|
2008
|
|
|
Menpeko langilea jabetza eskubideaz eta enpresaren titulartasunaz desjabetuta dago. Beraz, galdu egiten ditu, orobat, enpresak sorturiko gaindikinei heltzeko eskubidea, enpresaren geroarekin loturiko erabaki garrantzitsuenetan parte hartzekoa, etab. Bestaldetik, eskubideen inguru egonkorragoa du,
|
lan
legediak eta sindikatuen jarduerak babestuta, askotan egoera egonkorrean izanik. Kokapen pertsonal erosoa da hau baina, jakina, guztiz geldoa bere lanpostuaren eraketaren inguruan eta ekonomia eta gizarte jardueraren inguruan oro har.
|
|
|
Testuinguru neoliberalean lan egiteko dugun eszenatokia oso kaltegarria da. Enpresaburuek
|
lan
legedia alde izan dute, eta hor desorekatu dira indarrak. Enpleguak gora egin badu, baldintza eskasei eta soldata baxuei esker izan da, eta horrek laneko errenten batez bestekoa murriztu du.
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, legearen arabera, beharrezkoa da sei langile izatea langile ordezkaria aukeratu ahal izateko. Era berean,
|
lan
legediak 50 langiletik gorako enpresetan enpresa komitea sortzeko aukera eskaintzen du.
|
|
|
Lan erreforma baterako ez da giro, are gutxiago enpresaburuen eta sindikatuen arteko akordiorik ez badago. Horixe da oraingoz Espainiako Gobernuak hartu duen jarrera, haren esku baitago
|
lan
legedia erreformatzeko eskumena. Langabeziaren hazkunde bortitza arazo larria da Jose Luis Rodriguez Zapateroren gobernuarentzat, baina agindu du ez dutela moldaketa sakonik egingo aldez aurretik eragileen artean adostasunik ez badago.
|
|
|
Gernikako Estatutuak Eusko Jaurlaritzari ez dio aukerarik ematen
|
lan
legedia egiteko. Alta, arlo horretan eskumen ugari aitortzen dizkio.
|
|
2012
|
|
|
Kaleratze kasuan, langileak bere lanpostuari eustea bermatzen zuen artikulu horrek, baldin eta Lan Magistraturak irizten bazion ez zegoela langilea kaleratzeko bidezko kausarik. Aitzineko
|
lan
legedi frankista osoa iraulia zuen artikulu horrek, zeren eta, ordura arte, erregimenaren legediak langilea bidaltzeko aukera eskaintzen zion enpresaburuari, baita aipatu kasuan ere, kalte ordaina ordaindurik. Horrekin guztiarekin batera, ordea, zentzuzkoa dirudi pentsatzeak deitzaileek ondoko zeharreko asmoa ere bazutela:
|
|
|
Baina aldaketarik nabarmenena demokraziaren ezarrerarekin bat etorri zen, batez ere, mugimendu feministak egindako presioaren eraginez. 1978ko Konstituzioan sexuen arteko berdintasun osoa onartu zen, ondoren Kode Zibilean, Zigor Kodean eta
|
lan
legedian egindako erreformetan islatu zena.
|
|
|
Lan erreformaren berrikuntzak ere, Barne Erreformei buruzkoak Uztailaren 8an 3/ 2012 Legea sartu zen indarrean, Gobernuak onartutako lan erreformarekin. Kaleratze kolektiboak izapidetzeari dagokionez,
|
lan
legedi berriak arrazoi objektiboak zabaltzen ditu, enpresaburuek kaleratze eredu horri heldu ahal izateko, aurretiazko baimena kendu eta izapideak azkartzeko. Kaleratzearen arrazoi objektiboak zabaltzen ditu.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, legearen arabera, beharrezkoa da sei langile izatea langile ordezkaria aukeratu ahal izateko. Era berean,
|
lan
legediak 50 langiletik gorako enpresetan enpresa komitea sortzeko aukera eskaintzen du? (Aiestaran, 2009: 83).
|
|
2014
|
|
|
Izan ere, legearen arabera, beharrezkoa da sei langile izatea langile ordezkaria aukeratu ahal izateko. Era berean,
|
lan
legediak 50 langiletik gorako enpresetan enpresa komitea sortzeko aukera eskaintzen du? (Aiestaran, 2009: 83).
