|
2001
|
|
|
kanaberak hartzea, batez ere (mahastiak sostengatzeko ote?). Badirudi,
|
lan
zerbitzu horiek erresumako gizon libreen eginbeharrenpartea zirela, beste egiteko publikoak armadara joatea eta erregearen gotorlekuakzaintzea ziren?.
|
|
|
Egia esan, nobleziabere boterearen hedapena oztopatzen zuten mugak gainditzen saiatu zen: gobernatzen zituzten barrutietan ondasunak (estortsioaren bitartez?) erosiz edo monarkarentzat nekazariek egiten zituzten
|
lan
zerbitzu batzuk bereganatuz, hain zuzen.Baina prozedura horiek ez ziren behar adinakoak nobleziari nagusitasun erabakigarria emateko. Zergatiak ulertuko baditugu, nekazariak hartu behar ditugu aztergai17.
|
|
2006
|
|
|
Nire baitan esaten nuen: Nola ausartzen zara amesgaiztoa deitzen aleman gazte guztiok urte eta erdiz aberriari eskaini behar diogun
|
lan
zerbitzuari! Ergelkeriak entzuteko gelditu naiz Ernst Udet ikusi gabe?
|
|
|
Hala ere, arrangura bridatu eta Elsbethen hitzak ulertzeko ahalegina egin nuen. Bi egun barru joan behar zuen
|
lan
zerbitzua egitera, eta normala zen jota egotea. Ez nuen sinetsi nahi amesgaizto hitza gaiztoz erabili zuenik.
|
|
2007
|
|
|
EESEk, besteak beste, honako alderdi hauek barne hartuko lituzke: lan arriskuak prebenitzeko eredua; lan osasunari arreta emateko sistema publiko integrala; lanbideen arteko gutxieneko soldata zehaztea; lan egutegi propioa egitea; gizarte segurantzako sistema propioa sortzea (pentsioak) eta haren finantza eta antolaketa zehaztea; lan politika aktiboak,
|
lan
zerbitzuak edo institutuak sortzea (Nafarroan, EAEn eta Iparraldean); lanbide heziketarako sistema propioa; gaur egungo erakunde propioak eratzea: hala nola, Lan Harremanen Kontseilua, Lan Epaitegia, Kontseilu Ekonomiko eta Sozialak, Iparraldeko Garapen Kontseilua, Industria Mahaia, Funtzio Publikoaren Kontseilua, Osalan eta Lan Osasunaren Institutu Nazionala (INSL) krisi sakonean dago gaur egun eta abar.
|
|
|
2 Aurreko idatz zatian xedatutakoa gorabehera, ulertuko da inorentzat
|
lan
zerbitzuak ematen dituzten langile atzerritarrak Espainiako Gizarte Segurantzaren Sistemara bilduta eta kasuan kasuko araubidean altan daudela, lan istripuen eta lanbide gaixotasunen ondoriozko gertakizunak babesteko. Hori ulertuko da, nahiz eta atzerritar horiek Espainian legez kanpo egon, lan egiteko baimenik ez izan edo baimen hori lortzeko betebeharretik salbuetsita izatea egiaztatzeko agiririk ez eduki.
|
|
|
Langileen
|
lan
zerbitzuen ematea amaitzean, enpresaburuek langile bakoitzari eman diote benetan egindako lanaldien egiaztagiria. Egiaztagiri horretan jaso dira enpresaburuaren datuak, lanaldiak hasi eta bukatu ziren data, eta enpresaburuarentzat lanean egindako lanaldi guztien kopurua.
|
|
|
2 Egintza ez zilegi edo abusuzkotzat joko dira txandakako grebak, sektore estrategikoetan
|
lan
zerbitzuak ematen dituzten langileek ekoizpen prozesua geldiarazteko xedearekin egindako grebak, araudizko grebak edo arreta handiegia jartzearen ondoriozko grebak, eta, oro har, lan araubidean grebaz besteko edozein nahasmendu kolektibo.
|
|
|
Artikulu horrek ezarritako zehapenek ez diote kalterik egingo enpresaburuak duen betebeharrari, modu ez zilegian itxitako lantokia irekitzeko, ez eta, lantokia ixtearen ondorioz,
|
lan
zerbitzurik eman ez duten langileei legearen aurkako itxialdiak iraun bitartean sortu alokairuak ordaintzeko.
