|
2002
|
|
|
Euskararen gizarte erakunde gehienen arazoa da
|
lan
zama handiari aurre egiteko denbora eta jende urritasuna. Ho rregatik hausnarketa oroko rretarako astia eta patxada hartzea ez da beti posible izaten.
|
|
2004
|
|
|
Joan den aste honetan aukera paregabea ukan dugu horren agerrarazteko. Izan ere, lehen aldikoz, bakoitzaren lan ildoa begiratuz, egitura bakoitzean egoeraren begirada sakona egin eta gero, emaitza beretara iritsi dira, alegia Ipar Euskal Herrian eramana izan den
|
lan
zama guziaren gainetik, izugarrizko inbertsio ekonomiko eta pertsonalen gainetik, gure hizkuntzaren egoera larria da eta bere geroa arrisku latzetan. Elkarrizketa bultzaturik eta elkar lanaren eraginkortasunaz jabeturik burutu dugu iragan den larunbateko manifestaldia euskal irakaskuntzako hiru sareak, »pena da horretan Ikas Bi ez agertu izana».
|
|
2007
|
|
|
Goranzko joera hori bat dator Euskal Herri mailan antzematen denarekin, baina Arabako zein Gasteizko aldaketatxoek nagikeriak jota dirudite, Euskal Herriko datuak gorantz bizkorrago egiten du-eta. Horrek ez gaitu harritu behar, inondik inora, izan ere, Araba eta Gasteizen gertatzen den bezala, gehienbat erdaraz bizi den gizarte bateko harreman sareak euskalduntzea zeregin motela bezain
|
lan
zama mardula da. Eta solasaldiak, azken buruan, hiztun bakanduengan ez, baizik eta harreman sareetan gauzatzen dira.
|
|
2008
|
|
|
Zortzigarrena. Ekitaldian zehar enplegaturiko pertsonen batez besteko zenbatekoa, kategoriatan adierazita, baita ekitaldiko langile gastuak ere, soldata nahiz lansariak eta
|
lan
zamak bereiziz, eta pentsioak estaltzekoak bananduta aipatuz, gastuok ez direnean horrela agerrarazi galera irabazien kontuan.
|
|
|
Egungo hitzarmenetan jasotakoari eutsiko badiete ere, langile berri guztiek BBK ko lan itunaren araberako baldintzak izango dituzte. Bat egiteak dakarren
|
lan
zamagatik, bestalde, langile guztiek 1.250 euro jasoko dituzte.
|
|
2009
|
|
|
Aldea etxe handietan, ordean oinarritutako auzolana barik, alogerean hartutako beharginak erabiltzeko ohitura sustraiturik ageri da XX. mendearen lehen erdirako. Kasu hori ematen zen ordea egiteko desorekatutako
|
lan
zamak agertzen zirenean ingurune bereko etxeen artean. Bestetik, sasoika ugariak ei ziren euren etxeetatik irten eta uzta sasoia alogerean ematen zuten andre eta gizon taldeak.
|
|
|
Epaileen eskakizunak hauek dira, besteak beste: Bulego judizial berria behingoz martxan jartzea, epaitegietan teknologia berriak ezartzea, epaileei zentzuzko
|
lan
zama ematea, epaileen familia bizitza eta lana bateragarri egin ahal izateko neurriak abiatzea, soldatak handitzea eta Estatuko epaile ratioa Europar Batasunekoarekin parekatzea, hau da, 20 epaile 100.000 biztanleko.
|
|
|
Horrek suposatuko luke aplikazio programatzaile guztiek ezagutu luketela IP protokoloa, bere xehetasun guztiekin. Hobe da
|
lan
zama hori beraien lepotik kentzea. Horregatik, sistema eragilearen zati bat den programa multzo batek egiten du lan hori.
|
|
|
Diru iturri handia izanda ere kontratu berriak epe laburrerako
|
lan
zamarik ez duela ekarriko esan zuen ITPko zuzendariak. Lantegiko ekoizpena urte batzuk barru hasiko da, hasierakoak diseinu lanak izango dira.
|
|
2010
|
|
|
Kuriosoa da, 70eko hamarkadan oso sartuta zegoen manga gurean baina inork ez zekien Japoniatik zetorrenik. Nerabezaroan, suposatzen zuen
|
lan
zama eta prozesu luzearengatik komikigintza bazter utzi nuen, baina beti nenbilen nire eguneroko mundua marrazten. Arte ederretara zinea egiteko sartu nintzen, ordea.
|
|
|
10 eguneko epea gehinezkoa da, beraz, arinago ospa daiteke betiere zitazioaren eta ospakizunaren arteko 4 egunak errespetatzen badira. Epemuga horiek prozesuaren bizkortasuna bermatu nahi badute ere, organo jurisdikzionalek duten
|
lan
zama handia dela-eta askotan ezinezkoa da errespetatzea; horregatik, haien ez betetzea ez da deuseztasun karia. Horrela, AGE VII (AB 5730).
|
|
|
Hau da ohikoena Espainiako autonomia erkidego gehienetan. Hala ere, salbuespen bezala, eta probintzia batzuen
|
lan
zama edo bestelako inguruabarrak alegatuz, BJLOren 78 artikuluarekin bat, litekeena da gizarte areto bat baino gehiago egotea autonomia erkidego bateko JANean. Kasu horretan, areto bakoitzaren jurisdikzioa eutonomia erkidegoaren probintzia bakarrera edo batzuetara mugatuko da, eta egoitza probintzia horretako hiriburua izango da.
|
|
|
lan gatazken ugaltzea, jurisdikzioz kanpoko tekniken erabilera urria, eta demandak «zortea frogatzeko» aurkezteko joera. Gehiegizko
|
lan
zama horren ondorioz, lan magistratuen lana atzeratu egiten da, eta hortik eratortzen diren kostuei geroago helduko zaie. Horren harira, puntu horretan bide jurisdikzionala arintzeko beharra azpimarratu nahi da, horretarako ezinbeztekoa izanik, ez hainbeste baliabide material eta pertsonalak areagotzea, ezpada bide estrajurisdikzionala berehala indartzea.
