|
2008
|
|
|
Hona hemen aipamen bat hizkuntza batean izaten diren bateratze linguistikoak azaltzeko: «estandarreranzko prozesuan dialektoak elkarrekin batera doazenean eta estandarrak modu bertsuan eragiten dienean, estandarraren eta dialektoen arteko distantzia txikituz doan bitartean, dialektoen arteko forma ezberdinak ere urrituz
|
joaten
dira» (Auer eta Hinskens, 1996; apud. Aurrekoetxea, 2004).
|
|
|
Gure gizartean, emakume etorkinak medikuarenera
|
joaten
direnean, estresarekin, antsietatearekin eta somatizazioarekin erlazionatuta dauden eskaerak edo arazoak izaten dituzte (Achotegui, 2002; Bermúdez, 2004; Herrero, 2001; Tizón, 1992).
|
|
2009
|
|
|
Beraz, hura ere euskaldunen bilgune garrantzitsua izan zela azpimarratu beharra daukagu, batez ere Euskal Herriari buruz zuten ideiaren ondorioz. Euskaldunek beren betiko ohiturekin jarraitzea erabaki zuten; pilota partidak antolatu, tabernan ibili eta igandetan beren elizkizunetara
|
joaten
ziren.
|
|
2010
|
|
|
Elikadura egokia eta kalitatezkoa eramaten saiatzen naiz, baina gehienetan hobea eramatea gustatuko litzaizuke. Fruta dendara
|
joaten
zara eta labela duten tomateak ikusten dituzu, lau edo bost euro balio dute eta erosiko nituzke besteek zaporerik ez dutelako, baina zoritxarrez bi euroko tomateak erosi behar ditut (E 4: Juan).
|
|
|
Gu ezin gara taberna batean sartu eta kroketa batzuk jan, ezin dugu ardo bat hartu, ezin dugu ezer hartu. Kalera zeozer hartzera ez gara
|
joaten
, ez gara zinera joaten, ez gara joaten. Sei edo hamar euro gastatzen baditugu gero ezin dugu ezer egin.
|
|
|
Gu ezin gara taberna batean sartu eta kroketa batzuk jan, ezin dugu ardo bat hartu, ezin dugu ezer hartu. Kalera zeozer hartzera ez gara joaten, ez gara zinera
|
joaten
, ez gara joaten. Sei edo hamar euro gastatzen baditugu gero ezin dugu ezer egin.
|
|
|
Gu ezin gara taberna batean sartu eta kroketa batzuk jan, ezin dugu ardo bat hartu, ezin dugu ezer hartu. Kalera zeozer hartzera ez gara joaten, ez gara zinera joaten, ez gara
|
joaten
. Sei edo hamar euro gastatzen baditugu gero ezin dugu ezer egin.
|
|
|
(?) Oso ondo bizi ginen. Berak ondo irabazten zuen, gertatzen dena zera da ez genuela aurreztu, bazkaltzera, afaltzera, oporretara asko
|
joaten
baikinen. Ni zoragarri bizi nintzen?
|
|
2011
|
|
|
Etxahun beraren, haren emazte ezkon hauslearen eta emaztearen maitalearen eta azken honen emaztearen artean gatazka bortitza eraiki ondoan, protagonista bilakatzen hasten da Maider gaztea, gainerako pertsonaiei eragiten eta haiek onbideratzen. Hamabi urteko alaba sasikoa den Maider hasten da Madalenako ermitara
|
joaten
Jainkoari aitagatik otoitz egitera, maitalea utzi eta amagana itzul dadin. Otoitzak ez dira aski izango, azkenean bizia emango du Golgota mendian bezala honek Madalenako mendian, elurretan izozturik.
|
|
|
Eta bai pozik, alegia! Hemen bakarrik nago, egia esan; baina nahiago dut mila aldiz orain bezala egonda, piskanaka piskanaka, zeru lurraren handi eta ederra dastatu, jende askok inguratuta denbora alferrik xahutu eta galdu baino(...) Hots, neure buruarekiko kontuak garbitzeko
|
joaten
naiz bakarrik, garbiketa hutsa baita, eta egiazko aitorketa, bakardadean egiten dudan egonaldia. Neure burua ordea gezurtatu nahi dudanean, ezin dagoke aitorketarik, eta ez dut bakarrik egon nahi ohi. Beldurra da, bada, nire buruaren beldurra alegia, bakardadetik baztertzen nauena (Txillardegi,
|
|
|
Bestalde, parte hartzeari dagokionez, lehengo garaiko taldea oso murriztua zen eta gaur egun baino askoz hermetikoagoa, batez ere, bildutako dirua euren artean banatzen zelako. Gaur egun, aldiz, parte hartzaileen adina nabarmenki zabaldu da, batez ere, larunbat eta igandearen arteko gauetan, baita azken egunean ere, neska eta mutil asko
|
joaten
direlako. Aldiro Marijes izandakoak ere gonbidatzen dituzte eurekin abesteko; beraz, gau batzuetan hiru belaunaldi ezberdinetako pertsonak topa ditzakegu errituan parte hartzen.
