|
2002
|
|
|
Hori guztia, zerbitzuen kanporaketa estrategia (outsourcing) zabal baten testuinguruan garatuda, zeinaren bitartez industria enpresek zerbitzuak kanpoan erostea hobestenduten. Estrategia kanporatzaile hori erabiliz, zerbitzu zehatz batzuetako enpresaautonomoak sortu dira; hala nola, marketing eta publizitatean, lege zerbitzuetan, finantza aholkularitzan, giza baliabideen kudeaketan (aldi baterako
|
laneko
enpresak barne), segurtasun arloan, etab. Gainera, aurreratu dugunez, enpresentzakozerbitzuen adarra aitzindaria da produkziogintzaren berrikuntza dinamikan, bertankokatzen baitira produkzio paradigma berrian berrikuntza puntakoenak dakartzaten ingeniaritza edo komunikazioa jarduerak, besteak beste.
|
|
2005
|
|
|
Emakumeek gizonek baino %50 gutxiago irabazten dute Espainiako sektore pribatuan, eta %10, 7 sektore publikoan. Horrek esan nahi du Espainiako emakumeen batez besteko soldata gizonena baino %34, 7 txikiagoa dela, Manpower aldi baterako
|
laneko
enpresak lan merkatuari buruz argitaratutako azken txostenaren arabera. Soldata ezberdintasunak areagotu egiten dira, betiere gizonen alde, lanaldi laburragoak edo hezkuntza maila baxuagoak dituzten enpleguetan, lan esperientzia handiagoa duten langileen artean eta plantilla handiagoak dituzten enpresetan.
|
|
2007
|
|
|
28, 1 idatz zatiaren 1 eta 2 lerrokadak, 2 eta 3 idatz zatiak eta 4 idatz zatia, aldi baterako
|
laneko
enpresei dagokienez izan ezik.
|
|
|
Aldi berean, gai honetan, Espainian oinarrizko legea izango denari beste zuzentarau batzuen xedapenak gehitu dizkio, zuzentarau horien gaia aintzat hartuta, ezinbestekoa baita horiek lege lerruneko arau batera biltzea. Zuzentarau horiek dira EEE/ 92/ 85, EEE/ 94/ 33 eta EEE/ 91/ 383, amatasuna eta gazteak babesteari buruzkoak, eta aldi baterako, iraupen jakineko eta aldi baterako
|
laneko
enpresetako lan harremanen tratamenduari buruzkoa.
|
|
|
28 artikulua. Aldi baterako, iraupen jakineko eta aldi baterako
|
laneko
enpresetako lan harremanak
|
|
|
1 Aldi baterako edo iraupen jakineko lan harremanak dituzten langileek, bai eta aldi baterako
|
laneko
enpresek kontratatutako langileek ere, zein enpresatan zerbitzuak eman eta enpresa horretako gainerako langileen babes maila izango dute segurtasun eta osasun arloan.
|
|
|
Aldi baterako
|
laneko
enpresen bidezko lan harremanetan, enpresa erabiltzaileak lana betearazteko baldintzen gaineko erantzukizuna izango du, langileen segurtasuna eta osasuna babesteari dagokionez. Enpresa erabiltzailearen ardura izango da, berebat, artikulu honen 2 eta 4 idatz zatietan ezarri informazio betebeharrak betetzea.
|
|
|
Aldi baterako
|
laneko
enpresak erantzukizuna izango du, artikulu honetako 2 eta 3 artikuluek prestakuntzaren eta osasuna zaintzearen inguruan ezarri betebeharren gainean. Horretarako, eta aurreko paragrafoan xedatutakoari kalterik egin gabe, enpresa erabiltzaileak aldi baterako laneko enpresa informatuek dituzten ezaugarrien gainean eta be du, bete beharreko lanpostuhar diren kualifikazioen gainean.
|
|
|
Aldi baterako laneko enpresak erantzukizuna izango du, artikulu honetako 2 eta 3 artikuluek prestakuntzaren eta osasuna zaintzearen inguruan ezarri betebeharren gainean. Horretarako, eta aurreko paragrafoan xedatutakoari kalterik egin gabe, enpresa erabiltzaileak aldi baterako
|
laneko
enpresa informatuek dituzten ezaugarrien gainean eta be du, bete beharreko lanpostuhar diren kualifikazioen gainean. Laneko enpresak beste horrenbeste egin du ukitutako langileekin, langile horiek atxiki aurretik.
|
|
|
Enpresa erabiltzaileak bere langileen ordezkariak informatu ditu, aldi baterako
|
laneko
enpresak lagatakogile horiek ordezkari horiengana jo de langileen atxikimenduaren gainean. Lanzakete, lege honek aitortutako eskubideak egikaritzeko.
|
|
|
Lege honen ondoreetarako enpresaburu izango dira aurreko idatz zatian aipatu pertsonen zerbitzuak jasotzen dituzten pertsona guztiak, fisikoak zein juridikoak, edo ondasun erkidego guztiak, bai eta legearen arabera eratutako aldi baterako
|
laneko
enpresek enpresa erabiltzaileei lagatzekotan kontratatu pertsonen zerbitzuak jasotzen dituztenak ere.
|
|
|
...onen 2 eta 3 idatz zatietan xedatutakoari kalterik egin gabe, hogeita hamar hilabeteko aldian, jarraitutasunik gabe edo jarraitutasunarekin, hogeita lau hilabete baino epe luzeagoan kontratatuta egon diren langileak finko egingo dira, baldin eta langile horiek kontratatuta egon badira enpresa berean lanpostu bera betetzeko, aldi baterako bi kontratu edo gehiagoren bidez, zuzenean edo aldi baterako
|
laneko
enpresa batek lagata, eta iraupen jakineko kontratu modalitate berberekin edo desberdinekin.