|
|
|
...atistikoen atalak eginikoa eta García de la Cruz Herrero, J. J. k, aipatutako atalaren buruak 2006ko apirilean sinatutakoa (www.poderjudicial.es), 3, 11, 12 eta 26 orrialdeak, irakur daiteke kolapso horren gainean epaileek eta magistratuek eurek «lan gehiegi» egiten ari direla uste dutela (horrela erantzuten du% 71k); lan ordenan gizarte epaitegietan aritzen direnak dira gehien kexatzen direnak
|
lan
zamaren gainean. –Lan zama handia kalitate egokia lortzeko oztopo nagusitzat» jotzen dute.
|
|
|
–Lan zama handia kalitate egokia lortzeko oztopo nagusitzat» jotzen dute. Bukatzeko, doktrinak ere, gehiegizko
|
lan
zama bide jurisdikzionalaren arazorik handiena dela uste duela azpimarratu behar da. Horrela, askoren artean, Hernández Martín, V., Independencia del Juez y desorganización judicial, op.cit., 28 or.; Pastor Prieto, S., ¡ Ah de la justicia!
|
|
|
Zehazki, BJKNk, Libro Blanco de la Justicia, op.cit., 280 or., egungo sisteman espezializazioari 5 akats edo ahulezi atzematen dizkio: (1) ez ditu era egokian magistratuek dituzten lanbide asmoak edo nahiak ebazten; (2) ez du neurri pizgarri nahikorik, are gehiago, espezializazioa lortzeak dakarren lanpostu aldaketak hautagaiek motibazioa galtzea eragiten du; (3) oposaketa sistema asko gogorarazten du (gainera, bakarrik presta dezakete era egokian
|
lan
zama txikia duten lanpostuetan aritzen direnek, eta lan gogorra egiten ari direnak kaltetuta ateratzen dira); (4) funtzio jurisdikzionalean denbora askoan jardutea baztertu egiten du, «espezializazio erdia»ren aintzatespena nahikoa ez baita, eta (5) espezialistak ez dira ondo integratzen organo jurisdikzionaletan, pertsona bakarreko organoetan esperientziarik ez dutenak saletan integratzen dire... Ondorioz, BJKNk arazo horiei guztiei irteera ematen dien espezializazio sistema bat pentsatu behar dela dio, norberaren interesak (interes profesionalak) eta zerbitzuaren interesak uztartuz.
|
|
|
Kritikaren bat aipatzeagatik, nahiz eta ez onartu edo jarraitu, esan behar da zenbaitek Auzitegi Nazionaleko gizarte aretoaren beharra eta papera zalantzatan jarri dutela, eta horretarako, hiru argudio nagusi eman dituztela:
|
lan
zama eskasa, helegite sisteman duen eragina eta Justizia Auzitegi Nagusiek sistema konstituzionalean duten garrantzia estaltzen duela. Arrazoi horietan oinarrituz, hura kentzea eskatu dute482.
|
|
|
Política judicial y económica, op.cit., 261 or. bere garaian Lan arloko Auzitegi Zentralak jurisdikzio guztietatik atzerapen handiena zuen organoa izateak sortu zuen kezka eta gizarte alarma azpimarratzen du. 1985 urtean ebatzi gabe zituen kasuak 5 urteko
|
lan
zama adina ziren. Hori dela-eta, 1986 urtean behin behinean magistratu gehiago gehitu ziren aipatutako auzitegira.
|
|
|
Los problemas de aplicación de las últimas reformas procesales: ...íguez Escanciano, S., Deficiencias del proceso social y claves para su reforma, op.cit., 24 or. Bere aldetik, epaileak beraiek, Informe sobre la encuesta a todos los jueces y magistrados en servicio activo, op.cit., 35 or. jasotzen duen legez, oro har, ordena jurisdikzional guztietan izaten diren atzerapenen arrazoi nagusitzat jotzen dituzte zitazioak eta jakinarazpenak, sententzien betearazpena,
|
lan
zama handia eta seinalamenduak eta izapidetzeak, elementu horietariko batek ere epaileen gehiengoaren ustea jasotzen ez badu ere.
|
|
|
Beraz, beharrizan berriei
|
lan
zama handituz erantzungo zaiela azaldu dute sindikatuek. Haien arabera, ikastetxeetako lan taldeak zehazteko irizpideak ezarri nahi ditu Jaurlaritzak, eta behar izanez gero, haiek aldatuko dituzte irizpide horiek, murrizketa bideak areagotuz.
|
|
2011
|
|
|
azpiegitura handietan inbertitzea eta formakuntza eta etorkizuneko belaunaldien hezkuntza alde batera uztea» kritikatu zuen LABeko Expe Iriartek, euskaraz irakurritako agiri batean.Horri lotuta, sektore mahaian, Iribasi galdetu zioten nola bermatuko duen aniztasunarekiko arreta, hau da, ikasle bakoitzaren premiei egokitutako zerbitzua?. Iribasek erantzun zien ez duela ez zuzeneko ez aniztasunarekiko arretan murrizketarik ezarriko, baina ez zuen zehaztu diru gehiago jarriko den edo
|
lan
zama gehiago izango duten irakasleek.Gai horrek erlazio zuzena du irakasleen ordezkapenekin. Sindikatuek salatu dutenez, «hamaseigarren egunera arte» ez dira ordezkatzen gaixo agiria duten maisu maistrak.
|
|
|
DPJLk 7.000 biztanle baino gehiagoko herriak eta gutxiagokoak desberdindu zituen. Lehenengoetan eta
|
lan
zama handia zeukaten epaitegi edo idazkaritzen elkarteetan idazkari lana justizia administrazioko ofi zial batek beteko zuen. Gainerako herrietan, hau da, 7.000 biztanle baino gutxiagokoetan, udalak idazkari lanak egiteko «petsona egoki» bat izendatuko zuen (50 art.). Irizpide bera aplikatu zitzaien gainerako langileei:
|
|
|
Gainerako herrietan, hau da, 7.000 biztanle baino gutxiagokoetan, udalak idazkari lanak egiteko «petsona egoki» bat izendatuko zuen (50 art.). Irizpide bera aplikatu zitzaien gainerako langileei: 7.000 biztanle baino gehiagoko herrietan eta
|
lan
zama handia dutenetan justizia administrazioaren mendeko langileak arituko dira, eta gutxiagokoetan udalaren mendeko langileak arituko dira idazkariarekin eta epailearekin batera (51 art.). Beraz, herri handietan, handitzat 7.000 biztanle baino gehiagokoak edo lanzama handia dutenak hartuz, zalantza gabe, bake epaitegia «profesionalagoa» da.
