|
2000
|
|
|
Edozein
|
modutan
ere, errealismo handiz irudikatzen dizkigu harreman hauek. " Beti ere Karlos Gorrindoren ikuspegi zorrotz eta pertsonaletik miatua." (Erauskin:
|
|
|
Edozein
|
modutan
ere, oso argia da hizkera berezi hau sortzeko euskal literatura tradizionaleko zenbait testutara jo duela, eta" egungo osagarriekin eguneratzen saiatu", idazleak berak aitortu zuen bezala. (Iban, Amagoia:
|
|
|
nolabaiteko bakardade sentimendua. Edozein
|
modutan
ere, askotan neska mutilen arteko harremanak dira ipuin hauetan kontatzen direnak. Beraz, egitura aldetik harremana badute ere, ipuinak ez daude bata bestearekin kateaturik.
|
|
|
Edozein
|
modutan
ere, eleberri honen funtsa pertsonaia baten hausnarketak, gogoetak, zalantzak, oroitzapenak... dira. Horien guztien berri emateko, Aranbarrik hirugarren pertsonako narratzailea hautatu du.
|
|
|
Beraz, bigarren mailako pertsonaia asko ezagutzeko aukera izango dugu. Edozein
|
modutan
ere, hauen guztien barne munduari buruzko ezer gutxi aipatzen zaigu, kanpo fokalizazioa nagusi baita. Hau da, pertsonaia lauak ditugu oraingoan ere.
|
|
2001
|
|
|
Hemen, 14 orrialdean" Arnasa hartzea automatikoki egin nahi nuke(...)" lehenengo pertsonarekin hasten da ihesaren kontaketa, segituan, 2 pertsonara pasatzen bada ere. Edozein
|
modutan
, azpimarratu beharra daukagu esku artean izan ditugun nobelaren bigarren eta zazpigarren artigalpenetan horrela bada ere, gaztelaniazko eta ingelesezko itzulpenetan bigarren pertsonarekin hasten dela ihesaren kontaketa. Azken arazo hau alde batera utziz, aipatutako orrialdean bakarrik aurki daiteke lehenengo pertsona hori, eta bigarrenerako aldaketa progresiboa markatzen duela esango genuke (fokalizazioari dagokionez, bi pertsonen arteko desberdintasunik ez badago ere).
|
|
|
Edozein
|
modutan
ere, garaian literatura, eta konkretuki, nobela mailan eragin ziren aldaketa horiek euskal irakurleriarengan sortu zuten etendurari, euskal munduak bizi zuen egoera erantsi behar diogu: zenbat irakurle alfabetatuk irakur zezakeen Ene Jesus bezalako nobela bat?
|
|
|
Kanon literarioaren berme garrantzizkoenetakoa izan ohi den instituzio akademikoak, eta konkretuki, 80ko hamarkadan sendotu ziren Euskal Filologia ikasketek, onartu zuten Saizarbitoriaren ekarpen literarioa. Edozein
|
modutan
delarik ere, eta modernitate kontzeptuaren polisemia gogoan hartuz, argi dago Saizarbitoriaren lehenengo nobela honek modernitatea ulertzeko modu berri bat, hau da, idazketaren abenturarena, ekarri zigula, 1957an Txillardegik beste nobela moderno bat, poetika existentzialistan barneratzen zena, ekarri zigun modura.
|
|
|
Ez dakit gogoeta xume hauetan Egunero hasten delako nobelak nigan eragindako irakurketa amaigabeen berri ematen asmatu dudan. Edozein
|
modutan
delarik ere, ziur nago nobela honek oraindik konplize ugari aurkituko dituela euskal irakurleen artean.
|
|
|
Holan en poema bat gogoratu nahi nuke harrigarria egin zaidalako zein
|
modutan
agertzen duen Sarrionandiak asko maite duen ideia bat, derrotaturik ere aurrera jarraitzen duen pertsonarena, alegia. Testua" Poesia" deitu du Holan ek eta honela dio:
|
|
2002
|
|
|
Edozein
|
modutan
delarik ere, argi dago posmodernitateak/ posmodernismoak badituela aditu gehienek azpimarratu nahi izan dituzten zenbait ezaugarri. Honako hauek izango lirateke:
|
|
|
Euskal irakurleen literatur horizontearen aberasgarri, gaur egun, Lermontov, Woolf, Joyce, Stevenson edo Carlo Levi euskaraz irakurtzea gomendagarria ez ezik, plazerra ere bada. Edozein
|
modutan
, nabarmentzekoa da euskarara itzulitako ondare unibertsal honek ez duela, oraingoz, Manu Lopezek aurkeztu berri duen doktorego tesitik kanpo15, euskal kritikaren arretarik merezi izan. Even Zoharrek darabilen kontzeptuaz baliatuz, itzulpenek, haur eta gazte literaturak, edo emakumezkoek idatzitako literaturak, gune marjinala du oraindik periferikoa esango lukete teoria sistemikoen defendatzaileek euskal literatur sistema garaikidean.