|
|
|
1 Afiliazio eskabidea langile bakoitzaren izenean zuzenduko da Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiaren probintziako zuzendaritzara edo horren administrazio batera. Probintziako zuzendaritza edo administrazio hori izango da, inorentzat
|
lan
zerbitzuak ematen dituen langilearen kasuan, edo langile horrekin berdinetsitakoaren kasuan, enpresa dagoen probintziakoa, eta langile autonomoaren kasuan, horren establezimendua dagoen probintziakoa, edo, establezimendurik izan ezean, langile autonomoaren egoitza dagoen probintziakoa.
|
|
|
Alta eskabideak egin daitezke banaka, elkarren segidakoak badira, edo afiliazio eskabideekin batera, zendaritza edo administrazio hori izan hasierakoak badira. Probintziako zugo da, inorentzat
|
lan
zerbitzuak ematen dituen langilearen kasuan, edo langile horrekin berdinetsitakoaren kasuan, enpresa dagoen probintziakoa, eta langile autonomoaren kasuan, horren establezimendua dagoen probintziakoa, edo, establezimendurik izan ezean, langile autonomoaren egoitza dagoen probintziakoa.
|
|
|
Langile batek ezin izango du enpresaburu batzuentzat
|
lan
zerbitzurik eman, lehia desleiala dagoela uste bada edo, esanbidezko konpentsazio ekonotzen bada, horretarako hitzartutako balmikoaren bidez, arduraldi osoa itundintzen arabera.
|
|
|
Alokairutzat joko dira inorentzat
|
lan
zerbitzuak emateko lanbide prestazioaren ondoriozko hartukizun ekonomiko guztiak, horiek diruz zein gauzaz egin. Hartukizun ekonomiko horiekin ordainduko da benetako lana, hori ordaintzeko modua edozein dela, bai eta lan denboratzat jotzen diren atsedenaldiak ere.
|
|
|
Kontratua indarrean dagoela, langileak ezin badu
|
lan
zerbitzurik eman, enpresaburua lana ematean atzeratzen delako, enpresaburuari berari egotz dakizkiokeen eragozpenen ondorioz, langileak eutsi egingo dio alokairua jasotzeko eskubideari, eta egin gabeko lana ezin izango da konpentsatu beste garai batean egindako lanarekin.
|
|
|
Aipatu eginbeharra betetzeagatik, langileak ezin duenean eman ezarritako
|
lan
zerbitzurik, hiru hilabeteko epean lanorduen 100eko 20 baino gehiagoz, enpresak langile hori utz dezake lege honen 46 artikuluaren 1 idatz zatian araututako eszedentzia egoeran.
|
|
|
3bis Genero indarkeriaren biktima den emakume langileak utzi behar izan badu
|
lan
zerbitzuak ematen zituen herria, beraren babesa edo gizarte laguntza osorako eskubidea benetakoak izantan, langile horren lanbide taldean edo kategoria baliokidean, hutsik duen lan daitezen, lehenespeneko eskubidea izango du, enpresak beste edozein lantokipostua betetzeko.
|
|
|
Etxe zerbitzarien Araubide Berezia. Hala ere, Erregistro horretan ez dira jasoko izaera partzialarekin edo jarraitutasunik gabe
|
lan
zerbitzuak ematen dituzten langileen enpresaburuak.
|
|
|
3 Afiliazioa eta alta eskatzean, enpresaburuek, inorentzat lan egiten duten langileei begira, langile horiek, hala denean, eta beregaineko langileek Gizarte Segurantzako zenbakia adierazi dute, bai eta erregelamendu honek eta, hala denean, Lan eta Gizarte Segurantzaren Ministerioak zehaztu langilearen osterantzeko datu pertsonalak ere. Inorentzat lan egiten duen langileak
|
lan
zerbitzuak ematen hasi aurretik eman behar dizkio datu horiek enpresaburuari, enpresaburuak aurretiaz datu horiek ez baditu.