|
|
|
DPJLrekin bat, bake epaitegietako idazkaritzetan eta horien idazkaritzaelkarteetan idazkari lanak justizia administrazioko kudeaketa prozesal eta administratiboko langile batek egingo ditu, langileen eta kidegoaren araudiaren arabera, herri horretako zuzenbidezko biztanleak 7.000tik gora badira edo
|
lan
zamak hala eskatzen badu. Gainerako bake epaitegietan idazkari lana «idazkari egoki» batek beteko du (2 art.). Beraz, nahiz eta idazkari judizial izena jaso, pertsona hauek ez dira epaitegi arruntetan aritzen diren Estatuko Idazkari Judizialen kidegoko kide.
|
|
|
Biztanleriari, aurrekontuei eta banatzeko arrazoi den
|
lan
zamari buruzko datuak. Gainera, banatu nahi duen bake epaitegiari dagokion udalak idazkaritza anak egiteko beharrezko diren langileen ardura bere gain hartuko duela ziurtatu da.
|
|
|
Ez du arautzen BJDk zuzenki non egon behar den idazkaritzen elkartearen egoitza, nahiz eta berauetako bat sortzeko txostenean jaso beharreko informazioa izan. Praktikan, biztanle gehien eta
|
lan
zama handiena duen herrian kokatzen da elkartea. Hala ere, idazkaritza hauek elkartea osatzen duten herri batetik bestera ibiltzen dira asteko egun eta ordu desberdinetan; izan ere, BJLOren 268.1 artikuluarekin bat jarduera judizialak eskuduna den organo jurisdikzionalaren egoitzan egin behar baitira.
|
|
|
Jakin dakigun moduan, DPJLk 1988 urtean, idazkarientzat aurreikusitako irizpide berari jarraituz, 7.000 biztanle baino gutxiagoko herrietan udalaren mendeko langileak arituko direla arautzen zuen. 7.000 biztanle baino gehiagoko herrietan edo
|
lan
zama handia zutenetan justizia administrazioaren mendeko funtzionarioak arituko ziren (51 art.). Ikuspegi bera mantendu du BJDk: bake epaitegietan justizia administrazioko kidegoetako funtzionarioek dihardute, plantilaren eta horiei aplika dakiekeen araudiaren arabera, lurralde eremuko zuzenbidezko biztanleak 7.000tik gora badira edo lan zamak hala eskatzen badu.
|
|
|
7.000 biztanle baino gehiagoko herrietan edo lan zama handia zutenetan justizia administrazioaren mendeko funtzionarioak arituko ziren (51 art.). Ikuspegi bera mantendu du BJDk: bake epaitegietan justizia administrazioko kidegoetako funtzionarioek dihardute, plantilaren eta horiei aplika dakiekeen araudiaren arabera, lurralde eremuko zuzenbidezko biztanleak 7.000tik gora badira edo
|
lan
zamak hala eskatzen badu. Gainerako bake epaitegietan udalaren mendeko langileak jardungo dira, beren funtzioaren jardunari aplika dakiokeen araudiari kalterik egin gabe (3 art.). Horrenbestez, berriro geratzen da agerian herri handietan bake epaitegia «profesionalagoa» dela.
|
|
|
Argi gera bedi lege organikoak idazkaritzen elkarteak baimentzen dituela, ez bake epaitegiena30 Ideia, hiru urte geroago, DPJLk garatu zuen. Jada ezagutzen dugun bere 50 artikuluak xedatzen duenez, 7.000 biztanle baino gehiagoko herrietan edo
|
lan
zama handia duten bake epaitegietan edo beraien idazkaritzen elkarteetan idazkari lana justiziaadministrazioaren zerbitzupeko ofi zial batek egingo du. Gainera, autonomiaerkidegoei eta udalei funtzionario bakar batek zerbitzatuko duen idazkaritzen elkarte bat sustatzeko eta burutzeko baimena ematen die.
|
|
|
Legeak txosten honek jaso behar dituen datuak aipatzen ditu: a) hartzen dituen bake epaitegiak, b) elkartearen egoitza, c) eraginpeko bake epaitegiek jasaten duten
|
lan
zama, gutxienez bukatutako azken urte judizialari dagokiona, d) udalerriko biztanleriaren datuak eta bake epaitegietako egitekoei erantzuteko dauden langileak mantentzeko baliabide ekonomikoak, betiere, proposatutako elkartea egokia dela justifi katzeko, e) behar dituzten langileak eta elkartea osatuko duten epaitegietako lanegun, lanordu eta jendea hartzeko ordutegiaren hasierako programaziorako...
|
|
|
137 Gogoratu, lan honen bigarren kapituluan esaten genuen moduan, bake epaitegi txikiak eta ertainak edo handiak desberdindu behar ditugula. Lehenengoek oso langile gutxi daukate eta
|
lan
zama txikia izaten dute; bigarrenek, aldiz, justizia administrazioarentzat lan egiten duten pertsonala eta lanzama handiagoa izan ohi dute.
|
|
|
Batetik, oso garrantzitsua da udalerri txikiko bake epaitegiak eta herri handietakoak desberdintzea. Egituraketa eta
|
lan
zama desberdina daukate; berdina, aldiz, zerbitzatzen dituzten bake epaileek zuzenbidean adituak ez izateko beharra eta eskuduntzak. Praktikan, herri txikietako bake epaileek ez dute epaiketarik burutzen; handietakoek, berriz, bai, eta kasu askotan ugari.
|
|
|
Hurbiltasun justiziaren sorrerak lehen auzialdiko eta instrukzioko epaitegiei
|
lan
zama handia kenduko lieke, denbora asko eramaten dieten garrantzi txikiko kasu asko kenduko liekeelako. Kasu horiek hurbiltasunezko epaileek azkarrago ebatziko lituzkete eta, ondorioz, herritarrek justiziarengan duten konfi antza handituko.
