|
2007
|
|
|
Esparru horrek, era berean, lan harremanetarako eta babes sozialerako (LHEE) euskal esparrua garatu behar du.Euskal esparru sozioekonomikoa egituratzeko, Euskal Herriko erakundeek eta gizarte eragileek legegintza ahalmen eta eskumen ekonomiko, sozial eta laboral guztiak izan behar dituzte. Beraz, argi dago
|
lan
araudi propio bat egin behar dela, azken urte hauetan Espainiako eta Frantziako legediek langileen eskubideei eragindako kalteei heldu ahal izateko. Euskal Herriko eragile politiko, sindikal eta sozialek definitu behar dute araudi hori, sektore publikoan nahiz pribatuan.
|
|
|
Aurreko lerrokadan xedatutakoari kalterik egin gabe, Lan eta Gizarte Segurantzaren Ministerioari baimena ematen zaio,
|
lan
araudiak edo lan ordenantzak oso osoan edo zati batean, aurretiaz indargabetzeko, edo hutsuneak betetzeko arazoak dituzten sektoreetako ordenantzen indarraldia 1995eko abenduaren 31 arte luzatzeko, hurrengo lerrokadan ezarritako prozeduraren arabera.
|
|
|
Geroz eta premia handiagoa dago, askotarikoak diren lan harremanen araubidea arintzeko, eta lan harreman juridikoak bultzatzeko, lan zuzenbidearen iturri gisa. Premia horrek eraginda, tzak ezartzean, Laneko Sindikatu izae komeni da, laneko gutxieneko baldinrako Hitzarmen Kolektiboen Legeak eta
|
lan
araudiek jarduera ekonomikoen edo enpresen arabera jasotako bikoiztasuna ezabatzea. Modu horretara, 1942ko urriaren 16ko Legearen erabilera mugatuko litzateke, hitzarmen kolektiborik gabeko ekoizpen sektore eta lurralde mugapeetara.
|
|
|
Alabaina, laneko gutxieneko baldintzak arautzeko sisteman egindako aldaketa horrek, jarduera adarren edo sektoreen arabera, ez ditu indargabetzen indarrean dauden
|
lan
araudi eta lan ordenantzak. Hurrean ere, lan araudiek eta lan ordenantzek indarrean iraungo dute, errege lege dekretu honen ondoreak hasi ostean, kasuan kasuko sektore edo adarrean hitzartutako hitzarmen kolektibo berriek lan araudietan eta lan ordenantzetan xedatutakoa ordeztu arte.
|
|
|
Alabaina, laneko gutxieneko baldintzak arautzeko sisteman egindako aldaketa horrek, jarduera adarren edo sektoreen arabera, ez ditu indargabetzen indarrean dauden lan araudi eta lan ordenantzak. Hurrean ere,
|
lan
araudiek eta lan ordenantzek indarrean iraungo dute, errege lege dekretu honen ondoreak hasi ostean, kasuan kasuko sektore edo adarrean hitzartutako hitzarmen kolektibo berriek lan araudietan eta lan ordenantzetan xedatutakoa ordeztu arte.
|
|
|
Alabaina, laneko gutxieneko baldintzak arautzeko sisteman egindako aldaketa horrek, jarduera adarren edo sektoreen arabera, ez ditu indargabetzen indarrean dauden lan araudi eta lan ordenantzak. Hurrean ere, lan araudiek eta lan ordenantzek indarrean iraungo dute, errege lege dekretu honen ondoreak hasi ostean, kasuan kasuko sektore edo adarrean hitzartutako hitzarmen kolektibo berriek
|
lan
araudietan eta lan ordenantzetan xedatutakoa ordeztu arte.
|
|
2008
|
|
|
Uztailaren 18an, Gasteizko Tagasa enpresaren teilatu gainean zegoela, zortzi metrotik behera erori eta bizia galdu zuen. Diaz Romero gazteak ez zeraman
|
lan
araudiak eramatera behartzen duen inolako segurtasun neurririk. Tagasaren biltegiko teilatuan obretan ziharduen iturgintza enpresako jabeak, Miguel Angel Jabatok, ordea, argudiatu du Diaz Romero laguna zuela, eta soilik bera agurtzera joan zela egun hartan.