|
|
2008
|
|
|
Taula orokorra: luparekin begiratutako hirigune historikoak Hiriak Garbiketa eta 1 mantentze
|
lan
Zerbitzuak 2 Mugikortasuna eta bulegoa3 Hiri altzariak4 Batez besteko nota Ertaina Onargarria Gaizki Onargarria Onargarria Onargarria Coruña Erregularra Gaizki Onargarria Erregularra Erregularra Alacant Ondo Oso gaizki Onargarria Onargarria Erregularra Bartzelona Onargarria Erregularra Ondo Ondo Ondo Bilbo Onargarria Erregularra Onargarria Onargarria Onargarria Kordoba Onargarria Oso gaizki Onar... Garbiketa eta mantentze lanak:
|
|
2009
|
|
|
Horrez gain, eskatzailearen sarrerak Lanbidearteko Gutxieneko Soldata baino %75 baxuagoak izan behar dira. Bestetik, onuradunek 65 urte azpikoak izan dute eta
|
lan
zerbitzu publikoaren konpromisoa bete dute, hau da, heziketa eta lanerako plan batean parte hartzeko beharra. Espainiako Gobernuak azaldu du diru-laguntza berria, langabezia tasak %17a gainditzen duen artean mantenduko duela.
|
|
2010
|
|
|
Jaurlaritzak zerbitzu berria jarriko du martxan laster. Ze berritasun izango du. Orain arte ere Eusko Jaurlaritzak bazeukan
|
lan
zerbitzua. Udaletxeetan egon izan da zerbitzua; hau da, udaletxeak laguntzaileak izan dira zerbitzu hori ematerakoan.
|
|
2011
|
|
|
EAEko
|
lan
zerbitzu publikoetan zenbatutako langabe kopurua% 6,05 hazi zen 2010ean aurreko urtearen aldean, hau da, 7.760 langabe gehiago zenbatu zituzten, guztira 135.961.
|
|
|
EAEko
|
lan
zerbitzu publikoetan zenbatutako langabe kopurua% 6,05 hazi zen 2010ean aurreko urtearen aldean, hau da, 7.760 langabe gehiago zenbatu zituzten, guztira 135.961.
|
|
|
Hitzarmen honek barne hartzen dituen langileak beren
|
lan
zerbitzuari dagokienkategoria izango dute, 1989ko Hitzarmen Kolektiboaren VI. eranskinean kategoriabakoitzean ezartzen diren eginkizunen eta eskakizunen arabera, eta Hitzarmen honengainerako xedapenekin bat etorriz.
|
|
2015
|
|
|
Baigorri eta Donibane Garaziko herriek hobekuntza kontratuak izenpetu dituzte beren
|
lan
zerbitzuetan euskararen erabilpena garatzeko. Kontratu hauek 6 urterendako eginak dira.
|
|
2017
|
|
|
horietan zeuden, besteak beste, honako hauek: mirabetza baztertzea, hamarrenak murriztea, ezkutuko ehizaren aurkako legeak indargetzea, egurra biltzeko eskubideak berrestea,
|
lan
zerbitzuak murriztea, errentak txikiagotzea, herri ondasunak erabiltzeko eskubideak berrestea, eta oinordetza zergak kentzea (Bickle 1985: 195).
|
|
|
16 Zenbait hiri estatutan, eutsi egin zitzaien herrietako autoritateari eta pribilegioei. Lurralde batzuetan, nekazariek, eskubide, zerga eta
|
lan
zerbitzuak ordaintzeari uko egiten jarraitu zuten?;, oihu egiten uzten zidaten, eta ez zidaten ezer ematen,, kexatu zen Schussenried eko abadea, haren lurretan lanean ari zirenez mintzatuz (Blickle 1985:
|
|
|
Garrantzi berezia du askatasun pertsonalaren eta jabetza askatasunaren arteko bereizketak. Lehenak esan nahi zuen nekazaria ez zela jopua, artean ere
|
lan
zerbitzuak eman beharra izan arren. Azkenak adierazten zuen nekazariak zerbitzu betebeharrek, zamatu?
|
|
|
9 J. Z. Titowek hau idatzi zuen Ingalaterran
|
lan
zerbitzuari lotutako nekazariez: –Ez da zaila ikustea nekazarien buruetan bilautzaren alderdi pertsonala zergatik eklipsa dezakeen lan zerbitzuen arazoak[?] Askatasunik gabeko egoerak dakartzan ezinak aldian behin soilik azaleratuko lirateke[?] Ez ordea lan zerbitzuak, eta asteko lana bereziki, gizon bat astero hainbeste egunez lur jabearentzat lan egitera beharturik baitzegoen zerbitzu horien ondorioz, baita aldian behin beste zerbitzu batzuk ematera ere?