|
|
|
Edozein kasutan, auzialdiaren lehen maila honetako elementuek egungo bake justiziaren elementuetatik oso desberdinak izan behar dute. Oinarrizko epai organo berriek, aurrekoetatik desberdinduz,
|
lan
zama handiagoa izan behar dute, berauek osatzen dituzten epaileak profesionalak izan behar dira eta lurraldeari dagokionez, era arrazionalagoan ezarriak izan behar dira».
|
|
|
Baina tutore horri unibertsitateak ez zion aitortza berezirik egiten, ez dirutan, ez curriculumean. Beraz, irakasle euskaldunarentzat tutore izatea bere unibertsitateko ohiko
|
lan
zamari eransten zitzaion beste lan bat zen.
|
|
|
Mintegien ekarpena oso garrantzitsua izan zen bertan zientziarako euskara prestatu, materialak ekoitzi, euskarazko irakaskuntza abiatu eta irakasleak formatu zirelako. Baina kontuan izan behar da, mintegiek ez zutela inongo errekonozimendurik,
|
lan
zama bat gehiago zirela, are diru gastu bat ere, mintegirako materiala, fotokopiak esate baterako, partaideek finantzatzen baitzituzten281 Baina, une hartan, hori zen aukera bakarra euskarazko irakaskuntza unibertsitarioa Bilboko Unibertsitatean eta hasierako Euskal Herriko Unibertsitatean izan ahal izateko.
|
|
|
Unibertsitateak irakasle euskaldunak kontratatzeko deialdia atera zuen. Bertan lizentziatura titulua eskatzen zen eta Euskaltzaindiko D mailako titulua296 Kontratazioak kontratazio, lan handia zegoen garai hartan, eta lehendik zeuden irakasleen
|
lan
zama areagotu egin zen. Juan Luis Goikoetxea esate baterako, euskara eskolak emateaz gainera, Euskal Filologian ere aritzen zen, eta errektorearentzat prestatutako txostenean honakoa zioen:
|
|
|
Pentsamendu hori gogoan, pozik genbiltzan hirian paseoan, alderrai. Izan ere, ordurako Bilbotik urrun dagoen beste lanleku batera aldatua nintzen,
|
lan
zama eta erritmoa ere ez ziren edozelakoak, eta zinez estimatzen nituen parentesi gisako tarte lasai horiek.
|
|
|
Izan ere, unibertso birtualak, gauza guztiek bezala, argiak eta itzalak, biak batera dakartza berarekin: ...re bizitza eta lan erritmoak itzelean bizkortu izanaren erantzule ere (Kuirekak diost, adibidez, duela ez urte asko astebete edo gehiago behar izaten zituztela atzerriko zein bertoko enpresekin kudeaketa kontu batzuk lotzeko; orain, aldiz, nahikoa ei dute goiz bat horiekikoak egiteko, baina, informazio jarioa eta mezuak kudeatzeko abiadura gaitasuna areagotzearekin batera, biderkatu egin omen zaie
|
lan
zama; nire lankide beteranoenek goitik behera berresten dituzte bere esanak).
|
|
|
Egia esan, Santutxun metrotik hurran aurrera egin ezinda topatu nuen gizon hari modura, neuri ere aldatu egin zait bizitza, dezente gainera, kontakizun hau osatzeko estreinako oharrak zirriborratzeari ekin nionetik honantz. Erritmo lasaiagoaren bila zebilen hura
|
lan
zama handi samarrarekin dabil orain. Horrez gain, gai honi buruz gogoeta egiteari ekin ziona eta hausnarrean jardun eta esperimentatu ondoren orain naizen hau ez gara pertsona berberak, eta, aldi berean, pertsona berberak gara; hau ere ez da originalegia, Artzek aspaldi bota baitzuen betiko iturri zaharretik datorren ur berriarena, eta are aspaldiago Heraklitok ibai berberean birritan bainatzeko ezintasunarena.
|
|
2012
|
|
|
Baina Jaurlaritza oso bestela ari dela salatu du, «murrizketak» aspalditik ezartzea egotzita: «Soldata jaitsi digute; gaixotzen bagara, zigortu egiten gaituzte; gaixo daudenak ez dira ordezkatzen; eta
|
lan
zama izugarri handitzen ari da». Edurne Agirrek ohartarazi du hori dela-eta osasun kalitatea nabarmen okertzen ari dela.
|
|
|
1 Denboraren kontrolaren erronka. " Ez daukagu horretarako astirik." plana bera proposatzeak, diseinatzeak, ikastetxean zabaltzeak, kideen artean dinamizatzeak lan karga handia suposatzen du. hamabost urtean epe ertaineko hiru plangintza gutxienez bete ditu ikastetxe bakoitzak; horrek dakarren ardura,
|
lan
zama eta kudeaketarako ataza guztiekin. ondorioz, ziurtasun osoz esan genezake prozeduraren bizkarrezurra sendo errotuta dagoela bertako ikastetxeetan.
|
|
|
Bestela esanda, lizentziatu berri direnak. Enpresako
|
lan
zama handiena jasaten dugu eta, gainera, guztion esanetara gaude. Bezero edo nagusientzako aurkezpenak egin, Excelen datu andana bildu eta administrazio lanak egiten ditugu.
|
|
|
Tokiko esparru publikoan esku hartzea lortu duen arren, igarokortasunak eta egonkortasunik ezak ezaugarritutako egoeran dago parte hartzen duen emakumea. Ikusi dugunez, emakumezkoen parte hartzea indartu egin da zenbait gotorlekutan, gizonezkoek presentzia urria duten guneetan, hain zuzen?, eta horrekin batera, eguneroko bizitzan gizonezkoekin gutxi partekatzen duten
|
lan
zamarekin bateragarri ez den denbora kudeaketari egin behar izan diote aurre emakume horiek. Baina, halaz ere, elkarte esparru gehienetan murritza da emakumeen parte hartzea, definizioz gizonezkoen esparrutzat jotzen direlako.
|
|
2013
|
|
|
Ikasle baten aipamenen aurrean, errepikapenaren estrategia erabiltzen du (reading booklets...) (1) esanahia argitzera bideratua. Estrategia berdina ikusiko dugu orain baina xede guztiz bestelakoarekin, («puff, puff, puff») (2) ikasleak aipatutakoaren errepikapena litzateke, baina kasu honetan ahots tonu ironiko bat erabiltzen du eta eskuen mugimenduarekin laguntzen du estrategia; ikasleak esandakoari garrantzia kentzeko, eta
|
lan
zama ez dela hain astuna izango adierazteko. Honek ikasgelako giroari dagokionez asko erlaxatzen du, eta ikasleen aurpegietan lasaitasuna agertzen da.
