|
2000
|
|
|
Nietzscheren pentsamendutik Wittgensteinen filosofiara finis Austriae kultura miatu du Cacciarik Europa Zentralean. Gure filosofo vienarra ardatza da
|
lan
honetan. Liburua oso aberatsa da datu eta ideiatan, baina ez da erraza irakurtzeko.
|
|
|
Sluga eta Sternek Wittgensteinengan gaurko aditu anglosaxoniar gehienak bildu dituzte
|
lan
honetan: Robert J. Fogelin, Thomas Ricketts, Donna M. Summerfield, Newton Garver, Steve Gerrard, Hans Johann Glock, Cora Diamond, Stanley Cavell, Barry Stroud, David Bloor, Naomi Scheman eta Michael Kober.
|
|
|
Baina, agian, honen berri badakizu, liburuaren zentzua etikoa baita. Behin, hitzaurrean, orain agertu ez den esaldi bat jarri nahi nuen eta orain esaldi hori idatziko dizut
|
lan
honetan zure gakoa izan dadin. Orduan idatzi nahi nuena hauxe da:
|
|
|
Hori dela eta, 1914ko apirilean, Wittgensteinek eskaturik, Moore Norvegiara joan zen Wittgensteinen ideia berriak entzutera. Bestalde ere, Moore izan zen Wittgensteini Tractatus Logico Philosophicus izena proposatu ziona
|
lan
hau 1922an argitaratzerakoan.
|
|
2001
|
|
|
Hezkuntzari berehala ekiten zitzaion, jaiotegunean bertan, eta inudeei zegokien transmisio
|
lan
hau. Umeek, inudeekin bizitza osorako iraungo duten afektibitate loturak garatzeaz gain, herriaren tradizioak eskuratuko dituzte.
|
|
|
6 Hau 1790eko Juzgamenaren Kritika ren lehen atalak lantzen du. Geroago esango dugu zerbait
|
lan
honi buruz.
|
|
|
Batasuna eta Jarraitasuna esperientziaren sistema transzendentalean (EHU, Leioa, 1998). Tesia izanik, ikerketa askoz bereziagoa aurkezten du
|
lan
honek. Honi Kanten liburuen itzulpenak gehitu behar zaizkio.
|
|
|
Nor naiz, zer naiz ni?". Gure erantzuna
|
lan
honen goiburua da: " Gizakia maitagogoa da.
|
|
|
Eta honekin, emana geratzen da nire
|
lan
honen zergatia.
|
|
2003
|
|
|
Hamahirugarren kapituluan aipatuko dira lege zibil guztiei dagozkien gaiak, eta zeintzuk aukeratu diren
|
lan
honetan azaltzeko; 14 kapituluan, berriz, horien guztien plangintza azalduko da.
|
|
|
Bi testu erabili dira
|
lan
honetarako: jatorrizkoa (frantsesez) eta gaztelaniazko bertsioa.
|
|
2004
|
|
|
Gure ametsetan sentituko dugu gure buruan iziotzen diren irudiak benetan bizi eta hautematen ditugula, hori dela une horretan benetan gertatzen zaiguna; era berean basamortuan galdutakoak dakusan palmondoa edo ur iturria benetakoa irudituko zaio bertan galduta dagoenari, edo areriorik ez dagoenean erasoa edo jazarpena sentitzen duenak benetan etsaiez inguratuta dagoela sentituko du. Fenomeno hauen artetik loa hartuko du gogoan Descartesek —bera baita unibertsalena, izan ere, esan ahal izango dugu, ausardia apur batekin beharbada, ez dugula inoiz burua endredatua izan, edo ez dugula sekula basamortuan irudikeriarik atzeman, baina inork du esan lorik eta ametsik egin ez duenik inoiz— eta hortik abiatuta ekingo dio
|
lan
honi. Hasteko, nabarmenduko du lotan eta iratzarrita egotearen artean bereizteko benetako seinale baten falta.
|
|
|
23 Xavier Zubiriren idazlan gehienak Madrilgo Alianza Editorialean argitaratu dira. Gure
|
lan
honetarako gehien erabili ditugunak Sobre la Esencia (1962) eta Sobre el hombre (1982) dira.
