|
2006
|
|
|
Kasu honetan, lehen egin bezala, beste hizkuntzarena, estatistikoki esanguratsua ez delako baztertzen dugu, inor aspertu
|
nahi
ez dugulako hain zuzen ere.
|
|
2007
|
|
|
Eta ikasi
|
nahi
ez duena, inoiz ez da etorriko euskaltegira, hemen, inolako beharrik ez baitu inork euskaraz aritzeko.
|
|
2008
|
|
|
Beraz, askoz ere nekezagoa izango zaigu euskararen alde egitea espainieraren alde egitea baino; gurean aipatzen den" elebitasun eta elebiduntasun orekatuak" lortzeko helburura iristea ia ezinezkoa izango da. Nahiz eta euskara gutxiengoaren hizkuntza eta hizkuntza gutxiagotua izan —hizkuntza gutxiagotua eta bereziki landu beharrekoa—, eta espainiera, berriz, hizkuntza hedatuagoa eta osasuntsuagoa izan, horren aldekoak dira bereziki euskara
|
nahi
ez dutenak, paradoxikoki berriz ere.
|
|
|
Nahiz eta euskara gutxiengoaren hizkuntza eta hizkuntza gutxiagotua izan hizkuntza gutxiagotua eta bereziki landu beharrekoa, eta espainiera, berriz, hizkuntza hedatuagoa eta osasuntsuagoa izan, horren aldekoak dira bereziki euskara
|
nahi
ez dutenak, paradoxikoki berriz ere.
|
|
2009
|
|
|
Gaur egun, euskarari buruzkoa Foru Legeak (abenduaren 15eko 18/ 1986 zki.dunak alegia) Nafarroa hiru hizkuntza eremutan zatitzen du: " euskalduna" —" euskal hiztuna" esan
|
nahi
ez duena eta eremu
|
|
|
Horrek denak, nire ustez, soziolinguistikaren aldetik unibertso berri bat sortzen du, eta funtsezko aldaketa bat dago bertan. Nirea hizkuntza globala da, ez da ingelesa, ez espainiera, ez italiera, baina nirea ere globala da hala izateko borondatea dagoelako, eta hizkuntza globalen talde horretan sartzea lortu da, globalizazioaren aurrean isolaturik gelditu nahi ez duten hizkuntzen artean, beste edozein baino gutxiago izan
|
nahi
ez dutenen artean. Beraz, aintzat hartuak izan daitezen sortzen eta lan egiten dute, eta horrek aldaketa handiak dakartza.
|
|
2010
|
|
|
Bestetik, guztiz aurkakoa den jarrera dugu: erru osoa hiztunak dauka, eta hark euskaraz egiten ez badu, besterik gabe,
|
nahi
ez duelako da; eta jokabide hori iaia arduragabekeriaren mugan kokatzen da. Hizkuntzaren galera jokabiOndorioak urrutiegira eramanez gero, pentsa genezake euskaraz ez jakiteak herritar batzuk talde jakin batzuetara eramaten dituela, harreman sare jakin bat ematen diela, eta sare horren balorazio soziala eskasa dela eta marjinalitate puntu bat ere ematen duela.
|
|
|
Arau horrekin bat egiten ez duenak, akaso, bere burua nahikoa mugatua ikusiko du parte hartzeko garaian. " Nik
|
nahi
ez dudan arren, euskaraz antolatu eta egin ditut gauzak." Horren aurrean, eta deseroso sentitzeko arriskuaren aurrean, agian batzuek nahiagoko dute parte ez hartzea. Parte hartzen dutenek, oro har, idatzi gabeko arau hori ontzat jotzen dutenak izanen dira.