|
|
2015
|
|
|
Izan ere, legearen arabera, beharrezkoa da sei langile izatea langile ordezkaria aukeratu ahal izateko. Era berean,
|
lan
legediak 50 langiletik gorako enpresetan enpresakomitea sortzeko aukera eskaintzen du? (Aiestaran, 2009: 83).
|
|
|
Hiru helburu nagusi ditu: merkatuetan sartzea erraztea (muga sariak, zerbitzuak eta administrazio publikoek egiten dituzten erosketak), arauen harmonizazioa (horizontala eta adar ekonomiko zehatzena) eta, azkena baina ez garrantzi gutxienekoa, ingurumen edota
|
lan
legediak bezalako auzietan erabaki zehatz eta komunak hartzeko prozedura.
|
|
|
enplegu bete eta lan finkoko garaian, lan industriala nagusi zela, langileak kondizio berdintsuetan eta berme juridikoen babesean ari zirela. Gaur, ordea, lehiakortasunaren izenean, hautsi egin dute kontsentsua, eta langabeziak, prekarietateak, lan harremanen banakotasunak eta
|
lan
legediaren eta babes sozialaren murrizketak asko txikitu dute sindikatuaren eremua. Lan erreformak ahul harrapatu bagaitu, haren aplikazioak are ahulago bihurtu gaitzake.
|
|
|
Bigarren neurriak lan finkoetarako ere denbora baterako kontratazioa erabiltzea ahalbidetzen zuen, beti ere muga batzuen barruan, horrela langabetuen laneratzea errazteko. Neurri batak nola besteak —lan hitzarmenen negoziaziorako inflazio helburuen erreferentziak, eta behineko kontratu ez kausalen onartzeak— arrasto sakona utziko zuten
|
lan
legedian zein negoziazio kolektiboan.
|
|
2016
|
|
|
Baina gobernu eta administratzaile horiek, aitzakiak eta zirrikituak bilatzen dituzte eurei eragiten dieten legeak ez betetzeko. Europako
|
lan
legediak behin behineko langileen inguruan esandakoa da horren adibide. Europar Batasuneko Justizia Auzitegiren epai batek erabaki berri du lan baldintzak berdinak izan behar direla, kontratu mota dena dela ere, eta indemnizazio bera jasotzeko eskubidea dutela.
|
|
|
Horien guztien ondorioz, soldatak handiegiak omen dira negozioak aurrera eramateko, inbertsioak eta inbertsoreak uxatuz. Langabe batek, gutxieneko eskuratzean, ez delako soldata mixerable baten truk lan egiteko prest izanen, neoliberalek lan merkatuan eskari eta eskaintzaren legea osoki indarrean izatea nahi dute, eta horretarako jendarte politikak eta
|
lan
legedi aurrerakoiak oztopo dira. Logika osoan, krisialditik ateratzeko bide neoliberala deflazioa da, hots, salneurri eta soldaten txikiagotzea...
|
|
2017
|
|
|
har ditzan (9 eta 12 artikuluak), eta eskumen esklusiboa ematen zaio EAEri ekonomia garapenaren sustapena eta ekonomia jarduera planifikatzeko. Hala ere, Espainiako estatu zentralak du
|
lan
legediaren gaineko eskumen esklusiboa (147? 9 art.). Eskumen murriztu horiekin, EAEn, negoziazio kolektiboa, bitartekaritza, eta diskurtso eta politika aukeren egitura baliatu dira lan harremanetarako euskal erakunde esparru bat garatzeko (Unanue, 2002).
|
|
2019
|
|
|
Askok, gainera, ezin dute hemen legalki lan egin eta beste langileei eskatu behar dizkiete profil eta dokumentazioa lan egin ahal izateko. Glovok langileak ia gainbegiratzen ez dituenez,
|
lan
legediaren oztopoak saihesteko bidea erraz aurkitzen dute; nik dakidanez, nire nagusia egoera horren jakitun zen eta jende horri oztoporik gabe lan egitea errazten zion. Migratzaileek rider guztien %50 osatzen dute, hiriaren arabera beti ere.