|
|
|
... [ene] liburuaren zentzua etikoa baita. Behin, hitzaurrean, orain agertu ez den esaldi bat jarri nahi nuen eta orain esaldi hori idatziko dizut
|
lan
honetan zure gakoa izan dadin. Orduan idatzi nahi nuena hauxe da:
|
|
2005
|
|
|
Azken horri dagokionez, inork ere ez du zilegi indarkeriaz erresistentzia jartzea, eta, era berean, alderdi guztietan ezin da indar publikoarekin defentsarik egin, onuragarritasun arrazoiak daudelako edo eragozpen larriak saihestu behar direlako. Gai askotan ohar hori egitea guztiz beharrezkoa da, eta
|
lan
honetan ere horixe jasoko da. Tentu handiz bereizi ditugu, halaber, zuzenbide hertsia, benetan zuzenbidea dena (adibidez, itzultzeko betebeharra eratortzen duena) eta ustez zuzenbidea dena.
|
|
|
Hiruzpalau testu erabili dira
|
lan
honetarako: jatorrizkoa (latinez) eta ingeles, frantses eta gaztelaniazko bertsio desberdinak, historian zehar argitaratu direnak.
|
|
|
3 Gure
|
lan
hau are premiatsuagoa da, gure garaian ez baitira falta eta lehenago ere ez baitziren falta, zuzenbidearen atal hau gaitzesten zutenak, bere izatean izen hutsa besterik ez balitz bezala. Guztien aho mihietan dago Eufemoren esana, Tuzididesenean jarria:
|
|
|
Liburua, aldiz, 1864 urtean berreskuratu eta argitaratu zen. Orduantxe plazaratu zen, oso osorik, Grotius gaztearen funtsezko
|
lan
hau.
|
|
2006
|
|
|
Eskerrak Joxe Azurmendiri eta Xabier Eizagirreri; izan ere,
|
lan
hau haiei esker argitaratu da.
|
|
|
Liburu hau Humeren filosofia praktikorako sarrera gisa uler daiteke. Humeren morala (edo etika) eta estetika ulertzeko zenbait giltzarri azalduko ditut, hau da, Humeren moralaren edo etikaren zutabe nagusiak azaltzen saiatuko naiz(
|
lan
honetan, ‘moral’ eta ‘etika’ hitzak sinonimotzat hartuko ditut). Morala gai nagusia bada ere, estetikari buruzko gogoetak ere egingo dira, batez ere erlatibismoari buruzko atalean (8 atalean, hain zuzen ere).
|
|
|
Hitzaurre hau amaitze aldera, modu batean edo bestean
|
lan
honen inguruan ibili diren zenbait lagun ekarri nahi ditut gogora. Eskerrak denei.
|
|
2008
|
|
|
Liburu horren arazoak bestelakoak dira; alde batetik, barne egiturakoak, hau da, adibidez, zer eszenatoki filosofikotan kokatzen den, zein den barruko egitura; bestetik, lan hori nola integratzen den Hegelen obra osoan. Arazo horiek luzez tratatu izan dira literaturan, eta
|
lan
honetan holako aspektu batzuk ere aipatu ditugu.
|
|
|
Baina, oro har, bere bizitzan argitaratu ziren eta goiko lerrootan aipatuak izan diren lau obra garrantzitsuenetan dago bere filosofiaren mamia. Horiek bakarrik izango dira
|
lan
honetan kontuan hartuko ditugunak.
|
|
|
Kanti buruzko eztabaidak bukaezinak ziren; hala ere, bereziki Rousseau izan zen eztabaidagai. Laburbilduz, hori guztia azaltzea ez baita
|
lan
honen helburua, Frantzian politikoki eta Alemanian intelektualki gertatzen ari zenak bat egin zuen historian inoiz gertatu ez den modu berezi batean, eta hortik ekoizpen interesgarri bat sortu zen: Kanten filosofia abiapuntu berri bat bezala.
|
|
2009
|
|
|
Kontzeptuaren edo kontzeptuen ikuspegia aldatu duten lau autore nagusiak baitira (ene ustez). Kontzeptu eta ideietan aurkitu nuen, ba,
|
lan
honek filosofian izan zezakeen garrantzia: bere materiala baitira.
|
|
|
Argi dago terminologia ez dela berdina. Platon,
|
lan
honetan, arima eta gorputzaren arteko ezberdintasun eta loturaz ari da. Gorputza, hau da, natura, mundua, kosmosa, aldakorra da, hilkorra da (humanoa da!).