|
|
|
Nortasunaren nahasteen artean aztertuenetakoa da nortasun antisozialaren nahastea, gizartean arazo asko sortzen dituelako. Baina, esan dugun moduan, antisozial guztiak ez dira
|
joaten
legearen aurka. Badira gizartean ongi kokatuak edo integratuak dauden antisozialak ere.
|
|
|
Baina, erasokortasunaren maila ezberdinak erakuts ditzake. Nortasun antisozialaren nahastea duten pertsona guztiak ez dira kriminalak, nahaste hori dutenen artetik talde txiki bat bakarrik
|
joaten
baita legearen aurka. Gizartean gertatzen diren krimen gehienak gaizkileen portzentaje txiki batek eginak dira.
|
|
|
Kasu horietan, emakumea erietxeetako larrialdi zerbitzuetara eramaten dute, ondoren, ohiko ibilbideari jarraitzeko. Aldiz, andrea komisariara
|
joaten
bada, oldartzailea salatzera, ibilbidea bestelakoa da: erasotzailea atxilotu eta poliziak bien aitorpena jasotzen du.
|
|
|
Alberto eta Anaren (La ardilla roja) arteko jokoetan eta Ana eta Ottoren (Los amantes del círculo polar) arteko harremanean ere intzestuaren ideia agertzen zaigu. Lehenengoan aita eta ama izatera jolasten direlako, eta bigarrenean haien gurasoak elkarrekin bizitzera
|
joaten
direlako.
|
|
2012
|
|
|
Gizarte aldagai edo, hobeki esan, «egoera aldagai» hau aztertzeko arrazoia da goizuetarrek askotan bizitzen duten egoera izatea gaur egun. Alegia, goizuetar gazte eta heldu asko dago gaur egun erdialdeko euskaradunekin harremanetan, dela eskolan, dela lanean. Gaur egun, gazteen erdia
|
joaten
da Gipuzkoara ikastera eta beste erdia Leitzara, gutxi gorabehera, eta aurreko urteetan Gipuzkoara jo dute. Lanera ere kanpora ateratzen dira gehienak, normalean Gipuzkoara (Hernani, Donostia, Astigarraga, Oiartzun...) eta gutxiagotan Leitzara eta Iruñe aldera.
|
|
|
Depresioaren sintomak hautemateko prestatu behar dira irakasleak. Artikulu honetan zehar aipatu dugun bezala, haurrek eta helduek depresio sintoma desberdinak aurkez ditzakete, eta, haurrengan ere, adinaren eta sexuaren arabera, depresio sintomak aldatuz
|
joaten
dira. Horregatik, adin tarte desberdinetan depresioaren ezaugarriak zeintzuk izan daitezkeen ezagutzea ezinbestekoa da nahaste hau lehenbailehen detektatu nahi bada.
|
|
|
Aurrerakoitzat jotzen ditugu maila administratiboan «errespetuzko» esapideak erabiltzen dituzten politikariak, eta esapide horietan aipatzen diren pertsonen gizatasuna defendatzen dutenak. Esate baterako, Etxebidek «egoiliar» deitzen ditu egoitzetara eta eguneko zentroetara
|
joaten
diren pertsonak, baina termino neutro horren bidez, pertsona horien ahultasuna eta jasaten duten giltzapetzea ezkutatu nahi izaten dute. Beren egoera ezkutatzeko medikuntza eta administrazio terminologia neutro eta errespetuzkoak erabiltzeak egoitzetako krudeltasuna ezkutatzea dakar; eta, ondorioz, eragotzi egiten zaio gizarteari egoera zintzo ezagutu eta apaltasunez onartzeko aukera.
|
|
|
Eta, egia da, egia da. Zure aurrean jende profesionala egoten da, profesionalki horretan diharduena, zure aurretik doana, biltzarretara, jardunaldietara
|
joaten
dena, eta horretarako ordaintzen dutena, informazio asko daukana. Eta, noski, zaila da horrekin lehiatzea (Eztabaida taldea 3, M).
