|
2000
|
|
|
Ezker abertzalearen pentsamendueta ekinbide politikoa abian jarri zenean, 1960 hamarkada hartan, inor gutxi arduratuzen hizkuntzaren eta abertzaletasunaren arteko loturak aztertzen. Eta inork gutxik eginzuen, dudarik gabe, Txillardegik jorratu zuen
|
jakite
mailan bederen, hizkuntza nazionalismoaren aldeko apustu garbia eta zehatza.
|
|
2004
|
|
|
Izan ere, literato hutsa ez ezik, saiogile bizi eta prestua ere izan zen Orixe. Modernotasunari sistemaz uko egin zion autore klasikoa izateak ez luke aski arrazoi izan behar haren
|
jakite
maila besterik gabe deskalifikatua izan dadin.
|
|
|
Funtzionaltasunean oinarrituriko hizkuntza jokaeraren araua, Agotek zioen moduan, hizkuntza erabileraren lege bihurtzen baldin bada, euskaldunak ez dauka lekurik ele bitan eratu nahi den gizarte molde honetan. Euskara gutxiagok edo gehiagok jakiteak badu noski eragina honetan guztian, zuzen zuzena gainera, baina bi hizkuntzen
|
jakite
maila berdindu arteko prozesu soziolinguistiko luze bezain korapilatsuan ez da garbi ikusten jakite maila hori bera ere nola berma daitekeen euskarari buruzko jarrera balio demokratikoetan oinarritzen ez bada. Erran nahi baita, erdaldunen aldetik nagusi diren jarrera eta jokabideak diren bezalakoak izanda, oro har, ez dagoela modurik hizkuntza erabilerari buruzko jarraibideak aldatzeko.
|
|
|
Funtzionaltasunean oinarrituriko hizkuntza jokaeraren araua, Agotek zioen moduan, hizkuntza erabileraren lege bihurtzen baldin bada, euskaldunak ez dauka lekurik ele bitan eratu nahi den gizarte molde honetan. Euskara gutxiagok edo gehiagok jakiteak badu noski eragina honetan guztian, zuzen zuzena gainera, baina bi hizkuntzen jakite maila berdindu arteko prozesu soziolinguistiko luze bezain korapilatsuan ez da garbi ikusten
|
jakite
maila hori bera ere nola berma daitekeen euskarari buruzko jarrera balio demokratikoetan oinarritzen ez bada. Erran nahi baita, erdaldunen aldetik nagusi diren jarrera eta jokabideak diren bezalakoak izanda, oro har, ez dagoela modurik hizkuntza erabilerari buruzko jarraibideak aldatzeko.
|
|
|
Motibazioaren indarraz ari ginen,
|
jakite
mailarekin eta erabilera motarekin batera euskaraz jabetzeko ahalegin gaitzean euskaldun berriak daukan eragile nagusi bati buruz. Motibazioen ohiko sailkapenean, nagusiki, izaera integratzailea duen motibazioaren alboan izaera instrumentala duena agertu izan zaigu.
|
|
2007
|
|
|
Kurbek bi zati dituzte, erabileraren hazkunde erritmoari dagokionez: euskaldunen
|
jakite
maila (dentsitatea) %25 %60 denean erabileraren hazkunde erritmoa txikiagoa da jakite maila %60 %100 denean baino. Beste era batera esanda, gune soziolinguistikoan euskaldunak %60tik gora direnean bizkortu egiten da erabileraren hazkundea.
|
|
|
Kurbek bi zati dituzte, erabileraren hazkunde erritmoari dagokionez: euskaldunen jakite maila (dentsitatea) %25 %60 denean erabileraren hazkunde erritmoa txikiagoa da
|
jakite
maila %60 %100 denean baino. Beste era batera esanda, gune soziolinguistikoan euskaldunak %60tik gora direnean bizkortu egiten da erabileraren hazkundea.
|
|
2008
|
|
|
" 18 artikulua. 1 Nafarroako administrazio publikoek, ebazpen arrazoituaren bidez, beren plantilla organikoetan adieraziko dute euskaraz jakitea zer lanpostu eskuratzeko izanen den nahitaezkoa, zereginen, Foru Dekretu honetako zehaztapenen eta eskariaren arabera; lanpostu horien zereginei dagokien
|
jakite
maila adierazi da.
|
|
|
, EAEn Eusko Jaurlaritzaren 4 hizkuntza eskakizuna dago indarrean, Hizkuntzen Europako Erreferentzi Marko Bateratuaren C mailaren parekoa. Nafarroako Gobernuak, ordea, ez du arauturik 3
|
jakite
maila —EGA tituluaren baliokidea— baino goragoko hizkuntz eskakizunik, ez eta euskaraz lan egin behar duten teknikari gaituentzat ere.
|
|
|
203/ 2001 Foru Dekretuak, uztailaren 30ekoak, agertzen du Nafarroako Foru Komunitateko administrazioaren eta haren erakunde autonomoen plantillako zein lanpostu diren euskara jakin beharrekoak (Hezkuntza eta Kultura Departamentuko irakasleenak kanpo direla) eta zer
|
jakite
maila behar duten, eta zehazten du zein lanpostutan hartu behar den euskara jakitea beste batzuen arteko merezimendutzat. Foru dekretu horretan hiru jakite maila zehazten dira, eta jakite maila horiei dagozkien baliokidetzak ezarri: 1 jakite maila (mintzamenean 4 maila eta idazmenean 3 maila).
