|
2002
|
|
|
Denek dakite zer, zerekin, non eta nola gorde behar den birziklapen prozesua arrakastatsua izan dadin. Halaber, egunetik egunera produktu gehiago batuz doaz birziklapenaren unibertso horretara,
|
jendearen
ohiturak aldatuz joan direlarik. Sukaldetako olioaren birziklatzea ohitura bihurtzen joan dadin, olio zikina nola eta non jasoko den aztertuko dugu ondorengo lerroetan.
|
|
|
Jon Zabaleta marrazkilariaren irudi alai bezain adierazgarriak lagun dituela plazaratu du Joxantonio Ormazabalek Elkar argitaletxearen Xaguxar sailean haur txikiei begira egin duen bere azkenengo idazlana, «Irri eta barre», letrak irudizkatzeko, marrazkiak begiratzeko eta jolasteko aproposa izan eta inor ez aspertzea helburu dituen liburu hau. Sei urte inguruko haurrengan pentsatuz dago osatua, eta berdin eskaintzen du antzerkiaren berri, hegazkin batera igoz gero ikus daitekeen panorama, hitz jokoak, aho korapiloak, poematxo jostariak, abesti herrikoiak, erantzun eta guzti daukaten igarkizunak, Xelebrelandian bizi den
|
jendearen
ohitura eta gorabeherak, lau orrialde ezberdinetan agertzen den Barrehiztegia, Don Ebaristoren lanbidea asmatzeko modua, dendara joan eta bi litro porru, lau metro jogurt, galleta erdi bat eta bi intxaur, esne gorria, kafe txuria eta bost kiloko baratxuria eskatzen dituen eroslearen istoriotxoa, Joxe Lorentxo eta Josefiña, aitona harakina eta amona okina, bata gizena, bestea fin fina nola konpon...
|
|
2005
|
|
|
Hamabi urte igaro zituen herrialde horretan, lehenengo irakasle Bingervilleko seminarioan (1964) eta Tiassaleko parrokian gero(). Han zegoelarik, bertakotzeko ahalegina egin zuen, hango
|
jendearen
ohitura, pentsaera, bizimolde eta hizkuntzara egokituz. Orduan idatzia da Les Baulé d" après leurs dictons et proverbes liburua (CEDA Abidjan, 1975).
|
|
2007
|
|
|
Geroago, SARS birusak piztu zuen alarma, eta, duela hilabete batzuk, hegazti gripeak. Komunikabideetan sarri aipatzen zituzten horiekin lotutako kontuak, eta
|
jendearen
ohituretan ere eragina izan zuten; adibidez, hegazti gripearen beldurrez, oilasko kontsumoa jaitsi egin zen.
|
|
2009
|
|
|
Gaur egun esan daiteke minimo batzuek betetzeko gai ez direnak salbuespenak direla. Helburua da hobekuntza prozesua minimoetatik hasi eta hizkuntz eskakizunak igotzen joatea.Helburu horretan zein da zailtasun handiena. Zailtasun handiena
|
jendearen
ohitura aldatzea da. Langile gazte elebidun asko sartu zaigun boladan, ikasketak euskaraz egin dituztenen artean badago portzentai handi bat, euskaraz erreaktibo xamarra dena, hau da, behar duenean egiten duena baina berez lanetik aparte gaztelaniaz aritzeko joera duena.
|
|
2010
|
|
|
Integristek zein liberalek, espainiar inperioaren aguazil zahar eta berri guziek laudatu zuten gramatika. Seguru asko honek kontzientzia garbitzen zielako, zeren ordura arte hango
|
jendearen
ohitura eta hizkuntza bera ere ezagutu gabe engaiatu baitziren lurraldearen konkistan. Aurrerantzean gramatikarekin hurbilduko baitziren bertakoengana, fusilekin eta banderekin ez ezik.
|
|
|
Behin eta berriz galdetu da euskal literaturaren historietan, ea zergatik ez zen mintzatu sorginen gaiari buruz, edota herriko
|
jendearen
ohitura eta bizimodu latzaz eta sasoiko gatazka politikoez. Erantzun zuen, bere moduan, askatasunaren mugak aipatu zituenean metafora ederrez.
|
|
2011
|
|
|
Nola txunditu gintuen aita zuri hark Afrikako kontuekin, batean hango animaliak zituela aipagai, lehoiak eta tigreak, zebrak eta elefanteak, hipopotamoak eta errinozeroak??, eta bertzean bertako
|
jendearen
ohiturak!
|
|
2012
|
|
|
Txarrena da Bestea aspaldi bihurtu zela Nia; interferentzia atmosferikoa izanik ere, ondo pertsonalizatuta dugu. eta pasadizo bat: Žižek filosofoak behin baino gehiagotan aipatu duen amish
|
jendearen
ohitura bat argigarri izan dakiguke. Antza denez, amish gazteek euren komunitatetik irten eta hirira doaz kanpoko mundua ezagutzeko. han egoten dira denboraldi batez, eta ondoren komunitatera itzuliko diren ala ez erabaki behar dute.