|
|
2013
|
|
|
Ahotsa dute lanabes nagusia eta ondo zaindu beharrekoa. Bikoizketa etxera
|
joaten
dira lanera; hango bikoizketa aretoetan grabatzen dituzte elkarrizketak, batzuetan bakarka eta beste batzuetan bikoizle lankideekin, ekoizleak egindako lan planaren arabera.
|
|
|
Ez da gauza bera film luze baterako edo 100 ataleko marrazki saila bikoizteko prestaketak egitea, bistan denez, baina gorabeherak gorabehera, antolakuntza fase horretan, itzultzaile egokitzaileekin jarriko da harremanetan arduraduna (ekoizlea), eta jatorrizko bertsioan dagoen materiala bidaliko die, euskarara itzuli eta egokitu dezaten. Hasierako urteetan, itzultzaile egokitzailea bera
|
joaten
zen bikoizketa etxera lanerako material bila; han jasotzen zituen jatorrizko bideoaren eta gidoiaren kopia bana. Urte batzuk igarota, paketeriako mezularien bidez jasotzen zituen bikoizketa etxekoek bidalitako materiala.
|
|
|
haurrari laguntzera
|
joaten
zaionean, eta pertsona horrek haurraren mugimenduek zerbait seinalatzen dutela ikusten duenean, egoera errotik aldatzen da, haurraren mugimenduak beste pertsonentzat esanahi bat hartzen du-eta. Haurraren hasierako saiakera okerrak erantzun bat sorrarazten du; baina, ez haurrak nahi zuen bezala, objektuarena, beste pertsona batena baizik.
|
|
2014
|
|
|
Ustezko harmonia ez apurtzearren, jendea ez da inplikatzen eta ez du askatasun osoz hitz egiten. Horren ondorioz, jendearen kezkak bakoitzaren barruan geratzen dira, bola hazten
|
joaten
da eta kezkok ateratzen dira une eta erarik desegokienean.
|
|
|
Rosa Salvoch aurkezterakoan aipatu dudan Estefanía Hualde oronztarra eta amona Petra hainbat aldiz entzun zituen euskaraz; Marcelinori berari eta etxeko gainerako haurrei ere euskaraz hitz egiten zien haserretzen zenean errietan emateko (para que no entendiéramos lo que decía). Azkenik, Sakana aldeko zikiratzaile euskaldunak
|
joaten
zirelarik ibarrera zerri zikiratzera, haietako batekin amona euskaraz gustura asko aritzen zela du gogoan Paskel etxeko jaunak.
|
|
|
euren nazionalitatea berpiztea eta bizirik iraunaraztea. Haien politika kulturalak estatu nazionalaren kultura zentralistaren aurka
|
joaten
ziren» (Maxwell 1995: 153).
|
|
2015
|
|
|
Izenak, aitarenak edo amaren osabarenak, gizona du ardatz. Etxeko jendarteetan, euskal jendartea kasu, haren iritziz, aitarengandik semearengana
|
joaten
da, eta aitaginarrebarengandik suhiarengana, suhi ezkontzetan («mariage en gendre»), hots, neska oinordearekin ezkontzen den kasuetan. Mutilik ez dagoen kasuetan, neska «desesperantzaren aurreko irtenbidea» baino ez da gurasoentzat!
|
|
|
Saia gaitezen orain saihestu aditzaren mendera
|
joaten
: (52) Saihestu dugu txoriak marraztea
|
|
|
Pluralean bizi eta izendatzen dute harremanen nondik norakoa pilotari askok, behin elkarrengana hurbiltzeko lehen urratsak eman, konfiantzari tira egin eta elkarrekin saioetan izaniko bizipenen garapenean aurrera egin ahala. Horregatik, talde izaera hori landu eta fruituak ematen
|
joaten
da denboraren poderioz, Haizeak goian aipatu bezala benetako talde kohesioa eta sozializazioa lortuz. Harreman horietarako gakoetako bat da espazio eta denborak partekatu eta elkarrekin ongi pasatzea.
|
|
|
Xorroxin Irratikoek grabatzen dituzten hainbat audio Xaloa Telebistan ere emititzen dituzte. Edo prentsaurrekoen kasuan, bat ezin bada joan, bestea
|
joaten
da, eta audioa edota prentsa oharra pasatzen dio.
|
|
|
«Baina konturatu ginen ez genuela ezer lortu eta ezin genuela han ezer sortu. Han ez du hemengo saioak interes handirik, eta gu ere ez gara haien bila
|
joaten
; ez dugu elkartzeko eta elkar trukatzeko dinamika bat sortu. Garai batean mugan zeuden artzainek tratu handiagoa zuten gaur egun daukaguna baino, hori horrela da, hori errealitate bat da».
