|
2000
|
|
|
Oraina eta geroa, etorkizuna eta egungoa, horra hor, urri nahiz oparo, berezko eta betiko harremanak. Horiei adi egon behar du legegileak, berak ezarritako erakundeak lur gaineko euskarrietatik bakartuta ikusi
|
nahi
ez baditu. Berezko harreman horiek ahalbideratzen dute herri baten nortasuna eta eitea ez galtzea, herri hori azkendua edo hori baino makurragoa dena, beheratze maila espantagarrian amildua izan ez bada.
|
|
|
Psikologiak ere behartuta ikusi zuen bere burua postulatu positibistak onartzera, Vienako Zirkuluak hasiera emandako erreketan erori
|
nahi
ez bazuen behintzat. Ikerketa eta ezagutzaren benetako formatzat onartua izateko, baldintza bat kontuan izan behar zuen psikologiak, alegia:
|
|
|
Lehenengo eta behin, egiaztagarritasun printzipioa soilik partaide batzuen esku geratu zen, eta berauek ziren printzipio hau beste batzuk baino hobea zela frogatu eta erakutsi behar zutenak. Bestaldetik, Schlicken ‘eskuin alderdiak’ distortsio pragmatisten aurkako iritzia bere egin zuen, zeren, Carnapek haiek erlatibismopean sartu
|
nahi
ez zituen arren, erlatibismo haztegia zen nolabait. Egiazkoa zer zen nahi zuten jakin, zer eta zeintzuk ziren egiazko enuntziatuak edota postulatuak, hau baitzen modu bakarra ezagutzari oinarri finkoa eskaintzeko.
|
|
|
Rhees, E. Anscombe eta G.H. Von Wright ordeinu betearazle izendatu zituen. Otsailean, oso gaixorik, Bevan doktorearen etxean egon zen, ospitalean hil
|
nahi
ez zuelako. Azken hilabeteetan Uber Gewifiheit idazkiaren 300 paragrafoak idatzi zituen.
|
|
2003
|
|
|
4 Gerrak, maiz sarri, bi nazioren monarkek euren artean dituzten liskarren ondorio arruntak izaten dira. Nazioek, elkarren gain lokabe izanik ere, epaile erkiderik ez dutenez gero, euren kabuz administratzen dute justizia, armen indarraz baliatuz, baldin eta bakea lortzeko bitartekaririk ez badute edo
|
nahi
ez badute. Kasu horietan, euren arteko liskarren lege eta erabaki gisa onartzen dituzte Jainkoak gerra horiei ematen dizkien emaitzak.
|
|
|
Hori gorabehera, arrazoiaren argiak badu behar besteko indarrik, bidegabe jokatzen dutenek ere justiziaren berri izan dezaten, eta justiziaren aurkako egintzak kondenatuak eta gorrotatuak izan daitezen. Bestalde, guztion interesa denez besteek erregela horiek betetzea, gehienok erabaki dugu erregela horiei men egitea, eta, are gehiago, haien menpe jartzea erregelok bete
|
nahi
ez dituztenak eta euren antzekoekin bidegabe jokatzen dutenak. Horrek guztiak erakusten du Jainkoak espiritu guztietan barneratu dituela justiziarekiko ezagupidea eta maitasuna; horiek izan ezean, gizarteak ez luke luzaroan iraungo.
|
|
|
errua norberaren talentuari edo eskura dauden lanabesei botatzea, eta beste arazo bati ekitea. Denborarik galdu
|
nahi
ez badu, zientzialariak gai izan behar du funtsezko anomalia baten eta hutsegite soil baten artean bereizteko.