|
|
|
Jada ez da atzerakada geografiko bat, ezta bizkortua ere; orain, batetik etorkin erdal hiztunak toki guztietan egotearen ondorioz, eta bestetik bertako biztanleriak neurri batean beren hizkuntza utzi zuelako, printzatu egin da lurralde euskalduna. nafarroaren ipar mendebaldean eta gipuzkoaren barnealdean, gehiengoak euskalduna izaten jarraitzen du, baina urolaren goiibilguak, debabarrenak eta ibaizabal arroak ziriarena egiten dute, eta isolatuta uzten dituzte gehiengoa euskalduna duten beste ingurune batzuk, hala nola bizkaiko itsasertza eta arratia bailara. esan beharrik ere ez dago une horretan gehiengoa euskalduna zuten eskualdeak landa eremukoak zirela eta, beraz, biztanleria txikiena zutenak. euskararen ezagutza maila handia edo dezentekoa zuten eskualdeetan, bigarren edo hirugarren belaunaldiak ziren euskaldunenak. gainera, hiriburua eskualdeko batez bestekoaren azpitik ageri zen beti, eta gune erdaratzaile gisa jarduten zuen. egoera hori biribiltzeko, ez zen inolako berreskurapen zantzurik antzematen jada azken belaunaldietan erdaldundutako eskualdeetan, eta are gutxiago euskara berrezartzeko zantzurik, bertako euskara duela zenbait mende galdu zutenetan. hauek lirateke hegoaldeko guztizko kopuruak, urte hartan (nafarroako datu fidagarririk ez dagoen arren): 2.650.000 pertsonako biztanleriatik 490.000 pertsona izango lirateke euskaldunak, gutxi gorabehera biztanleria osoaren %18, 5 begi bistakoa zen zer arrisku zetorkion gainera euskarari, eta ez dakienak edo ulertu
|
nahi
ez duenak, aski du ikustea zer bilakaera izan zuen garai hartan euskara baino erabiliagoa zen bretoierak, handik aurrera. gertaera horren aurrean, eaeko agintari politikoek euskararen erabileraren normalizazioaren oinarrizko legea onartu zuten 1982an. hizkuntza desagertzeko bideari buelta emateko aukera bakarra zen. horrenbestez, rlS bati aurre egiten zion munduko lehen lurraldeetako bilakatu zen... Jarraian ikusiko dugun bezala, nafarroako agintariek premia handieneko hizkuntzarekiko izan duten jarreraren ondorioz, oso bestelako berreskurapen erritmoa dute nafarroako eskualdeek.
|
|
|
Komunikabideen ezberdintasunak aztertuz, espainiar eremuko prentsa da euskara euskal abertzaletasunarekin indartsuen lotzen duena. Euskal eremuko prentsak euskara erakundeekin edo politikariekin edo herritarrekin gehiago lotzen duen bitartean. ten badira erreferentziatzat. gure gizarte konplexu honetan, gehiengoak elebitasuna onartzen badu ere, badira bazterketa joerak, euskararekiko bereziki. baina bada baita, legezko hitzarmena eta gizarte akordioarekin hautsiaz hizkuntzen elebitasuna onartu
|
nahi
ez duenik ere. gure gizartean hizkuntzaren inguruan bizi dugun errealitate konplexu honek, ez digu errazten batere, hizkuntza ezberdinen elkarbizitza normalizatua lortzen. hizkuntzetako bat baztertzeko joera honek, hizkuntzarekiko identitate zatikatua eragiten du. euskara gurea da edo gurea erdara da, esaerekin gertuago dauden herritarrak bananduaz eta azken finean, elebitasuna edo bi hizkuntzen ...
|
|
2011
|
|
|
Batik bat herritarrak praktika zuzenen bidez korporalizatzen duelako espazioarekiko/ hizkuntzarekiko harremana. Euskararekiko jarrerak diskurtso tipoek planteatzen dutenetik urruti daude, eta norberaren esperientziak elikatzen ditu lehenik eta behin, eta ondorioz diskurtsoek moldatu behar dute errealitatetik at geratu
|
nahi
ez badute.