|
|
|
...bakoitzaren berezitasunak eta lanpostuaren ezaugarriak kontuan hartuta, negoziazio kolektiboak betekizunak ezarriko ditu, iraupen jakineko kontratu gehiegi egitea saihesteko, noiz eta kontratu horiek egiten direnean langile desberdinekin, aurretiaz izaera bereko kontratuekin betetako lanpostuei begira, jarraitutasunik gabe edo jarraitutasunarekin; halako kontratuen artean egongo dira aldi baterako
|
laneko
enpresekin egindako lagatze kontratuak ere.
|
|
|
1 Baimendutako aldi baterako
|
laneko
enpresek bakarrik kontrata ditzakete langileak beste enpresa bati aldi batean lagatzeko, betiere legeak ezarritakoaren arabera.
|
|
2008
|
|
|
Lege iruzurrean egindako aldi baterako kontratuak dituzten langileak. Hogeita hamar hilabeteko epean hogeita lau hilabete baino gehiagoko epean etenik gabe edo konponbiderik gabe–" aldi baterako bi kontratu edo gehiagoren bidez zuzenean edo aldi baterako
|
laneko
enpresek eskura jarrita enpresa bereko lanpostu bererako" kontratatuta egon direnak. Hori ez da aplikatuko prestakuntza, txanda eta bitarteko kontratuen erabileran.
|
|
|
Lanaldi partziala Prestakuntza eskaera oso handia denean, lanaldi partzialeko kontratuak adabaki onak dira. Haietara iristeko, inguruneak eta lagun sareek zeregin garrantzitsua dute, aldi baterako
|
laneko
enpresen bitartekotzaz gain. Enpresa horiek aliatu interesgarriak izan daitezke.
|
|
|
Horiek ordu solteak eskaintzen dituzte asteburuetan, udako ordezkapenak eta ikasturte akademikoaren eskakizunetara egokitzen diren beste formula batzuk. Bi hautagai talde handi daude beren ikasketekin bateragarria den lana bilatzen dutenak, Alberto Gavilán aldi baterako
|
laneko
enpresa entzutetsuenetako baten arduradunak dioenez: ostalaritzan, merkataritzan edo telemarketinean," dena delakoaren" lana eskatzen dutenak, eta beren prestakuntza esperientziarekin osatuko duen lanpostua bilatzen dutenak.
|
|
2009
|
|
|
Orduan, 1994tik 99ra, AGETTeko enpresek gizarte elkarrizketako mahai baten bidez erregularizatu behar zela esan zutenean, merkataritza marjina hori, kasu batzuetan, langilearen sarrera osagarritik zetorren”. AGETTren kalkuluen arabera, aldi baterako
|
laneko
enpresek hilean batez beste 189.000 aldi baterako kontratu kudeatzen dituzte.
|
|
|
Aldi baterako
|
laneko
enpresa (ABLE) baten bidez kontratatzen diren langileek lanpostu berean ari diren plantillako langileen soldata eta osagarri berberak jasoko dituzte. Hala adierazten du Auzitegi Gorenak urtarrilaren 22an Lan arloko Salak emandako epai batek.
|
|
|
Bizikleta eredu jakin bat nahi edo nahi duten pertsonak. Baita higiezinen agentzia eta aldi baterako
|
laneko
enpresa batzuk ere. Zerrenda helburu komertzialekin erabiltzeko aukera ematen duten bakarrak dira, iragarki bakoitzeko 25 eta 75 dolar arteko kostua ordainduz.
|
|
|
Legeak enplegua sustatzeko dauden hobariak ere berrikustea aurreikusten du, 3.000 milioi euro ingurukoak. Legeak jasoko duen beste aldaketa bat aldi baterako
|
laneko
enpresen (ABLE) jarduera eremua handitzeari buruzkoa da, orain arte Espainian debekatuta zeuden eraikuntzaren eta administrazio publikoen sektoreetan jarduteko aukera ematen duen Europako zuzentarau baten arabera. Europar Batasuneko arauak, gainera, sektore pribatua ABLEen bidez sartu dela islatzen du, lan eskaintza eta eskarien bitartekotzan, orain hainbat sektore eta administrazio publikotan diharduten zerbitzu sozietateen erregularizazioarekin.
|
|
2010
|
|
|
Sindikatu abertzaleen ustez, Estatuak kaleratzea merkatu, lan malgutasuna handitu, negoziazio kolektiboak zentralizatu eta aldi baterako
|
laneko
enpresak ugaritu nahi ditu.
|
|
|
2009ko azken hiruhilekoan, 55 urtetik gorako 330.000 langabe zeuden, eta horietatik 142.000k bi urte edo gehiago zeramatzaten lanik gabe. Aldi baterako
|
laneko
enpresaren arabera, profila heterogeneoa da. Lanbide kualifikazio txikia dutenen artean, asko dira garbiketan edo elikagaien manipulazioan aritu diren emakumeak.
|
|
|
Agett aldi baterako
|
laneko
enpresa handien ugazaben txosten batek dioenez, 2009an enpresa horiek bitartekari izan ziren enplegu zerbitzu publikoek baino langile gehiago kontratatzeko autonomia erkidego guztietan, Extremaduran izan ezik. 100 lanpostutik 12tan bitartekari aritu ziren (1,7 milioi lanpostu), eta enplegu zerbitzu publikoak, berriz, 100 lanpostutatik hirutan (381.050 lanpostu), hau da, kudeatutako 13.977.537 lanpostutatik 4,5 aldiz gutxiago.