|
|
2004
|
|
|
Egia da gaur egun praktikatzen denak benetan gauza gutxi duela halako baliagarritasun handikoa izango dena, baina bera gutxietsi
|
nahi
ez badut ere, segurutzat daukat ez dagoela inor, lanbide horretan dihardutenak barne, aitortzen ez duena ezagutzen dena ez dela ezer ezagutzeko dagoenaren ondoan; eta gainera ezin konta ahala gaixotasunetatik aska gaitzakeela, bai gorputzekoetatik, bai adimenekoetatik, eta, agian, baita zahartzaroko ahuleziatik ere.5
|
|
|
Etika ez da eremu pribatu eta intimora mugatu beharreko esparrua, eta are gutxiago isildu beharrekoa. Etikak osotoro bizi gaitu, onartu
|
nahi
ez badugu ere, ororen buru izaki etikoak gara gizakiok, baita etikoki jokatzen ez dugunean ere. Hizkuntzak bezala bizi eta barne zeharkatzen gaitu etikotasunak.
|
|
|
" gure barruan puskatuta gaude. Izan
|
nahi
ez genukeen gauza asko ere bagara. Ez dugu moral bera praktikatzen batzuekin eta besteekin.
|
|
|
Bai ordea aldarri egingo dut irudikatu hitzak eta bere eratorri guztiek errepresentatu hitzak eta bere sokakoek baino jatorri euskaldunagoa dutela eta, gure gaiari zuzenkiago lotuz, haiek baino egokiagoak direla latinezko repraesentare, repraesentatio adigaiak adierazteko. Gure hizkuntza beste hizkuntzen mendeko bihurtu
|
nahi
ez badugu, eta batez ere euskara herren eta zurrun bat nahi ez badugu, bada ordu bere ahaltasun eta ahalbide guztiez baliatzeko, gogoeta filosofikoetarako ere gai izan dadin eta ‘jakite hegoek igoa’, Lizardik amestu zuen bezala. Argi dago, erdal ‘representar’ (‘representer’/ ‘to represent’) aditza eta horren eratorria den ‘representacion’ (‘representation’/' representation’) izena latinezko repraesentare eta repraesentatio tik datozela hurrenez hurren.
|
|
|
Bai ordea aldarri egingo dut irudikatu hitzak eta bere eratorri guztiek errepresentatu hitzak eta bere sokakoek baino jatorri euskaldunagoa dutela eta, gure gaiari zuzenkiago lotuz, haiek baino egokiagoak direla latinezko repraesentare, repraesentatio adigaiak adierazteko. Gure hizkuntza beste hizkuntzen mendeko bihurtu nahi ez badugu, eta batez ere euskara herren eta zurrun bat
|
nahi
ez badugu, bada ordu bere ahaltasun eta ahalbide guztiez baliatzeko, gogoeta filosofikoetarako ere gai izan dadin eta ‘jakite hegoek igoa’, Lizardik amestu zuen bezala. Argi dago, erdal ‘representar’ (‘representer’/ ‘to represent’) aditza eta horren eratorria den ‘representacion’ (‘representation’/' representation’) izena latinezko repraesentare eta repraesentatio tik datozela hurrenez hurren.
|
|
|
Bide luze eta neketsua, zinez, Cencilloren eskutik proposatzen duguna, baina egin beharrekoa etikaren arloa gure apeten, arima egoeren edota uste erdi ustelen gatibu egin
|
nahi
ez badugu eta erlatibismo hutsean eroriko ez bagara.
|
|
|
Metafisika edo zientifismo orojakilearen kontrako terapia epistemologiko —eta etiko— ezin hobea dateke hori. Filosofoek eta zientzialariek umildade handiagoa behar lukete; beren mugak ongi jakin eta aitortu behar lituzkete, dogmatismoan edo alferreko (zentzugabeko) eszeptizismoan erori
|
nahi
ez badute. Izan ere, Wittgensteinek terapia epistemologiko bat aldarrikatzen du eta metodo jakin bat proposatzen digu horretarako:
|
|
|
Hizkuntzaren mugak ezagutu eta aitortu nahi ez dituen metafisikaren aurka, hain zuzen ere. Wittgenstein Kanten ezagupen filosofiarekin beti bat ez etorri arren, filosofo alemaniarraren irakaspenak aintzat hartu
|
nahi
ez dituen metafisika idealista orojakileari aurre egiten dio. Idealismo tradizionalak (Hegelena barne, Wittgensteinen ustez, itxura guztien arabera3) diskurtso osobete eta behin betiko bat eraiki nahi izan du, menderik mende, errealari buruz eta, besterik uste arren, huts egin du beti.
