|
2003
|
|
|
Teknologia berrien bitartez sor daitezkeen ondasun (salgai) berrien eta nekazariek hobetu eta garatu dituzten hazien artean erabilpen eta kudeaketa orekatua duhelburu bioaniztasunak, haren kudeaketak sortutako onurak Iparralde eta hegoaldearen artean modu orekatuan banatzeko helburua ahazteke. Hitzarmenaren emaitzak ez dira oraindik ikusi; baina
|
lan
honetan zehar ikusi ditugun aurrekariei begiratuta, baikortasunerako zantzu askorik ez dago tamalez. Hitzarmenaz egingo denbenetako erabilpenaren nolakoak baldintzatuko du dena, asmo onak eta arriskuak.
|
|
2004
|
|
|
hots, egitura politikoaren luze zabalak gorabehera, egitura horren baitan dautzan herri nortasunen autonomia ahalmena baita kontua. Ez dakit zer esan, baina Europatik ezer jaio bada, Nazio estatu totalitarioen tradizio nazionalista zurrupatzailea jaio dela esan eta berresan dugu
|
lan
honetan zehar orain arte. Orain, berriz, Europako hizkuntza eta kultura deseginak berpiztu nahi dituela dio zenbaitek.
|
|
2005
|
|
|
Kausa/ ondorio, argudio/ ondorioztapen eta kont zesio/ aurkaritza direlako hiru ardatz hauei begira, bi zehaztasun egin behar ditugu. Alde batetik,
|
lan
honetan zehar bigarren perpausak daraman esanguraz arituko gara, hau da, (7a) koan argudioa dugu eta (7b) koan ondorioztapena. Gainera, zenbaitetan bi hitz hurren kerak dira zilegi, baina beste zenbaitetan ez.
|
|
|
sustatzeko lehenengo urratsak izan ohi dira. Horregatik
|
lan
honetan zehar Euskal Herriaren zati batean eragina izaten duen espetxeetako politika aztergaia izan dugu. Eta diagnostiko baten bila, aldaketok Euskal Herriko espetxeetan ez ezik, mendebaldeko zigor kultur osoaren mugimendu estrukturaletan ere gertatzen ari direla baieztatu ahal izan dugu.
|
|
2007
|
|
|
Ikus dezagun, azkenez, zer nolako ekintzak burutu zituzten aipatu berri ditugun euskaltzaleek
|
lan
honetan zehar aztertu ditugun elkarte eta aldizkarietan:
|
|
2010
|
|
|
XIX. mendeko testu baten irakurketa errazteko, bereziki filologia formaziorik ez duen irakurleari begira, zenbait ohar egingo ditugu. Horrela bada, har bedi kontuan
|
lan
honetan zehar topatuko diren adibideetan agertzen diren kurtsibak testu orijinalean agertzen direnak direla. Kurtsibak hainbat bider eta eginkizun desberdinetarako darabiltza Agirre Asteasukoak:
|
|
|
Hortaz, irakasleak argi izan behar du komunikazio gaitasuna ez dela gaitasun linguistiko hutsa,
|
lan
honetan zehar aipatutako zenbait ikerketek ere hala erakutsi digute (Canale eta Swain, 1983; Bachman, 1990; Celce Murcia, Dörnyei eta Thurrell, 1995; Europako Erreferentzi Marko Bateratua, 2002). Hau da, sistema linguistikoa maneiatzeko bestelako trebetasunak (soziolinguistikoa eta pragmatikoa Europako Erreferentzi Marko Bateratuak dioenari jarraitzen badiogu) ere garatu behar ditu, hau era egokian erabili arte.
|
|
|
Etxean bertan irakurtzen ziren liburuek ere garaiko idazleen lanekin harremanetan jarriko zutenik imajinatzea ere ez da batere gaitza. Bestalde,
|
lan
honetan zehar aurreratuz joan garen gisa, Lotsatiren olerkiera ez da garaiko olerkigintzatik erabat urruntzen, olerkigintza horren mugen barruan bere garapen pertsonal apala aitortu ahal badiogu ere. Horrelaxe agertzen da islatuta bere olerkietan.
|
|
2011
|
|
|
Hizkuntzaren eta identitatearen arteko harreman auzia etengabeko kalaka izango dugunez
|
lan
honetan zehar, betor hasieratik Amin Maalouf idazlearen iritzi hau: –Hizkuntza aldi eta alde berean izaera miragarri honen jabe da:
|
|
|
Giza historiaren gailurrik gorena hizkuntz gaitasunari esker erdietsi dela esaten eta berresaten ari gara
|
lan
honetan zehar. Ez dagoela pareko harribitxirik giza zibilizazioaren historian.