|
|
|
Agetten txostenak dio, halaber, enplegu zerbitzu publikoek 100 urtetik gorako gazte bat jarri zutela 2009an; ABLEek, berriz, 25 urtetik beherako gazteen artean bederatzi aldiz lan gehiago egin zituzten, eta bitartekaritza lau aldiz handiagoa izan zen emakumeen kasuan. Euskal Autonomia Erkidegoa nabarmentzen da; izan ere, aldi baterako
|
laneko
enpresek euskal enplegu zerbitzuak baino 42 aldiz lanpostu gehiago kudeatu zituzten 25 urtetik beherako gazteentzat. Murtzian, aldea 38 izan zen; Katalunian, 30, eta Nafarroan, 23 Bestalde, Extremadura izan zen enplegu zerbitzu publikoek ABLEek baino gazteen lanpostu gehiago lortu zituzten eskualde bakarra (%6, 5 eta %2, 6, hurrenez hurren).
|
|
|
Nabarmentzekoa da, halaber, langabetuek prestakuntza ikastaroei uko egiteko duten “grazia aldia” 100etik 30 egunera murriztu dela, zigorrik jaso gabe. Aldi baterako
|
laneko
enpresen (ABLE) eta enplegu agentzia berrien lan bitartekaritzaren esparruan ere aldaketak egin dira. Celestino Corbacho lan ministroak eskerrak eman zizkion izapideak egin ziren moduagatik, eta azkartasunez amaitu zuen “zalantzak” ezabatzeko eta lege dekretuaren funtsezko helburuak “desitxuratu” gabe, taldeekin itundutako 70 zuzenketa baino gehiago sartu baitzituen.
|
|
|
Aldi baterako
|
laneko
enpresek kontratazio gehiago lortzen dituzte, baina zerbitzu publikoek prestakuntza handiagoa ematen dute.
|
|
|
Hala ere, nahiz eta azken lan erreformatik batzuek zein besteak eskaintzak eskaintzen dituzten jarduera adar berberetan, bakoitzak lan aukera partikularrak eskaintzen ditu eta enplegu mailan emaitza desberdinak ditu. Aldi baterako
|
laneko
enpresek kontratazio gehiago lortzen dituzten bitartean, zerbitzu publikoek prestakuntza handiagoa ematen dute.
|
|
|
Aldiz, kudeaketa txikiena Katalunian egiten du, estatuko batez bestekoa baino %2, 4 gutxiago. Espainian, legez, aldi baterako
|
laneko
enpresek aldi baterako kontratuak bakarrik eskain ditzakete. Langabezia egoera larrian egonez gero, kontratu bat lortzea da helburua, aldi baterakoa edo mugagabea.
|
|
|
Metaleko negoziazioari dagokionez, malgutasuna egutegi aldetik, geografikoki eta lanpos tuz aldatzeko orduan hobetu nahi du patronalak. Lege aldetik, azpikontratatzeko, kontratuak aldi baterako
|
laneko
enpresen bidez egiteko edota nahi duten mutualitatea aukeratzeko eskubidea izatea nahi dute enpresek. Aurreko lan hitzarmenetik mugatuta zeuzkaten aukera horiek.
|
|
2011
|
|
|
Aipagarriak dira karga eta deskarga puntualetarako biltegiko morroiak, eskaeren prestatzaileak, berregileak edo harreragileak. Egunez lan egiteak ez du kualifikazio handirik eskatzen Horrelako lanpostuak eskuratzeko modu ona aldi baterako
|
laneko
enpresetara jotzea da. Aukera egokia dira, enpresen behar puntualetara egokitzen direlako eta egoera eta kasu horietan behar den malgutasuna ematen dutelako.
|
|
2012
|
|
|
Enplegu politikaren eredu propioa bestelako zein gairen inguruan? Besteakbeste, lan merkatuko bitartekaritza sistema garatu (agente publiko eta pribatuak, Interneteko enplegurako atariak); aldi baterako
|
laneko
enpresen esparrua etaaraubide juridikoa; lan kontratu motak (aldi baterakoak bakarrik arrazoi justifikatuakdaudenean onartu, edo modu lausoan baimendu); lan kontratuak sustatzeko dirulaguntzak (gero eta kritikatuagoa den sistema, askotan aldez aurretik erabakita etadiru laguntzarik gabe ere egingo liratekeen kontratuak merkatzen dituelako, berezkontratazioa sustatu gabe); kaleratze sistema (kaler...
|
|
|
ABLE eta telelana: aldi baterako
|
laneko
enpresak enplegu zerbitzu publikoekin elkarlanean arituko dira, lanpostu bat erraztearren. Eta telelanari dagokionez, jarduera hori lehen aldiz arautuko dela iragarri da, nahiz eta zehaztu gabe zein baldintzatan eta zein araudiren pean.
|
|
|
Gaueko langileen ehunekoa (%14, 6) emakumeena (%9, 3) baino handiagoa izan zen. Kontratazio moduari dagokionez, aldi baterako
|
laneko
enpresa (ABLE) baten bidez kontratatutako soldatapekoen ehunekoa %3tik %2, 7ra jaitsi zen 2011n, eta %2, 5ek enplegu publikoko bulego baten bidez lortu zuen enplegua (2010ean baino hamarren bat gehiago). Bestalde, 2011n lanean ari zirenen %92, 6k ez zuen inoiz bere etxean lan egin, %2, 7k noizbehinka lan egin zuen eta %4k bere lanegunen erdia baino gehiago egin zuen etxean.
|
|
2013
|
|
|
Horretaz gain, aldi baterako
|
laneko
enpresek, giza baliabideetakoek eta autonomia erkidegoetako lan aholkularitzek gai horri buruzko eskuorriak argitaratzen dituzte eta ikastaroak eta tailerrak antolatzen.
|
|
|
Giza baliabideak hautatzeko erakunde eta enpresak: enplegu bulegoak, enplegu agentziak, aldi baterako
|
laneko
enpresak, langileak hautatzeko aholkularitza enpresak, lan poltsak, jobsiteak, eta abar.