|
|
|
9 J. Z. Titowek hau idatzi zuen Ingalaterran lan zerbitzuari lotutako nekazariez: . Ez da zaila ikustea nekazarien buruetan bilautzaren alderdi pertsonala zergatik eklipsa dezakeen
|
lan
zerbitzuen arazoak[?] Askatasunik gabeko egoerak dakartzan ezinak aldian behin soilik azaleratuko lirateke[?] Ez ordea lan zerbitzuak, eta asteko lana bereziki, gizon bat astero hainbeste egunez lur jabearentzat lan egitera beharturik baitzegoen zerbitzu horien ondorioz, baita aldian behin beste zerbitzu batzuk ematera ere? (Titow 1969:
|
|
|
9 J. Z. Titowek hau idatzi zuen Ingalaterran lan zerbitzuari lotutako nekazariez: . Ez da zaila ikustea nekazarien buruetan bilautzaren alderdi pertsonala zergatik eklipsa dezakeen lan zerbitzuen arazoak[?] Askatasunik gabeko egoerak dakartzan ezinak aldian behin soilik azaleratuko lirateke[?] Ez ordea
|
lan
zerbitzuak, eta asteko lana bereziki, gizon bat astero hainbeste egunez lur jabearentzat lan egitera beharturik baitzegoen zerbitzu horien ondorioz, baita aldian behin beste zerbitzu batzuk ematera ere? (Titow 1969:
|
|
|
Lurrak desjabetzearekin, aldatu egin zen langileek soldatekiko zuten jarrera, eta ez da harritzekoa. Erdi Aroan, aske izateko bitarteko gisa ikus zitezkeen soldatak(
|
lan
zerbitzuak betetzeko obligazioa ez bezala); lurra erabiltzeko aukera galdu orduko, ordea, soldatak esklabotzarako bitarteko gisa hartzen hasi ziren (Hill 1975: 181 or. eta hur.). 33
|
|
|
Dena den, emakumeen historia garapen kapitalistarenarekin nola gurutzatzen den genuke ulertu, baldin eta klase borrokaren ohiko eremuak soilik jorratuko bagenitu?
|
lan
zerbitzuak, soldata adierazleak, errentak eta hamarrenak?, alde batera utzita bizitza sozialaren ikusmolde berriak eta gatazka horien ondorioz sortutako genero harremanen eraldaketa, ez baitziren inondik ere hutsalak izan. Borroka antifeudalaren baitan aurkitu genuen, hain zuzen, emakumeen mugimendu oinarrizko baten lehenengo berria:
|
|
|
asteko egun jakinetan, jopuek jaunaren lurretan egin behar zuten lan. Jopuen bizitzan gehien eragiten zuten zamak ziren?
|
lan
zerbitzu, haiek, eta, XIII. mendean, auzi nagusi bihurtu ziren askatasunaren aldeko jopuen borrokan.9
|
|
|
Corveé izenez ere ezagutzen ziren
|
lan
zerbitzu horiekiko jopuek zuten jarrera jauretxe gorteetako liburu oharretan azaleratzen da, maizterrei ezarritako zigorrak jasotzen baitziren horietan. XIII. gizaldiaren erdialdera lan horietan, atzera egite masiboa?
|
|
|
Edonola, ugazaben eta jopuen gatazkako erabakirik garrantzitsuena
|
lan
zerbitzuak diru ordainketekin ordezkatzea izan zen (diru errentak, diru zergak); harreman feudalari kontratu jite handiagoa eman zion horrek. Garapen erabakigarri horrekin, joputza bukatu egin zen praktikan, baina, langileen eskariak hein batean soilik asebetetzen dituzten, garaipen?
|
|
|
Aurrena, ekoizleek nekezago neur zezaketen euren esplotazioa:
|
lan
zerbitzuak diru ordainketekin ordezkatu orduko, nekazariek ezin zuten bereizi euren buruarentzat egiten zuten lana eta lur jabeentzat egindakoa. Halaber, ordezkatzeak nekazari askeei aukera eman zien beste langile batzuk enplegatu eta esplotatzeko.
