|
2002
|
|
|
gose unea zela hura, eta jendea egarriak zegoela arauak behar zituelako eta ordura arte eskuetan zituenak nahiko ez zirelako. Eta egarri horrek ekarri zuen behin baino gehiagotan
|
modu
akritiko batean onartzea dozena erdi lagun horiek egindako eredua bere azkeneko puntuetaraino. Jakina, eredu hori idazle sutsuenek (sutsuenak, gehien idazten zutelako garai hartan) erabiltzen bazuten, ez gaitezen orain harritu gertatutakoaz, ez baitakit gainera beste irtenbiderik ere bazen, hori ez egitea, praktikan, batasunaren kontra jartzea baitzen.
|
|
2004
|
|
|
Zalantza egin, beraz, geuk ere, eta ez onartu mengel baten moduan eskolan edo gaurko erretorikaren eta dogmatikaren pulpitu goren diren komunikabideetan edo informazioaren sareetan esaten diguten guztia, eta ez egin geureak era itsu itsuan zientziaren emaitzak, ezta hastapenak ere, gure bizitza alde guztietatik zipriztindu behar duten egia absolutuak balira bezala. Zalantza egin, azken batean, zientziaz eta teknologiaz, zientziari buruz esaten digutenaz, zientziaren izenean agintzen digutenaz, zalantza egin
|
modu
akritikoan ezarri nahi diguten aginte berri (edo ez hain berri) horretaz. Zalantza egin, eta beharbada bizitzan behin baino gehiagotan, gure sinesmen guztiez, ahal dela.
|
|
2005
|
|
|
(ii) Horrekin guztiarekin batera,
|
modu
akritiko bat dago, ia integratua, globalizazioaren inguruko teoriak edo hipotesiak erabiltzen dituena lelokeria handi bat sofistikazioz jantzi nahian: hots, globalizazio ekonomiko arrakastatsu baterantz hurbil dadin, munduak nahitaez teknologia berrien ildoa jarraitu behar duela esaten duena.
|
|
2009
|
|
|
Moral viktoriarraren giroa bizi izanik ere, bere irakaspenakbestelakoak izan ziren, eta sexualitatearen normaltasuna eta moraletik kanpokobaieztapen iraultzaileak planteatu zituen. Garaiko teoriak
|
modu
akritikoan sinetsibeharrean, datuak biltzeari ekin zion (bere sexualitatetik hasita) eta sexualitatearekin loturiko gaixotasunek, onanismoa eta espermatorrea, inolako funtsik ezzutela jabetu zen.
|
|
2011
|
|
|
Balio bat ote den ala mito faltsu bat. Azkartasunaren izenean zenbat gauza sakrifikatzen dugun, eta ez ote dugun
|
modu
akritikoan onartzen gizarte eredu bat gero eta gehiago produzitzera eta kontsumitzera behartzen gaituena. Baina bueno, orain ez naiz horretan sartuko.
|
|
2013
|
|
|
Prentsa komunikatu asko, besteak beste, interes taldeek, merkataritza erakundeek edo elikagai industriarako lan egiten duten harreman publikoko enpresek egiten dituzte. Hala, komunikazio horiek talde edo erakunde horien ikuspuntuak eta gomendioak transmititzen dituzte
|
modu
akritikoan. Baina badira zerikusia duten beste faktore batzuk ere, hala nola berrikuntza edo polemika bilatzea, artikulu bakoitzari denbora gehiago eskaini ahal izateko baliabide ekonomikorik ez izatea ahaztu gabe, edo giza elikadurarekin lotutako alderdiak zuzen aztertzeko behar besteko kualifikazioa duten osasun profesionalen parte hartzea ahaztu gabe.
|
|
2014
|
|
|
Ziur nago nire pisua ustekabeko egoeren eraginpean dagoela. Esaldi horiek guztiak baliozkotzat hartzeak,
|
modu
akritikoan adierazteak, egoera desiragarri eta arriskutsuak ekar ditzake, ondoren zehazten den bezala. Osasun kapilarra eta dieta dietetikoak eskuordetzeko arriskuak Dermatologiako Amerikako Akademia (AAD) ‘Zure ilearen zainketa’ post batean, hondatua dago?
|
|
2015
|
|
|
Errepaso horretan sakonki begiratu diete askotariko telesailei, Expediente X, Buffy cazavampiros, Sexo en Nueva York, Forbrydelsen, Bron/ Broen eta Mad Men saioei, alegia, eta gure bizitzako zati handi batean lagun izan ditugun beste hainbatekin lotu eta nahastu dituzte, La bola de cristal, Luz de luna, The walking dead eta La hora de Bill Cosby rekin, esaterako. Analisi feminista honen bidez, heteropatriarkatuak telebistan hartutako modu narratibo eta irudizko askotarikoak agerian utziko dituzte, zeren gure egunerokoaren parte izan direnez, entretenitzeko aitzakian,
|
modu
akritikoan txertatu baitira gure imajinario kolektiboan.
