|
2019
|
|
|
F. Krutwigen gutuna J. Urquijori, [1949ko uztaila?]. Lehen puntuan F. Krutwigek aipatzen zuen 1941eko ekaineko data akatsa da, Akademiaren gerraondoko
|
lehen
batzarra 1941eko apirilean(" IV") izan baitzen. Bestalde, JCVtik euskaltzainburuak 1941eko otsailean jaso zuen idatzizko baimenak J. Irigoyenen izendapena agindu egiten zuen.
|
|
|
Lexikografia batzorderako R. M. Azkue, N. Oleaga eta J. Irigoyen izendatu zituzten 1941eko
|
lehen
batzarrean bertan. J. Irigoyenek, ordea, 1943ko otsailetik aurrera Akademiaren batzarretara joateari utzi zion.
|
|
|
2.3. Gerraondoko Euskaltzaindiaren
|
lehen
batzarra (Bilbo,).. 74
|
|
|
Akademiaren 1953ko
|
lehen
batzarrean, I. M. Echaide eta A. Irigarayk euren arduraren berri eman zutela adierazi zen. Akta zirriborroan ez da ezer argitzen, baina, gero ikusiko dugunez, GPDko presidentearekin izandako bileraz aritu ziren seguru asko.
|
|
|
IdeE eta RAEren itzalpean Akademia abiatzea ez zegoen baztertuta, eta Iruñean gertutik jarraitu zuten gaia: " Aquí varios me preguntan con el mismo interés sobre proyectos de la Academia; es una pena que no se vea más horizonte". 144 Handik urtebetera, Euskaltzaindia gerraondoko
|
lehen
batzarra egitear zegoela bazekien Nafarroako urgazleak. Hura gertatu baino sei egun lehenago, xehetasunak eskatu zizkion J. Urquijori.
|
|
|
Euskaltzain zaharrak paternalismoz deskribatu zuen: " Es muchacho listo y bastante preparado". 313 P. Yrizarrek 1948ko otsailean ahoz izan zuen urgazle izendapenaren berri, Joaquín Yrizar anaiaren bidez. Horren arabera, ez zuten 1947an izendatu, baizik eta 1948ko
|
lehen
batzarrean, J. Urquijoren ekimenez.314 Donostiako euskaltzainari eskerrak emateaz gain, 1948ko urtarrilean sortutako" Patronato José M.ª Quadrado de Estudios e Investigaciones Locales" en (CSIC) J. Urquijo ohorezko aholkulari izendatu zutela jakinarazi zion, Madrilgo Ya egunkarian irakurritakoaren arabera.315
|
|
|
M. Lecuonak, bestalde, euskal kulturaren arloko hainbat berri eman zituen Akademiaren 1952ko
|
lehen
batzarrean, Donostiako elizbarrutian euskararen aldeko giroa pizten ari zenaren seinale. Alde batetik, F. I. Lardizábalen (18061855) heriotzaren mendeurrena prestatzeko asmotan ari zen Zaldibiako Udala.
|
|
|
L. Michelena eta P. Múgica, alde batetik, eta J. Moulier eta J. Diharce, bestetik. Hura zen, bestalde, L. Michelena partaide zuen Euskaltzaindiaren
|
lehen
batzarra (Ibarzabal 2001: 158).
|
|
|
EBBko buru D. Ciaurrizek, hain zuzen, barnealdeko J. Ajuriaguerrari eskatu zizkion euskaltzainen helbideak. Helbide zerrenda Jon Echaidek eskuratu behar zuen, euskaltzain integristaren seme abertzaleak.477 Horrela iritsi zen gaia Akademiaren 1950eko
|
lehen
batzarrera, eta hau jaso izanaren adierazpena egitera mugatu zen: " Azkenez adierazo da United Nations en zabalkunde zaingoak euskeraz argitaratu dabela Gizona’ren eskubidegai guziet [a] z aitorkizuna, 1948’garrengo Gabonila’ren 10’garrenean, Erri Batzartuen Batzarre osoak ontzat artu zun eta zabaldu zun bezela" (Euskaltzaindia 1982:
|
|
|
Merezi du nabarmentzea E. Prat de la Ribaren La nacionalitat catalanari (1906) egindako erreferentzia, gutxiagotutako hizkuntzen bizitzan goi klaseen lidergoa nabarmentzeko: " El que avança i trionfa és el que domina en els cims, en els centres d’impulsió, en els cercles propulsors de la vida nacional [sic]". 491 Erreformaren osteko Euskaltzaindiaren
|
lehen
batzarrean Lliga Regionalista ren buruzagi zena hizpidera ekarri zuen, beraz. Akademiaren gehiengo ziren tradizionalista eta elizgizonek onar zezaketen euskaltzaletasun posibilistaren mugak marrazten zituen, frankismoaren begiradapean.
|
|
|
Publikoki euskal poesiak eta kazeta artikuluak idaztera mugatu arren, hainbat aldiz atxilotu zuten diktadura frankistan. J. Ajuriaguerraren konfiantzazko pertsona zen eta Nafarroako jeltzaleak antolatzen saiatu zen (Chueca 1989; Bidador 2000; Kintana Goiriena 2008). ordezkaritza bat antolatzeko E. Esparzari aipatu zizkion lagunen artean egon arren, proiektu hori hutsean geratu zen.586 J. Aguerrerekiko harremana nolabait berreskuratuta, hurrengo urteko
|
lehen
batzarrera idazki bat bidali zuen Iruñeko euskarari buruz, baina gero berriz aldendu egin zen (Euskaltzaindia 1982: 17). 587
|
|
|
J. Irigoyen JCVren gizonari Espainiako Gobernuak babes osoa erakutsi zion 1941eko urriaren 4an," Gran Cruz de Alfonso X el Sabio" delakoa emanda.284 R. M. Azkue eta N. Oleagarekin batera, lexikografia batzordeko kide izendatu zuten 1941eko
|
lehen
batzarrean, seguru asko JCV inplikatzeko asmoarekin. Hala ere, zortzi batzarretan baino ez zuen parte hartu.
|
|
|
M. Azkuek euskaltzainburu izaten jarraitzen ote zuen galdetzen zion bere buruari. Azkenik, gerraondoko
|
lehen
batzarra apirilaren 30ean ez izatea eskatu zuen," por tratarse de fecha aniversaria de la liberación de este pueblo por los soldados del Generalísimo Franco". 170
|
|
|
Azkenean, 1941eko apirilaren 28an, gerraosteko
|
lehen
batzarrean, Bilboko egoitzara bildu ziren lagun hauek: R.
|
|
2021
|
|
|
Isilka eta bakarrik hasi bazen ere, laster zabaldu zen haren lanaren oihartzuna eta Euskaltzaindiak gerraostean egin zuen
|
lehen
batzar irekirako bere lana azalduko zuen hitzaldia eskatu zioten. 1956ko irailaren 15ean eskaini zuen hitzaldia" En busca de la poesía popular a través del Pais Vasco/ Bertso berrien billa Euskalerrian zear" izenburuarekin, eta ordurako 50.000 bertso bilduak zituela azaldu zien bertaratutakoei.
|