|
|
|
Albistegintzara dedikatzen diren kazetariek ondo baino hobeto dakite lan errutinek zenbateraino duten eragina, eta eguneroko
|
lan
zamak zein denbora gutxi uzten duen hausnarketarako eta irakurketa orokorrak egiteko. Dena dela, faktore desberdinak direla medio, garbi dago aro berri baten atarian gaudela.
|
|
2014
|
|
|
«Oro har, kontratu laburretan kontratazio behin behinekoak egiten ari da Osakidetza. Ezohiko
|
lan
zama dagoen uneetarako pentsatua dago formula hori; beraz, kontratua ez da plaza bati lotuta egiten. Eta hizkuntza eskakizunak postuei lotuta daude.
|
|
|
Hau da, beste aitzakia darabil errealitateari ez ekiteko. Trafiko istripua gertatzen denean, bidearen eta ibilgailuaren egoera kontuan hartzeaz gain, beste hamaika alderdi ere izan behar dira kontuan (lan osasunaren ikuspegitik behintzat), adibidez, irtete eta sartze ordutegia, banaketa lanetan,
|
lan
zama, joan etorria, presak,.... Adierazle hauek guztiek istripuetan eragiten duten edota zehazten duten arren, ez da neurri bakar bat ere jartzen hau guztia zuzentzeko.
|
|
|
Emakume askok, bai oldarka zein gonbidapenez, adierazi dute euren lanak momenturen batean euren parte hartze proiektua mugatu izan diela. Bai
|
lan
zamagatik, bai lan prekarietateagatik (esaterako, hiru lan partzial edo ordutegi arazoak izanda). Lan eredu antolaketak ez du bat egiten gaurko espazio parte hartzaile askoren beharrizanekin.
|
|
2015
|
|
|
Zenbait izango dira berariaz eragindako tratu txarren kasuak, ezta. Bai, zenbait egoera baziren berariaz eragindakoak. Baina beste zenbaitetan arazoa izan zen, esaterako, zaintzaile nagusiak
|
lan
zama handiegia zuela bere gain, edota medikuen arteko koordinazioa ez zela egokia izan adineko pertsona baten inguruan.Eta berariaz egindako tratu txarretan zer nola jokatzen da. Zenbait kasu judizializatu egin dira. Judizializatu dira, esaterako, adineko pertsona zaintzeko zerbitzuak eta baliabideak eskaini eta horiek onartu ez dituzten pertsonen kasuak.
|
|
|
Larrekoa zena noranahiko bilakatzeak: batetik,
|
lan
zama erraldoia zeraman berarekin; bestetik, gizarte oso baten parte hartzea eskatzen zuen; izan ere, euskara noranahiko izatea nahi zukeen herritarrik ezean, alferrikakoak ziren ahalegin guztiak.
|
|
|
Metodo hauek, neurketa enpirikoetan oinarriturik daudenak, emaitzak laster emateko gaidira, baina zehaztasun mugatukoak, lekuko berezitasunak kontutan hartzen ez dituztelako.Bestalde, metodo deterministak daude, Maxwell en ekuazioen ebaztean oinarriturik daudenak (Kanatas et al. 1997; Lee eta Lee, 2000; Blas Prieto et al. 2009). Oso emaitza zehatzak ematendituzte, baina askoz denbora gehiago behar dute horretarako, konputazio
|
lan
zama askozhandiagoa baita. Metodo hauen artean, Method of Moment (MoM), Finite Difference TimeDomain (FDTD) eta Ray Launching (RL) metodoak aurki ditzakegu (Seidel eta Rappaport, 1994; Schuster eta Luebbers, 1997; Yang, 1998).
|
|
|
Programan parte hartzea borondatezkoa da eta ez dio bestelako
|
lan
zama deskargurikekartzen parte hartzen duen irakasleari. Modalitate metodologiko bakoitzean parte hartzen dutenirakasleek (batez beste 25 bakoitzeko) talde heterogeneoa osatzen dute diziplinari begiratzenbadiogu.
|
|
|
Bi horiek ere ez daude aurka, eta ez dute erakutsi ez parte hartzeko asmorik, baina besteak baino uzkurrago daude. Besteek parte hartzeko gogoa erakutsi dute, betiere, beren
|
lan
zama ez bada anitzez handiagoa eta ekonomikoki gastu berririk ez badu eskatzen.
|
|
|
Batzuek arazo larritik ateratzeko aukera gisa ikusten badute ere, askoren kezka da ea plataforma berri bat sortzeak ez ote duen lan karga handituko, diru iturri berririk ekarri gabe. Garbi gelditu da, ikertzerakoan,
|
lan
zamaren eta egoera ekonomikoaren gaineko kezka oso kontuan hartu behar dela.
|
|
|
Bilera horiek beharrezkoak izan dira elkarrizketa sakonak diseinatu ahal izateko, eta hiru ardatz funtsezko detektatu dira: egoera ekonomikoa eta
|
lan
zama; markaren gaia eta bakoitzak marka horri ekar diezaiokeena; komunikabide horien ekarpen soziala.
|
|
|
Tentsioa akumulatzen ari zitzaidan tai gabe. Ura, txokolatea eta fruitu lehorrak eman zizkidaten, larregizko
|
lan
zamak eragindako makalaldia zelakoan.
|
|
|
Berrikuntza bat ere bazen aurten, ortziralean hiru elbarrituk 25km koa egin baitute, zonbait laguntzailek errota bateko karro berezietan eramanik; beste ekintza eder bat hau ere. Sari banatzean, Jean Michel Coscarat eta Michel Oçafrain Baigorriko eta Bankako auzapezek baita Christian Oçafrain Euskal Raid elkarteko lehendakariak eskertu eta goretsi dituzte korrikalari guziak bainan ere antolatzaileak eta hauekin diren 300 laguntzaileak, egin
|
lan
zama haundia gatik, azpimarratu ere kirol ekitaldi hunek lurraldearentzat daukan eragina, kirol, ekonomia, ingurumen ala elkartasun sailetan. Bururatzean elkarteko lehendakariak 2016ko maiatzaren 5 eta 6ko eman du helduden urteko hitzordua.
