdi hasarratuta, umearen izena" papelean eskribiduta" emoteko eskatu eutsan amak, hurrengo baten halako lotsaririk ez ebala hartu
|
nahi
ta...
|
|
|
Sarrera: gizonak
|
nahi
ta nahiezkoa dau egia, ederra ta ona bilatu ta maitatzea; ta gizon guztiak, era batera edo bestera, bilatu daroez, ta aurkitu ahala beste batzuei be agertzen ahalegindu ohi dira.
|
|
|
·" Gaurko gorabeheren nahaste honetan; bihar etzi sortu leitekezan gorabeheren artean; gizonak euren artean gaur eta bihar hasarreak eta burrukak sortzen dituezan aldi honetan; herriak,
|
nahi
ta nahi ez, batasunerako bidean doazen ordu honetan, guk, fededunok, gauza bat ikusi gura izan dogu (Kontzilioan), gauza bat agertu nahi izan dogu geure begien aurrean: Geure batasuna, guztiok Jaungoikoaren sendi edo familia eta eleiza, Kristoren Gorputz Mistiku egiten gaituan batasuna; alkar ikusi, alkarregaz batu eta bata bestearen anaia lez sentitzeko beharrizana geunkan, alkarreri maitasunezko laztana emoteko premina bizia; berba baten esateko:
|
|
2004
|
|
|
Mozorroak
|
nahi
ta nahi ez kendu gura izan dizkiete, gero, haiek. Baina bati ere ezin kendu izan diote.
|
|
|
Hiltzea
|
nahi
ta nahiezkoa dugu ta... dio auzoko Mariak.
|
|
|
Ez dut uste luzarorako izango denik. Baina hiltzea eta hil arte bizi izatea
|
nahi
ta nahi ezkoak direnez gero...
|
|
|
Haren aita ere oso gaizki omen dago, ta ama ta arreba erdi zoraturik... Ez duela ezer jakin
|
nahi
ta ohera sartu dela Don Trifon esan dute, ta giltzatu egin duela bere gelako atea. Baina oraindino haundiagoa ere entzun dut.
|
|
|
Urteberri eguna izan arren, beste asko ere, beste toki askotan, batzarretan egongo dira, dudarik gabe, zertarako edo hartarako, batzarrak egitea premiazkoa, derrigorrezkoa,
|
nahi
ta nahi ezkoa baita gaur. Batzar bat ez egiteko ere batzarra egin behar; batzar bati boikota egiteko ere batzarra egin behar.
|
|
2009
|
|
|
Zorionean gabiltza mendiarekin loturan; badakizu, beti gisa,
|
nahi
ta ezinaren mugan. Makaluko gailur horrek gu jartzen gaitu liluran; etzirako egongo gera gailurrarekin joskuran.
|
|
|
berrehunetik gora bai. Baina Praiskuri asko eutsan,
|
nahi
ta mila egon, berea aurkitu ezean. Joan hara, beste alderantza egin, horko zaldi horreek ikusi, haragokoen haginai begiratu...
|
|
|
Ez eukan saltzeko. Zelan edo halan,
|
nahi
ta hogei egunean bera jan edan barik egon behar, aurkituko eutsan erremedioa behorraren antzutasunari. Iruñean behintzat egongo zan abere kontuan jakitunen bat.
|
|
|
Emakumea gaiztoagoa danik ez eban baieztuko, ezta ezergaitik be, Erramonek. Eta Petrak be ez gizona danik,
|
nahi
ta begi bat emon behar izan!
|
|
|
Hurrengo egunean be, ostera,
|
nahi
ta Petronilaren ahotik mila erregu entzun, oiloak ez eutsan arrautza bat besterik ipini. Eta hurrengoan be bardin, eta hurrengoan be bai...
|
|
|
Baina agindua, agindu zan eta,
|
nahi
ta kume koitaduen zoriaren bildurrez, joan etorria hainbat arinen egitea erabagi eban. Ez, ostera, ama maitasunak eragindako kontseju batzuk emon barik:
|
|
|
Inork holakorik eskatu baleu, horraitino! Bera bai eroango ebala herriak behingo baten,
|
nahi
ta alkatea bera nahi parroko jauna izan.
|
|
|
Bai zera apurtu kateak! Gizajoak hantxe egon behar izan eban astebetean, aste bitan, eta hilebete luzeetan,
|
nahi
ta Potxologaitik marmar besterik egin ez. Egunez lan eta gauez ernegau...
|
|
|
Orain be, baina, laster gogaitu eban Martinek mundu honetan,
|
nahi
ta inor baino zoriontsuago bizi. Geroago eta zeru min biziagoa sortu jakon bihotzean.