|
|
|
entitate publikoak edo pribatuak dira, irabazi asmoa dutenak edo irabazi asmorik gabeak. ...n dituzte.Era berean, enplegu bilaketarekin erlazionatutako jarduerak garatu ditzakete (adibidez, orientazio eta informazio profesionala), baita langileen hautaketarekin erlazionatutakoak ere.Agentzia horiek eskaintzen dituzten zerbitzuak doakoak izango dira langileentzat, langabe guztiez arduratuko dira, eta laneko tratu berdintasuna errespetatu eta diskriminazioa baztertuko dituzte.Aldi baterako
|
laneko
enpresak (ABLE): denboraldi baterako, kontratatutako langileak enpresa erabiltzaile baten esku jartzea da enpresa horien eginbeharra.
|
|
|
denboraldi baterako, kontratatutako langileak enpresa erabiltzaile baten esku jartzea da enpresa horien eginbeharra. Kontratu baten bitartez egiten da (langileak lagatzeko kontratua), eta behar bezala baimenduak dauden aldi baterako
|
laneko
enpresek soilik sina ditzake kontratu horiek.Aldi baterako laneko enpresaren eta enpresa erabiltzailearen artean sinatzen da langileak lagatzeko kontratua. Xedea da langilea enpresa erabiltzaileari lagatzea, harentzat lan egin dezan; langilea enpresa erabiltzailearen zuzendaritzapean geratzen da.
|
|
|
denboraldi baterako, kontratatutako langileak enpresa erabiltzaile baten esku jartzea da enpresa horien eginbeharra. Kontratu baten bitartez egiten da (langileak lagatzeko kontratua), eta behar bezala baimenduak dauden aldi baterako laneko enpresek soilik sina ditzake kontratu horiek.Aldi baterako
|
laneko
enpresaren eta enpresa erabiltzailearen artean sinatzen da langileak lagatzeko kontratua. Xedea da langilea enpresa erabiltzaileari lagatzea, harentzat lan egin dezan; langilea enpresa erabiltzailearen zuzendaritzapean geratzen da.
|
|
|
Arreta neurri gisa, Sarean lana bilatzea konfiantzazko web atari eta ofizialen bidez egin behar da, konpainia horien orrietan sartzen diren hautagaiaren datuen babesa bermatzeko. Horregatik, komeni da eskaintzak baztertzea prestigio handiko Interneteko guneetatik (erakunde publikoak, aldi baterako
|
laneko
enpresak) edo enpresa handietatik ez datozen eskaintzak. Ez da erabateko zantzua, baina iruzurrezko enplegu proposamenek domeinu orokorrak dituzten posta elektronikoko helbideak dituzte (hotmail, yahoo, gmail, etab.). hautagaiak curriculuma bidali behar dienei.
|
|
|
Ia beti nahiago izaten da sektorean esperientzia duten langileak izatea, hobe enpresa barruan badaude. Gainera, langileak hautatzeko denbora murrizteko, konpainia askok ABLEetara (aldi baterako
|
laneko
enpresetara) jotzen dute; beraz, komenigarria da enpresa batean izena emanda egotea edo curriculum vitae a. Puntu honi dagokionez, gogoratu behar da: ABLE baten bidez sinatzeko lan egiten bada ere, enpresak kontratatutako langileen eskubide eta betebehar berak dituzte.
|
|
2014
|
|
|
«Lan baldintza penagarriak dituzte beharginek. Aldi baterako
|
laneko
enpresa batek kontratatuak dira; erregulazio txostena ez egitea posible da?». Hain justu, langileen kexak gogoan izan dituzte EH Bilduk eta PSE EEk.
|
|
2016
|
|
|
Olidenek azalpena: «Aldi baterako
|
laneko
enpresak (ABLEak) legeztatu zirenean exijitu zitzaien pertsonak lan egiten duen lekuko hitzarmena aplikatzea. Beraz, azpikontratatutako langile horiek ABLE baten bidez lanean egongo balira, derrigor museoan indarrean den hitzarmen kolektiboa aplikatu litzaieke.
|
|
|
– Aldi baterako
|
laneko
enpresak (ABLE)
|
|
2017
|
|
|
Fabrika berean bospasei kontratu mota egon daitezke: langile finkoa, aldi baterako
|
laneko
enpresa baten bidez sartutakoa, hasiberria, bekaduna, eta gainera, azpikontratatutakoak. Behin betiko kontratua duenak berea konponduta duela pentsatzen du; hasiberriak, zerbait esaten badu gora egiteko aukerarik gabe geratuko dela; eta azken buruan dagoenak, nola hasiko den bada bera protestan?.
|
|
|
Hau zioen Leire izeneko batek: . Aldi baterako
|
laneko
enpresa batekoa zen eskaintza, banku batean aritzeko. Astelehenetik ostiralera, 8:00etatik 20:00etara libre egotea eskatzen zuten.
|
|
|
Ikusezina nintzen. Aldi baterako
|
laneko
enpresa (ABLE) guztietan neukan izena emanda, egunero bi ordu pasatzen nituen lan eskaintzak begiratzen. Dei bakar bat ere ez.
|
|
2019
|
|
|
Urte andana (6 artean) zeramaten beharginek fabrikan lan egiten, baina aldi baterako
|
laneko
enpresa batek kontratatuta.
|
|
|
Artiachen Orozkoko lantegian lan egiten zeuden sei emakume kaleratu ditu enpresaren zuzendaritzak. Denbora andana zeramaten fabrikan lan egiten (6 urte artean) aldi baterako
|
laneko
enpresa baten bidez, baina ekainean sei beharginak kaleratzea erabaki zuen Artiachek, lan ikuskaritzak pertsona horiei kontratu mugagabea egin behar zitzaiela esan zuenean.