|
|
|
Jostun, kamarero, ileapantzaile edo maiordomoen artean zenbat homosexual dagoen ikusi besterik ez dago. Baina txarrena ez da hori, baizik eta haietarik gehienek izkutatu egiten dutela beste gizonekiko beren jarrera, eta konpentsazio gisa edo, gogor saiatzen dira beren
|
lan
zerbitzua ahalik eta era arduratsuenean betetzen.
|
|
|
Seijok Iñigo Urkullu lehendakariari eskatu zion" Segurtasun Sailari eta sailburu andereari agindutakoa zuzentzeko esateko". Hala,"
|
lan
zerbitzutik kanpo arauzko arma eroan ahal izatea uztea" espero du," Europako Polizia denetan eta Polizia integral denetan legez".
|
|
2018
|
|
|
2.103 langabe gutiago zenbatu dituzte erkidegoko
|
lan
zerbitzu publikoen bulegoetan maiatzean. Orotara 122.801 langabe daude Euskadin.
|
|
|
Philmorek garantismo esaten dio horri (XIX. mendean Hegoalde Zaharrean esklabotzaren alde egin zuen beste bati hartu dio terminoa). Ugazabak, bizi guztirako garantizatzen du jana, arropa eta aterpea (edo horren baliokidea izango den diru sarrera bat), bizi guztian [esklaboaren]
|
lan
zerbitzuen gaineko eskubidea izatearen truk?. Esklabotza zibilizatuan, dena den, esklaboak posible du kontratua bukatzea, dagokion kalte ordaina pagatuta.
|
|
2022
|
|
|
Lan sektoreei erreparatuz, emakumeen %88k egiten dute
|
lan
zerbitzuen sektorean, eta Zupiriak nabarmendu du emakumeen presentzia oso urria dela lehen sektorean, industrian eta eraikuntzan.
|
|
2023
|
|
|
O E dukia: ...tsuneetan lehentasunez berriro sartzeko eskubidea; langileak beste enpresa batzuetan berriro laneratzea, langileak berriro laneratzeko enpresa baimenduen bidez; lanbide prestakuntzako nahiz birziklatzeko ekintzak, langile horien enplegagarritasuna hobetzeko; beregaineko enplegua sustatzea, autonomo gisa edo ekonomia sozialeko enpresetan, betiere horrek ez badakar ukitutako langileek enpresa berari
|
lan
zerbitzuak ematen jarraitzea obren edo zerbitzuen kontraten edo antzeko kontratu moten bidez, helburu izanik, lege maula gauzatuz, lan kontratuaren betebeharrak ez gauzatzea; mugigarritasun geografikoak eratorritako gastuak konpentsatzeko neurriak; edo enplegu berri baten ondorioz sortzen diren alokairu diferentziak konpentsatzeko neurriak.
|
|
|
Oporraldiaren xedeak (langileari behar duen atsedena eskaintzea, indarberri dadin) eragozten du oporraldiaren ordez konpentsazio ekonomikoa aitortzea, salbu eta langileak
|
lan
zerbitzuak emateari uzten dionean oporraldia izan aurretik; arean ere, kasu horretan, aribideko urtean zenbat denbora lan egin eta denbora horren araberako zati proportzionala jasoko du, oporraldiko ordainsari arrunt gisa [ikusi 2003ko otsailaren 25eko (2155/ 2002 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Oporraldien aurretik sortu bada aldi baterako ezgaitasun egoera, eta, horren ondorioz, ezin bada oporraldirik izan aldez aurretik ezarritako aldian, orduan ezgaitasun egoera horrek ezin eragotz dezake langile orok duen eskubidea urteko oporrak izateko, enpresan
|
lan
zerbitzuak emateagatik [ikusi 2009ko urtarrilaren 20ko EBAE, C/ 06 eta C/ 06 pilatutako gaiak; 2009ko irailaren 10eko EBAE, C/ 08 gaia; 2009ko ekainaren 24ko (1542/ 2008 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa; 2009ko urtarrilaren 18ko (314/ 2009 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa; 2011ko urtarrilaren 21eko (546/ 2009 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
(a) Langilearen ordainsariei dagokienez, LELTBren 30 artikuluaren arabera, langileak eutsiko dio alokairuak jasotzeko eskubideari, baldin eta kontratua indarrean dagoela ezin badu
|
lan
zerbitzurik eman enpresaburuari bakarrik egotz dakizkiokeen arrazoiengatik.