|
|
|
Hots, itzal luzea du diskurtso hegemoniko tradizionalak bilbotar guztiengan, hiriaren eraldaketa espaziala gidatu duten instituzioen ikuspegi unibertsalizanteak denengan du eragina eta aldi berean, ertzetako euskararen aldeko mugimenduen bultzadak euskararen aldeko urrats txikiena onartzeko prest ez daudenengan ere eragiten du. Eta dudarik ez, diskurtso bakoitzaren erreprodukzioak moldaketa dakar ezinbestean, bere burua besteen aurrean biluzik eta salduta aurkitu
|
nahi
ez badu behintzat.
|
|
|
Bertan egote horrek arazoak baitakartza berarekin:
|
nahi
ez ditugun horiek eraikinaren barruan denbora pasa egongo balira azpiegiturak kutsu glamurosoa galduko luke, eta hori inola ere ezin da baimendu. Horren adibide da ere nola alboko Arrikibar plazan zeuden bankuak berehala desagerrarazi zituzten aurretiaz etxerik gabeko batzuk bertan egonkorturik egon ohi zirela argudiatuta.
|
|
|
1) Identitatean erein gabe ezin diogu intimitateari eutsi, ez arnasguneetan eta ezta gainerakoetan ere; 2) Identitate autozentratuan ereindakook, ordea, intimitatean bizi ahal izanda bakarrik euskaraz, ez gara gustura bizi XXI. mendean: egungoa baino bidezidor zabalagoa behar dugu konpartimentazio sozio funtzionalean (K→B= K+ B eskeman den denok, bai!) ahalik eta garatuen bizitzeko gure identitate euskaldun eleaniztuna; 3) Ordainpeko autopista bakarrean ibili
|
nahi
ez badu gizateriak hiruzpalau belaunaldi barru, espabila gaitezen egungo di/ tri/ multi (poli) glosiko guztiok!, bizi bizirik jarrai dezagun etorri datorren hurrengo ziaboga aldi historikoan: deshazkundearena.
|
|
|
politika, inkestak eta erabilera tzen du hobeto komunikatzeko, munduan hizkuntza bakarra izatea litzatekeela ideala; logikoa da erantzun tasa hori. halere, elkarrizketatuen %42ak, ia zazpitik hiruk, hizkuntza bakarreko mundua baino nahiago txarto komunikatzea! errealitatean, jakina, jendea ez da horren ergela, edozein pertsonak ahalik ondoen komunikatzea nahi du eta, pertsonok
|
nahi
ez duguna da gure hizkuntza galtzea, dakizkigukeen bakar bat ere ez. Izan ere, hizkuntzen aniztasuna eta (pertsonen arteko) komunikazioaren kalitatea, guk dakigula, ez daukate erlazio zuzenik edo, izatekotan, hizkuntzen aniztasunak komunikazioa kaltetu baino hobetzen baitu.
|
|
2012
|
|
|
...re horretara moldatu ezinean zebiltzan iruritar bordariendako irria eta trufak zilegi izaten ziren. euskaragatik izandako bizipen mingarri horiek ondorioak izan dituzte subjektuen ondoko hizkuntza hautuetan. erdara ez ongi jakiteagatik mesprezua jasan zutenek kosta ahala kosta erdara ikastea ziurtatu nahi zuten eta horretarako erdara hutsezko eskola hautatu zuten (euskarazko irakaskuntza inola ere
|
nahi
ez zutela), beren umeak gutxiespenetik babestearren. herriko iruritarren eta baserrietakoen arteko bereizketa ego belaunaldiraino iritsi da. Berriemaileen haurtzaroan errekakoen eta karrikakoen arteko harremanak oso bakanak izan ziren.