|
|
|
Fabrikako zazpi emakumek jo zuten urte hasieran lan ikuskaritzara, LAB sindikatuaren bidez. Antzeko egoeran zeuden zazpiak: urte asko zeramatzaten Orozkoko lantegian, baina aldi baterako
|
laneko
enpresa batek (Randstad) kontratatuta, kontratu labur baina jarraituekin.
|
|
|
Kontratua indarrean ez zutenekin ere kontatzeari utzi zioten. “Aldi baterako
|
laneko
enpresak lan gutxi zegoenaren aitzakia jarri zigun. Udako lana aurre jubilatuek egingo zutela esan ziguten, orain arte egin ez dutenean.
|
|
2020
|
|
|
Salatu dutenez, enpresaren aldetik jaso duten gauza bakarra “greba eskubidea urratzea” izan da. “Aldi baterako
|
laneko
enpresen kontratazioekin grebalariak ordezkatzen ari dira legez kanpo”, azaldu dute grebalariek, “gaur egun hori gertatzen ari da, Lan Ikuskaritzak ezer ez duen egiten bitartean. Greba eskubidea bortxatuz, enpresako zuzendaritza lortzen ari dena da gatazka etengabe luzatzea”.
|
|
|
“Zer gazte ez da taberna batean, haurrak zaintzen, klaseak ematen, udan denda batean, kalea garbitzen, behin behineko
|
laneko
enpresa batean edo jantoki batean ibili. Hau da gazteok ikasketak bukatu arte edo lan duin bat topatu arte bizi duguna:
|
|
2022
|
|
|
Egin lan elkarrizketa artea da. Gainera, kontuan hartzen badugu langabeziak hiru milioi pertsonari eragiten diela Espainian, Enplegu Zerbitzu Publikoa. Dumonen «Postua berea da» eta Breakwellen «Elkarrizketak arrakastaz nola egin» bezalako eskuliburuak hautagaiari hain proba beldurgarria gainditzen laguntzea. Gainera, aldi baterako
|
laneko
enpresak, giza baliabideenak eta autonomia erkidegoetako lan sailenak dira liburuxkak edo gaiari buruzko ikastaroak eta tailerrak ematen dituzte, eta elkarrizketa lasaia egiteko trikimailuak ere ematen dituzte, konfiantzaz eta nerbioak alde batera utzita. Material bikain horren zati handi bat eta langileen hautaketako profesionalen esperientzia, errepikatzen diren galderak aurki daitezke laneko elkarrizketa batean.
|
|
|
Hala, langile guztiei soldatak igotzea, gutxieneko soldata 19.000 eurokoa izatea eta urtean 20 lanordu libre gehiago izango dituztela sinatu dute gaur. Gainera, ELAk ohartarazi du muga ezarri diotela aldi baterako
|
laneko
enpresa bidez kontratatzeari: «Langilegoaren %5a baino gehiago da aldi baterako laneko enpresa bidez kontratatu, eta gehienez 16 asteko kontratuak izan dira».
|
|
|
Gainera, ELAk ohartarazi du muga ezarri diotela aldi baterako laneko enpresa bidez kontratatzeari: «Langilegoaren %5a baino gehiago da aldi baterako
|
laneko
enpresa bidez kontratatu, eta gehienez 16 asteko kontratuak izan dira». Horrez gain, telelana arautzeko oinarriak eta gehiegiko lanaldia ekiditeko bideak adostu dituzte gaur sinatutako hitzarmenean.
|
|
|
behin behinean jarduten duten zamaketariak. Bada, EAEko Auzitegi Nagusiak mugarri bat ezarri du azken horien lan harremanetan, bati arrazoia eman baitio bere salaketan, eta Bilboko portuko lau zamaketa enpresak eta haiek erabiltzen duten Randstad aldi baterako
|
laneko
enpresa salatzailea behin behinean kontratatzera behartu ditu. Hala ez balitz, 49.770 euroko kalte ordaina eman liokete.
|
|
|
Epailearen ustez, baina, behin behinekoen jarduna aldi baterako lanaldien legediaren arabera arautu behar da, eta ezin dira hainbeste kontratu pilatu. Epaiketan, aldi baterako
|
laneko
enpresaren abokatuak onartu zuen urtean 17.000 20.000 behin behineko kontratu egiten dituztela Bilboko portuan.
|
|
|
Epaileak Bilbo Estiba errugabetu du, eta aldi baterako
|
laneko
enpresa eta zamaketa enpresak jo ditu erantzule. Epaiketa irabazi duen zamaketariak bost horietako bat aukeratu behar du, eta enpresa horrek erabaki du finko egiten duen edo kalte ordaina ordaintzen dion.
|
|
|
KPIa %6, 5 igo izana oztopo handia bihurtu da, eta, sindikatuek azpimarratu dutenez, azken urteetan langileen erosketa ahalmena %8 txikitu da. Soldatetatik haragoko eskakizunak ere badituzte; besteak beste, aldi baterako
|
laneko
enpresen erabilera mugatzea, azpikontraten subrogazioa itunean sartzea eta lanordu kopurua doitzea.
|
|
|
Hamalau puntu aurkeztu zituzten sindikatuek, eta horietatik bi ziren deigarrienak: soldata KPIaren arabera igotzea eta ABLE aldi baterako
|
laneko
enpresen erabilera hiru hilabetera mugatzea. Patronalak ez zituen onartu.
|
|
2023
|
|
|
Hainbat sektoretako 40 enpresak, aldi baterako
|
laneko
enpresekin, LANBIDE edota POLE EMPLOI bezalako enplegu zerbitzuekin eta eskualdeko beste erakunde batzuekin batera, orotara, 450 lanpostu baino gehiago eskaini zituzten egun horretan. Azken edizioetan industria sektoreko enpresak gero eta presentzia handiagoa dutela nabarmendu dute antolatzaileek.