|
|
|
Elkarlanaren harira, Ipar Euskal Herriko euskarazko komunikabideak hasiak dira publizitatea «pack» erara proposatzen. Eragile batengana
|
joaten
dira euskarazko komunikabide guztien izenean, eta eskaintza orokor bat egiten diote. Hastapenean kezka eta zailtasunak baldin bazituzten ere, zenbait hilabeteren buruan ohartu dira
|
|
|
Estetika aldatzen da; ez, ordea, hondoa. Sofistikatuago, paganoago, epikotasun gutxiagorekin eta ikur abertzalerik gabe, baina ikusi dugun bezala Sarrionandiaren ama batzuek ere semeak bidaltzen dituzte borrokara, beste batzuek
|
joaten
uzten dituzte (aiten arrastorik ez dago, ezta alabena ere apenas), haiek bazter batean gelditzen diren bitartean, mahaia atontzen, edo leihotik begira, edo enkarguak egiten, batzuetan baita negarrari eusten ere.
|
|
|
nik uste dut gaizki, gaizki kudeatzen ditugula. Ez zait gustatzen tentsioa dagoen momentua, horregatik
|
joaten
nahiz, desagertzen naiz, damutzen naizen zerbait esan ahal dudalako. Orduan nahiago dut gaiaz ateratzea eta gero jada pasatzen zait (11.1 Javier, 45, harreman homosexuala).
|
|
2016
|
|
|
Alabaina, nolanahi ere, badirudi azken urteotan egoerak onera egin duela, mailaren batean behintzat, Osakidetza presondegietako osasungintzaz arduratzen hasteari esker20; izan ere, lehen ez bezala, orain pazienteen istorio klinikoa eskuragai dutela azpimarratzen dute medikuek, horrek euren lanaren maila asko hobetzen duelakoan. Bestalde, espetxeratutako emakumeetako asko ere kexatzen dira, espezialistarenera edo ospitalera joateko ateratzen direnean, ertzainek lagunduta eta eskuburdinak jarrita
|
joaten
direlako. Osasun langileek diotenez, batzuen batzuentzat hain da ezerosoa egoera hori, ezen, ez irteteko, ondoezari ahal bezala eusten ahalegintzen diren, benetan gaizki egonda ere.
|
|
|
Horrela garatzen hasi zen balio soziala neurtzeko metodologia. Horretarako, ikertutako enpresaren interes taldeen mapa osatu eta eragile horiengana
|
joaten
da, haiek enpresari ikusten dioten balioa zein den galdetzeko. Metodologia horretan oinarrituz, euskarazko komunikabideek zein balio sozial sortzen duten neurtzea da ikerketa honen asmoa.
|
|
2017
|
|
|
Rébecca Dautremer. Itzulpena (2007) Pertsonaiak: gizakiakNasrudin izeneko umea merkatura
|
joaten
da bere aita Mustafarekin eta haien astoarekin, baina bidea ez da erosoa; jendearen kritikak jasotzen dituzte, bai astoaren gainean joateagatik, bai ez joateagatik.
|
|
|
pertsonaien bizimodua eta ume hartzaileak bere gizartean ikus dezakeena antzekoak dira. Badago, bestalde, Chirag Gupta izeneko mutil bat, Greg protagonistaren ikastetxera
|
joaten
dena. Labur agertzen da testuetan (gehiago bigarrenean, non orrialde batzuetan gatazka bat duen protagonistarekin), eta beraren abizenetik deduzi dezakegu jatorri indiarra duela berak, edo beraren familiak, testuak horretaz ezer esaten ez duen arren.
|
|
|
Diskurtso unibertsalak oinarritzat bere testuinguru izaera du, hots, bere partikulartasun historikoa. Horrela, unibertsala zer den eta zer ez ebazteko orduan, arazoa maila soziohistorikoan planteatzen da, ez bakarrik kontzeptua denboraz aldatzen
|
joaten
delako, baita denbora hori ez kronologikoa baizik epokala delako ere. Horregatik, unibertsala denaren eta ez denaren arteko mugak aldakorrak dira, porotsuak, behin eta betirako definitua den zerbait, baina, aldi berean, beharrezkoa dena birdefinitzen joatea.