|
|
2013
|
|
|
Hala ere, proposamenen ugaritasunak —eta maiz, nahasketak— ez liguke komunitate nozioa bazter uztea behartu behar; izan ere, nahi badugu edo
|
nahi
ez badugu, esanahi teoriko osoa du barietate nozioaren korrelatu soziala den heinean eta, zalantzarik gabe, erabilera praktiko handia du hainbat gizarteren eta komunitateren arteko alderaketak egiteko. Komunikazio gaitasun edo errepertorio ideiek ez dituzte kentzen hizkuntza edo dialekto nozioak, baizik eta errealitate konplexu batean artikulatzen dituzte.
|
|
|
Euskaldun baten hizkuntz bidaia egokitzeko gauza dela. Zerbitzua bezeroak
|
nahi
ez duen hizkuntzan inposatzen denean, berriz, norberaren lehentasunak jartzen dira bezeroaren aurretik, eta eskaerari erantzuteko ezintasuna erakusten da.
|
|
|
Esperimentuaren bizipenek irakatsi didate, euskararen kasuan, irabazten den gatazka bakarra borrokatzen ez dena dela; enpatiaz eta konfiantzaz lortu ditut emaitzarik onenak; biziraupen mekanismoaren esanetara, hots, borrokan, berriz, beti galdu. Hori da emaitzak aztertu ostean atera dudan ondorioa; hau da, euskara entzun
|
nahi
ez dutenekin gatazkan xahutu dudan energia euskal hiztunekin elkarlanean erabiliz gero, marka hobe dezakedala.
|
|
2014
|
|
|
Gertakari hauen oinarrian, urte luzez, hizkuntza plangintza ugari haur eta gaztetxoengan soilik zentratu izana egon daiteke. Lionel Jolyk aipatu bezala, helduek egin
|
nahi
ez zuten ahalegina plangintzen helburu ziren haurrek egitea espero izan da; ezer esaterik ez zuten haurrek, botorik eta iritzirik emateko aukerarik eskaintzen ez zitzaien gaztetxo berberek. Baina hori ez da horrela izan.
|
|
2015
|
|
|
Hori gutxi balitz, auzo berrien agerpenek masifikazio eta gethizazioa areagotu zuten. Urte horietan ezin esan integraziorik egon zenik (bai, ordea, isolamendua eta marjinazioa), baina ez inork
|
nahi
ez zuelako, baizik eta auzo berriak aparte zeudelako bertakoen auzoetatik.
|
|
2016
|
|
|
" A lost cause is a cause whose adherents permit hope to take precedence over experience." (Fishman, 2007 [1996]. " Lost cause" edo" causa perdida" batean murgildu
|
nahi
ez badugu, HINBE lanaz hanhemen bildutako ebidentzia enpirikoari eta horren argitan eraikitako formulazio teorikoei(" Theoretical and Empirical Foundations of Assistance to Threatened Languages" direlakoei, alegia) aurrez aurre helduko dien gogoeta gunea da, gure ustez, eskuartean dugun erronka nagusietako bat da. • ohArrAK
|
|
2018
|
|
|
Eusle bat, jokaera urratzailea erakusten duenean, ez da izen propioz ari, taldearen enkargu bat betetzen ari da. Eusle batek hizkuntza zaharrari heltzen ez badio, ez da
|
nahi
ez duelako, baizik eta taldeak emandako funtzioa betetzearen ondorioz ezin duelako. Beraz, bere jokaera ez da erantzukizun pertsonala, kolektiboa baizik.
|
|
|
Seguru sentitzen dira. Badakite ez dutela egingo
|
nahi
ez duten ezer. Segurtasun horrek murrizten du jokaera eragozleen agerpena.