|
|
|
(b) Aldi baterako
|
laneko
enpresa baten eta horrek enpresa erabiltzaile bati lagatzeko kontratatutako pertsonaren artean, ekainaren 1eko 14/ 1994 Legearen, aldi baterako laneko enpresak arautzekoaren, 10.3 artikuluak ezarritakoaren arabera.
|
|
|
(b) Aldi baterako laneko enpresa baten eta horrek enpresa erabiltzaile bati lagatzeko kontratatutako pertsonaren artean, ekainaren 1eko 14/ 1994 Legearen, aldi baterako
|
laneko
enpresak arautzekoaren, 10.3 artikuluak ezarritakoaren arabera.
|
|
|
24 hilabeteko aldian, jarraitutasunik gabe edo jarraitutasunarekin, 18 hilabete baino epe luzeagoan kontratatuta egon diren langileak finko egingo dira, baldin eta langile horiek kontratatuta egon badira enpresa nahiz enpresa talde berean lanpostu bera edo desberdina betetzeko, ekoizpen inguruabarrengatiko lan kontratu 2 edo gehiagoren bidez, zuzenean edo aldi baterako
|
laneko
enpresa batek lagata. Hori berori aplikatuko da, enpresa ondorengotza edo subrogazio kasuak daudenean, legean edo hitzarmenean xedatutakoarekin bat etorriz.
|
|
|
Era berean, finko egingo da, 24 hilabeteko aldian, jarraitutasunik gabe edo jarraitutasunarekin, 18 hilabetetik gora, ekoizpen inguruabarrengatiko lan kontratuekin, eta horien artean aldi baterako
|
laneko
enpresekin egindako lagatze kontratuek eratorritakoekin, zein lanpostu egon okupatuta eta hori okupatzen duen langilea.
|
|
|
Era berean, hitzarmen kolektiboek lehentasun irizpideak ezar ditzakete aldi baterako kontratuak dituzten langileen artean; langile horien artean kontuan hartuko dira aldi baterako
|
laneko
enpresek lagatako langileak ere.
|
|
|
(b) Albi baterako
|
laneko
enpresen bidez hitzartutako harremanak.
|
|
|
★ Hirugarrenez, aldi baterako
|
laneko
enpresa erregistro berezi batean inskribatu da, hots," Aldi Baterako Laneko Enpresen Erregistro" deritzon erregistroan (ikusi 14/ 1994 Legearen 4 artikulua, eta horrekin batera 417/ 2015 Errege Dekretuaren 12 artikuluak).
|
|
|
Kautela horiek guztiak justifikatzen dira, aldi baterako
|
laneko
enpresa itxurazko enpresa ez dela bermatzeko ez ezik (izaera hori izango luke lan eskua trafikatzen duen enpresak), aldi baterako laneko enpresek hiruko harremanak sortzen dituztelako ere, hurrengoak lotuz: (1) aldi baterako laneko enpresa eta horren zerbitzuak baliatzen dituen enpresa erabiltzailea edo bezeroa; (2) aldi baterako laneko enpresa eta lagatako langilea; eta (3) enpresa erabiltzailea edo bezeroa eta lagatako langilea.
|
|
|
Kautela horiek guztiak justifikatzen dira, aldi baterako laneko enpresa itxurazko enpresa ez dela bermatzeko ez ezik (izaera hori izango luke lan eskua trafikatzen duen enpresak), aldi baterako
|
laneko
enpresek hiruko harremanak sortzen dituztelako ere, hurrengoak lotuz: (1) aldi baterako laneko enpresa eta horren zerbitzuak baliatzen dituen enpresa erabiltzailea edo bezeroa; (2) aldi baterako laneko enpresa eta lagatako langilea; eta (3) enpresa erabiltzailea edo bezeroa eta lagatako langilea.
|
|
|
Kautela horiek guztiak justifikatzen dira, aldi baterako laneko enpresa itxurazko enpresa ez dela bermatzeko ez ezik (izaera hori izango luke lan eskua trafikatzen duen enpresak), aldi baterako laneko enpresek hiruko harremanak sortzen dituztelako ere, hurrengoak lotuz: (1) aldi baterako
|
laneko
enpresa eta horren zerbitzuak baliatzen dituen enpresa erabiltzailea edo bezeroa; (2) aldi baterako laneko enpresa eta lagatako langilea; eta (3) enpresa erabiltzailea edo bezeroa eta lagatako langilea. Sakon dezagun harreman horietan.
|
|
|
Kautela horiek guztiak justifikatzen dira, aldi baterako laneko enpresa itxurazko enpresa ez dela bermatzeko ez ezik (izaera hori izango luke lan eskua trafikatzen duen enpresak), aldi baterako laneko enpresek hiruko harremanak sortzen dituztelako ere, hurrengoak lotuz: (1) aldi baterako laneko enpresa eta horren zerbitzuak baliatzen dituen enpresa erabiltzailea edo bezeroa; (2) aldi baterako
|
laneko
enpresa eta lagatako langilea; eta (3) enpresa erabiltzailea edo bezeroa eta lagatako langilea. Sakon dezagun harreman horietan.
|
|
|
Aldi baterako
|
laneko
enpresaren lege izendaziotik ondoriozta daitekeenez, lagatako langilearen enpresaburua aldi baterako laneko enpresa da, eta ez enpresa erabiltzailea.
|
|
|
Aldi baterako laneko enpresaren lege izendaziotik ondoriozta daitekeenez, lagatako langilearen enpresaburua aldi baterako
|
laneko
enpresa da, eta ez enpresa erabiltzailea.
|
|
|
Aldi baterako
|
laneko
enpresaren eta enpresa erabiltzailearen arteko harremanak ez dira lan izaerakoak, ezpada merkataritza izaerakoak. Harreman horiek eratzen dira" langileak lagatzeko kontratuaren" bidez. Merkataritza izaerako kontratu hori sakon arautu da (ikusi 14/ 1994 Legearen 6 artikuluak, eta horiekin batera 417/ 2015 Errege Dekretuaren 15 artikulua).