|
|
|
Euzkeltzaliok buru lausoz gabiltz, antza. Guk etorkixuna ilun dakusgunean, erdera darijolako... zorijontsuok, guk baño beste
|
modutan
susmauten dabe euzkerearen gerua. Ai, eurek diñuen lez ba" litz!
|
|
|
Ai, ikusiko ba" litu, ikusi! Beste
|
modutan
argitalduko liteke orrialde oneitan! Ba dakigu, baña, gure eguneton ori egiteko lan izugarrija egin biarko leukena.
|
|
2005
|
|
|
30.000 ale saldu izanak literatura onaren eta komertzialaren arteko eztabaida harrotu du. Edozein
|
modutan
ere, eztabaida horrek euskal literaturaren gaurko ezaugarriak utzi ditu agerian. Ezaugarri horiek tartean, eskola sistemaren menpeko literatura genuke.
|
|
|
Itsasoan daudenak eta itsasora begira bizi diren gizakiak ere ezagunak ziren Jimenezen ipuinetan. Hauek ere, edozein
|
modutan
, itsasoa dute kokalekua. Itsasoa pertsonaia nagusia dela esan daiteke.
|
|
|
Lehiaketa honetan ere, beraz, Potteko idazleen arrakasta begi bistakoa da. Edozein
|
modutan
ere, polemika tartean egon zein ez, estetika berrien garaipena hor zegoen eta euskal ipuingintzaren aldaketa areagotu zuten.
|
|
|
Bestetik, beste batzuen ustetan, berriz, idazlearen beraren inguruko arrazoi ez literarioek lagundu dute euskal irakurle askorentzat idazle erakargarri egiten, idazle konprometitua eta disidentea. Edozein
|
modutan
ere, garaiko bizkai idazleen artean arrakastatsuena dugu Joseba Sarrionandia.
|
|
|
Ipuinok ezezagunak ditugu beharbada liburu batera berandu isuri zirelako, edo beharbada Arestiren ondorengo olerki liburu handiek emandako ospeak bere prosari arreta handiagoa eskaini izana eragotzi zuelako. Edozein
|
modutan
ere, Arestik ez zuen gehiago ondorengo urteetan genero hau landu, Egan aldizkariaren orrialdeetara mugatu zituen eta antzezlanak eta olerki liburuak argitaratzen hasi zenean ipuin ziklo hau egiteari utzi zion.
|
|
2008
|
|
|
Irakasleen artean denetariko iritziak daude irakasgaia EGA prestatzeko baliatzearekiko; edozein
|
modutan
, oso iritzi zabaldua da literaturaren bazterketa ikasleen hizkuntza maila kaskarrak eragiten duela. Izan ere, asteko hiru orduak ere motz geratzen dira euskara irakasteko; ildo horretan, esan behar da literatura ez dela baliatzen hizkuntza lantzeko.
|
|
2009
|
|
|
Edozein
|
modutan
ere, azpiko oinarria berdintsua dute guztiek, eta elkarrekin parekatu eta konparazioak egin daitezke.
|
|
|
Edozein
|
modutan
dela, ezin ditugu herrikoia eta ahozkoa berdintzat jo. Bata besteagandik bereizteko irizpide diferenteak daude ikertzaileen artean:
|
|
2011
|
|
|
Natureagaz be Kurtzioren inguruan hasi nintzan nire lehenengo hartu emon serioak izaten, errekan, nor zan gogoratu be gogoratzen ez dodan beste mutiko bategaz ezkailuak edo harrapau guran ibilten nintzanean; edo bertan egoan haretxaren ezkurrakaz itsasontziak egiten. Edozein
|
modutan
, kasualidadez errekan orain ezkailurik ez badago, ez dot uste errua gurea izan leitekenik; harrapau guran bai, askotan ibilten ginan, baina harrapau ia inoiz be ez.
|
|
|
eleizearen atariaren aurrean egoan, eta nik be ezagutu dodan, burdinazko kurutzea; berak egindakoa ei zan. Edozein
|
modutan
be, kurutze hori aspaldi desagertu da, denporearen eta Busturia modernizetako ahaleginen baten eraginez ziur aski.
|
|
|
Edozein
|
modutan
, era batez gure familiaren bizitza baratze horren inguruan egiten genduan eta argazki zaharretan hantxe agertzen gara gehienetan, ez beti. Zuen arteko batzuk nizaz ez zarie gogoratuko, baina nire familiakoez beharbada bai.
|
|
|
Edozein
|
modutan
be, argazkiok erakusten deuskuen giroagaz kontuz ibili behar dogu. Esate baterako, lehenengo argazkian ezaguna dodan bakarra, aurrealdean olgetan ebilen Kos etxeko txakurra da; argazkiaren arabera errepidetik autorik ez ebilela ondorioztatu ahal bada be, auto batek harrapauta hil zan.
|
|
2017
|
|
|
Enpreseagaz gelditu nintzan. Edozein
|
modutan
ia barriro hutsetik hastea zan. Joan nintzan Banco de Vizcayako zuzendariagana eta kontau neutsan gertatutako guztia...