|
|
2005
|
|
|
Aurreko hori bakarrik dagokie zuzenbidearen betetzea errazteko indarrean jarri diren erakunde eta legeei. Bada, gizakume askok, berez ahulak, eta eurak baino indartsuagoak direnen meneko izan
|
nahi
ez dutenak, elkarrekin aditu, indar erkideak bildu eta auzitegietan euren eskubideei eusteko konpromisoa ondu dute, guztiak baturik banan banan garaitu ezinak izango liratekeen horiek nagusitu ez daitezen. Esangura horretan onar daiteke esan ohi den hori, alegia, zuzenbidea indartsuenaren hitza dela eta ondorenez, kanpo eraginik ez duela, indarrak laguntzen ez badio:
|
|
2007
|
|
|
609 Ez
|
nahi
ez zuelako, ez Zeusen autoritateari errespetua ziolako, Zeus bera baino boteretsuagoa zelako baizik," bere akropolia zaintzen jagole izugarriak zeuzkalako, orobat", zehazten du Protagorasek.
|
|
|
Adibide moduan esan dezakegu —data historikoetan sartu eta errudunen bila hasi nahi izan gabe— euskararen normatibizazioa eta bertan emandako alfabetizazioa erlatiboki oso berantiarrak izan direla edo, bestela, aipatutako beste hizkuntzek horretan abantaila handia eramaten digutela. Horren haritik, bada, kontuan hartu behar da hezkuntza mailan hartzen diren erabakiak hartzen direla ere, egiaz, ezinezkoa izango dela urte gutxitan aurrerapauso izugarriak ematea, hau da, beroriek apaltasun minimo batez planteatu behar ditugula, frustrazioan erori
|
nahi
ez badugu bederen. Bestela, eta aurrekoarekin lotuta, euskararen auzia guztiona dela azpimarratu nahi dugu:
|
|
2008
|
|
|
— Bestalde, lehenik subjektua oinarrian ezartzen da norbera objektibo finko gisa; hortik abiatu ondoren beharrezko higidurak jarraitzen du determinazioen edo predikatuen aniztasunerantz; hor subjektu haren ordez nia jakituna bera agertzen da, eta predikatuen elkarlotzea eta haiek bermatzen dituen subjektua da. ...heinean eta haien arima den heinean, bigarren subjektuak, jakitunak alde batera utzi zuen hura eta bere gainetik bere baitara itzuli nahi zuen hura oraindik ere predikatuan aurkitzen du, eta predikatuaren higitzean ekilea izan beharrean arrazoitzaile gisa, hari predikatu hori edo hura egotzi balitzaio bezala, edukiaren norberaz arduratzen da oraindik, bere baitarako izan beharrean harekin elkartu
|
nahi
ez badu.
|
|
2009
|
|
|
eskapismo utopikoa eta determinismo zinikoa. Liburu garrantzitsu honetan, historiaren amaiera denik sinetsi
|
nahi
ez duten filosofiako hainbat izen kritikoki arakatzen edo aztertzen dira. Bensaidekin, banan banan eta sakon, polemikan aritu diren pentsalari garaikideak dira, hara:
|
|
|
Gizakia matematika hutsaren menpean jarri du. Gizakia (gizakia indibiduo bezala, pertsona bezala) matematika hutsa baino ezin da izan, zalantzagarria izan
|
nahi
ez badu. Zentzumenak, sentimenduak... baztertu behar ditu, ezin baitira neurtu, ezin baitira matematikoki klasifikatu.