|
|
|
Mendira zelatan aritzeko eguneroko ibilaldiak egin nituen bitartean, zutik iraun zuen nire asmoak, eta barrua prest nuela zirudien hogei edo hogeita hamar basati biluzi akabatzeko eginkizun ikaragarria aurrera eramateko, neure buruarekin eztabaidatu ez nuen delitu bat egin zutelakoan, ez behintzat lurralde horretako
|
jendearen
ohitura basatiak hasieran piztu zidan grina baino areago. Itxuraz, Jainkoaren ardurak berak onartu baitzuen, munduaren antolamendu jakintsua egitean, beren grina ikaragarri eta gaiztoa beste gidarik ez izatea, eta horrenbestez, aukera izan zuten, eta agian aspalditik, horrelako gauza ikaragarriak egiteko, horrelako ohitura beldurgarriak aurrekoengandik jasotzeko eta infernuko gaiztakeriak bultzatuta jarduteko, Zeruak erabat zapuzturik, utziak izan balira bezala.
|
|
|
Mediku izan nintzen bi ontzitan jarraian, eta sei urtetan zenbait bidaia egin nuen Ekialde eta Mendebaldeko Indietara, eta horrela zerbait gehitu nituen neure ondasunak. Idazle zahar eta berri onenak irakurtzen egoten nintzen astia nuenean, beti liburu kopuru handi samarrez hornitua; eta lehorreratzen nintzenean
|
jendearen
ohitura eta izaera aztertzen ematen nituen orduak, baita beraien hizkuntza ikasten ere, erraztasun handia bainuen hartarako neure oroimen sendoagatik.
|
|
2013
|
|
|
Hain zuzen horrexegatik pentsatu zuten beren eskutik helduko zen eskaintzak aste barruan eta modu iraunkorrean egina behar zuela izan. Gaur gaurkoz, hilean behin luzatzen dute gonbitea, azken ostegunean beti,
|
jendearen
ohituretan eta gogoan sar dadin. Tokiari dagokionez, hiria apurka haienganatzea dute asmoa, eta bilgunea aldatu egiten dute aldiko, elkartea leku bati lotua izan ez dadin, identifikazioa Baiona osora heda dadin.
|
|
|
Euskal Herrian ere bazaudek seinale batzuk: musika modernoa eta diskotekak, bere denbora behar dutenak
|
jendearen
ohiturak eta aldarazteko; hippyen filosofia, alde batetik batere interesatzen ez zaidana, baina bestetik bai, askatasun sexuala aldarrikatzen duen neurrian; seminarioak ere hustu dituk, eta hori ere ez duk seinale txarra. Etorriko zaiok, bai, Euskal Herriari ere bere garaia?
|
|
|
Oxobi-k ere aipatu zuen nola euskaldunek nahikoa zutela mus karta sorta bat, denbora lasai iragateko. Hango
|
jendearen
ohiturarekin konparatu zuen euskaldunena, erranez hangoak futbolean aritzen zirela, eta euskaldunek ez zutela hainbeste lekuren beharrik, xoko bat aski zutela zenbait orenen iragaiteko. Mus partida baten kronika luze horrek ez zuen xehetasunik ematen gerlaz.
|
|
|
Euskal Herrian ere bazaudek seinale batzuk: musika modernoa eta diskotekak, bere denbora behar dutenak
|
jendearen
ohiturak eta aldarazteko; hippyen filosofia, alde batetik batere interesatzen ez zaidana, baina bestetik bai, askatasun sexuala aldarrikatzen duen neurrian; seminarioak ere hustu dituk, eta hori ere ez duk seinale txarra. Etorriko zaiok, bai, Euskal Herriari ere bere garaia... alor horretan, gaur egun, Andaluziaren atzetik baikaude eta, gauzak dauden lez, errazagoa baita –oraindik ere! – Gernikako arbolak munduan fruitua zabaltzea –ikurrina eta ETAkoen borroka modan zaudek, badakik– emakume batek bere hankak baino.
|
|
2014
|
|
|
Baina ETB2 ixtea, esate baterako, ez zait erreala iruditzen, hemen badagoelako edukiak gaztelaniaz kontsumitzen dituen jendea. Oreka bat lortzean sinesten dut beti; nola bultzatu euskara eta kultura, nola aldatu
|
jendearen
ohiturak, nola egin apustuak bi kateetan kalitate eta pisu berdineko edukiak egiteko. Orain erdarazkoaren alde dago balantza, eta hori pena da.