|
|
2009
|
|
|
EAJk transferentzia hori Gernikako Estatutuaren 12.2 artikuluak ezartzen dituen terminoetan egitea ukaezina dela uste du. Artikulu horrek Euskadiko Autonomi Erkidegoari ematen dio
|
lan
araudiaren eskumena, gaur egun Estatuak lan harremanen inguruan dituen eskumen eta ahalmenak bereganatuta.
|
|
|
LABek, neurri handi batean, Espainiako
|
lan
araudiari leporatu dio jaitsiera, araudi horrek baldintzatzen baititu lan harremanen eredua eta lan merkatua Hego Euskal Herrian. Alegia, dio sindikatuak, prekarietate handia eta soldata apalak.
|
|
|
Nolanahi ere, ez da erraza izango irtenbideak aurkitzea autonomia gehiago lortu nahi duten flandriarren gizarte segurantza eta
|
lan
araudi alorretan, esaterako eta frantses hiztunen kezken artean.
|
|
2010
|
|
|
Eta noski, eskola publikoa funtzionaritzan oinarrituriko eskola bat izanik, ikastolek planteaturiko eskola aldaketa hura oso oso zaila zela argudiatzen zuten. Halaber, gerta zitekeen berriz ere ikastolei
|
lan
araudi ezberdin bat ematea, eta ez funtzionarioena?, eta sare publikoaren barruan bi araudi egotea; eta beraz, berriro iskanbila sortzea.
|
|
|
frogatzeko errazen duen alderdiak frogatuko du. Bestetik,
|
lan
araudiak berak arau nagusia aldatzen duen irizpide batzuk jasotzen ditu. Horrela, LEren 8.1 eta 8.2 artikuluek, baldintza edo inguruabar batzuetan, lan kontratua badela suposatzen dute, eta enpresaburuari egokitzen zaio kontrakoa frogatzea248, eta LPLren 96, 179.2 eta 181 artikuluek, lehenengoa sexu diskriminazioa izan delako zantzuak daudenerako; bigarrena, askatasun sindikala urratu delako zantzuak daudenerako, eta hirugarrena, oinarrizko eskubide eta askatasun publikoei buruzko kasuetarako, tratu diskriminatzailea barne?
|
|
|
Kasu bat lan ordenari edo ordena administratiboari egozteko Administrazio publikoaren egintzen izaera kontuan hartu behar dela dio, eta hori interpretatzeko hainbat irizpide erabili behar direla (ahalmen administratiboen egikaritza?). Izan ere, egun lan ordena guztiz edo osotoro izaera administratiboa duten gatazka batzuez arduratzen baita (osasun erakundeen pertsonal estatutarioa, administrazio publikoetan ordezkaritzak aukeratzeko hauteskundeen aurkaratzea?), eta ordena administratiboa izaera laborala dutenez(
|
lan
araudia ez betetzeagatiko zehapenak, Gizarte Segurantzaren biltze kudeaketa?). Arazo hori salatzen dute Agustí Juliá, J. k,. Algunas propuestas de modificación en una posible reforma de la Ley de Procedimiento Laboral?, Revista de Derecho Social, 1998/ 4 zk.; Rodríguez Escanciano, S. k, Deficiencias del proceso social y claves para s reforma, op.cit., 24 eta 25 or., eta Cachón Villar, P., Desdentado Bonete, A. k, Reforma y crisis del proceso social().
|
|
|
Beste batzuetan, ez da beharrezkoa enpresa eta langilea klausulak adosteko esertzea. Espainiako
|
lan
araudian dago arrazoia: langile batzuei babes berezia ematen die kaleratzeen eta konpainiaren errepresalien aurrean.
|
|
2012
|
|
|
Merkatuen diktadura gaindiezina dela argudiatu ohi da. Herrialde batek espekulazioa oztopatuko luketen kapital kontrolak edo langileen aldeko
|
lan
araudia ezarriko balitu, inbertitzaileek herrialdea utzi eta jomuga erakargarriagoak aukeratuko lituzketela esaten da. Aitzitik, EBk egoera egokia eskaintzen du horrelako neurriak hartzeko.
|
|
|
" Ezaugarri komun ugari ditugu: geure lantegietako zuzendariek
|
lan
araudia baliatu nahi izana kaleratzeak egiteko, lan baldintzak prekarizatzeko, erabakiak inposatzeko, negoziazio kolektiboa baliogabetzeko", jakinarazi dute langileen ordezkariek. Horren aurrean, ez dituztela inposaketak onartuko adierazi dute, eta planto egingo dutela.