|
|
|
Hala nola" [a] ma hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipena segurtatuko duen diglosia behar da", 52 edota" gizarte bizitzan euskarazko harreman sareen babesle eta indargarri izango den diglosia behar dugu". 53 Lehenik eta behin, zera ohartarazi behar dut: Fishmani berriro ere
|
modu
akritikoan jarraituz, ama hizkuntza (mother tongue) sasikontzeptua erabili duela hitzetik hortzera Zalbidek, adierazgarriro, euskarari bakarrik aplikatuta.54 Alta, hori gogorarazi behar izatea lotsagarri xamar egiten bazait ere, aspaldiko esana da ondokoa:
|
|
2017
|
|
|
Hedabideek ere, hasieran, arreta handia eman zioten aurkikuntzari. Alde jardun zuten lehenengo, gero kontra,
|
modu
akritikoan. Ondoren, mugimendu nahiko indartsu bat izan da ostraken benetakotasuna defenditu duena:
|
|
2018
|
|
|
Ironiaren bidez, arraza zuriaren gailentasuna kritikatzeaz gain, zenbait indiar amerikarren jarrera kitsch a zalantzan jartzen du. Gogoko duen gaietako bat, hain zuzen, indiar amerikarren inguruko estereotipoak dira, zuriek bultzaturikoak baina, kasu askotan, indiar amerikarrek beraiek
|
modu
akritikoan bereganaturikoak. Alexieren ustez, zuriek ikasi egin behar dute bestea errespetatzen, baina hori bezain garrantzitsua da norbere burua errespetatzen ikastea.
|
|
|
Baldin eta feminismoa,
|
modu
akritikoan, kontratuaren esparru berean aritzen bada, itxuraz emakumeen mendekotasunaren kontra patriarkatuari emandako erantzun horrek orobat balioko du eskubide patriarkalaren forma bitxiro modernoa finkatzeko. Argudiatuz gero sexu ezberdintasunari garrantzi politikoa kentzen saiatzea dela patriarkatuari aurre egiteko modurik onena, orduan onartzen da menderakuntza patriarkalak ez dituela kutsatzen ez eremu zibila (publikoa) eta ez eremu indibiduala.
|
|
|
Prostituzio eta subrogazio kontratuak (7 atalean arituko naiz horiei buruz) merkatu kapitalistaren mundu publikoan egiten dira (nahiz eta lehen kolpean ez ditugun irudikatzen zehazki testuinguru horretan), eta haien aldekoek enplegu kontratu librearen paradigmaren barruan sartu ohi dituzte. Baldin eta feministek, kontratua jorratzeko garaian,
|
modu
akritikoan erabiltzen badute lan indarraren kategoria, kontratuaren teorialariei aukera ematen diete patriarkatuaren kontra daudelako itxurak egiteko. Kontraktualistek, beharbada, argudiatuko dute ezkontza molde ez zibilean baino ez dela senarra ugazaba.
|
|
|
Hori politikoki arazotsu bihurtzen da erakuts daitekeenean sistema horrek subjektu generodunak ekoizten dituela menderakuntza ardatz diferentzial batean zehar, edo maskulino suposatzen diren subjektuak ekoizten dituela. Hori hala bada, «emakumeen» emantzipazioa lortzeko halako sistema batera
|
modu
akritikoan jotzea okerrerako izango da zalantza barik.
|
|
|
Kristevaren oinarrizko irriken teoria onartuta ere, ez dago garbi halako irriken ondorioek, semiotikoaren bidez, ezer gehiago lor dezaketenik aitaren legearen hegemonia aldi batez eta pittin bat asaldatzea baino. Saiatuko naiz erakusten nola haren estrategia politikoak huts egiten duen neurri batean irriken teoria hain
|
modu
akritikoan bereganatzeagatik. Bestalde, gertutik aztertuta nola deskribatzen duen funtzio semiotikoa hizkuntzan, ematen du Kristevak aitaren legea berrezartzen duela semiotikoaren mailan bertan.
|
|
|
Ikus Irigaray, Ce sexe qui n, en et pas un. Monique Plaza eta Christine Delphyrekin batera, Wittigek argudiatu du Irigarayk berezitasun anatomikoa balioestea bera ugalketaren diskurtsoaren
|
modu
akritikoan kopiatzea dela, zeren diskurtso horrek markatu eta banatu egiten baitu gorputz emea «zati» artifizialetan, hala nola «bagina», «klitoria» eta «alua». Vassar Unibertsitatean emandako hitzaldi batean, Wittigi galdetu zioten ea berak bazuen baginarik, eta ezetz erantzun zuen.
