|
2002
|
|
|
Sedentarismoa, tabakoa kontsumitzea eta dieta desegokia dira arazo kardiobaskularrak izugarri ugaltzearen arrazoi nagusiak, baita kardiopatia koronario goiztiarren %80rainoko kausa ere, OMEko gaixotasun ez kutsagarrien prebentzio eta osasun saileko zuzendari Pekka Puskaren arabera. Praktika erregularra eta jarraitua Arrisku faktore horiei lotutako gaixotasun kronikoak dira heriotza eragile nagusiak
|
munduko
eskualde guztietan, Saharaz hegoaldeko Afrikan izan ezik, non hiesak bezalako infekzioak nagusi diren. OMEren arabera, elikadura osasuntsua duten minbizien heren bat, pisu normalari eustea eta bizitza osoan ariketa fisikoa egitea saihets daiteke.
|
|
2003
|
|
|
Eta itun bereziak ere hitzartu dira, giza eskubideak bermatzeko gisan,
|
munduko
eskualde guztietan: adibidez Europan (1950), Ameriketan (1969), Afrikan (1981), bai eta ere kasu larri batzuentzat, hala nola, genozidioak (1948), emazteen bereizkuntzak (1980), tratu txarrak eta torturak (1984), haurren salerosketak (1989) eta beste?
|
|
|
XXI. Tokiko Agendak, desberdintasun eta aldaera guztiekin, parte hartze demokratikoaren esperientzia interesgarri bat dira, ingurumen arazoak eta gizartearenarazo ekonomikoak uztartu eta batera aztertzeko. ICLEIk NBEren 2 txostenean, udalerrien %73an parte hartze sozialerako kontseiluak daudela dio, %59an XXI.Tokiko Agendak udalaren sistema administratiboan barneratuta daude; urarenkudeaketa, bitarteko ekonomikoen falta eta gobernu zentralen laguntza eza ohikoakatsak dira
|
munduko
eskualde guztietan eta edozein eratako egoera ekonomikoetan (ICLEI, 2002).
|
|
|
Harrezkero, ura estuki lotuta egon da gatazka politikoen eremu klasikoekin, baina haien urritasuna handitzeak erakusten du adituek zer eginkizun izango duten ibaiek etorkizuneko nazioarteko eztabaidetan. Analistek diotenez,
|
munduko
eskualde guztietako berrogeita hamar herrialde datorren hamarkadan uragatik gatazkei aurre egiteko arriskuan daude. Munduan dauden 260 ibai arroetatik 158 bi naziok edo gehiagok partekatzen dituzte, eta lankidetza hitzarmenik gabe ustiatzen dira; ondorioz, gatazka iturri izan daitezke.
|
|
|
Horren ondorioz, aurrerapen teknologikoak gorabehera, nekazaritzako jarduerak ingurumenean duen eragina areagotu egin da. Nekazaritzako etekinak 2025 urtera estrapolatzen baditugu, azken urteetan lortutako hobekuntza tasetan oinarrituta, eta urte horretarako aurreikusitako maldekin eta populazioaren hazkundearen eta per capita eskariaren hazkundearen arabera alderatuz gero, defizit handia dago ia
|
munduko
eskualde guztietan. Eskualde askotan, gosea eta elikagai soberakinak batera bizi dira, eta, ia beti, nazioarteko merkatuetan jarritako prezioak bereizten du gosea.
|
|
2004
|
|
|
Eskualdeko foro horien deialdiak kontuan hartzen du Elikagaien Kaltegabetasunari buruzko Araugintzako Agintarien FAO/ OMS Munduko Lehen Foroan parte hartu zutenen iradokizuna. Foro hori 2002ko urtarrilean egin zen Marrakexen, eta bi erakundeak
|
munduko
eskualde guztietan konferentziak egitera bultzatu zituen. Lehen bilera Budapesten egin zen, 2002ko otsailean, Europako eskualdean.