|
|
2013
|
|
|
Unean uneko indarreko
|
lan
araudiak ezagutu eta betetzea du helburu.
|
|
2014
|
|
|
On line nominak kudeatzeko programak egokiak dira familiako enpresentzat edo langile gutxi dituzten langileentzat. Hala ere, eredu horrek sor dezakeen eragozpenetako bat da urte batetik bestera desfasatuta gera daitekeela, eta, horretarako, Gizarte Segurantza eta Ogasunaren
|
lan
araudiaren arabera software eguneratua duen programa bat hautatu behar dela, eta, jakina, ez duela gastu gehigarririk eragiten. Zerbitzu hori garatzen duten web orrien bidez, langileen nominak eta norberarenak egin ahal izango dira, esperientziarik eduki beharrik gabe, prozesua arrakastaz amaitzeko jarraitu beharreko pausoak adierazten baitira.
|
|
|
Doako zerbitzua bada ere, baliteke euskarri profesionala eta teknikoa ordaintzea produktu horiek asmatzen dituzten enpresei. Kontuz ibili behar da produktua aukeratzerakoan; izan ere, zenbait diseinuk ez dute
|
lan
araudia gaurkotzen, eta, beraz, baliteke kanporatutako nomina irreala izatea. Batzuetan, prozesuak ez dira hain erraz erabiltzen, eta behar bezala garatzeko profesional bat behar izaten dute.
|
|
2015
|
|
|
Neurri neoliberalok ez datoz soilik Europako erakundeetatik; Espainiako gobernua aspalditik ari da, konbergentziaren eta lehiakortasunaren izenean, babes soziala laburtzen eta
|
lan
araudia malgutzen; Euskadin ere, patronal eta administrazioek soldaten apaltzean jartzen dute lehiakortasunaren gakoa.
|
|
2017
|
|
|
Bada, orduan, langile klase batu eta armatu horri aurre egiteko gai zen eragile bakar gisa agertu zen estatua. 1351n, Ingalaterran Langileen Estatutua onartu zenean, gehieneko soldata finkatu zuen?,
|
lan
araudiaren eta errepresioaren ardura hartu zituen formalki estatuak, tokiko jaunak ez baitziren gai ordurako halakorik bermatzeko. Baina laguntza publikoa txertatzean hasi zen estatua lan indarraren, jabetza?
|
|
|
Gazteren batek, beste nola dibertitu ez badaki, Trantsizio famatuaz geroko kalapiten errepaso bat egin lezake denbora pasa: Estatutuaren inguruko tirabirak, zer kosta izan den bete dena betetzea eta oraindik bete gabekoa, Konbenioan nahiz Kontzertuan behin eta berriro piztu eskatimak, Alderdi politiko eta komunikabideen itxierak (Egin, Egin Irratia, Ardi Beltza, Egunkaria), Trebiñuko arazo demokrazian soluzio demokratikorik gabekoa, ikurrinaren eta bandera espainolaren gerrillak, unibertsitatean, eskolan,
|
lan
araudian etengabe errepikatzen ari diren lipiztak, azpijokoak sindikatuen aldera, edo Ertzaintzaren izaera dela, ETAren amaiera eta preso politikoen askapenaren inguruan, Urquijo eta beste Gobernadore kolonialen zipozkeriak...
|
|
|
Tenperatura altuetan lan egitea oso deserosoa da, eta, gainera, gaixotasun larrien kausa ere izan daiteke. Hori saihesteko,
|
lan
araudiak esaten du kanpoko lantokietan edo itxita ez daudenetan neurriak hartu behar direla, langileek eguraldi txarretik babesteko. Eta, gainera, azaroaren 27ko 1826/ 2009 Errege Dekretuak lokaletako tenperatura baldintzak arautzen ditu.
|
|
2019
|
|
|
" Erabaki hau tristea da, baina erantzukizun politiko kontu bati erantzuten dio". Era berean, Arregik adierazi zuen" adi" egongo zirela
|
lan
araudia bete dadin," erabaki horrek zerbitzuko langileen lan egoeretan izan ditzakeen ondorioetan".