|
|
|
Harreman horiek eratzen dira" langileak lagatzeko kontratuaren" bidez. Merkataritza izaerako kontratu hori sakon arautu da (ikusi 14/ 1994 Legearen 6 artikuluak, eta horiekin batera 417/ 2015 Errege Dekretuaren 15 artikulua). Kontratu hori dela-eta, batetik, aldi baterako
|
laneko
enpresak betebeharra hartzen du, langileak aldi baterako lagatzeko enpresa erabiltzaileari, eta, bestetik, enpresa erabiltzaile edo bezeroak betebeharra hartzen du, aldi baterako laneko enpresari prezio jakin bat ordaintzeko. Halaber, kontuan hartu behar da, aldi baterako laneko enpresak langileak laga diezazkiokeela enpresa erabiltzaileari, baldin eta enpresa erabiltzaileak aldi baterako kontratuak egin ahal izateko baldintza eta betekizun berberak betetzen badira.
|
|
|
Kontratu hori dela-eta, batetik, aldi baterako laneko enpresak betebeharra hartzen du, langileak aldi baterako lagatzeko enpresa erabiltzaileari, eta, bestetik, enpresa erabiltzaile edo bezeroak betebeharra hartzen du, aldi baterako laneko enpresari prezio jakin bat ordaintzeko. Halaber, kontuan hartu behar da, aldi baterako
|
laneko
enpresak langileak laga diezazkiokeela enpresa erabiltzaileari, baldin eta enpresa erabiltzaileak aldi baterako kontratuak egin ahal izateko baldintza eta betekizun berberak betetzen badira.
|
|
|
Aldi baterako
|
laneko
enpresaren eta lagatako langilearen arteko harremanak lan izaerakoak dira, harreman horiek lan kontratuak eratortzen baititu. Lan kontratua idatziz egin behar da beti, kontratu modalitate bakoitzari begira ezarri denarekin bat etorriz.
|
|
|
Lan kontratua idatziz egin behar da beti, kontratu modalitate bakoitzari begira ezarri denarekin bat etorriz. Era berean, aldi baterako
|
laneko
enpresak kontratuaren edukia komunikatu behar dio enpleguaren bulego publikoari, erregelamendu bidez ezarritako baldintzetan, kontratua egin eta 10 eguneko epean.
|
|
|
Kontratu horiek egin daitezke iraupen mugagabearekin edo iraupen jakinerako, langileak lagatzeko kontratuak duen iraupenaren arabera. Gainera, aldi baterako
|
laneko
enpresak langilearekin lan kontratua egin ahal izango du, enpresa erabiltzaile desberdinei langileak lagatzeko ondoz ondo egindako kontratuak ahalbidetzeko, betiere, langileak lagatzeko kontratu horiek erabat zehaztuta badaude lan kontratua sinatzeko unean eta bat egiten badute LELTBren 15 artikuluko ekoizpen inguruabarrengatiko lan kontratuak egiteko arrazoiekin; langilea lagatzen den bakoitzean...
|
|
|
Era berean, aldi baterako
|
laneko
enpresek jarraitutasunik gabeko lan kontratu finkoak egin ahal izango dituzte, enpresa erabiltzaile desberdinek, LELTBren 15 artikuluaren arabera, aldi baterako beharrizanak izan eta beharrizan horiei aurre egiteko langileak lagatzeko kontratuak egin behar dituztenean. Kasu horietan jarduerarik gabeko aldiek bat egin dute langileak lagatzeko kontratu desberdinen artean sor daitezkeen itxaronaldiekin.
|
|
|
Kasu horietan jarduerarik gabeko aldiek bat egin dute langileak lagatzeko kontratu desberdinen artean sor daitezkeen itxaronaldiekin. Halaber, halakoetan, LELTBren 16 artikuluak hitzarmen kolektiboez diharduenean, ulertu behar da hitzarmen kolektibo horiek direla aldi baterako
|
laneko
enpresen sektoreko edo enpresa mailako hitzarmen kolektiboak. Orobat, hitzarmen kolektibo horiek enplegu bermea ezarri ahal izango dute lan kontratu modalitate horren bidez kontratatutako langileentzako.
|
|
|
Baina kontratuak iraupen mugagabea duenean, langileak kontratu bakarra izango du aldi baterako
|
laneko
enpresarekin, nahiz eta aldi baterako laneko enpresak ondoz ondo laga berau enpresa erabiltzaile desberdinei. Hori gorabehera, lagatze bakoitzarekin langileak jaso du" zerbitzu agindua" deritzona; bertan zehaztuko da zein enpresa erabiltzailerentzat emango dituen zerbitzuak, bai eta langileak lagatzeko kontratuaren karia, lan prestazioaren edukia, gauzatu beharreko lanpostuen lanbide arriskuak eta lan egiteko tokia eta ordutegia ere (ikusi 417/ 20155 Errege Dekretuaren 16.5 artikulua).
|
|
|
Baina kontratuak iraupen mugagabea duenean, langileak kontratu bakarra izango du aldi baterako laneko enpresarekin, nahiz eta aldi baterako
|
laneko
enpresak ondoz ondo laga berau enpresa erabiltzaile desberdinei. Hori gorabehera, lagatze bakoitzarekin langileak jaso du" zerbitzu agindua" deritzona; bertan zehaztuko da zein enpresa erabiltzailerentzat emango dituen zerbitzuak, bai eta langileak lagatzeko kontratuaren karia, lan prestazioaren edukia, gauzatu beharreko lanpostuen lanbide arriskuak eta lan egiteko tokia eta ordutegia ere (ikusi 417/ 20155 Errege Dekretuaren 16.5 artikulua).