|
|
|
Ikuspegi orokorra Bestalde, eta ikuspegi orokorrago bati jarraituz, 2004ko urriaren 12tik 14ra Bangkoken (Thailandia) egingo da Elikagaien Kaltegabetasunari buruzko Araugintzako agintarien FAO/ OMS Munduko Bigarren Foroa. Mota honetako ekitaldien helburua da
|
munduko
eskualde guztietako janarien kaltegabetasunari buruzko araudi agintariei bilerak egiteko aukera ematea, oro har kezkagarriak diren elikagaien kaltegabetasunari buruzko gaiak aztertzeko, eztabaidatzeko eta trukatzeko. Kasu horretan ez da gomendiorik egingo, eta ez da elikagaiek kalterik egiten ez dutela adierazten duen berariazko adierazpenik egingo.
|
|
|
Yusufen arabera, ikerlana egin zuten adituak gehien harritu zituena zera izan zen: arrisku elementuak berdinak direla
|
munduko
eskualde guztietan. “Hori ohiz kanpokoa da, eta infartuaren prebentzioari buruz dugun ikuskera aldatu egingo da, horrek esan nahi baitu infartu gehienak adin txikikoetan prebenitzeko moduan egon genukeela”, esan zuen adituak.
|
|
2006
|
|
|
Ugaltzeko zailtasunak Berotegi efektuak zuzenean eragiten die hegaztiei, tenperaturak, euriak eta hezetasuna aldatzean, eta, zeharka, habitatak aldatzean, itsasoaren maila handitzean edo lurra nekazaritzarako gehiegi erabiltzean eta basoak suntsitzean. “Txoriek pairatzen dute klima aldaketa,
|
munduko
eskualde guztietan. Zientzialariek ikusi zuten zenbait herritan %90erainoko murrizketa izan zela, eta ugaltzeko ezintasun osoa eta aurrekaririk gabea", azaldu du WWFk.
|
|
2017
|
|
|
populazioa hazten doan heinean, hiri lurrak zabaltzen dira, eta lurzorua eta gainerako baliabide naturalak gehiago erabiltzen dira. 2000 eta 2015 bitartean, hiri eremuen hedapenak hiri populazioaren hazkunde erritmoa gainditu zuen
|
munduko
eskualde guztietan. Hondakinen bilketa eta kudeaketa segurua da Nazio Batuen hiri ingurumen zerbitzu garrantzitsuenetako bat.
|
|
2020
|
|
|
Resiliart mugimenduaren esparruan, Estatuei gonbita egiten zaie euren hausnarketak online foroetan eztabaidatzeko eta partekatzeko; web plataforma bat sortu da,
|
munduko
eskualde guztietako herrialdeetan hartutako neurri espezifikoak kontsultatzeko; eta, gainera, astero argitaratzen da gai horri buruzko albiste interesgarriak biltzen dituen ingelesezko eta frantsesezko buletina.
|
|
|
Urte askoan adituek abisatu zuten halako zerbait aurki etorriko zela, eta prestatu beharra zegoela, pandemia handi bati aurre egiteko baliabideak prestatu behar zirela. Azken hamarkadotan hainbat gaixotasun" berri" azaleratu baitira
|
munduko
eskualde guztietan. Eta egungo bizi baldintzetan, haietako batek" ihes" egin eta mundu zabalera hedatzea denbora kontua baino ez zen.
|
|
2021
|
|
|
Aldaketa horiek «aurrekaririk gabekoak» dira milaka urtean. Izandako eraldatze bizkor horren ondorioz, fenomeno meteorologiko muturrekoak gero eta ohikoagoak dira
|
munduko
eskualde guztietan.
|
|
2023
|
|
|
Chjam’è rispondi aren deskribapen sintetiko honek ez du ezer espezifikorik,
|
munduko
eskualde guztietako kantu inprobisatuek antzeko ezaugarriak dituztelako [6]. Melodiak eta metrikak desberdinak dira, baina printzipioa berdina da:
|