|
|
2021
|
|
|
Aldeko botoa eman zuten PSOEk, Unidas Podemosek, ERCk, EAJk eta Compromisek, eta aurkakoa PPk, Voxek, Ciudadanosek eta CUPek; EH Bildu abstenitu egin zen. Bozketak izan dezake bere eragina hurrengo asteotan Hego Euskal Herriko kaleetan, ELAk ohartarazi baitu pentsioen eta
|
lan
araudiaren erreformen emaitzaren araberakoa izango dela bere erantzuna. LABek argi eta garbi egin du greba orokor baten alde.
|
|
|
Sindikatuaren ustez, «azken epai hau urrats garrantzitsu bat da sektoreak pairatzen duen eta beste esparru batzuetara hedatzen ari den prekaritatearen aurka». Hala, aurrerantzean,
|
lan
araudiaren mende egongo dira auzitara jo duten banatzaileek.
|
|
|
Nacho Calvok azaldu duenez, neurriak ez luke eraginik izango tabernetan egunean zehar.Gainera, sektoreak egiaztapen izapidea erraztuko duen aplikazio bat eskatu du, Kataluniaren antzekoa, aplikazio bat martxan baitago. Bestalde,
|
lan
araudia aldatzeko eskaera helarazi du, langileei txertaketa" exijitu ahal izateko". " Bezero bati eskatzen badiogu eta langile bati exijitzen ez badiogu, apur bat kontraesankorra eta inkongruentea da", adierazi du.Calvoren arabera, sektorea" laguntzeko prest" dago.
|
|
2022
|
|
|
Hitzarmen kolektiboen aurrera eragina berriz ere mugagabe bihurtzea da Espainiako Gobernuak egin duen
|
lan
araudiaren aldaketa nagusietako bat. Neurri hori hartu izan dute ahotan gobernuko PSOE eta Unidas Podemos alderdiek eta CCOO eta UGT sindikatu espainiarrek, 2012ko lan erreformari sakoneko aldaketak egin dizkiotela argudiatzeko.
|
|
|
Ezkerrean, Cepyme eta CEOE patronaleko kideak, UGTko eta CCOOko idazkari nagusiak eta Yolanda Diaz Espainiako Gobernuko lehendakariordea,
|
lan
araudia negoziatzeko bileretako batean. (Argazkia:
|
|
|
Urteotan guztiotan ikusi dugu hitz horren bigarren zatia jan duela errealitateak. Eta orain,
|
lan
araudi berriaz Espainiako patronaleko kideek konplexu gabe hitz egiten dute, CEOEko buru Antonio Garamanedik egin duen moduan: " Barne malgutasunerako mekanismoak ez dira ukitu", aitortu du.
|
|
|
Galdera ikur handi bat bihurtu da Espainiako Gobernuak zer bide aukeratuko duen lan erreforma onartzeko. Pedro Sanchezen gobernuak CEOE patronala erakarri du akordiora, eta horrek porrot handi bat eragin du PPren
|
lan
araudia baliogabetzeko promesari dagokionez. Baina alde batera utzita kaleratze kolektibo errazek eta merkeek bere hartan segituko dutela, talka handi bat gertatzen ari da gobernuaren eta Kongresuko haren ohiko bazkideen artean, lan hitzarmenen lehentasuna dela eta.
|
|
|
Egunotan, zenbait zalantza argitzen lagundu dezaketen adierazpenak egin dituzte hala Sanchezen gobernuko arduradunek nola CCOO sindikatukoek; aditzera eman dute lan erreformaren koma bat ere ez dutela aldatu nahi; ez dutela asmorik estatuko lan hitzarmenen nagusitasuna aldatzeko, eta, hortaz, Madril prest legoke, agian, EAJ, EH Bildu eta ERC ez beste aliatuak bilatzeko Kongresuan. Espainiako Gobernuak, CCOO eta UGT sindikatuek, eta CEOE patronalak adostutako
|
lan
araudi berria otsailaren 7rako berretsi behar dute diputatuek; Sanchez prest ote dago benetan bere ohiko bazkideak albo batera utzi, eta, esaterako, Ciudadanosen babesa bilatzeko. Hain da sendoa CEOErekin eta CCOO eta UGT sindikatuekin hartu duen konpromisoa idatzi hori alda ez dadin Kongresuan?