|
|
2018
|
|
|
Gizarteratzeak jendartearen parte izateko jarraitzen dugun prozesuari egiten dio erreferentzia, garapen prozesu bat, non testuinguru propioaren kultura, arauak eta aurreikuspenak barneratzen
|
joaten
den (Goode, 1983). Calderón Astorgaren arabera (d.g.), gizaki batek, jendartera egokitzeko, testuinguruaren elementu soziokulturalak hartu eta bere nortasunean integratzen ditu; sozializazioaren bitartez, umeak, adibidez, bere jokaeran egokia eta desegokia dena bereizten ikasten du.
|
|
|
Hala ere, agresibitate hori adierazteko formak heltzen garen bitartean aldatuz doaz (González Peña, Carrasco Ortiz, Gordillo Rodríguez, del Barrio Gándara eta Holgado Tello, 2011). Horrela, adin txikiko haurrek agresio fisikoa erabiltzea ohikoa izaten da eta haur horiek heltzen doazen heinean agresibitate zuzen hori eraso hain fisikoak ez diren eta sofistikatuagoak diren moduetara aldatzen
|
joaten
da, zeharkako agresiora edo ahozkoa agresiora adibidez (Liu et al., 2013; González Peña et al., 2011; Tremblay et al., 2005).
|
|
2019
|
|
|
Horregatik, haurra jaio eta berehala samar saiatzen ziren bataiatzen. Gauzak horrela, askotan ama bera ez zen
|
joaten
jaioberriaren bataiora eta familiako edo gertuko emakumeren batek eramaten zuen haurra besoetan. Gizarte oso erlijiosoa izanik, pentsatzen zuten bataiatu gabeko haurra hilez gero, ez zuela lekurik lur santua hartzeko, kanposantuan edo hilerrian, alegia, eta dirudienez etxe kanpoko teilatupean lurperatu behar izaten zen bataiatu gabeko haurraren gorpua.
|
|
|
Umearen bedeinkazioa bezain garrantzitsua zen amak umea izan eta elizan sartu aurreko purifikazio erritua. Ama ezin zen bere horretan sartu elizara eta erditu ondoren bertara
|
joaten
zen lehenengo txandan halako bedeinkazio berezia eman behar zion apaizak elizan sartu aurretik, eliza atarian.
|
|
|
Hasiera batean berrogei egun uzten baziren ere, epea laburtzen joan zen eta normalean ama ondo sentitzen zenean
|
joaten
zen elizara, aldez aurretik apaiza jakinaren gainean jarrita, sartu aurretik halako bedeinkazioa eman ziezaion:
|
|
|
Ereñotzu auzoan egindako elkarrizketetan hitzaren esanahia zein izan litekeen galdetu zaie elkarrizketatuei eta erantzunak asko eta oso ezberdinak izan dira: batzuen esanetan, atsolorra izena eman zitzaion ospakizunari, batez ere, adineko emakumeak
|
joaten
zirelako elkartze haietara, etxeetako emakume zaharrenak jeneralean, joateko moduan ziren bitartean, behinik behin. Hori beraz, lehenego irakurketa:
|
|
|
Urte sasoiaren arabera, goizago edo lehenago ilundu, zertxobait luzatzen zen egonaldia; hala ere, oro har, zortziak alderako edo etxerako bidean ziren bisitari gehienak. Etorri bezala, joan ere elkarren arrimuan
|
joaten
ziren, oraingo kotxerik eta kale argirik ez zegoen garai hartan. Auzoko bizilagun batzuek gogoratzen dute zenbaitetan etxerako bueltan ujuak eta algarak entzuten zirela baserrietako bide ilunetan.
|
|
|
Beraz, emakumea etxearen ordezkari gisa
|
joaten
zen bisita horietara, aurreko belaunaldiek sortutako harreman sareko betekizunak asetzera. Ideia hau azpimarratu nahi genuke; izan ere, atsolorra ez da ama erditu berriaren lagunek ematen dioten bisita.
|
|
|
Ideia hau azpimarratu nahi genuke; izan ere, atsolorra ez da ama erditu berriaren lagunek ematen dioten bisita. Bisitakoak
|
joaten
zaizkio, urteetan auzoan sortutako harreman sare bateko ordezkariak, aurrekoek sortutakoak:
|
|
|
Oso atzera joz gero, ezin jakin zer topatuko genukeen, baina azken mendeetan, eta hala adierazten dute nekazari mundu hori ezagutu duten emakumeek ere, emakumea etxearen eremuari lotuta egon da. Horregatik, elkarrizketatu gehienek diote emakumeak ez zuela askatasun handirik eta atsolorra aukera bikaina zela etxetik ateratzeko eta, hain zuzen, horregatik
|
joaten
zirela hain pozik.