|
|
|
Egindako hitz aspertu horietan herrikideen arteko ohiko hizkera jaso nahi izan dugu ahalik eta era naturalenean jardunez. Hori horrela izan zedin, unibertsitateko lan bat egiteko Gabiriako
|
jendearen
ohiturak
|
|
2017
|
|
|
Tximeleten esportazioa ere diru iturri dute hainbat herritarrek eta jatorrizko oihanen kontserbazioaren aldeko talde batzuek sustatzen dute, pizgarri eraginkorra direlakoan. Baina tximeletak, Huli
|
jendearen
ohiturak eta errituetarako behar dituzten osagarri guztiak bezala, oihana bizirik atxikitzearen baitan daude. Mundiyak diotso Marc zinegileari:
|
|
|
Bolantearen aurrean daukagun gaitasuna gehiegi baloratzen dugu, eta gidatzea nahiko gauza konplexua da.Oinarrizko arauak hausteko maila eroso batean bizi gara (gidatzen goazenean zebra bideetan ez gara geratzen, oinez goazela semaforoa gorri egonda ere pasa egiten gara, ez dugu errepidea behar den tokietatik igarotzen...). Gauza asko daude egiteko, baina
|
jendearen
ohitura txarrak egokituz joatea ez da erraza. Inportanteena norbanakoa kontzientziatzea da, bi ardatzen gainean:
|
|
|
Hartan ere, herri guztietan Minak gauza bera eskatzen zien bere gizonei: inoren jabegoa, herriko
|
jendearen
ohiturak eta elizaren agintea errespetatzeko. Horregatik elizako urrezko kalizak lapurtzen harrapatu zuten Haitiko soldadu bat atoan fusilarazi zuen.
|
|
2018
|
|
|
Hala ere, zailtasunak egon dira hori praktikan jartzeko. Etengabe sumatu dugu hori,
|
jendearen
ohiturak aldatzea ez da xamurra. Alabaina, apurka apurka lege arrunt bilakatzen ari dira, beste hainbat arauren artean, eta hori aurrerapauso handia izan da guretzat.
|
|
|
Gutxirekin konformatzen zen, irristatzearekin han eta hemen. Urruneko
|
jendearen
ohiturak eta hizkerak entzutearekin. Gizon txikiak, ordea, ordena maite du.
|
|
2020
|
|
|
Haien bat bateko txundidura aurpegiak ikusten gozatzen zuen, eta nola espresio hura berehala disimulatzen ahalegintzen ziren ere, agerikoa zena ezkutatu nahian: gay
|
jendearen
ohitura eta usadioen inguruan Alainek eta Elenek zekitena, hileta errito filipinarrei buruz zekitena bezalakoa zela. Edo apur bat gutxiago.
|
|
|
—Hori gogorra iruditzen bazaizu, Virginia, entzun hurrengo pasartea esan zuen Herodotok. Traziako krestoniarrak baino iparrerago bizi den
|
jendearen
ohiturei buruzkoa da.
|
|
2021
|
|
|
Orduan, zerbitzaria aurre aurrean nuela, ni urduritu eta ezustean, eta Laurari irriño bat eragitearren bakar bakarrik, ea erreboiloa piszifatoriakoa zen itaundu diot. Alferrik, zerbitzariak sudurra zimurtu eta bere jatetxean arrain guzti guztiak beti fresko freskoak eta primerakoak direla agindu egin digu oso modu zakarrez, hau da, bertako
|
jendearen
ohiturari eutsiz. Laurak ere jelazko begiratu bat bota egin dit, bere ezerosotasuna ezin ageriago utziz.
|
|
|
Krisi ekonomikoa nahiz
|
jendearen
ohiturak eta joerak tarteko, ez zen erraza izan hasiera, baina herriko kultur dinamika biderkatzea lortu zen Sanagustin kulturgunearen bidez, haren sustatzaileek azaldu dutenez. " Euskal Herriko kulturgune erreferente bihurtzeraino iritsi da".
|
|
|
Haren ustez, hori zen literatura tradizionalaren mugekin bukatzeko modu bakarra. Idazketa emozionalaren bidez, bere sasoiko Irlandaren eta gizateriaren erretratu literario bat lortzea zen, hain zuzen, bere helburua,
|
jendearen
ohiturez eta historiaren gertakariez gain, momentu baten sentimenduak, pentsatzeko moduak edo usainak jasoko zituena82 Ze mailataraino lortu zuen beste kontu bat da, baina haren irakasgaiak denontzako balio du: denok saiatu behar dugu modu emozionalean idazten.
|
|
|
Halere, aspaldiko aztarnak erabiliz, asma nezake nolakoa zen eskualdeko lehengo bizitza. Hala, Barrentxeko bordan sartzerakoan ongi ikusi nituen bertan bizi zen
|
jendearen
ohiturak, hala nola jateko zein edateko zein lo egiteko zein gorputzak berotzeko etab, nolabaiteko haurrak egitekoak ere. Horri buruz xehetasun inportante bat badut kontatzeko.
|