|
2000
|
|
|
Eta neuri ere,
|
lehen
istantean, irri egiteko gogoa etorri zitzaidan, baina, ikusi nuenean ezen ama ezin seriosago zegoela, ni ere serios jarri nintzen, zeren amaren alderat bainengoen guztiz.
|
|
|
—Izan ere, neure lur hauek guztiak inguruotako indiarrei irabazi nizkien, eta ez izerdi eta odol gutirekin, zeren haien aurkako guduan neure seme bakarra galdu bainuen —eta, behakoa gogortzen zuela eta
|
lehen
istantetik gauzak garbi utzi nahi balizkit bezala, erantsi zuen—: Eta menerat ditudan indiar guztien odolak ez du ene semearen odol xorta batek bezainbat balio...
|
|
2002
|
|
|
Salto egin zidan bihotzak. Baina,
|
lehen
istantean noraezean geratu banintzen ere, berehala ulertu nuen Ekain egia exijitzen ari zitzaidala. Eta, nola egia zor bainion, baietz esan nion.
|
|
2003
|
|
|
Protagonistak
|
lehen
istantetik konplize bihurtzen ditu ikusleak. Jatorrizko testuan bezalaxe, publikoari zuzentzen zaio lan guztian zehar, laugarren horma apurtuz.
|
|
2009
|
|
|
Ada izoztuta bezala gelditu zen
|
lehen
istantean: besoak eta zangoak, arnas aparatua eta nerbio sistema?
|
|
|
halako moduan, non, egon ere, hala egoten baitzen Domingo kaletik pasatzen zirèn emakumeei begira, zuzenean ez bazen zeharka, jarrera hura, bere kode genetikoarekin lotutako zerbait ere bazen, beharbada: ar dominanteak, hominidoen garaian, eme guztiak menera nahi zituèn irrikarekin lotutako zerbait, bere fisiologia eta bere joera baldintzatzen zituena,
|
lehen
istantean eta lehenengo erreakzioan bai behinik behin, ongi disimulatzen ikasi bazuen ere; joera orokor bat zen, beraz. Domingok gogoan behar zituen, halaber, Damasok Madrilen esan zizkiòn hitzak, gai hari buruzkoak, noiz eta, ospitalean bi hilabete egin ondoren, Domingok adierazi baitzion, erdi txantxetan erdi serio, neska eta emakume guztiak gustatzen zitzaizkiola:
|
|
|
aski zenuen, Jauna, zure hatzaren mugimendu bat, nik neure eskua ez galtzeko, baina zure hatza nire esku osoa baino gehiago maite duzu, jakina?!, begiak altxatu eta aurrez pertsona bat ikusi zuenean: bere adineko mutil gazte bat zen, zaharxeagoa ere izan zitekeena eta ezagun egin zitzaiona, nahiz eta
|
lehen
istantean ez zion guztiz antzeman nor zen: mutil hura lau bat metrora zegoen, edo lau bat metrora zetorkion, hobeki?, eta hari ere antzeko zerbait gertatu zitzaion, agidanean, mutilak Domingoren begietan josi baitzituen bereak, Domingok segundo hamarren bat lehenago mutilaren begietan josi zituen bezala:
|
|
|
entzun ahala, moztuta geratu zen: moztu zitzaion hitza eta moztu arnasa; damutu ere, damutu zen hitz egin izanaz, beharbada, bere burua errudun sentituz
|
lehen
istantean; jarraian, berriz, ezintasunak eragindako errabia eta errabiak eragindako ezintasuna bereganatu zituen; eta gero, bat batean, fantasiaren eremuan sartu zen, oharkabean, autodefentsa inkontziente batean bezala; orbetarren arimak bazuen bere paisaia propioa, anekdota bilduma batek jantzia eta koloreztatua, non lehentasunezko toki bat baitzuen Santa Teresa Avilakoak bere nebarekin bizi iza... errealitatea hotza zen, eta hotza oso tristea, hain tristea non masailetan behera bi malko irristatu baitzitzaizkion?