|
|
2010
|
|
|
Beraren gainetik dagoen norbaitek zerbait egitea nahi du. Hitzematearen bidez, ordea, gizakiak betebeharra hartzen du berarentzat; pertsona bakoitzak bere baitan du botere hori, eta berak erabakiko du bere modukoari, behekoari edo goikoari begira gauzatzen duen, ez duelako eskubidea egikaritzen inori begira, baizik eta bere buruari begira, eta ez du inor behartzen eskubide hori onartzera, hala
|
nahi
ez badu.
|
|
2012
|
|
|
Eta baita politikan ere. Gehiegi sinplifikatu
|
nahi
ez badugu ere, hor oso interesgarria den zerbait badela azpimarratu nahi dugu.
|
|
|
Eta ontologia matematika da. Hori azaltzeko eskaintzen duen argudiaketa luzea jarraitu
|
nahi
ez duenak, azalpenaren laburpen bat irakurtzeko aukera du lehenengo manifestuan (1989).
|
|
|
Bertan, fenomenologiaren kategoriak oso modu zehatzean aztertzen dira. Hor ere, arestian esan bezala, bere argudiaketa luze eta sakona jarraitu
|
nahi
ez duenak, azalpen horien laburpen bat irakur dezake, oraingoan bigarren manifestuan (Badiou 2009a, bereziki 2, 3 eta 4 kapituluetan, 29). Heytingen aljebraren printzipio orokorrak bigarren manifestuko ohartxo batean agertzen dira (ikus 8 oharra, 123 or.). Bost erregela besterik ez ditu Heytingen egitura horrek.
|
|
2013
|
|
|
besteek zuri egitea nahi zenukeen guztia, egiezu zuk besteei (edo: ez egin besteei, zuri egitea
|
nahi
ez zenukeena). Alabaina, urrezko erregela ez da erlijioek bakarrik aldarrikatutakoa.
|
|
2014
|
|
|
Jarrera hori arima ederraren ispiluzko alderantzikatze moduko bat da, eskuak zikindu
|
nahi
ez dituena, bere itxura puruenean aurkitzen dugu lan zikin beharrezkoa egin nahi duten heroi eskuindarrak miresten dituztenengan; erraza da norberaren herrialdearen alde zerbait prestua egitea, norberaren bizitza sakrifikatzeraino; askoz zailagoa da krimen bat egitea norberaren herrialdeak behar duenean... Hitlerrek bazekien oso ongi nola joka zezakeen joko bikoitz horrekin Holokaustoaren gaian, Himmler izan zen bere Hagen.
|
|
2016
|
|
|
buruzagiek lege on eta zuzenak ekhar detzaten, bai eta atxikaraz behar den zintasunarekin, agertu gabe batzuendako ikhustate sobraniorik eta bertzerendako aiherkunderik; premia da menekoek burnzagieri jauspena ekhar diozoten eta hekien nahiak arthoski begira detzaten; premia da gauza sakratu batzueri bezala beha dezagun batak bertzearen zuzeneri, eta ez dezagun elgarri den gutieneko bidegaberik egin; premia da, hitz batez, gure lagun guzien alderat atxik dezagun adimendu xoilak berak paganoeri irakatsi deraien egin molde hau: Nihori ez egin hek guri egitea
|
nahi
ez dugunik, eta egin bertzeri hek guri egitea nahi ginituzken guziak (Erlisionea. Eskual Herriari dohazkon egiarik beharrenak, 1890, II. kap.).
|
|
2021
|
|
|
Batetik, neoliberalismo patriarkalak norbere arrakasta eta porroten erantzule bakarra den ekintzaile buruaskian sakondu nahi du: " nahi baduzu, posible duzu"; edo bestela esanda, ez baduzu posible,
|
nahi
ez duzulako da, loser a zarelako. Kasu horretan, etengabeko errendimendu eta optimizaziorako galga diren loturetatik eta egitura publikoetatik askatzea lez ulertzen da burujabetza:
|