|
2023
|
|
|
Kontratuak eten ahal izateko, LELTBk edo beste
|
lan
arau batzuek araututako arrazoiak hartu behar dira kontuan. Horrek berarekin ekar dezake intuitu personae edo lana pertsonala izan behar dela dioen printzipioaren salbuespena.
|
|
|
Errege dekretu horrek arautu gabeko aldeetan, aintzat hartu behar dira LELTB eta aplikazio orokorreko gainerako
|
lan
arauak, baldin eta horiek bat badatoz arte eszenikoetan, ikus entzunezko arteetan edo musika arteetan euren jarduera gauzatzen duten artisten eta jarduera artistikoa bideratzeko zein jarduera tekniko edo laguntza izaerakoak izan beharrezkoak eta halakoak gauzatzen dituzten pertsonen lan harreman berezien izaerarekin.
|
|
|
Gainerako
|
lan
arauak, eta horien artean LELTB, aplikatuko dira, soilik, 1382/ 1985 Errege Dekretuak horietara esanbidez jo duenean, edo lan kontratuan hala jaso denean.
|
|
|
(b) Abokatuek bulegoetan euren lan jarduera gauzatzeko bete behar dituzten baldintzak; izan ere, aplikagarri diren
|
lan
arauez gain, abokatuei aplikatuko zaizkie lanbidearen arauak, estatutuen araberakoak eta etikoak nahiz deontologikoak barne.
|
|
|
Kontuan hartu behar da bazterketa horrek ez diela kalterik egiten bestelako
|
lan
arau batzuei, zentzu zabalean, hala nola, SALOri edo LAPLri.
|
|
|
Mugimendu horiek eragindako presioak estatu liberalak behartu zituen, abstentzionismo ekonomikoa eta postulatu politiko nahiz juridiko hertsiak uztera. Horrela sortu ziren lehenengo
|
lan
arauak, defentsa izaerarekin, burgesiaren aurkako erasoen aurrean. Nolanahi ere, lan arloko arautegi hori ez da nahastu behar lan zuzenbidearen sorrerarekin, antolamendu juridikoko adar independente gisa.
|
|
|
Laburbilduz, lan zuzenbidearen bilakaera Espainian zazpi garai nagusitan sailka daiteke, horietara biltzen direla hurbileneko aurrekariak, lan zuzenbidea eratu arte (lehenengo
|
lan
arauak, lan zuzenbidea sortzeko oinarriak eta lan zuzenbidea eratzea); lan zuzenbidea sendotzea (II. Errepublika eta Francoren garaia); eta lan zuzenbidea garatzea (trantsizio demokratikoa eta lan zuzenbidean gauzatutako aldaketak 1978ko Konstituzioaz geroztik). Jarraian, labur azalduko dira garai horietako ezaugarririk garrantzitsuenak, araurik garrantzitsuenen berri emanez.
|
|
|
(A) Lehenengo
|
lan
arauak()
|
|
|
Lehenengo
|
lan
arauak inolako sistematizaziorik gabekoak ziren. Legegileak alokairuko langileei begira hartutako lehenengo neurri gisa sortu ziren, gizarteak bizi zuen tentsioak eraginda eta ez langileen egoera kaskarrak eta egoera horren gaineko kezka edo ardurak.
|
|
|
Legegileak alokairuko langileei begira hartutako lehenengo neurri gisa sortu ziren, gizarteak bizi zuen tentsioak eraginda eta ez langileen egoera kaskarrak eta egoera horren gaineko kezka edo ardurak. Horrenbestez, lehenengo
|
lan
arauek gizarte auziaren alderik gogorrenak hartu zituzten kontuan, langileak baretzeko helburuarekin.
|
|
|
O 1873ko uztailaren 24ko Legea (Benot Legea), fabriketako, tailerretako eta meatzeetako lan baldintzei buruzkoa. Lege horrek, Espainian onetsitako lehenengo
|
lan
arautzat jotzen denak, hamar urtetik beherakoen lana debekatu zuen, eta hamazazpi urtetik beherakoentzako zenbait neurri babesle ezarri zituen. Orobat, laneko segurtasunari eta higieneari buruzko inguruabar batzuk arautu zituen.
|
|
|
Alabaina, zuzeneko ezagutza iturri diren
|
lan
arauekin eta lan jurisprudentziarekin batera, ezin ahantz daiteke doktrina zientifikoak edo autoreen doktrinak duen garrantzia, zeharkako ezagutza iturri bezala. Zehatzago, doktrina hori aztertzeko gomendatzen da hurrengo urratsak ematea beti:
|
|
|
(b) Europan (erregio mailako esparruan) dauden bi erakundeek
|
lan
arau garrantzitsuak dituzte:
|
|
|
Langile horiek konpromisoa hartzen zuten euren zerbitzuak establezimendu horietan emateko merkatari enpresaburuarentzat, itundutako ordainsarien truke. Ezbairik gabe, negozio hori lan errentamenduaren bidez gauzatu zen, baina kapitalismoak aurrera egin ahala sortutako bizitzaeta lan baldintzek eragin zuten lehenengo
|
lan
arauak eta lan kontratua sortzea, hurrengo atalean azaltzen den testuinguruan.
|
|
|
Printzipio horren nondik norakoak LELTBren 3.3 artikuluan antzeman daitezke. Halatan, manu horren arabera, bi
|
lan
arau edo gehiagok jasotako manuen arteko gatazkak konponduko dira langilearentzat osotasunean mesedegarriena dena aplikatuta, eta urteko kopurua aintzat hartuta, zenbatzeko moduko kontzeptuei dagokienez. Lan arauok estatukoak nahiz itundutakoak izan daitezke, edozein kasutan errespetatu dituztela aginduzko zuzenbidearen gutxienekoak.
|
|
|
Badirudi agindu horren hitzez hitzezkotasunak aspaldiko eztabaida argitzen duela, arauen arteko erkaketa egiteko moduaren inguruan. Zehatzago, arau desberdinetako gaiak talde homogeneoen arabera modu partzialean erkatzearen aldeko apustua egin dela dirudi; egin eginean ere, bi
|
lan
arau edo gehiagok jasotako manuen arteko gatazkak aipatzen dira eta ez bi arau edo gehiagoren arteko gatazkak.
|