|
|
|
Elkarrizketatuek, ordea, oso bestelako kontuak aipatzen dituzte: erditu aurretik ez zuten inolako laguntzarik jaso (haurdun zegoela burdina hartzen zuen galdetzen ziotenean berak aizkora hartzen zuela erantzuten omen zien Ramoni Galdeano elkarrizketatuak bere alabei); asko ez ziren behin bakarrik ere medikuarenera
|
joaten
aurretik; askok etxean izan zuten umea, beste aukerarik ez zegoelako; eta erditzeko egunean ere, sekulako lanak egin eta gero jartzen omen ziren erditzeko prest. Beraz, laguntza gutxi, edo bat ere ez.
|
|
|
Ereñotzu auzoan elkarrizketatutako guztiek onartzen dute, garai hartan, emakumeak ez zirela normalean etxetik ateratzen, erosketak egitera, merkatura, mezatara edo noizbait senarrarekin paseatzera ez bazen; horrelakoetan, mendi bueltaren bat egitera, edota ermitaren bat bisitatzera
|
joaten
zirela aipatzen dute. Beraz, guztientzat arnasgunea zen atsolorra, etxetik ateratzeko aukera, festa, eta pozik joaten omen ziren.
|
|
|
Ereñotzu auzoan elkarrizketatutako guztiek onartzen dute, garai hartan, emakumeak ez zirela normalean etxetik ateratzen, erosketak egitera, merkatura, mezatara edo noizbait senarrarekin paseatzera ez bazen; horrelakoetan, mendi bueltaren bat egitera, edota ermitaren bat bisitatzera joaten zirela aipatzen dute. Beraz, guztientzat arnasgunea zen atsolorra, etxetik ateratzeko aukera, festa, eta pozik
|
joaten
omen ziren. Garaiko gizartea erlijioz eta moralez betetakoa zen eta ez zien arnas aukera handirik ematen emakumeei.
|
|
|
Ereñotzuko testigantzen arabera, jeneralean gizonezkoek ez zuten parte hartzen atsolorretan (Akola baserriko Antoniok gogoratzen du bera joan izana atsolorretara aitarekin); eta edozein igande arruntetan bezala baserriko lanetan jarduten zuten edota tabernara
|
joaten
ziren.
|
|
|
Elkar zaintze horrek baditu beste adirazpide batzuk artikulu honetan aipatu besterik egin ez ditugunak: esandako betekizun horiez gain, ez ditugu ahaztu behar etxez etxe ibiltzen ziren emaginak, sendabelarrekin lan egiten zuten emakumeak, edota hildako norbait zegoenean gorputza janztera
|
joaten
ziren emakumeak, besteak beste.
|
|
|
Atsolorra esaten zitzaion haurra jaiotako baserrira igande arratsaldean auzoko emakumeek egiten zuten bisitari. Gehienetan emakumeak besterik ez ziren
|
joaten
eta laguntza txiki bat eramaten zuten. Etxekoek esker onez afari merienda ematen zieten bisitariei.
|
|
|
Izan ere, beste eremu geografiko batzuetan eta beste momentu batzuetan egon dira eta, maiz ezezagunak diren arren, hemen eta orain ere badaude modu alternatiboak. Garrantzitsua da hau ere herri ekimenen baitan planteatzea; izan ere, herri ekimenek, lehen esan bezala, logika ezberdinak dituzte berez, eta herrigintza, bizitzan oinarritzen diren logikekin sortua izan da, beraz, horiek erreproduzitzea bultzatu behar da eta kapitalarenak alde batera
|
joaten
utzi.
|
|
2020
|
|
|
Okintzarekin lotutako beste lanbide bat errotariena dugu, gizon eta emakumeek partekatu zutena, gehienetan kontzejuei, eliz erakundeei edo familia aberatsei alokatutako errotetan. Elorrion emakume bat egon zen errota baten ardurapean," las ruedas de Juan Ybannes" 52, eta Durangon eginkizun bera izan zuten Teresa eta Mari Perez Bitaiokoak53 Errotak hiriaren kanpoaldean kokatuta zeudenez, errotariak herritarrek udal pisuan utzitako ale zakuen bila
|
joaten
ziren eta irin bihurtuta bueltatzen zituzten. Bilboko 1516ko udal ordenantza bati jarraiki, garraiolana gauez egiten zuten:
|
|
|
Haien eginkizunak oso bestelakoak izan zitezkeen, baita soldata eta nagusiekiko zuten harremana ere. Uraren bila
|
joaten
ziren iturrira, labera ogia egostera, sukaldeaz arduratzen ziren, etxeko seme alaba eta nagusien zaintzaz... Gainera, nagusiak ordezkatzen zituzten auzoan bete beharreko eginkizunetan, hala nola suteak itzaltzen laguntzeko deiak zeudenean eta auzolanetan.
