|
2002
|
|
|
Nafarroako Foruaren Hobekuntza, jakina denez, ez zen bozkatu. Gernikako Estatutuak bere 6 artikuluan, hizkuntza koofizialak jartzen ditu euskara eta gaztelania (Espainiako Konstituzioaren 3 artikuluarekin erkaturik espainiera
|
jakitea
derrigorrezkoa bada ere, euskara erabiltzea eskubidea besterik ez da eta ezin da inor baztertu ez jakiteagatik), 10 artikuluak kulturazdiha rdu eta azkenik, 16.ak irakaskuntzaren eskumenak garatzen ditu.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntza batzuk
|
jakitea
derrigorrezkoa da, edo hala dela esatera norbait ausartzen ez bada ere, ez jakitea ez litzateke ulergarria zein gizartean orobat onartzen den gertaera. Euskara jakitea, aldiz, aukerakoa da, eta, testuinguru horretan euskararik ez jakitea ohikoena da.
|
|
2006
|
|
|
Planak alderdi barruko karguak zein kargu publikoak arautu ditu. Hona euskara
|
jakitea
derrigorrezko izango duten hainbat karguren zerrenda: Eusko Legebiltzar, Nafarroako Foru Parlamentu, Kongresu eta Senatu eta Europako Parlamentuko zerrenda-buruak, Eusko Jaurlaritzako lehendakaria, Nafarroako Foru Gobernuko presidentea, Eusko Legebiltzarraren lehendakaria, Nafarroako Gobernuko presidentea, Diputatu Nagusiak.
|
|
|
Dena den, horrenbeste
|
jakitea
derrigorrezkoa ote da ordenagailu bat erosteko?
|
|
2008
|
|
|
sin embargo de que las compras conttengan la circunsttancia de ser hechas en prendaria, porque mientras no se les debuelvan las canttidades sattisfechas en las compras son propias las fincas compradas con toda la plenitud del dominio»666 Edonola ere, Lezetak lortu zuen auzokide izan nahi zuten biztanleen eskakizunak bertan behera gelditzea, araudiaren alderik zurrunenean oinarrituz. Lezetari txanpon berdinarekin ordaindu nahian, Baskaran errejidoreak ea sindikoa izateko irakurtzen eta idazten
|
jakitea
derrigorrezkoa zen galdetu zion Mallagarai lizentziatuari, eta honek ezetz erantzun bazuen ere, galderak berak Lezetak ez zekiela pentsarazten digu.
|
|
|
Euskarabideko arduradunak ez bezala, aski kritikoa da zirriborro horretan proposatu dituzten aldaketekin: «Dekretuak ez du zehazten lanpostu bakar batean ere euskara
|
jakitea
derrigorrezkoa izanen denik, eta eremu mistoko %3 eta eremu euskalduneko %6 oso ehuneko murritzak dira». Erantsi duenez, neurriak ez du euskararen aldeko aldaketa argirik ekarriko foru administrazioan:
|
|
2011
|
|
|
Egia batzuk: Kasu honetan ez da esaten Gaztelera (edo Frantsesa iparraldean)
|
jakitea
derrigorrezkoa dela eta ezinbesteko baldintza lan egiteko. Espainiako konstituzioaren arabera, herritar guztiek jakin behar dutela.
|
|
2012
|
|
|
Jatorrizko legeak, ordea, udalerrien ezaugarri soziolinguistikoetan oinarrituta, soilik euskara erabiltzeko aukera ematen zuen. Legea onartu eta lau urtera, baina, Konstituzioaren aurkakotzat jo zuten puntu hori; Espainiako Konstituzioak dio gaztelera
|
jakitea
derrigorrezkoa dela, baina euskara jakiteko beharrik ez dagoela argudiatu zuen Auzitegi Konstituzionalak. Ramon Ajuriak nabarmendu du 1982tik, euskara normalizatzeko legea onartu zenetik, gizartea aldatu egin dela eta lege hori egokitu egin litzatekeela.