|
|
|
Cottek argudiatzen du hogeigarren mendearen hasieran AEBko mugimendu feministak nahi izan zuela programa bat «oinarri» hartu eta azkenean horrek mugimenduak hondoa jotzea ekarri zuela. Haren tesi historikoak inplizituki galde egiten du ea
|
modu
akritikoan onartutako zimentarriek «zapalduen itzulera» gisa funtzionatzen duten; esklusioan oinarrituak direnez, gerta liteke mugimendu politikoen zimentarri diren identitate politiko egonkorrak arriskuan egotea beti, jokaera fundazionalistak sortzen duen ezegonkortasunagatik beragatik.
|
|
|
Foucaulten arabera, sexuduna izatea da erregulazio sozial multzo baten menpe egotea, eta erregulaziook ezartzen dituen legea aldi berean izatea, batetik, norberaren sexua, plazerak eta desirak eratzen dituen printzipioa, eta, bestetik, nork bere burua interpretatzeko printzipio hermeneutikoa. Sexuaren kategoria, hortaz, erregulatzailea da ezinbestean, eta kategoria hori aurresuposatzen duen analisi orok zilegitasuna eta bultzada ematen dio
|
modu
akritikoan estrategia erregulatzaile horren atzean dagoen botere/ jakintza erregimenari.
|
|
|
boterearen beraren baldintzetan sexualitaterako eta identitaterako aukera subertsiboak berrasmatzea. Jakina, ataza kritiko honetan boterearen matrizearen barruan aritzeak ez du esan gura menderakuntza erlazioak
|
modu
akritikoan kopiatzea. Aukera ematen du legea errepikatzeko, baina ez legea sendotuz, inarrosiz baizik.
|
|
|
Jatorrizko eta oinarrizko genero identitate bat egotearen ideia hori sarritan parodiatzen da dragaren eta trabestismoaren jardun kulturaletan eta butch/ femme identitateen estilizazio sexualean. Teoria feministan pentsatu izan da identitate parodiko horiek iraingarriak zirela emakumeentzat, dragaren eta trabestismoaren kasuan, edo jardun heterosexualetik rol sexual estereotipatuak
|
modu
akritikoan bereganatzea, batez ere butch/ femme identitate lesbikoen kasuan. Baina «imitazioaren» eta «jatorrizkoaren» arteko erlazioa, nire ustez, kritika horiek aditzera ematen dutena baino korapilatsuagoa da.
|
|
|
Bidegurutze horretan sortzen dira diziplinen arteko gaizki ulertuak, neurobiologia eta pedagogiaren artekoak, kasu. Hor dago neurozientzialariek pedagogiaz duten ezagutza eskasa, eta alderantziz ere bai, hezitzaile askok ikerketa neurologikoetatik datorren guztia tolesgabetasun handiz eta
|
modu
akritikoan onartzeko joera. Nor egongo da eskolan emozioen diskurtsoa (neuro hezkuntzak bereganaturik) erabiltzen duenaren aurka edo ikerlariek egindako hezkuntza aurkikuntzen aurka?
|
|
|
Pedagogo bezala pentsatu beharra dago zergatik ikuspegi eta ikuskera horiek sartzen diren ikastetxeetan
|
modu
akritikoan. Hau da, zergatik, ikasten duten subjektuei buruz pentsatu beharrean, garun txiroago, garun aberatsago edo buruko gaitasunei buruz hitz egiten hasten garen.
|
|
2019
|
|
|
Beraz, Elkano" omentzea eta eredutzat aurkeztea zentzugabekeria" dela adierazi dute Elkanori Birako kideek, horrek" etorkizuna baldintzatzen duelako": " Irabazleek idatzitako historia gaur
|
modu
akritikoan aldarrikatzeak iraganeko akatsak errepikatzera garamatza. Guk, ordea, bestelako etorkizun bati ireki nahi dizkiogu ateak".
|
|
2022
|
|
|
Gero, txalo enlatatuek eramango dute batetik bestera bera eta bere pertsonaia, etengabe barre egiten diona txiste pribatuari. Baina nork fabrikatzen ditu masak
|
modu
akritikoan jaulkitzen dituen txalo prefabrikatu horiek. Zein ozeanotan daude tsunami horren sustraiak, non sortzen da olatu hori?
|
|
|
Eta ez soilik gerraren testuinguruan: «Alde batetik, hemen, murrizketak egiteko eta hainbat komunitate jazartzea justifikatzeko baliatu dute; eta, Ukrainara estrapolatuta, gerra
|
modu
akritikoan babesteko, pentsatu gabe zenbat jende gehiago hilko den eskalada militar horregatik, pentsatu gabe nola geldituko diren hiriak, zenbat luzatuko den gerra hori...». Iritzi bat ere zabaldu dela iruditzen zaio:
|
|
2023
|
|
|
Ados. Baina, agian,
|
modu
akritikoegian ari gara digitalizazioaren alde egiten. Zein da ikasteko metodorik egokiena?
|