|
|
|
Izan ere, jarduera sorta zamatsu eta zabala zegoen etxeko lan edo lan domestiko nozioen atzean. Emakumeak iturriraino
|
joaten
ziren egunero suilekin ur bila, ortura eta merkatura etxea elikagaiz hornitzeko, janaria prestatu eta soberakinak gordetzen zituzten eta seme alabak eta etxeko nagusiak zaintzen zituzten. Horrez gain, ortuan aritu eta abereak hazten zituzten, lihoa eta artilea irun eta ehuntzen zuten, arropa josi, erreka edo harraskara eramaten zuten garbitzera...
|
|
|
Etxe barruko zereginez gain, emakumeak kanpoko espazioetara
|
joaten
ziren lanera: labera, errotara, merkatura, iturri eta errekara, udal pisura...
|
|
|
Beste hiribildu askotan bezala, Bilbon Gabarra izeneko iturri bat zegoen horretarako: " La Gabarra, en donde toman agua las moças" 8 Halaber, etxekoandreak merkatu lokalera
|
joaten
ziren eta hala irudikatzen ditu herri desberdinetako dokumentazioak, beste erosle edo bitartekari batzuen aurrean produktuak eskuratzeko lehentasuna zutela aditzera emanez. Kontzejuek haiekiko konfiantza zuten, Portugaleteko 1459ko udal ordenantzek islatzen duten legez, ezkondutako emakumeek gariaren prezioa ezartzea ahalbidetzen zuten eta:
|
|
|
Hariari tiraka, irakasleak bere ikasketa prozesuan zehar irakaskuntzari buruzko hainbat aurreiritzi sortuz
|
joaten
dira, haien esperientzian oinarrituz. Noski, esperientzia hutsak ematen duen ezagutza ez da nahikoa eta unibertsitateetan jasotzen den prestakuntzak ez du aurreiritzi horiek puskatzea lortzen (Marcelo, 2008).
|
|
|
Gainera, beste testuinguru batzuetan gertatu bezala, emakumeak erraz baztertuko zituen prestigio gutxiko euskara, eta are ospe txarragoko hitanoa. Gizonek, berriz, fabrikara
|
joaten
zirenean, maiz herri bereko edo inguruko langileekin egiten zuten topo, eta hika gordetzea askoz errazagoa zitzaien lankide, adinkide, herrikideen artean.
|
|
|
Proiektu horien gehiengoa legearen bazterrean dago, eta, ondorioz, anonimotasunean ezkutatzen dira lege errepresalien beldurrez (Rodnguez, 2014). Horrez gain, ezohiko egoera legal hori dela-eta, espazio horietara
|
joaten
diren haurren gehiengoa, legearen irakurketa zurruna egitekotan, eskolatu gabe dago.
|
|
|
Kasu gehienetan, ez direnez homologatutako proiektuak izaten, familia horien eskolatu gabe daude legearen arabera (Goiria, 2014). Aipatu behar da familia horien aukera ez dela haien seme alabak etxean heztea, hau da, ez gara homescholing izenezkoaz ari; izan ere, kasu horietan, familiek proiektu kolektibo baten esku uzten dute beren seme alaben hezkuntza prozesuaren zati bat (haur horiek nolabaiteko periodikotasunez
|
joaten
dira proiektu horietara) (Carbonell, 2015; Igelmo eta Laudo, 2017; Carneros, 2018). Legearekiko egoera anomalo horri homescholing kolektibo dei dakioke, kontzeptu operatibo bezala, azpimarratuz ume hauek ez direla homescholer, hots, etxean ikasten duten umeak.
|
|
2021
|
|
|
Hurrengo lerroetan, galdera aske bakoitzaren erantzunetan errepikatzen diren kategoriak edo ideiak zeintzuk diren azalduko da. Lehenik eta behin, bertso eskolara zergatik
|
joaten
diren galdetu zitzaien parte hartzaileei. Hona hemen erantzunetan agertzen diren kategoriak, bakoitzaren maiztasunarekin:
|
|
|
Halaber, argiaren eta ilunaren arteko talka dimentsio moralera ere zabaltzen da, bizitza eredugarriaren eta bizitza bekatariaren arteko talka irudikatuz. Azkenik, San Agustinen idatzietan ere argiak Aitaren, Jainkoaren irudia deskribatzen du, zeinak fededunak babestu eta bide onetik
|
joaten
laguntzen dien.