|
|
2016
|
|
|
Kapitalak ez du, deskubrituko? gure
|
lan
zama murrizteko teknologiarik, salbu eta gure lanak kostuak ekartzen baditu (alegia, gure lana ez errentagarri bihurtzen badugu). Gaur egun, sarritan, bigarren lanaldi bat egin behar dugu etxetik kanpo, zeren dirua behar baitugu plater garbigailua ordaintzeko, nahiz eta, ustez, teknologia horri esker gure etxeko lana gutxiagotu.
|
|
|
Emakumeen mugimendu garaikidearekin lotutako kontzientzia berriari esker, gero eta emakume gehiagok eskatu diete beren gizonei haiek ere har dezatela
|
lan
zama astun horren puska bat. Gero eta gizon gehiago hasi dira etxeko kontuetan jarduten; are, batzuen kasuan, bi kideek eskaintzen diete denbora tarte bera etxeko zereginei, emakumeek eta gizonek.
|
|
|
Beraz, zama bikoitza eraman dute bizkarrean: soldatapeko lanak eta etxeko lanak;
|
lan
zama horri aurre egiteko, Sisiforen adinako indar nekaezinak bildu behar izan dituzte emakume langileek. W.
|
|
|
Salmenta taldearen
|
lan
zama kalkulatuz, haren tamaina egokia kalkulatzen laguntzen digu metodoak. Oso erabilia da, ulertzeko erraza delako eta bezeroen beharrizanak (bisitaldien maiztasunak eta denbora beharrizan ezberdinak) kontuan hartzen dituelako.
|
|
|
Hala ere,
|
lan
zamaren metodoa eraginkorragoa izateko, hobe da bezeroen sailkapen zehatzagoa egitea:
|
|
|
Badirudi operazioak aintzinera jarraitzen duela. Zalaingo langileek ez dute ulertzen eta ez dute onartzen adostutako eta Lan Hitzarmenean bildutako soldata ez ordaintzea, are eta guttiago Zalainen dagoen
|
lan
zama handia den momentu honetan.
|
|
|
Osasunbidean prekarietatea kezkagarria dela ohartarazi du LAB sindikatuak. Behin behinekotasun handia dute langileek, langileen %40k du behin behineko lan kontratua eta
|
lan
zama handiegia dute gehienek.
|
|
2017
|
|
|
Merkatariei, saltoki handien eraginez egun eta ordu gehiago ireki beharrak" esfortzu handiagoa" eskatzen dielako. Langileei, lana eta familia uztartu ezin izateaz gain
|
lan
zama areagotuko zaielako, kate handiek ez dutelako" kontratazio berririk" egiten. Eta, azkenik, kontsumitzaileei, merkataritza txiki eta ertainaren jaitsierak produktuen" homogeneizazioa" ekarriko duelako, eta horrek erosteko aukera txikiagoa ekarriko duelako.
|
|
|
Jakinez, gainera, Hego Euskal Herriko ikastola bakoitzak irakasleren bat liberatu zuela Euskaraz Bizi proiektua ikastetxean koordinatzeko; Seaskan haatik, bolondreski obratu behar izan zen koordinaketa lan berdintsua. Baldintza horietan, Euskaraz Bizi egitasmoa
|
lan
zama gehigarritzat hartu zen Seaskako klaustroetan, zein buraso elkarteetan. Horrela jokatuz, asmo onenekin ere, Ikastolen Elkarteak ez zuen, nahi ala ez, autoritaterik Iparraldean eragiteko.
|
|
|
Biek ala biek zera adierazi nahi dute: azken hamarkadetan emakumeak gero eta gehiago lan merkatura sartu direla etxeko eta zaintza lanetan duten ardura alboratu gabe, horregatik, gaur egun
|
lan
zama bikoitza hartzen dute bere gain egunerokoan. Beste era batera esanda:
|
|
|
Gainera, ikerketa hauen arabera,
|
lan
zama bikoitza ez da bi lanen arteko batuketa soila, egunerokoan eta modu sinkronikoan bi presentzia artikulatzea suposatzen baitu. Horrexegatik, emakumeak presentzia bikoitzean egoteak lan merkatuan modu, desberdinean?
|
|
|
Hortaz, indize honek eguneroko bizitza artikulatzerako orduan gizon eta emakumeen pautak oso ezberdinak direla adierazten digu: emakumeen kasuan
|
lan
zama edo presentzia bikoitza nabaria den bitartean, gizonen kasuan presentzia bakarra dugu arau (lan merkatua). Gainera, ikusi dugun moduan, lan ordainduaren feminizazio indizearekin bat dator, emakumeen presentzia lan merkatuan goranzko joera erakusten du, hala ere, indize honek erakusten digun moduan, honek ez du esan nahi etxeko eta lanen ardura albo batera uzten dutenik.
|
|
|
http://www.gazteaukera.euskadi.net/r58-7753x/eu/estatistikak/Dialog/SaveshowVl.apl(2017-02-27).Beste alde batetik, etxeko eta zaintza lanak kontuan hartzen baditugu, aurretik aipatu moduan, emakumeen, presentzia bikoitzak?
|
lan
zama handiagoa suposatzen duela azpimarratu daiteke, honek, beste eremu batzuetan aritu ahal izateko denbora murrizten duela diote hainbat autorek (Bittman eta Wacjman 2001; Craig 2007), hala nola, eremu soziopolitikoan (Holmes 2002). Ildo honetan, 2015 urteko. Lana, familia eta norberaren bizitza uztartzearen inguruko inkesta, ri erreparatzea interesgarria izan daiteke, bertan,, bizitza pertsonala?
|
|
|
Horrela, giza eta gizarte zientzietan patenteak garatzea oso zaila da eta patente kopurua da ezagutzaren transferentziari ikusgarritasun gehien ematen dion adierazlea. Haatik, jakintza adar hauetan
|
lan
zama handia eta eragin sozial nabarmena daukaten ekintzak burutzen diren arren, horiek neurtzeko adierazle egokiak topatzea zaila da eta sarritan ez dira modu egokian ebaluatzen.