|
|
|
barrez eta barrez hasten zirela; nor zen, baina, benetako Txaro: Adari zorrotz begiratu ziona, balizko galdera hura tartean, ala aukera hari barre egiten ziona, ohartu zenean ezen galderak,
|
lehen
istantean, asaldatuta utzi zuela Ada, honek berehala erreakzionatu zuen arren, erabakitasun handiz erreakzionatu ere?, hain izan zen nabarmena Adaren keinua, begiak indartsu zabaltzearekin batera, eskua goratu zuen, airean traban zuèn zerbaiti kolpe bat eman nahian edo?, ukozkoa bezain handiustea, Txarok egin berri ziòn galderari honela erantzuten ariko balitzaio bezala: –Mesedez, Txaro, ez niri adarrik jo?!?; Txarok, baina, adarra jo zion, betean jo ere:
|
|
|
Aitak, beraz. Oxbornek?, bere ametsak zituen: ...bigarrena, Ildefonso Esparzak hala kontatzen zuen behintzat behin eta berriro, kontu haietaz ari zenean; lehen ametsa bete arren, baina, aitak ez zuen bigarrena bete, semeak maisu ikasketak bukatu zituèn egunean hil baitzen hura, bihotzekoak jota, semearen balentria ospatzeko pattar trago bat egiten ari zela, aitonak aitari oparitutako urontzitik; ama semeak han zeuden, esan ere, esan zion amak,
|
lehen
istantean: –Medikuak esan zizun gehiegitxo edaten duzula!??, eta, nola aitak ikusten baitzuen bazihoala beste mundura, semeari azken agindua eman zion, oinazearen erdian:
|
|
|
Ada izoztuta bezala gelditu zen
|
lehen
istantean: besoak eta zangoak, arnas aparatua eta nerbio sistema... baita mihia eta zintzurra ere –botilari eusten ziòn eskua ere halaxe eduki zuen airean, zirkinik ere egin gabe, segundo pare batean, botila ahotik atera orduko–, guztiak paralizatuta; Adak, baina, ahoan zuen ezpainetaratutako zurrutada... zentilitro bat isurkari, bestela esanda, isurkari oro bezala grabitatearen ezin saihestuzko lege zurrunen menera zegoena, ahotik zintzurrera eta zintzurretik beherantz egiteko prest; esan nahi baita Adari kontrako eztarrira joan zitzaiola ardo gozoa, eztul bortitza eragin ziona; utzi zuen botila mahai gainean nola edo hala, jarraitu zuen eztul egiten gero eta ahalegin bortitzagoan –Ada denbora irabazten ari zen, dudarik gabe, aurka zituèn eszenaren parametroak aldatzeko asmotan edo–, egin zituen horrela hamar segundo, hogei, berrogei... erruduna izateaz gain, halabeharraren biktima ere izan zela erakutsi nahian baitzebilen, antza –ardo gozoa arnasbidean garraztu zitzaion gero! –, zenbat eta eszena luzeagotu, orduan eta biktimago; lasaitu zenean, izebak kargu hartu zion, haserre:
|
|
|
" Aitortzen dizut, hala ere, kosta egiten zaidala bi atso zahar horiek musuka irudikatzea", biak ere –Txaro eta Ada– barrez eta barrez hasten zirela; nor zen, baina, benetako Txaro: Adari zorrotz begiratu ziona, balizko galdera hura tartean, ala aukera hari barre egiten ziona, ohartu zenean ezen galderak,
|
lehen
istantean, asaldatuta utzi zuela Ada, honek berehala erreakzionatu zuen arren, erabakitasun handiz erreakzionatu ere?, hain izan zen nabarmena Adaren keinua –begiak indartsu zabaltzearekin batera, eskua goratu zuen, airean traban zuèn zerbaiti kolpe bat eman nahian edo–, ukozkoa bezain handiustea, Txarok egin berri ziòn galderari honela erantzuten ariko balitzaio bezala:... " Mesedez, Txaro, ez niri adarrik jo...!"; Txarok, baina, adarra jo zion, betean jo ere:
|
|
|
Aitak, beraz –Oxbornek–, bere ametsak zituen: ...rrena, Ildefonso Esparzak hala kontatzen zuen behintzat behin eta berriro, kontu haietaz ari zenean; lehen ametsa bete arren, baina, aitak ez zuen bigarrena bete, semeak maisu ikasketak bukatu zituèn egunean hil baitzen hura, bihotzekoak jota, semearen balentria ospatzeko pattar trago bat egiten ari zela, aitonak aitari oparitutako urontzitik; ama semeak han zeuden –esan ere, esan zion amak,
|
lehen