|
|
|
esan eban ahal eban eta ahotsik altuenean. Eta,
|
nahi
ta San Pedrok besotik oratuta kanpora jaurti gura, zorroan sartu jakun gure Martin Sugin.
|
|
|
Peruk, jakina,
|
nahi
ta ordu bat baino gehiago igaro erreka aldean, besigu barik etorri behar etxera.
|
|
|
Abadeak be ez uste, gero, kolko barruan halako kili kili edo pikakada batzuk sentiduten ez ebazanik. Baina eleizea bere kontura eban eta, ezeren jaramon barik,
|
nahi
ta demoninoak eurakaz eroango baeben be, eleizea zaintzera joan behar eban berak. Luziano barik zelan, ostera?
|
|
2015
|
|
|
Zer egin eben orduan? Eleizako sepulturetan jarraitu;
|
nahi
ta bertan ez hilobiratu, etxeko sepultureak lehengo lekuan jarraitu eban. Bertan zer egiten eben?
|
|
|
Uda horretan, 1968an, hemen nengoala, akorduan daukat abuztuan joan nintzala abade izandako eta sekularizau barri egoan Juan Mari Villanueva ikustera. Donostian bizi zan,
|
nahi
ta bera Barakaldokoa izan. Egun oso bat emon neban beragaz.
|
|
|
Gure asmoa zan Barandiaran bera eta haren obrea jagotea, arriskua egoan dana sakabanatzeko. Barandiaranek bere lloba zan Pilar izentau eban oinordeko,
|
nahi
ta beste lloba batzuk euki eta euretako bi abadeak. Baina berrogei urte beragaz bizi zan Pilar bere llobeari itxi eutsazan danak.
|
|
|
Aldi baten bai. Abade batzuk, langileakaz eta lan egiten ebenak, aurrelariak zirean,
|
nahi
ta ez izan euskaldunak edo euskotarrak. Geu be jatorriz hortik gentozan, abertzaleen semeak edo langileen semeak gintzazan.
|
|
|
Urte baten, ikastaroak 80 andereño izan zituan ikasle. Horreek izan zirean ikastaroaren urterik aberatsenak,
|
nahi
ta kopuruaren aldetik ez izan handienak. Ikasle kopurua ibiliko zan 300, 380 edo 400 bueltan.
|
|
|
Eleizearen mendean egon ala era zibilean egin. Ni beti egon naz Eleizeagaz,
|
nahi
ta kritikoa izan, eta azkenean Eleizbarrutian egitea erabagi genduan, eta ipini geuntsan izena Elhuyar. Akorduan daukat Eleizbarrutiko batzar baten batek itandu ebala, ea Elhuyar hori nor zan.
|
|
|
Banaketa egin zanean, Bizkaiko Diputazinoko presidente zanak, Javier de Ibarrak, emon egin eutsan hau Bilboko Eleizbarrutiari, seminario izateko. Hori dala ta, eztabaida bat egon zan euren artean,
|
nahi
ta danak francotarrak izan, eta handik lasterrera kendu egin eben Javier de Ibarra kargutik. Hori izan zan erabagia hartu ebana.
|
|
|
Mimetismo bat be egon da bokazinoetan. Ugaritasuna edo urtenbidea edo mimetismoa,
|
nahi
ta danak errazoi materialistak izan, hortxe agertzen da bokazinoa. Asko joan dira, baina ez dira danak ailegau; buelta be egin dabe.
|
|
|
Bestalde, arrimauta egozanak pekatuan bizi ziran orduko pentsetako modurako. Ezkondu barik familia eukitea be txartzat hartzen zan, eta umeari,
|
nahi
ta gero ezkondu, sasikumea deitzen jakon.
|
|
|
Inguruko herrietan lez, Zamudion be, joan dan mendearen erdira arte, gehienak baserritik bizi izan dira;
|
nahi
ta batzuk kanpoan be behar egin. Soloko jeneroagaz eta etxeko ganaduek eta piztiek emoten ebenetik atera dabe bizimodua.
|
|
|
Talde horretan kokatuko geunkez odoleko senideak. Halanda be, kasu askotan,
|
nahi
ta odolekoak izan ez, etxekotzat hartzen ziran etxean behar egiten ebenak be.
|
|
2018
|
|
|
Beste zereginik ez zuenez eduki luzaroan, horregatik zuela harako joera harturik. Senarra kalezale amorratua zen, eta berak,
|
nahi
ta nahi ez etxean egon beharra zuen. Azkenerako jita hartuta zegoen, eta edozein momentutan joaten zen kristal ostetik begiratzera.
|
|
2023
|
|
|
Lur baltza, barriz, leunagoa da, ur gehiago eskatzen badau be. Eta harea lurra garan garana danez, beharrerako erraza da,
|
nahi
ta sikateari ondo eutsi ez.
|