|
|
|
Horiek horrela, bada profesional kopuru handi bat" e" etiketarik jantzi
|
nahi
ez duena eta euskaraz hitz egin nahi ez duena lehen agurrean, lehen esaldian eta, hala suertatuz gero, elkarrizketan berean, nahiz hala jokatzeko eskatzen den Osakidetzaren Euskara Planean. Hori oztopo
|
|
|
Horiek horrela, bada profesional kopuru handi bat" e" etiketarik jantzi nahi ez duena eta euskaraz hitz egin
|
nahi
ez duena lehen agurrean, lehen esaldian eta, hala suertatuz gero, elkarrizketan berean, nahiz hala jokatzeko eskatzen den Osakidetzaren Euskara Planean. Hori oztopo
|
|
2019
|
|
|
Harakiri ak ere ez du ordea balio: ezer gabe ezin dira herri txikiak luzaro bizi; guztia ezin da" zenbaki handien" mirabe bihurtu, handiak txikia jatea
|
nahi
ez badugu. txikien aldeko neurri proaktiboak kontuan izan behar ditu horregatik, honetan ez bada hartan, arnasguneen alde dagoela dioenak. zer egin, beraz? " guztia ala ezer ez" alde batera utzita" bere neurriko trajea" landu behar dute arnasguneetako arduradunek65 zer neurri?
|
|
|
...iroletan,..), bere hainbat elementu bizirik badago ere oraindik. ez dago motibo argirik, azken urteotako berrikuntza multzo horri buelta emango zaiola uste izateko. errazago gertatuko da, ezer gertatzekotan, azken hamarkadotako globalizazio prozesuak begien bistako etorkizunean bizirik segitzea eta, agian, are esparru zabalagoak bereganatzea. horrekin kontatu beharra dago, amets sehaskan kulunkatu
|
nahi
ez badugu.
|
|
|
a (euskara hutsezko bizimodua, hitzez eta idatziz), B (euskara erdaren konpartimentazio soziofuntzional berria) eta C (erdara hutsezko bizimodua). euskara hutsezko a bizibiderik ez dago arnasguneetan. are nekezago izango da halakorik gero, gizarte urak beren bidetik badoaz: a) erdararen nagusitasun moldaera hain zabala eta hain sakona izanik gure artean, eta inork" bere arnasgunean ixkutaturik" bizi
|
nahi
ez duenez, erdararik gabe ezin da bizi: erdaldunekin erdaraz egin behar; b) euskaraz jardun litekeenean ere, beti beti ez da nahi izaten:
|
|
|
antzinako ingelesa (ang), avestera (ave), kornubiera (cor), ge’ez (gez), latina (lat), mandaic (myz), paliera (pli), armeniera klasikoa (xcl), eta anglo normandiera (xno). aurreko kasuetan bezala, zalantzarik gabeko hizkuntzak baino ez ziren sartu multzo horietan. arrakala digitalaren beheko muturrerako (S kategoria) zerrenda guztietatik kanpo dauden hizkuntzak hautatu dira. eta honako ezaugarriak dituzte: ez dute wikipediarik (ezta inkubagailu moduan ere), ez daude udhr zerrendan, ez dute Bibliarik ez zuzentzaile ortografikorik, ezta apple ko zein microsoft eko euskarririk ere; ez dute aipamenik omniglot en ez eta daturik ere ez Crúbadán proiektuan. aipatu behar da, nolanahi ere, horrek ez duela esan
|
nahi
ez dutela aktibitate digitalik, baizik eta egin diren saiakeretan ez dela haien arrastorik agertu. 6.541 hizkuntza dira eta haien artean bi azpimultzo sortu dira zoriz, S0 eta S1, bakoitzean 75 hizkuntza sartuz. adibide tipikoak honakoak dira:
|
|
2022
|
|
|
Azken honekin lotuta, arrisku handiegiz, Kontseiluak bost estadio jendez betetzeko apustua egin zuen: 123.000 lagun bildu ziren 1998ko abenduaren 26an eta beste 15.000, gutxi gorabehera, ezin sarturik gelditu ziren, Euskal Herrian inoiz izan den mobilizaziorik handienetako batean2 Arrakastak asko erakarri zituen, horren garrantzi sozial handia hartzen ari zen prozesu batetik kanpo gelditu
|
nahi
ez zutelako.
|