|
|
|
LELTBren 21.1 artikuluaren arabera, langile batek ezin izango du enpresaburu desberdinentzat
|
lan
zerbitzurik eman, lehia desleiala dagoela uste bada edo esanbidezko konpentsazio ekonomikoaren bidez arduraldi osoa itundu bada, horretarako hitzartutako baldintzen arabera.
|
|
|
Lehia desleialik ez badago, ezta arduraldi osorik ere, enpresaburu desberdinentzat eman ahal izango dira
|
lan
zerbitzuak (enplegu aniztasun edo jarduera aniztasun kasuak).
|
|
|
21 Familia etxeko zerbitzarien lan harreman bereziak izango lituzke etxebizitza jakin batean
|
lan
zerbitzuak emateaz gain, etxebizitza horretako titularrak duen enpresa txiki batean makina saltzaileak mantentzeaz arduratzen den langileak?
|
|
|
Zuzendaritza ahalmenak bat egiten du lan kontratuko edo lan zuzenbideko ezaugarri den mendekotasunarekin:
|
lan
zerbitzuak ematea" enplegatzaile edo enpresaburu deritzon beste pertsona fisiko zein juridiko baten antolaketaeta zuzendaritza esparruan".
|
|
|
Behin behineko kontratua eta bitarteko kontratua izan ondoren,
|
lan
zerbitzuak emateari utzi zion, likidazioeta kito agiriak sinatu zituela. Alabaina, berehala BUEN MENU S.L. enpresarentzat lan egiten hasi zen, iraupen mugagabeko kontratazioa sustatzeko kontratu batekin, hain justu ere, haren jabetzapeko jatetxe batean zerbitzari gisa.
|
|
|
Alokairuaren kontzeptuari beren beregi erreparatuz, LELTBren 26.1 artikuluaren arabera alokairutzat joko dira inorentzat
|
lan
zerbitzuak emateko lanbide prestazioaren ondoriozko hartukizun ekonomiko guztiak, horiek diruz zein gauzaz egin. Hartukizun ekonomiko horiekin ordainduko da benetako lana, hori ordaintzeko modua edozein dela, bai eta lan denboratzat jotzen diren atsedenaldiak ere.
|
|
|
(b) Halakoak ezin dira jo egindako lanaren araberako alokairu osagarritzat, osagarri mota horrek oinarri hartzen dituelako
|
lan
zerbitzuen inguruabar berezi eta zehatz batzuk; eta hori ez da gertatzen aparteko pagen kasuan, langileak eskubidea duelako, inolako baldintzarik bete gabe, halakoak jasotzeko, enpresarentzat lan egiteagatik bakarrik.
|
|
|
Gainera ez du garrantzirik alderdiek alokairu kontzeptuei eratxikitako nomen iuris edo izenak. Zinez, alokairu zenbatekoak oso osoan ordezteak ondorerik gabe utziko luke
|
lan
zerbitzuak ematean lanarekin batera kontuan hartu ohi diren inguruabar berezien balorazioa; bestela esanda, oso osoko neutralizazioa onartzeak berarekin ekarriko luke alokairu egitura aldaraztea eta, ondorenez, lan harremanei datxekien sinalagmatikotasun printzipioa haustea (Gonzalez Posada Martinez). Alokairu egitura aldarazi nahi izanez gero, lanabes egokia lanbaldintzak funtsean aldaraztea da.
|
|
|
Lan denborari dagokionez, kontratuan zehaztu behar dira lanaldia, ordutegiak, jaiegunak, baimenak eta oporrak. Alabaina, horien arabera langileek eman behar dituzten
|
lan
zerbitzuek ezin dituzte modu nabarmenean gainditu kasuan kasuko lanbide esparruko langileek emandako lan zerbitzuak.