|
|
|
Multidimensional Scaling (aurrerantzean MDS) deitu analisia, hain zuzen ere. Cluster hierarkikoek hizkeren arteko muga argiak marrazten dituzten arren, beti ez da errealitatea hala izaten; batzuetan muga argiak izan ordez continuum bat izaten da, zeinen bidez eremu dialektal batetik besterako joana leuna izaten den, eta ezaugarriak poliki poliki aldatuz
|
joaten
dira. Muga mota bi horiek modu argiago batean ikusteko MDS teknika oso egokia da.
|
|
|
Eta testuinguru bertsuan jarriko genuke, desberdintasunak dauden arren, dantzaldien pasadizoena; hau da, Mari Xor edota Cendrillon printzeak antolatzen duen dantzaldi horretara
|
joaten
denekoa. Horretan ere desberdintasunik zehaztu behar dugu testuen artean, A eta B n ez duelako ospakizuna printzeak antolatzen; herriko jaiek eraikitzen dute testuingurua.
|
|
|
Aipatutako euskarazko mezak Brigiden komentuan egiten ziren eta Gasteizko euskaldunen topagune bihurtu ziren, hala nola Mikel Hernandez Abaituak oroitzen du: " Haurra nintzelarik Gasteizko euskaldunak ez ziren izango berrogei baino gehiago asko jota, asteburuetan euskarazko meza entzutera kapera txiki batera
|
joaten
zirenak eta besteren bat (euskaldun berriak gehienak)" (Hernandez, 2010: 34)
|
|
|
Gorka Knorrek gogoratzen du orduko euskararen eremua mugatua izateaz aparte, oso sakabanatua zegoela. Hortaz, euskarazko mezatara joatea ez zen askorentzat fede kontua," fedea izan genezake, batzuk edo besteek, gehienbat
|
joaten
ginan euskaraz egiten zirelako" 7.
|
|
|
Arestian aipatu dugun bezala, Arabako euskalgintzaren sorrera elizarekin guztiz lotuta egon zen; hala ere, apaiztegiak hustuz joan ziren eta euskarazko mezek edukitako zentralitatea galdu zuten. Izan ere, urte horietan Hego Euskal Herri osoan sekularizazio prozesu azkar bat bizi zen, esate baterako, 1972an euskal herritarren %71, 3 mezatara
|
joaten
zen; 1983an, aldiz, %31, 2 besterik ez (Pablo, 2002: 319).
|
|
2022
|
|
|
1) Alde txikia dago mugaren bi aldeetako adinekoen artean, baina gero eta handiagoa bihurtzen ari da adinean beheiti
|
joaten
garen ber, batez ere gazteen artean. Frantsesa/ gaztelania eta Iparraldeko batua/ Hegoaldeko batua dira horretan eragina dutenak.
|
|
|
Halaber, mintzo vernacular a erdiesteko, elkarrizketak lekukoaren etxean berean, edo lekukoa usu
|
joaten
den ostatu batean egin ditugu. Ostatuaren kasuan, grabaketak egiteko egokia den gela isil bat baliatu dugu.
|
|
2023
|
|
|
Hilabetean behin egin ohi da workshop bakoitza eta bertan proiektuan parte hartzen duten pertsonak elkartzen dira taldeetan. Hasieran erronka bat planteatzen du talde bakoitzak eta pixkanaka erronka horri erantzuten
|
joaten
dira elkarlanean. Adibidez, ikasturteko bost erronkak irudian ageri dira:
|
|
|
GEBE en ezaugarri nagusietako bat da negoziazio prozeduraren eta erabilitako dokumentazioaren pribatutasuna, konfidentzialtasunak alderdiak negoziaziora
|
joaten
diren (edo ez) eta gatazkaren objektuari eragiten ez diolarik. Beste hitz batzuetan, konfidentzialtasunaren betebeharrak parte hartzen duten alderdiei eta hirugarren neutralari eragiten die, azken horrekiko, gainera, sekretu profesionalerako betebehar eta eskubidea aldarrikatuz, berau urratuz gero, legeak aurreikusten duen erantzukizuna sortuz.
|
|
|
Industriak" beti aurkituko du bizirauteko modua" (Gordi, Lim en, 2020). Live Nationek egindako inkesta batek dioenez, kontzertuetara
|
joaten
den jendeak ere badu zuzeneko musikaren itzuleraren esperantza (Cooper, 2020).
|