|
|
|
Edozein
|
modutan
, polito saltzen hasi ginan, eta danok pozik. Behin baten, sekulako eskaerea egin eusten Madriletik.
|
|
|
Jose Mari Basterretxea," Baste", zan entrenatzailea eta laugarren gelditu ginan. Edozein
|
modutan
, hurrengo urterako Alberto Uriona entrenatzaile gernikarra ekarri gura eben batzuk eta presino handia neukan. Zelango halango urtenbideren bat emon behar neutsan arazo honeri.
|
|
|
Horretan gelditu ginan. Edozein
|
modutan
, egoera ez zan erosoa niretzat. Guertextil lantegiko arazoak zirala eta, giroa nahastuta egoan herrian eta batzarkideei esan neutsen:
|
|
|
Guztiz ziur ezin esan neiken arren, 1977an edo afiliatuko nintzan Gernikako EAJn. Edozein
|
modutan
, sekula ez neban karguren baten atzetik ahaleginik egin. Mikelek ezagutzen ninduan eta neuk bera be bai.
|
|
|
Udaletxeko langile batek be itzelak sortu euskuzan eta azkenean bota egin behar izan genduan. Edozein
|
modutan
esker oneko agertu gura neuke Mikel Astelarra eta Javier Gezuraga alkateekin, nigaz batera egon ziran guztiekin eta, bereziki, Rikardo Altamira eta Agurtzane Lejarzegigaz. Biak Udaletxeko langileak ziran eta niri laguntza ikaragarria eskeini eusten.
|
|
|
Saltsa guztietan sartuta ibili izan naz beti eta orain egunak luze egiten jataz. Edozein
|
modutan
, ez daukat inora joan beharrik, bizitzea zer dan konturatzeko: nire birloba Martinak erakusten deust.
|
|
|
Guk beti egin izan dogu txakolina, mila litrotik gora, eta ona, neuk esatea ez dago ondo baina. Edozein
|
modutan
be, ez zan oraingoaren modukoa izango... Gaur balitz legez gogoratzen dot Pedro Enbeitaren aurpegi irribarretsua, urre koloreko haginak agirian zituala.
|
|
|
Egun baten, Gernikatik Muxikara etorri ginan eta neuk irabazi neu tsan, baina egun horretan ez genduan ezer jokatu. Edozein
|
modutan
, hortik sortu zan benetako posturea: Muxikako Udaletxearen paretik urten eta Gerekizeraino.
|
|
|
Edozein
|
modutan
, nik hurrengo eguneko lasterketa neukan buruan, niretzako oso egokia zalako. Jagi nintzan, hartu neban motxilea eta erropa danak zikin egozan.
|
|
|
Hatan horretan, bi minutu inguru galdu nebazan. Edozein
|
modutan
, barriro pelotoia harrapatzeko gai izan nintzan eta azkenean neuk lortu neban garaipena.
|
|
|
Haze asaskua!! Edozein
|
modutan
, gorputza apurtuta neukan, ez nintzan neu be. Gorritxoren tabernara joan eta, hango andrea muxikarra zanez, esan neutsan:
|
|
2018
|
|
|
Alkoholaren menpekotasuna du. Gaitz handiak sorrarazi ditu bazterretan, zer
|
modutan
arteztuko dira gero bestela oker eginak. Konponezinekoak izan baino lehen, hartutako bidea hartu beharra egon da.
|
|
|
Baina bai, okurritu zitzaion bat batean, trago on bat ematen ziola champagneari, bazegoela zerbait, nolakoa zen ondo baino hobeto erakusten zuena. Akordatzen zen zer
|
modutan
hitz egin zion ikusiaz batera, behin farraegun batean, beste beraren tankerako lagun bati entzun omen ziona jaurtikiz derrepentean, modu basto eta basatian:
|
|
|
Bururatu zitzaion, nola negar baten galdetu zien behin doluzki medikuei, zer
|
modutan
lortu daitekeen hildako bat norbere biziaren eusgarri eta sostengua izatea; esateko mesedez, nola eskatu zieten.
|
|
2019
|
|
|
Bi
|
modutan
egin liteke: erreferentzien orrialdeak guk eskaini13 edo beraiek irakurri ahala bila ditzatela.
|
|
2021
|
|
|
Horrela ulertuko genuke hori, ados? Edozein
|
modutan
, irudiari testua erantsi diozue, gaur egin dugun legez, zuek sortutakoa. Gero, aipuekin egin dugun moduan, aurkezten joango zarete banan banan, eta horiek iruzkinduko ditugu, gaurko saioan egindakoari jarraiki.
|
|
|
Lehenik eta behin, ikasleen ekoizpenak eta interbentzioak koebaluatzea; bigarrenik, prozesua bera, hots, egokitasunari eta eraginkortasunari dagokienez; eta, azkenik, kideen aspektu sozioafektiboak. Horretarako, errutinen garapenean zehaztuko da zer unetan eta
|
modutan
zabalduko eta garatuko diren espazio horiek, baita ebaluagaia zein bitartekoak ere.
|