istantean: " Medikuak esan zizun gehiegitxo edaten duzula!" –, eta, nola aitak ikusten baitzuen bazihoala beste mundura, semeari azken agindua eman zion, oinazearen erdian:
|
|
|
maitasun bat, guztiz platonikoa, Adarekin, eta bestea, platonikotik ere zerbait zuena baina baita haragizkotik ere, emakume guztiekin... halako moduan, non, egon ere, hala egoten baitzen Domingo kaletik pasatzen zirèn emakumeei begira, zuzenean ez bazen zeharka, jarrera hura –bere kode genetikoarekin lotutako zerbait ere bazen, beharbada: ar dominanteak, hominidoen garaian, eme guztiak menera nahi zituèn irrikarekin lotutako zerbait, bere fisiologia eta bere joera baldintzatzen zituena,
|
lehen
istantean eta lehenengo erreakzioan bai behinik behin– ongi disimulatzen ikasi bazuen ere; joera orokor bat zen, beraz –Domingok gogoan behar zituen, halaber, Damasok Madrilen esan zizkiòn hitzak, gai hari buruzkoak, noiz eta, ospitalean bi hilabete egin ondoren, Domingok adierazi baitzion, erdi txantxetan erdi serio, neska eta emakume guztiak gustatzen zitzaizkiola: " Zaude lasai, Domingo, Pio Barojak berak ere poligamotzat jotzen baitu gizona" –, unean unean eta tokian tokian partikularizatzen zitzaiona:
|
|
|
aski zenuen, Jauna, zure hatzaren mugimendu bat, nik neure eskua ez galtzeko, baina zure hatza nire esku osoa baino gehiago maite duzu, jakina...!, begiak altxatu eta aurrez pertsona bat ikusi zuenean: bere adineko mutil gazte bat zen, zaharxeagoa ere izan zitekeena eta ezagun egin zitzaiona, nahiz eta
|
lehen
istantean ez zion guztiz antzeman nor zen: mutil hura lau bat metrora zegoen –edo lau bat metrora zetorkion, hobeki–, eta hari ere antzeko zerbait gertatu zitzaion, agidanean, mutilak Domingoren begietan josi baitzituen bereak, Domingok segundo hamarren bat lehenago mutilaren begietan josi zituen bezala:
|
|
|
(•) Ada ere, Domingo bezalaxe, amaren" Ez diogu uzten!" entzun ahala, moztuta geratu zen: moztu zitzaion hitza eta moztu arnasa; damutu ere, damutu zen hitz egin izanaz, beharbada, bere burua errudun sentituz
|
lehen
istantean; jarraian, berriz, ezintasunak eragindako errabia eta errabiak eragindako ezintasuna bereganatu zituen; eta gero, bat batean, fantasiaren eremuan sartu zen, oharkabean, autodefentsa inkontziente batean bezala; orbetarren arimak bazuen bere paisaia propioa, anekdota bilduma batek jantzia eta koloreztatua, non lehentasunezko toki bat baitzuen Santa Teresa Avilakoak bere nebarekin bizi iza... errealitatea hotza zen, eta hotza oso tristea, hain tristea non masailetan behera bi malko irristatu baitzitzaizkion...
|
|
2011
|
|
|
Aitzitik: ikusi nuen
|
lehen
istantetik, atzeraka eragin zidan. Tiranteak zeramatzan, eta nago funtsean horixe izan zela mutil adeitsu hark niri atzeraka eragitearen kausa.
|
|
2013
|
|
|
zigor bat zela, alegia? hori pentsatu zuen
|
lehen
istantean, bertze istant anitzetan ere bai, hala nola amaren gorpua ehortzi zutèn egunean, gauez bereziki, ohera sartu eta lo hartu ezinean ibili baitzen.
|
|
|
Zeledoniok, bestela esanda, eskuindartzat zuen bere burua, baina ez muturrekotzat. Halako eran, non beharginekin zituèn arazoak eta elkarrizketaren bidez konpontzen saiatzen baitzen
|
lehen
istantean, nahiz eta, puntu batetik aurrera, berehala ezartzen zuen bere marra: zuek hor, ni hemen?
|
|
|
Hantxe, pobreen alde bizia eman zuèn gizona, berak. Paulak? santu martiritzat jo zuena,
|
lehen
istantetik! Hain bortitza izan zen sentitu zuèn zirrara, non gertakizunak erabat aldatu baitzizkion Paulari barrua eta ikusmoldea?
|
|
|
Alde batetik, ez zuen zalantza egiten hura Allahren bertze seinale bat zela, eta ez nolanahikoa: zigor bat zela, alegia... hori pentsatu zuen
|
lehen
istantean... bertze istant anitzetan ere bai, hala nola amaren gorpua ehortzi zutèn egunean, gauez bereziki, ohera sartu eta lo hartu ezinean ibili baitzen. Zergatik zigor hura Raissari?