|
|
|
Eta horretarako baliagarria zaigun historia bat ere asmatu edo eraiki dugu. Moderniaren zatiketa horrek paradigma horien aldaketa ondoen markatuko digulakoan nago, eta horretara dator (bertze gauza askoren artean)
|
lan
hau: erratera Modernia bera anitza dela, bere barnean mundu, giza, gizarte, politika... filosofian ikuspegi arras ezberdinak egon direla (bai denboralki zein geografikoki edo kulturalki) eta, beraz, errore bat dela Modernia bere horretan batera hartzea, zatiketarik eta ezberdinketarik egin gabe (nahiz eta onartzekoa den Modernia osoaren loturak ere asko direla, ezbairik gabe).
|
|
2010
|
|
|
Ez gara gu, bestalde, teologoen artean aurrenak,
|
lan
hau hartzeko tenorean. Badirugu, izan ere, aldi orotako gidari esanguratsuak.
|
|
|
Esan bezalaxe, sei testu erabili dira
|
lan
honetarako: jatorrizkoa (latinez), eta ingelesez, gaztelaniaz, frantsesez, portugesez eta italieraz eginiko itzulpenak.
|
|
2013
|
|
|
Zergatik du duen eragin zabala eta sakona? Galdera horiek benetan interesgarriak dira, baina
|
lan
honen irismenetik kanpo geratzen dira. Hala eta guztiz ere, erantzun baterako bidea labur marrazten saiatuko naiz.
|
|
|
Artelanen eta fikzioen sorkuntza ezinbesteko jarduera da gizakiarentzat. Ez da nire helburua gizakiaren jarduera mota hori aztertzea
|
lan
honetan. Nire susmoa da erlijioa gertuago —nolabait esatearren, metodologikoki gertuago— dagoela fikzioak sortzeko jardueratik (nahi bada, mitotik) filosofiatik eta zientziatik baino.
|
|
|
Horrelako kontra argudioak behin eta berriro jartzen ditu mahai gainean dualistak, eta materialistak haiek gainditzeko bide errazik ez dauka. Hori bai, dualismo mota horrek ez du zertan izan
|
lan
honetan deskribatu dugun dualismo mistikoa, non hilezkortasuna erdigunean dagoen. Dualista modernoaren gotorlekuak, besteak beste, hauek dira:
|
|
|
Interesa baldin badaukagu barne esperientzia kontziente eta inkontzienteetan, arakatu nahi baldin badugu arimaren eta gorputzaren arteko erlazioan, heriotza beldurgarriaz zerbait jakin nahi baldin badugu, mundu naturalean askatasuna nola den posible ikertu nahi baldin badugu, AIMk ez digu ezer eskainiko. Ez da
|
lan
honen helburua defendatzea arimaren gaineko teoria bat. Dualismoaren aldaera moderno batzuek, HAk zein ikuspuntu materialistak, beren aldaera guztiekin, ematen digute bidea, bide emankorragoa.
|
|
|
estetika kontuetan denak balio du! Ez da nire helburua,
|
lan
honetan, jarrera hori aztertzea, interesgarria bada ere. Dena den, nire ustean, horrelako jarrera batek, etikaren kasuan, ondorio latzak eta onartezinak dakartza.
|
|
|
Nire
|
lan
hau gutxi gorabehera bukatutzat eman nuenean, Joxe Azurmendiren Azken egunak Gandiagarekin bikaina irakurtzen hasi nintzen. Bertan, Azurmendik gogoeta ezin interesgarriagoak egiten ditu nire lanaren ardatz izan diren hiru kontzepturen inguruan:
|
|
2021
|
|
|
3 Bizitzaren erreprodukzioaz baino, bizitzen eta subjektuen produkzioaz hitz egingo dugu
|
lan
honetan. Izan ere, Goikoetxeak azaltzen duen bezala, susmagarria da feminizatuta dauden lanei ‘erre ’ edo ‘bir ’ aurrizkia gehitzea.
|
|
|
Pastelaren osagai filosofikoak ere auzitan dauden honetan, matxinada ontologiko horri heltzen saiatu gara
|
lan
honetan. Horretarako, Simone de Beauvoirren norbanako eta burujabetza eredua ardatz gisa hartuta, horren aurretik, bueltan eta ondoren sortutako zenbait eztabaida, ildo, korronte eta auzi landu ditugu.
|