|
|
|
Lan denborari dagokionez, kontratuan zehaztu behar dira lanaldia, ordutegiak, jaiegunak, baimenak eta oporrak. Alabaina, horien arabera langileek eman behar dituzten lan zerbitzuek ezin dituzte modu nabarmenean gainditu kasuan kasuko lanbide esparruko langileek emandako
|
lan
zerbitzuak.
|
|
|
(e) Bezeroei dagokienez, lurralde, mugape edo kategoria jakin bat dagoen ala ez,
|
lan
zerbitzuak emateko. Hala bada, langileari esklusibotasuna eratxiki zaion ala ez, mugape jakin horretan aritzeko.
|
|
|
Zinez, LELTBren 1.3 artikuluaren arabera, pertsona batzuk lan zuzenbidetik at daude, nahiz eta
|
lan
zerbitzuak eman. Pertsona horiek lan zuzenbidetik at daude, dela euren lan harreman juridikoetan lan zuzenbidearen ezaugarriren bat falta delako, dela legeak pertsona horiei begira ezarri duelako lan izaerakoa ez den beste estatutu juridiko bat.
|
|
|
(f) Aldi baterako laneko enpresek eta langileek egindako lan kontratuak, enpresa erabiltzaileetan
|
lan
zerbitzuak emateko (ikusi uztailaren 1eko 14/ 1994 Legearen 10.1 artikulua).
|
|
|
Autonomo faltsuaren erakundea hurrengo egoerarekin identifikatzen da: printzipioz,
|
lan
zerbitzuen edukiari eta horiek gauzatzeari dagokienez alderdien autonomia nagusi dela badirudi ere, eta, horren ondorioz, kontratu zibil bat edo merkataritzako kontratu bat baliatu bada ere, egiatan langileak zerbitzuak ematen dizkion enpresari begira erabateko mendekotasuna du, teknika nahiz antolakuntzari dagokionez, baita ikuspuntu ekonomikotik ere. Horrenbestez, lan kontratua izan litzateke.
|
|
|
Horrenbestez, lan kontratua izan litzateke. Gaur egun eztabaida latza dago, plataforma digitalei eta aplikazio mugikorrei (app delakoei) esker euren
|
lan
zerbitzuak eskaintzen dituztenak autonomo faltsutzat hartzearen inguruan, kontuan hartzen bada plataforma eta aplikazio mugikor horiek beste enpresa batzuenak direla eta enpresa horiek kontrolatzen dituztela halakoak. Horren adibide dira, besteak beste, UBER, Deliveroo, Glovo edo Take Eat Easy bezalako enpresentzat lan zerbitzuak eskaintzen dituztenak.
|
|
|
Gaur egun eztabaida latza dago, plataforma digitalei eta aplikazio mugikorrei (app delakoei) esker euren lan zerbitzuak eskaintzen dituztenak autonomo faltsutzat hartzearen inguruan, kontuan hartzen bada plataforma eta aplikazio mugikor horiek beste enpresa batzuenak direla eta enpresa horiek kontrolatzen dituztela halakoak. Horren adibide dira, besteak beste, UBER, Deliveroo, Glovo edo Take Eat Easy bezalako enpresentzat
|
lan
zerbitzuak eskaintzen dituztenak. Auzitegi Gorenak, 2020ko irailaren 25eko epaian (4746/ 2019 db. errek. zk.), lan izaerakotzat jo zituen Glovoren eta rider baten arteko harremanak.
|
|
|
Bigarrenik, ez da onartzen langilea ordezteko berritze subjektiborik. Egia esan, enpresaburuari ardura zaio nork ematen dizkion
|
lan
zerbitzuak. Bada, langilearen jakitateak, trebetasunak, eskarmentua eta abar, bai eta langilea bera ezagutzea ere, inguruabar oso garrantzitsuak dira kontratua egiteko orduan.
|
|
|
Legeak ezarritako beste kasu batzuen artean nabarmendu behar dira erakunde kudeatzaileek langabezia prestazioaren jasotzaileei galda diezazkiekeen lankidetza lanak (GSLOTBren 272.2 artikulua) eta erkidegoaren onurarako lan eginez zigorrak bete behar dituzten pertsonen
|
lan
zerbitzuak (uztailaren 6ko 782/ 2001 Errege Dekretua, espetxeko tailerretan lan jarduerak gauzatzen dituzten zigortuen lan harreman bereziak eta erkidegoaren onurarako lan egiteko zigorra bete behar dutenen Gizarte Segurantzaren babesa arautzekoa, 1 artikulua).