|
|
2012
|
|
|
Argiago adierazita eta,
|
lan
honetan zehar azaldutakoa laburtze aldera, honahemen:
|
|
|
Estali egiten da arazo politikoa, nortasunpolitikoa duen herri baten gaur egungo eta historiako errebindikazio legitimoa, etaespainiar batzuen egoismo eta insolidaritate hutsa direla esaten da. Egia da, hainbatadierazle sozioekonomikok,
|
lan
honetan zehar aipatuko den moduan, erakustendigutela Hego Euskal Herria Espainiako estatuan aitzindaria dela (pobrezia tasak, Gini adierazlearen aberastasunaren banaketa, langabezia, etab.). Akusazio horrierantzuteko, esan daiteke burujabetasun gose hori aldagai ekonomikoen gainetik, eta aurretik, egon dela eta dagoela.
|
|
2013
|
|
|
Bestalde,
|
lan
honetan zehar maiz aipatu dugu euskaldunak zein soldadu onak ziren erratea gustatzen zitzaiola Eskualduna ri. Halaber, maiz aipatu dugu euskaldunak zein frantses onak ziren azpimarratzen zutela.
|
|
|
Estatuaren eta Elizaren bereizte legeaz mintzatu gara maiz,
|
lan
honetan zehar. Eskualduna astekariaren ildo editorialean eragin handia izan zuen gertakari hark, eta errepublikar laikoen eta Elizaren aldekoen arteko gatazkaren oihartzuna etengabea zen astekari hartan.
|
|
|
Interesgarri litzateke ikustea Jean Saint Pierrek nolako gutuna idatziko zuen, egun hartan ez balitz preso izan. Hain zuzen,
|
lan
honetan zehar maiz ohartuko gara Saint Pierre Zerbitzari baino gerlazaleagoa eta diziplinatuagoa zela. Zerbitzari ri gehiagotan nabari zitzaion etsipena edo gogortasunaren aitortza.
|
|
|
18 Kontuan izan behar dugu, EFQM ereduaren irizpideen operatibizazioa oso aldagai garrantzitsua dela (Vorria eta Bohoris, 2009), irizpide horiek elementu abstraktuak izatetik, neurtuak izateko gai diren elementuak izatera pasa daitezkeelako. Eta
|
lan
honetan zehar finkatutako ikuspegiaren arabera, neurtu ezin daitekeena ezin da kudeatu.
|
|
2015
|
|
|
Alde batera utzita garai hartako terminologia, egun esango dugu lortu eta aurrean aipaturiko beste aditz horiek egia/ gezurra aurresuposizio bat daramatela, baiezko edo ezezkotasunari nolabait lotuta. Izan ere, aurresuposizioez mintzatu gara beti ere
|
lan
honetan zehar orain arte. Badaude ordea, edozein sintaxi testuingurutan mendekoaren egia aurresuposatzen dutenak.
|
|
|
z daramaten postposizio sintagmak baiezko zein ezezko perpausetan azaltzen dira eragozpenik gabe. Aurrerantzean,
|
lan
honetan zehar, komatxo soilen artean jarriko dugu aurresuposzio deitura bidez adierazi nahi duguna.
|
|
|
Lehenik, polaritatedun euskal osagai batzuek eragiten dituzten egia aurresuposizioak berrikusiko ditugu(? §1.1). Esan beharrekoa da bi kontu bereiziko ditugula
|
lan
honetan zehar: hauen aurresuposizioak, batetik, eta faktibo deitura hartzen duten predikatuak, bestetik.
|
|
2017
|
|
|
Pasarte honek, batetik, argi samar erakusten du Wildek antiesentzialismoan dakusala postmodernismo literarioaren bereizgarri nagusia,
|
lan
honetan zehar proposatu bezala. Bestetik, ordea, ez du antiesentzialismo horretaz interpretazio asegarririk eskaintzen.
|
|
|
Ironia horrek maitasun harremanak kutsatu ohi dituen nartzisismoaz ohartarazteko funtzioa dauka, egin ohi dugun okerra seinalatzeko funtzioa, alegia, maitasunean jardunbide zuzenagoak izan badirela iradokitzeaz batera. Hori guztia dela kausa, Rossetti-ren obsesioa
|
lan
honetan zehar jarraitzen ari garen sailkapeneko poetika premodernistarekin lotu behar dugu, zeinaren ezaugarri nagusia, Alan Wildek azaldu bezala, bitarteko ironia baita, irakurleak oker jakin batez zein berorren konponbideaz konturarazteko xedea daukan ironia, alegia.
|
|
|
Neuk ere halakoxetzat eta zinez ezinbestekotzat daukat postmodernismo antiesentzialista hori. Ezin dugu esentzien arabera mundua irudikatzen jarraitu, ez artea, ez amodioa, ez nazioa
|
lan
honetan zehar jorratu diren giza jarduera esparruak baino ez aipatzearren. Mitoari, aurreiritziari zein dogmatismoari eustera bultzatzen gaituen neurrian, esentzialismoa modu segurua da hantustea, mespretxua eta gatazka hauspotzeko.