|
|
|
antzerki zirkuitu zabal bat osatzeko elkarren beharra, bideragarritasuna emanaldi anitz ematearen bidez lortzeko. Horrek eskatzen duen
|
lan
zama beraiengan hartuz, noski, hots, programatzaileekin hurbileko lana eginez eta ahoz ahokoan konfiantza izanez.
|
|
2018
|
|
|
" Eta zu, Gartzea, astoaren adin bete betean zira, ikaragarriko
|
lan
zamak pazientziarekin jasaiteko gai. Ondoko hemezortzi urtez zakurtuko zira, alde guzietarik saingaka, lasterka eta ausikika...
|
|
|
Hori gertatzen da Iparraldean, adibidez, Lapurtarren Biltzarrarekin. Baina arrangura hori dute ere Baztandarren Biltzarra muntatzen dutenek, kide bakar batzuen gainera erortzen baita
|
lan
zama guzia. Egoera horretaz aserik, arduradunek ultimatum itxura duen bilkura baterako deia zabaldu zuten abendu hastapenean:
|
|
|
Andoaingo bulegoan, EMAGIN elkarteko kideok egindako solasaldian, askotariko ikerketa feministetan aritutakoei ezagutza matazaren hari muturrak luzatzea erabaki genuen, entzuteko tarteari ere leku egiteko. Denbora gabeziak, presak, epeak eta
|
lan
zamak sarritan traba zaizkigu, eta aditzearen ariketa oztopatzen dute. Hain zuzen ere, besteen ahotsak arretaz entzutea dugu ezagutza prozesuaren gakoetarik bat.
|
|
2019
|
|
|
Hizkuntzalaritzatik datorren anekdota esanguratsu horrek ongi islatzen du, ene ustez, egungo lan mundua. Gaztetan loratze menturan hautatzen da lanbide bat edo bestea, hainbat traba gaindituz, baina gero eta zailago da oso ongi sentitzea lanean, nagusien edo gizartearen presioa sentitzen duelako,
|
lan
zama gero eta handiagoa bere gain hartu behar duelako, haurrik eta familia bizitza sanorik ez edukitzea aukeratu behar duen lan erritmoarengatik, etengabeko beldurrean iraun behar duelako.
|
|
|
ideiarekin ingeniari lanbidearen ezaugarri deskriptibo zeinpreskriptiboak aipatzen dira:
|
lan
zama handia, lan ordu asko egitea, lan gogorra izatea, lanagustuko izan beharra, gozatzea, interesgarria izatea, atzerrian lan egitea, eta abar.
|
|
|
Bestalde, irudikapenaren maila identitarioan esanahi eta balio maskulinoak jaso dira. Batetik, ikasleek ingeniaritza dedikazio handiko lanbidetzat dutela ikusi da(
|
lan
zama handia edota lanordu asko egin behar izana). Zehazki, dedikazioari begira nagusitzen diren balore hauek generoikuspuntutik ez dira neutroak.
|
|
|
Horri guztiari, aldi berean izan duten
|
lan
zama gehitu behar zaio. «Hamabi suteko egunak izan dira eta ez dugu horiek aldi berean artatzeko gaitasunik», dio suhiltzaileen parkeko arduradunak.
|
|
|
Horregatik, ELAk adinduen egoitzetako zaintzaileen ratioak handitzeko eta lan baldintzak arautzeko kanpaina martxan jarri du. Izan ere, “adinekoen egoitzetako langileok egunero egin beharreko
|
lan
zama izugarri handia dela; baita horrek zaintzaren kalitatean duen eragin kaltegarria ere”. Alde batetik, “egoiliarrak zaintza duina jasotzeko behar duen dedikazioa eta kalitatea ez dira inondik inora bermatzen; ondorioz, bere oinarrizko premiak ase gabe geratzen dira”.
|
|
2020
|
|
|
sektorea esku pribatuetan uzten da, mozkinak irabaztea helburu duten enpresa pribatuetan. Ondorioz, jangelarik gabe geratzen dira eskola asko, eta jantoki pribatu batera mugitu behar dira umeak edo etxean bazkaldu behar dute, hau da, emakumeen
|
lan
zama igotzen da eta lan ez ordaindua, lehen erakunde publikoek eskaintzen zutena emakumeak kontratatuz, orain emakumeek egiten jarraitzen dute, baina kobratu gabe edo soldata baxuagoekin eta baldintza prekarioagoetan. Neoliberalismo patriarkalaren adibide ezin hobea izateaz gain, ongizate erregimen mediterranearraren adibide bikaina ere bada.
|
|
|
Beherakada orokorraren arrazoiak ez ditugu hemen jorratuko, baina emakumeen presentzia eskasak zerikusi zuzena du militantzia ereduekin eta emakumeek duten denbora sozialarekin. Ikusi dugu emakumeek gizonek baina
|
lan
zama handiagoa dutela, eta horrek denbora gutxiago uzten diela jarduera sozial eta politikoetarako. Militantzia eredu maskulinoari, militante txanpinoia?
|
|
|
Baina orain, emakumea langiletzat jotzen delarik, ni bizkarra hautsi beharrean nabil zazpi orduz etxetik kanpo, eta neurearen aldeko borroka neuk egiten dut. [Arazoak]
|
lan
zama handia eta gizarteak sektore honetaz duen axola eskasa, eta axola are eskasagoa dute politikariek. Enpresei lan asko irabaztea ahalbidetzen dien haztegi bat izaten jarraitzen duelako, adinduei diru asko kobratuz eta emakumeei lan asko eginaraziz.
|
|
|
Azken urteetako pribatizazio prozesuak, sistema kapitalista kudeatzen duen neoliberalismoak burututakoa, xede ezberdinak ditu, horien artean, langileria pobretzea eta zehazki emakumeak berriro ere lan ez ordaindura kondenatzea. Erakunde publikoen pribatizazioak, hezkuntza, osasungitza eta zerbitzu publikoak barne, emakumeen
|
lan
zama handitu eta prekarizazioa irmotzen du. Ongizatea emakumeen esku geratzen da berriro eta neskameek eta zerbitzariek duten estatus faltaren bidez egikaritzen da, esfortzu handirik gabe, egiturez ari baikara, ez pasarte kointuralez eta intentzionalez.