|
|
|
Eta zergatik ez da gaztelaniaren balorazioa zein den azaltzen? Alegia, gaztelania
|
jakitea
derrigorrezkoa da Osakidetzan lan egiteko; mediku batek ezin dezake Osakidetzan lan egin gazteleraz ez badaki, beste dozena bat hizkuntza eta dozena erdi master izanda ere; euskara jakiteak, aldiz, puntuatzeko bakarrik balio du. Ez du ba legeak esaten hizkuntza ofizial bietan osasun arreta ere jasotzeko eskubidea dugula?
|
|
2013
|
|
|
Hainbat tokitan, gainera, hizkuntza menderatzailea erabiltzea derrigorrezkoa zen (derrigorrezkotasunarekin kontuz ibili behar da: hamarkada eta mende askotan zehar Batzar Nagusietan parte hartzeko gaztelania ondo
|
jakitea
derrigorrezkoa bazen ere, parte hartzaile batzuek ez zekiten, eta ordezkatzen zituzten herriek multak izaten zituzten horregatik; kasu horietan, legeak derrigortu nahi zuen baina errealitate soziolinguistikoa oso bestelakoa zen eta ezinezkoa zen euskararen errealitatea baztertzea). Teknologia berriek zerikusi handia dute hizkuntza menderatzailearen eta minorizatuaren arteko indar banaketa berrian:
|
|
2017
|
|
|
“a) Euren eginkizun nagusien artean herritarrekin harreman zuzena izatea duten plantilla organikoko lanpostuetan, maila edozein delarik ere, euskara
|
jakitea
derrigorrezkoa izanen da (B2 maila edo goragokoa).
|
|
|
oposizio lehiaketa osoaren puntuazioaren %10 E mailako lanpostuetan eta %15 D mailakoetan. Lehiaketarik gabeko oposizioa hautatzen bada, euskara
|
jakitea
derrigorrezkoa izanen da (B1 maila edo goragokoa) ”.
|
|
2018
|
|
|
Azkenean, Gregorio Arana fraidea, Durangoko agustindarren komentuko erlijiosoa, hautatu zuten haren lekua betetzeko. Beraz, euskara
|
jakitea
derrigorrezkoa zen Baranbioko apaiza izateko. Horregatik pentsa dezakegu Aldama benefizioduna ere, 1772an Amurrioko Aldama auzoan jaioa, euskalduna izango zela.
|
|
2020
|
|
|
Sabino Aranak ere gaztelania dotorean idatzi zuen, espainolen kontrako egundoko irainak asmatuz. Aparteko samurtasunez azaldu zion 1899ko urriaren 7an bere Nikole neska lagun gazteari, euskaraz hasi eta erdaraz amaitzen den gutun batean, gaztelania
|
jakitea
derrigorrezkoa zela, eta beharrezkoa zela zergatia ez ahaztea:
|
|
2021
|
|
|
Bi urte beteko dira laster eskualdeko lau herri hauetako haurrek pediatra euskalduna ez dutenetik, nahiz eta lanpostu horrek ezarria duen bigarren hizkuntza eskakizuna, eta euskara
|
jakitea
derrigorrezkoa duen 2008ko ekainetik. Orain ia bi urte, 2019ko ekainean, lau herrietako alkateek gutun bat bidali zuten Osakidetzara, egoera konpontzeko eskatuz, herri horietako umeen eta gurasoen hizkuntza eskubideak aintzat hartuta.
|
|
|
Guztira, 800 000 pertsonak baino gehiagok egin zituzten azterketa hauek Sobietar Batasunaren ondorengo lehen urteetan (Ozolins, 2019). Bestalde, estatuko hizkuntza
|
jakitea
derrigorrezko baldintza bihurtu zen Estoniako edo Letoniako hiritartasuna lortzeko. Bi herrialdeek ez zieten automatikoki beren hiritartasuna eman bertan bizi ziren sobietar hiritar ohiei; eskubide hori bakarrik 1940 baino lehen lurralde hauetan bizi zirenek edota beren ondorengoek jaso zuten.
|
|
2022
|
|
|
Euskara erabiltzea zerbitzua ematen duenaren gaitasun eta «borondate askearen» menpe uzten da, gaztelera ez bezala, nafar administrazioan lan egiteko, gazteleraz
|
jakitea
derrigorrezkoa baita. Nafarroan hizkuntzarik inposatzen bada, hori gaztelera da.
|