|
|
|
Hirugarren zehaztapen orokor bat egingo dut mundu ikuskera postmodernista xehetasun handiagoz marraztera jo aurretik. Izan ere, postmodernismoa,
|
lan
honetan zehar, filosofia zein teoria kritiko garaikideetan postestrukturalismoa deitu ohi den teoria multzoarekin berdinduko dut, biak ala biak baliokidetzat joz. Inplizitua bada ere, parekatze hori orokor samarra da gaiaren inguruko bibliografian, esplizitua delarik, gainera, literatur kritika arloko ekarpen funtsezko batzuen kasuan.11 Gauzak horrela, postestrukturalismoaren barruan kokatu ohi den pentsabide estrategia batera joko dugu finean postmodernismoaren oinarri ontologiko epistemologikoak argitzeko, Jacques Derrida ospetsuak sortu eta garaturiko dekonstrukziora, hain zuzen.
|
|
|
izate bat barne diferentziez osatua dagoela esan genezake, edo izate bat aldi berean bera eta beste dela... Hala egingo dut
|
lan
honetan zehar. Edonola ere, ongi legoke self difference nozioa modu sintetikoan jasoko lukeen adierazle bat eskura izatea euskaraz ere.
|
|
|
Gaur egun, terminologiari dagokionez, eztabaida ugari dago eta artikulu zientifikoaren edotainformazio iturriaren arabera, definizio bata zein bestea erabiltzen da (Frasier et al., 2014; Hinds et al., 2015). Definizio horiek guztiak sinonimotzat hartzen direnez,
|
lan
honetan zehar erabiltzeko HaurAstinduaren Sindromea terminoa aukeratu da aurrez aipatutako hiru terminoen artean erabiliena etaezagunena baita.
|
|
2018
|
|
|
Gabriel Arestik darabiltzan estrategien azterketa zenbait eskainiko dugu
|
lan
honetan zehar, baina aurrera dezagun, besteak beste, poeta sozialen artean erabilera zabala izan zuen baliabide bat, anagrama: Arestiren" Ekidazu" (Euzkadi) Gabriel Celayaren" Caniguer" en kidekoa da (Guernica) edota hitz debekatua (Euskadi, esaterako) amaiera bera duen beste leku izen batez ordezkatzeko amarruaz:
|
|
2019
|
|
|
Ohar praktikoen esparruan, azpimarra dezagun liburuaren 1999ko edizioa baliatu dugula, Erein argitaletxearen laugarren edizioari dagozkiola gure
|
lan
honetan zehar aurki daitezkeen aipamen guztiak. Era berean eta bukatzeko, ohartarazi nahi dugu testuaren bidez eleberriko protagonistaren izenik ezagutzen ez dugunez, eta ardatz nagusi denez Bihotz bi.
|
|
|
Dakigunaren arabera, ez dago ataza subjektiboko datuen kalitatea neurtzekofidagarria den metodorik. Hori dela eta,
|
lan
honetan zehar iruzurrezko langileen detekziorako hainbat neurri proposatzen ditugu eta euren konbinazio lineala erabat ereaginkorra dela erakusten dugu.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, orain arte, guk dakigunez,
|
lan
honetan zehar egiten ari garen analisia inoiz ez da egin; eta, iruditzen zaigu, euskararen gramatika kontuak modu ordenatuan kronologikoki sailkatzen saiatu ez izateagatik aukera paregabea galdu dela.
|
|
|
Hain dira gutxi aginte paradigmak, non edozeinek pentsa lezakeen gure hizkuntzaren historian lauki horiek bezain eskasa dela inperatibozko esaldien multzoa; baina oker legoke, izan ere,
|
lan
honetan zehar ikusiko dugun bezala, euskararen historian, zein bere momentuan, zein bere helburuarekin ez baita inoiz falta izan aginterazko esaldirik. Baina, nondik atera dugu hori?
|
|
|
Berezko nortasuna duelako, barne ikerketa bat egiteko bertze metodo bat eskatzen du, eta, guk dakigunez, ez dira saiatu ere egin hortik joaten; ez, behintzat, modu sistematikoz. Adibide bat jartzeagatik,
|
lan
honetan zehar ikusiko dugun bezala, hizkuntza osagai bat berria dela aipatzerakoan ez dute inoiz begiratu zer zegoen osagai hori asmatu aitzin; guk, bederen, ez dugu inon aurkitu holako prozedurarik.