|
|
|
sektorea esku pribatuetan uzten da, mozkinak irabaztea helburu duten enpresa pribatuen esku. Ondorioz, a) jangelarik gabe geratzen dira eskola asko, eta jantoki pribatu batera mugitu behar dira umeak edo etxean bazkaldu behar dute, hau da, emakumeen
|
lan
zama igotzen da eta lan ez ordaindua, lehen publikoa zena, erakunde publikoek eskaintzen zutena emakumeak kontratatuz, orain, emakumeek egiten jarraitzen dute, baina kobratu gabe (desmerkantilizazioa). b) emakumeek lan zama igo eta lan ez ordaindua handiagotzen duten bitartean, enpresa pribatuetako langileek gutxiago kobratzen dute, janari kaskarragoa ematen dute eta horrela mozkinak metatzen dit... Azkenik d) umeen osasuna kaltetzen du, eta, beraz, ez da soilik emakumeek lan gehiago egiten dutela eta gutxiago kobratu, horrek osasunean duen ondorioarekin batera, baizik eta umeen osasuna ere okertzen dela eta merkatuaren mozkinen edo irabazien araberakoa izango dela janaria, eta ez ongizateak edo osasunak eskatzen dutenaren araberakoa.
|
|
|
sektorea esku pribatuetan uzten da, mozkinak irabaztea helburu duten enpresa pribatuen esku. Ondorioz, a) jangelarik gabe geratzen dira eskola asko, eta jantoki pribatu batera mugitu behar dira umeak edo etxean bazkaldu behar dute, hau da, emakumeen lan zama igotzen da eta lan ez ordaindua, lehen publikoa zena, erakunde publikoek eskaintzen zutena emakumeak kontratatuz, orain, emakumeek egiten jarraitzen dute, baina kobratu gabe (desmerkantilizazioa). b) emakumeek
|
lan
zama igo eta lan ez ordaindua handiagotzen duten bitartean, enpresa pribatuetako langileek gutxiago kobratzen dute, janari kaskarragoa ematen dute eta horrela mozkinak metatzen dituzte (prekarizazioa). c) Horrek bidea errazten die ustelkeriari eta legez kanpoko jarduerei, eta gizon gutxi batzuen diru sarrerak handiagotzen ditu, neoliberalismo patriarkalaren oinarria birsortuz. Azkenik d) umeen osasuna kaltetzen du, eta, beraz, ez da soilik emakumeek lan gehiago egiten dutela eta gutxiago kobratu, horrek osasunean duen ondorioarekin batera, baizik eta umeen osasuna ere okertzen dela eta merkatuaren mozkinen edo irabazien araberakoa izango dela janaria, eta ez ongizateak edo osasunak eskatzen dutenaren araberakoa.
|
|
|
Datuak kontuan izanik, kontziliazioa edo korresponsabilitatea emakumeen kontu bat izan dela argudia daiteke, eta hala irudikatzen eta bizitzen dute elkarrizketatuek ere (ikus datuak I Kapituluan). Ikusi dugu emakumeek haiei atxikitako espazio pribatuetan murriztu duten
|
lan
zama handiagoa dela gizonei egokitutako esparruei eskainitako denbora baino.
|
|
|
Emakumezkook
|
lan
zama handiagoa hartzen dugu... Politikan dabiltzan emakumeak gainerako emakumeak bezalakoak dira.
|
|
|
Zenbait adibide daude abian: isolamenduaren aurrean, boluntariotza sareak eta auzolana; menpekotasun eta gabeziaren aurrean, maker ak, guztion onurako ekintzailetza eta zero kilometroko produktuak; hondakinen ilogikaren aurrean, ekonomia zirkularrak; enplegu erregulazio espedienteen aurrean,
|
lan
zama eta orduen banaketa; eta arnasketa eragozten digun birusaren aurrean: arnasgora —inspirazioa— eta arnasbehera luze eta sakonak, gure izatearen kontzientzia, inoiz baino gehiago, har dezagun.
|
|
|
Bereziki gogorra da egoera osasun esparruko beharginentzat: konfinamenduak eremu pertsonalean ekarri dien pisuaz gain, aspaldian ikusi gabeko
|
lan
zama dute bizkar gainean, eta ziurra da areagotu egingo dela datozen asteetan.
|
|
|
" %400ean igo da gure
|
lan
zama"
|
|
|
Hasieran beherantz egin zuen
|
lan
zamak. Hainbat enpresek itxi zuten eta horien eskariak eten ziren, bai enpresa zein dendetan.
|
|
|
Jostailuak, bideojokoak edo hamaka balkoian egoteko. Gure
|
lan
zamak ia %400ean gora egin zuen eta hor mantentzen da gaur egun.
|
|
|
Zer suposatu zuen zuretzat
|
lan
zama igoera horrek?
|
|
|
Orain gainezka daude. Horrelako
|
lan
zamak ohikoak ziren Gabonetan, adibidez, edo “Black Friday”tan. Baina urtean birritan lan egiten genuen horrela.
|
|
|
Lan erregulazio espedientea eskatuko du enpresak
|
lan
zama faltagatik eta ondorioz, langileek soldataren %70a kobratuko dute Gizarte Segurantzaren aldetik. Hala ere, Guardian konpainiak %10ean osatuko du kopuru hori.
|
|
|
16). Gainera, erakunde publikoen pribatizazio prozesuaren bidez, merkantilizazio eta familiarizazio horretan sakondu baino ez da egin azken urteotan, emakumeen
|
lan
zama orokorra are gehiago handituz eta prekarizatuz (ibid.: 235).
|
|
|
16). Gainera, erakunde publikoen pribatizazio prozesuaren bidez, merkantilizazio eta familiarizazio horretan sakondu baino ez da egin azken urteotan, emakumeen
|
lan
zama orokorra are gehiago handituz eta prekarizatuz (ibid.: 235).
|
|
|
Programa honek 8 ECTS kredituko
|
lan
zama du eta 18 hilabete irauten du; epe hori hiru fasetan banatuz. Lehenengo fasean, arlo akademikoaren diagnosia egiten da, bai eta UPV/EHUn ikaskuntza profesionalerako duten plan proiektiboa ere.
|