|
|
|
lanbide arteko gutxieneko alokairua zehazten da; lanbide arteko gutxieneko alokairua enbargaezina da; alokairuak likidatu eta ordaintzeko betekizunak daude; alokairua kreditu pribilegiatua da; Alokairuak Bermatzeko Funtsa dago, enpresaburuaren kaudimen gabezia egoeretan langilea babesteko (LELTBren 27, 29, 32 eta 33 artikuluak). Are gehiago, behin kontratua indarrean izanda, langileak ezin badu
|
lan
zerbitzurik eman, enpresaburua lana ematean atzeratzen delako, enpresaburuari berari egotz dakizkiokeen eragozpenen ondorioz, langileak eutsi egingo dio alokairua jasotzeko eskubideari, eta egin gabeko lana ezin izango da konpentsatu beste garai batean egindako lanarekin (LELTBren 30 artikulua).
|
|
|
Teoria horietarik lehenengoaren arabera, langileak ekoiztutako ondasun eta zerbitzuek langileari ez diote zuzeneko onura ekonomikorik ematen; izan ere, onura hori enpresaburuari dagokio, eta enpresaburu horrek langilea konpentsatu behar du onura horretatik kenduko duen zenbateko batekin, hots, alokairuarekin [ikusi 2010eko urriaren 6ko (2010/ 2009 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa eta 2011ko ekainaren 21eko (2355/ 2010 errek. zk.), AGE, 4 Salakoa]. Bestalde, bigarren teoriaren arabera, langileak
|
lan
zerbitzuak ematen ditu bere jabetzapekoak ez diren materialak edo gauzak nahiz lanabesak erabiliz [2010eko urriaren 6ko (2010/ 2009 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa]. Aitzitik, bigarren teoria hori ere malgutu da, zenbait kasutan (adib. laguntzaile edo erreportari grafikoen kasuan), langileek euren lana egiteko ekarritako materialen balio ekonomiko txikiak ez baitu eragotzi harremanen lan izaerarik [1997ko martxoaren 31ko (3555/ 1996 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Ildo horretatik, ohiko zantzutzat hartzen dira esklusibotasuna, ordutegi erregularra eta zehatza izatea, lan jarduera enpresaburuaren lantokietan gauzatzea, enpresaburuaren aginduak eta jarraibideak zorrotz betetzea, enpresaburuak lanaren emaitza erabat kontrolatzea eta jarraikakotasunez aritzea itundutako
|
lan
zerbitzua ematen [1995eko irailaren 20ko (1463/ 1994 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Baina bi erakunde horiez landa, eta pisu gutxiagorekin bada ere, zuzenbide erromatarrak, modu barreiatuan, askotariko erakunde juridikoak arautu zituen,
|
lan
zerbitzuak ematearen inguruan. Halakoen artean hurrengoak nabarmendu behar dira:
|
|
|
Askatasunean
|
lan
zerbitzuak ematen zituzten pertsonen artean profesional liberalen jarduerak arautu ziren, bai eta eskulangileenak eta jornalarienak (adib. arotzenak, igeltseroenak) ere. Halaber, azken horiek, euren lana errentan emanez, autonomo gisa ziharduten, euren bezeroekiko mendekotasun pertsonalik gabe, lana egiteko moduari dagokionez.
|
|
|
Antzinatean argiro bereiz daitezke bi estatus nagusi
|
lan
zerbitzuak emateari dagokionez: derrigorreko lana eta pertsona askeen lana.
|
|
|
Laneko Ikuskatzailetzaren jarduna hedatzen zaie pertsona fisikoei eta juridikoei, azken horiek publikoak nahiz pribatuak izan. Halaber, Laneko Ikuskatzailetzak jardun dezake enpresetan eta lantokietan, ibilgailuetan eta garraiobideetan, halakoetan
|
lan
zerbitzuak ematen badira, bai eta portuetan, aireportuetan, Gizarte Segurantzarekin lankidetzan aritzen diren erakunde publiko nahiz pribatuetan, Administrazioan eta gizarte ekonomiako enpresetan ere.
|