|
|
|
CCOO sindikatuko idazkari nagusi Unai Sordo ere kasik egunero ari da estu hartzen alderdi abertzaleak lan erreformaren alde, nahiz eta, EAJk bezala, ERCk eta EH BIlduk oso garbi utzi duten ez dutela baiezkorik emango ez badira lan itunen lehentasunak aldatzen, eta koalizio abertzalearen kasuan, kaleratze merkeen eta errazen araudia ere egokitzen, 2012ko aurreko baldintzak ezartzeko. Bada, Unai Sordok esan du bi urte gelditzen direla legegintzaldia amaitzeko, eta beta nahikoa dagoela «aldaketak egiteko
|
lan
araudian aurrerago». Orain aldediei dagokiena, Sordoren esanetan, «erreforma berrestea da, milioika langilek beren eskubideak hobeturik ikus ditzaten».
|
|
|
Astelehenean, berriz, EAJko ordezkariekin biltzekoa da gehiengo sindikala, horiei ere esateko 2010 eta 2012 urteetako lan erreformak baliogabetu eta aurreko baldintzetara itzuli behar dela
|
lan
araudia. EAJk berretsi du euskal itunen lehentasuna bermatu gabe ez duela erreformaren alde egingo edo abstentziora joko.
|
|
|
Astelehenean, berriz, EAJko ordezkariekin biltzekoa da gehiengo sindikala, hari ere esateko 2010 eta 2012 urteetako lan erreformak baliogabetu eta aurreko baldintzetara itzuli behar dela
|
lan
araudian. EAJk berretsi du euskal itunen lehentasuna bermatu gabe ez duela erreformaren alde egingo edo abstentziora joko.
|
|
|
Espainiako Kongresuak joan den astean onartutako lan erreformak negoziazio kolektiboaren jokoa aldatu du, eta horretara egokitu behar dute estrategia euskal sindikatuek. Haien artean handienak, ELAk, agindu du enpresetara borroka eramango duela, horrela gerarazi nahi duelako oraingo
|
lan
araudiak bere ustez hedatzen duen estatalizazioa.
|
|
|
Espainiako Kongresuak joan den astean onartutako lan erreformak ez du bake soziala ekarriko Hego Euskal Herriko lantokietara. Astelehenean, LABek euskal erakundeei eskatu zien moduak bilatu zitzatela erreforma horren aplikazioa eteteko; atzo, berriz, ELAk agindu zuen enpresetara borroka eramango duela, haren ustez
|
lan
araudi berrituak dakarren estatalizazioa geratzeko.
|
|
|
Confebaskek lan erreformaren aldeko botoa eskatu du, eta EAJk eta EH Bilduk ezezkora egin dute;
|
lan
araudi berria aurrera atera da, ordea, PPren erreformaren muinari eutsita. Eduardo Zubiaurre (Eibar Gipuzkoa, 1962) pozik dago, «segurtasun juridikoa» emango dielako enpresei, baina malgutasun neurriak are malguagoak izan zitezkeela nabarmendu du, adibidez, kaleratzeen arloan.
|
|
|
Poloniako sindikatuek salatu dute enpresak ez duela hitz egin nahi, eta haiek langileekin harremanetan jartzeko bideak oztopatzen ari dela. Salatu dute CAF Poloniako eta nazioarteko
|
lan
araudiak urratzen ari dela bere jarrerarekin. CAFeko zuzendaritzak, kazeta honek egindako galderari erantzunez, esan du ez duela ezer esateko gaiari buruz.
|
|
2023
|
|
|
Nabarmendu du hainbat lege daudela berme horiek arautzeko, besteak beste, datu pertsonalak babestekoa, eskubide digitalak bermatzekoa, eta tratu berdintasunerako eta bereizkeriarik ez egitekoa. Halaber, negoziazio kolektiboaren legeak ezartzen dituen mugak, eta, noski,
|
lan
araudia bera.
|
|
|
Halako kontratuen artean daude, esate baterako, ontziratze kontratuak (itsasokoak nahiz hegazkinetakoak); parterako kontratuak, eskuarki banakako itunen bidez arautzen direnak, nahiz eta sarritan antzinako
|
lan
araudi eta ordenantzetan oinarritu; edo nekazaritzako kontratuak.
|