|
|
|
Lehenengoa,
|
lan
honetan zehar erabili dugun metodologiari esker iritsi gara belaunaldi horretara, eta, hortik, ondorioztatu dugu elementu hauek indarrean zituztela: ni eta hi ziur, eta, agian, gu eta zu pertsona izenordainak; hau ziur, eta, agian, hori edota hura erakusleak; eta. hemen eta hor ziur, eta, agian, han; zalantza gehiago dugu hona, horra eta hara leku erakusle adberbioekin.
|
|
2021
|
|
|
Horrela, bada, alde batera utziko dugu
|
lan
honetan zehar erdarek (eta itzulpen bidezko euskararen normalizazioak) nola eragin dioten euskarari, eta egungo erabilera errealari erreparatuko diogu.
|
|
2023
|
|
|
Horregaitik, toki erakundeen finantza jardueraren esparruan hitz egiten dugunean, diru sarreren esparrua eta gastuen esparrua aipatu behar ditugu. Hori horrela, finantza jardueraren esangura zabala erabiliko da
|
lan
honetan zehar. Finantza jarduera horren gainean egiten den kontrola landu da.
|
|
|
Beraz, benetako autonomia deszentralizazioaren emaitza da, deszentralizazio barik ez dago autonomiarik eta autonomia barik ezin dezakegu benetako deszentralizazioaz hitz egin. PARADA VAZQUEZi jarraituz, deszentralizazioa sustatzen duen erakundeak deszentralizatutako erakunde edo organoaren gaineko lotura handia denean, deszentralizazio teknikoa izango litzateke, baina ez benetako autonomia dakarren deszentralizazioa9 Kontzeptu hau modu konkretuan aztertuko da
|
lan
honetan zehar hurrengo orrialdeetan, eta horrekin toki autonomiaren lurraldetasun kontzeptua ere aztertuko da.
|
|
|
Adierazi egin da
|
lan
honetan zehar EAEko toki erakundeen gaineko araubidea jorratzen duen ETELk toki autonomiaren gaineko interpretazio zabala egiten duela. Horren harira, hemen gogoratu behar da TAAJLk TAOLean EAEren inguruan egiten dituen aldaketak eta legearen 1 xedapen gehigarriarekin batera sortzen duten EAErako salbuespeneko araubidea.
|
|
|
Ez zegoen garai horretan benetako autonomiarik. 1978ko konstituziogileak benetako autonomiaren aldeko aldarrikapena egin zuen eta toki autonomiaren printzipioa toki erakundeen erdigunean jarri zuen218 Adierazi dugu ere,
|
lan
honetan zehar, benetako toki autonomia bermatzeko baliabide ekonomikoak behar direla. Horregatik EKk, horretaz jabeturik, EKren 142 artikuluan finantza nahikotasunaren printzipioa jasotzen du eta horren baitan toki ogasunen arauketa berria egiteko lehenengo urratsa eman zen219.
|
|
|
Argitaratu eta publikoa egin bai, gardentasunaren printzipioa bermatzeko, baina informazio horrek beste erabilgarritasun bat dauka? Defendatu da
|
lan
honetan zehar informazioa ematen dela osotasunean eta ez TAOLk 56 artikuluan adierazita bezala. Informazio zehatza emateak eta aurrekontu egonkortasunaren politikek ekarritako informazioaren indartzeak, kontrola eta koordinazioa handitu egin dute.
|
|
|
Berrorekatze Plana. Honen inguruan ez dugu ezer esango
|
lan
honetan zehar, toki erakundeei ez zaielako berrorekatze plana aplikatzeko aukerarik zabaltzen, ezin dutelako defizita eduki. Gogoratu behar dugu toki erakundeek defizit zero araua dutela.
|
|
|
Ikusi dugu
|
lan
honetan zehar atal askotan TAAJLren helburuetariko bat toki erakundeetan aurrekontu egonkortasunerako eta finantza jasangarritasunerako printzipioak aplikatzea dela. Ez dugu ahaztu behar EKren 135 artikuluaren aldaketak 2 paragrafoan toki erakundeak aurrekontu oreka mantentzeko beharra dutela adierazten duela.
|
|
|
Hasieratik adierazi dugu
|
lan
honetan zehar toki autonomiak mugak dituela eta muga horiek zaintzeko kontroleta koordinazio neurri ezberdinak daudela. Hori guztia ezartzen da sistemaren harmonizazioa eta koherentzia mantentzeko asmoarekin.
|
|
|
KAk
|
lan
honetan zehar aipatutako epai gehienetan adierazten duenez, Estatuak eta autonomia erkidegoak EKa eskuan hartuta eskumen titulu nahiko dituzte zaintza tresnak eta moduak ezartzeko. Honek, hasieratik adierazi dugun bezala, lege batek organo kontrolatzaileari eskumena edo ahala eman behar dio kontrol jarduera gauzatu ahal izateko eta honek, PEREZ LUQUEk esaten zuen bezala, mesfidantza puntu bat dauka:
|