|
|
|
Iaz, lehen aldiz, Ryanairreko herrialde askotako langileek greba koordinatu bat egin zuten. Helburua zen Irlandako konpainiak bete zezala herrialde bakoitzeko
|
lan
legedia, eta ez baliatzea baldintza murritzeneko barrutiak bere langileei ahalik eta gutxien ordaintzeko.Herrialde batzuetan Ryanairrek amore eman behar izan zuen, baina beste batzuetan ez. Azken horien artean dago Erresuma Batua, Ryanairren negozio eremu nagusia.
|
|
2020
|
|
|
Norbere etxeko lanez gain, etxez etxeko langileen egoera ere aztertzen da. Dirudienez, mundu osoan egoera horretan dauden hamar lagunetatik batek bakarrik du
|
lan
legediaren babesa. Are gehiago, lanordu mugari dagokionean, langileen %50 baino gehiagok ez omen du estaldurarik.
|
|
|
har ditzan (9 eta 12 artikuluak), eta eskumen esklusiboa ematen zaio EAEri ekonomia garapenaren sustapena eta ekonomia jarduera planifikatzeko. Hala ere, Espainiako estatu zentralak du
|
lan
legediaren gaineko eskumen esklusiboa (147? 9 art.). Eskumen murriztu horiekin, EAEn eta NFEan, negoziazio kolektiboa, bitartekaritza eta diskurtso eta politika aukeren egitura baliatu izan dira lan harremanetarako euskal erakunde esparru bat garatzeko, baina mekanismo horiek guztiak arriskuan daude azken lan erreformatik eta, beste nonbait azaldu bezala, prozesu pribatizatzaile neoliberalaren he...
|
|
2021
|
|
|
Berpizkunde garaiko testuak hartuko bagenitu, Eguna egunkariko testuak hustu, lehen Eusko Jaurlaritzaren Aldizkari Ofizialeko terminoak aztertu, edo Orotariko Euskal Hiztegia eta horren atzean dagoen corpusa osatzera etorri diren administrazioeta lege testuak arakatu, berehala jabetuko ginateke zenbat eta zenbat izen elkartu dagoen hor, hemen aztertuko ditugunen egitura dutenak; adibide gutxi batzuk ematearren: auzi sari, diru etxe, diru sarrera, herri ogasun, lan bazkide,
|
lan
legedi, lege hausle, lege adin, ogasun paper edo zigortze legedi.
|
|
|
Indarrean den eta moldatu beharra dagoen
|
lan
legediak babesik gabe utzita, 500 lagunek baino gehiagok lana galdu dute hiru hilabetean baino gutxiagoan. Bostehun familia baino gehiago adi adi daude beren etorkizun lausoari begira.
|
|
|
Gure
|
lan
legediak ez du ezartzen langile bati egiten zaion lehen kontratuak behin behinekoa izan behar duenik enpresariak ikus dezan nola moldatzen den langilea lanean. Ez du ezartzen, gainera, langile batek lan ibilbide osoan aldi baterako ehunka kontratu oso labur kateatu behar dituenik.
|
|
2022
|
|
|
Epaileak lege iruzurra ikusten du hor, finko ez egiteko nahia. Zamaketari finkoen eta enpresen arteko harremana Bilbo Estibaren bitartez arautzen da, eta
|
lan
legediak salbuespen bat du haien kasurako. Epailearen ustez, baina, behin behinekoen jarduna aldi baterako lanaldien legediaren arabera arautu behar da, eta ezin dira hainbeste kontratu pilatu.
|
|
|
Enpresa hauen erabilera izugarrizko iruzurra da: behin behineko kontratuak erabiltzea ustezko premia puntualak betetzeko, benetan enpresen barruan behar iraunkorrak direnean; astelehenetik ostiralera kontratatzea atseden egunak aurrezteko; ordutegiak eta txandak aldatzea,
|
lan
legedian ezarritako gutxienekoak errespetatu gabe; prebentzio legeak jasotzen dituen eskubide eta neurriak langileei ez aplikatzea ez baitira enpresako kontsideratzen, luze bat.
|
|
2023
|
|
|
Haietarik gehienak etorkinak ziren. Gertakari honek eragin handia izan zuen AEBtako
|
lan
legedian. Nazioarteko Emakume Langileen egunetan, behin baino gehiagotan aipatuko zen Trianglen gertaturikoa, emakumeen lan baldintza txarren salagarri.
|