|
|
|
Orobat, kontuan hartu behar da, langile horrek lan egiten duela eta, ondorenez, alokairua (bezeroak edo enpresa erabiltzaileak aldi baterako laneko enpresari ordaindutako preziotik kenduko dena) jasotzen duela, soil soilik aldi baterako
|
laneko
enpresak berau lagatzen dionean enpresa erabiltzaile edo bezeroari. Halakoetan, esan ohi da langilea" jardunean" dagoela.
|
|
|
Jakina, aldi baterako
|
laneko
enpresek enpresa erabiltzaileei lagatzeko kontratatutako langileak bereizi behar dira aldi baterako laneko enpresek euren zuzendaritzapean eta kontrolpean bakarrik lan egiteko kontratatutako langileengandik(" egiturazko langileak"). Azken langile horiei oso osoan aplikatzen zaie lan arloko arautegi orokorra.
|
|
|
Jakina, aldi baterako laneko enpresek enpresa erabiltzaileei lagatzeko kontratatutako langileak bereizi behar dira aldi baterako
|
laneko
enpresek euren zuzendaritzapean eta kontrolpean bakarrik lan egiteko kontratatutako langileengandik(" egiturazko langileak"). Azken langile horiei oso osoan aplikatzen zaie lan arloko arautegi orokorra.
|
|
|
Enpresa erabiltzailearen eta lagatako langilearen arteko harremanak ez dira kontratu izaerakoak, aztertu den moduan, langile horren enpresaburua aldi baterako
|
laneko
enpresa baita. Edonola ere, enpresa erabiltzaile edo bezeroak erantzukizuna du langileari begira, horren zerbitzuez baliatzen den heinean.
|
|
|
Era berean, nahiz eta enpresa erabiltzaileak egikaritu enpresaburu orori dagozkion zuzendaritzaeta kontrol ahalmenak, lagatako langileak gauzatutako jardueraren gainean (ikusi 14/ 1994 Legearen 15.1 artikulua), enpresa erabiltzaileak ez du erabateko zuzendaritza ahalmenik; hurrean ere, aldi baterako
|
laneko
enpresak du beti langilearen gaineko diziplina ahalmena (ikusi 14/ 1994 Legearen 15.2 artikulua). Horregatik, enpresa erabiltzaile batek uste duenean langileak kontratua ez duela bete, horren berri emango dio aldi baterako laneko enpresari, horrek kasuan kasuko zehapen neurriak har ditzan" (ikusi 14/ 1994 Legearen 15.2 artikulua).
|
|
|
Amaitzeko, enpresa erabiltzaileak erantzukizun subsidiarioa izango du, aldi baterako
|
laneko
enpresak langileari begira hartutako alokairu eta Gizarte
|
|
|
Aldi baterako
|
laneko
enpresaren eta langilearen arteko lan kontratua iraupen jakinarekin egin bada, langilea lagatzeko kontratua amaitzean, lagatako langileak eskubidea izango du, aldi baterako laneko enpresarengandik kalte ordaina jasotzeko: langileak zerbitzuak zenbat urtetan eman eta urte horietako bakoitzeko 12 eguneko alokairuak edo horren zati proportzionalak (ikusi 14/ 1994 Legearen 11.2 artikulua).
|
|
|
Aldi baterako laneko enpresaren eta langilearen arteko lan kontratua iraupen jakinarekin egin bada, langilea lagatzeko kontratua amaitzean, lagatako langileak eskubidea izango du, aldi baterako
|
laneko
enpresarengandik kalte ordaina jasotzeko: langileak zerbitzuak zenbat urtetan eman eta urte horietako bakoitzeko 12 eguneko alokairuak edo horren zati proportzionalak (ikusi 14/ 1994 Legearen 11.2 artikulua).
|
|
|
19 Aldi baterako
|
laneko
enpresa (ABLE) baten bidez langileak lagatzen direnean, zenbat harreman juridiko sortzen dira?
|
|
|
Lan zuzenbidearen esparruan, enpresaburuak aukera desberdinak ditu, une bakoitzean behar duen lan eskua lortzeko. Aurreko gaian (ikusi 3 gaian) ikusi da enpresaburuak kontrata eta azpikontratak edo aldi baterako
|
laneko
enpresak balia ditzakeela lan eskua lortzeko, eta, halakoetan, ez dela zerbitzuak ematen dizkioten langileen lan enpresaburu, nahiz eta, batzuetan, nolabaiteko erantzukizunak izan horiei begira. Era berean, ezerk ez du eragozten enpresaburu batek kontratu zibilak edo merkataritzako kontratuak baliatzea bere helburuak lortzeko, betiere, lan zuzenbidearen ezaugarriak ez badaude eta kontratu horiek egiten badira LAELn jasotako arauketarekin bat etorriz.
|
|
|
Gainera, gogorarazi behar da aldi baterako
|
laneko
enpresek ere jardun dezaketela lanpostu agentzia moduan.
|
|
|
(f) Izendazioan" aldi baterako
|
laneko
enpresa" esamoldea ipintzea edo horren laburdura" ABLE".
|
|
|
★ Lehendabizi, gogoratu behar dira kontraten eta azpikontraten esparruko erantzukizun solidarioa (ikusi LELTBren 42.2 artikulua) eta aldi baterako
|
laneko
enpresen erantzukizun subsidiarioa (ikusi 14/ 1994 Legearen 16.3 artikulua) (supra 3 gaia).
|
|
|
8.3 Langileak lagatzea. 8.4 Aldi baterako
|
laneko
enpresak. 8.5 Enpresa ondorengotza.
|
|
|
Azkenik, LELTBren 1.2 artikuluak aldi baterako
|
laneko
enpresak aipatu ditu, langileak kontratatzen dituztenak enpresa erabiltzaileei lagatzeko (infra 8.4).
|