|
|
|
Nola sentitu zen Paula, berri hark hunkituta, erraietan zerbait mugitu balitzaio bezala...! Hantxe, pobreen alde bizia eman zuèn gizona, berak –Paulak– santu martiritzat jo zuena,
|
lehen
istantetik! Hain bortitza izan zen sentitu zuèn zirrara, non gertakizunak erabat aldatu baitzizkion Paulari barrua eta ikusmoldea... ulertu ere orduantxe ulertzen zuela moja lagunak esan nahi izan ziona:
|
|
|
Zeledoniok, bestela esanda, eskuindartzat zuen bere burua, baina ez muturrekotzat. Halako eran, non beharginekin zituèn arazoak eta elkarrizketaren bidez konpontzen saiatzen baitzen
|
lehen
istantean, nahiz eta, puntu batetik aurrera, berehala ezartzen zuen bere marra: zuek hor, ni hemen...
|
|
2014
|
|
|
Renanen ikusmoldea txinatarrei buruz ere Voltairerena da. Renanentzat semitek monoteismoarekin erlijioan egin bide dutenaren antzera, Voltairerentzat (Renanentzat ere) txinatarrek berdin jokatu dute kulturan, historiako
|
lehen
istantean zibilizazio harrigarri bat kolpetik asmatuz, zuriek baino milaka urte lehenago (EM, 208), gero bere hartan seko gelditzeko, aurrerabiderik gabe (EM, 215; DP, 108). Egundoko antzinatearekin, historiarik apenas dute.
|
|
|
Ez dago eboluziorik, perfekziorantz martxarik. Han baratu da betiko, bere
|
lehen
istant eta haurtzaroan, higiezin, lo565 Bitarteko arrazen nahiko antzera, hortaz.
|
|
2016
|
|
|
" Hasieran sinpletasuna izan zen", hasten da II. kapitulua (41), 225 filosofoek aipatu ohi duten" hasieran kaosa izan zen" klasikoaren oihartzuna (spencertarra apika), Dawkinsen xedea zientziaren barrenarekin kreazioaren
|
lehen
istanteraino barrenatzea baita, eboluzioaren sustrairaino bereraino alegia, argian uzteko hastapeneko atomoen salda edo anabasa desordenatu eta iraunik gabekoan ordena nola abiatu zen eta multzo iraunkor gero eta konplexuagoak eratuz joan, bizia piztu eta buruenean zu eta ni eta jendea oratu arte.226 Hatsarrean jatorrizko salda dago, eta han elementu denak barreia. Atomo sakabana batzuek, elkarri lotuz, molekula gutxi asko egonkorrak moldatu dituzte.
|
|
|
Txalo zaparrada berri batek bete zuen terraza Guiomarrek bere saioa bukatu bezain azkar, eta Carlosi, ideia absurdoa, bere gogoeta txalotzen zutela iruditu zitzaion
|
lehen
istant batean. Ugarteren txanda etorri zen orduan.
|
|
2017
|
|
|
Jada aipatu izan dugu Turkian bazterrak azkarki berotu direla joanden urtean entseiatu duten estatu kolpearen ondorioz. Jada ehunka jende arrastatu eta hil baitziren hor
|
lehen
ixtantean berean. Ondotik milaka jende beren lanetik kenduak eta preso ezarriak berdin.
|
|
2019
|
|
|
Bai, egia zen Txefe ez zela azken hilabetean On Egin elkartera agertu, eta egia zen, halaber, Telmok ez zuela aldi hartan etxe inguruan ikusi: arraroa zen, bai, hura, eta horrek behin baino gehiagotan pentsarazi zion Telmori Txefe gaixo egon zitekeela, baina gaixotzetik gaixotzera ere ederra izan zitekeen aldea, eta horregatik, harri eta zur geratu zen
|
lehen
istantean. Jarraian, berriz, zibiltasunaren arauei men eginez, ezpainetara zetorkiòn irria desbideratu eta muturra okertu zuen, bere sentimendua guztiz bestelakoa zen arren:
|
|
|
Edota globozaleak. Jauzi guztietan, igoaldi guztietan, une fundatzaile hartara itzuli nahi izaten dute, nahiz eta
|
lehen
istant hura higatua egon, nahiz eta lehen une hark distira itzalia izan, baina hastapeneko emozio harexen bila betiere.
|
|
2020
|
|
|
Txintik ere ez bizkarrez ibiltzeari buruz, baina alaba ezin isilik egon eta ea autoan ere atzeraka ibili nintzen galdetu zidan. Ez nuen ezer erantzun
|
lehen
istantean. Eta isilaldi labur hori erantzun argia zela konturatu nintzen.
|