|
|
|
203/ 2001 Foru Dekretuak, uztailaren 30ekoak, agertzen du Nafarroako Foru Komunitateko administrazioaren eta haren erakunde autonomoen plantillako zein lanpostu diren euskara jakin beharrekoak (Hezkuntza eta Kultura Departamentuko irakasleenak kanpo direla) eta zer jakite maila behar duten, eta zehazten du zein lanpostutan hartu behar den euskara jakitea beste batzuen arteko merezimendutzat. Foru dekretu horretan hiru
|
jakite
maila zehazten dira, eta jakite maila horiei dagozkien baliokidetzak ezarri: 1 jakite maila (mintzamenean 4 maila eta idazmenean 3 maila). Baliokidea:
|
|
|
203/ 2001 Foru Dekretuak, uztailaren 30ekoak, agertzen du Nafarroako Foru Komunitateko administrazioaren eta haren erakunde autonomoen plantillako zein lanpostu diren euskara jakin beharrekoak (Hezkuntza eta Kultura Departamentuko irakasleenak kanpo direla) eta zer jakite maila behar duten, eta zehazten du zein lanpostutan hartu behar den euskara jakitea beste batzuen arteko merezimendutzat. Foru dekretu horretan hiru jakite maila zehazten dira, eta
|
jakite
maila horiei dagozkien baliokidetzak ezarri: 1 jakite maila (mintzamenean 4 maila eta idazmenean 3 maila). Baliokidea:
|
|
|
203/ 2001 Foru Dekretuak, uztailaren 30ekoak, agertzen du Nafarroako Foru Komunitateko administrazioaren eta haren erakunde autonomoen plantillako zein lanpostu diren euskara jakin beharrekoak (Hezkuntza eta Kultura Departamentuko irakasleenak kanpo direla) eta zer jakite maila behar duten, eta zehazten du zein lanpostutan hartu behar den euskara jakitea beste batzuen arteko merezimendutzat. Foru dekretu horretan hiru jakite maila zehazten dira, eta jakite maila horiei dagozkien baliokidetzak ezarri: 1
|
jakite
maila (mintzamenean 4 maila eta idazmenean 3 maila). Baliokidea:
|
|
|
Baliokidea: lau kurtso gainditurik izatea hizkuntz eskola ofizial batean, edo bederatzi urrats gainditurik Nafarroako Gobernuak antolatutako ikastaroetan. 2
|
jakite
maila (mintzamenean 5 maila eta idazmenean 3 maila). Baliokidea:
|
|
|
Baliokidea: hizkuntz eskola ofizial batek emandako gaitasun agiria edo ofizialki balio berekotzat jotako beste titulazio bat. 3
|
jakite
maila (mintzamenean 5 maila eta idazmenean 5 maila). Baliokidea:
|
|
|
Jakina denez, EAEn Eusko Jaurlaritzaren 4 hizkuntza eskakizuna dago indarrean, Hizkuntzen Europako Erreferentzi Marko Bateratuaren C mailaren parekoa. Nafarroako Gobernuak, ordea, ez du arauturik 3
|
jakite
maila —EGA tituluaren baliokidea— baino goragoko hizkuntz eskakizunik, ez eta euskaraz lan egin behar duten teknikari gaituentzat ere.
|
|
|
Derrigorrezko Eskolaldiaren amaieran hizkuntzaren
|
jakite
maila neurtzeko, bai Euskal Curriculumean, bai EAEko ISEI erakundearen ebaluazio txostenean, bai Europako Erreferentzia Markoan proposatzen da ikasleek B2 mailako gaitasuna lor dezaten euskaraz. EGA Euskarazko Gaitasun Agiri ofiziala, esaterako, sailkapen horretan C1 mailakoa da.
|
|
|
Hautapen prozedurek izangaien ezagupenak eta gaitasun analitikoa frogatzen dituzten probak izan ditzakete, ahoz nahiz idatziz. Halaber, trebetasun eta trebetasunen jabe izatea, atzerriko hizkuntzen
|
jakite
maila egiaztatzea eta, hala badagokio, proba fisikoak gainditzea agerian uzten duten ariketak egiteko eska daiteke. Hautapen prozesuen objektibotasuna eta arrazionaltasuna ziurtatzeko, probak osatzeko, kurtsoak eta praktikaldiak gaindi daitezke, hautagaiek curriculuma erakutsi, proba psikoteknikoak egin edo elkarrizketak egin.
|
|
2009
|
|
|
Egonaldiko gastu nagusiak ordaintzeko beka jasoko dute programaren onuradunek, Leonardo da Vinci Agentziaren baterako finantzaketari esker: bidaiak, aseguruak, prestakuntza, ostatua, kudeaketa eta antolaketa…Beka hori eskuratzeko harrera herrialdeko hizkuntza ofizialean
|
jakite
maila altua edo, bestela, ingelesez badakitela egiaztatu dute hautagaiek. Izena emateko epea, berriz, urtarrilaren 13an bukatuko da.
|
|
|
Jakin, ezer ez dakigu eta sekula ez dugu ezer jakingo. Hortaz, galdera horiek ez dira ilegitimoak, ilegitimoa erantzuna
|
jakite
mailan bilatzea izango da. (Halatsu,. Jainkoa ba al dago??, berak ez, baina zuk badakizulakoan, edo, zuk jakin ahal duzulakoan, galdetu izan dizu adiskide zenbaitek; akordatu gabe, galderaren izaeran bertan dagoela, jakin, giza adimenak ezin jakitea erantzuna).
|
|
2010
|
|
|
2102 Demolinguistika aldetik, eta
|
jakite
mailari dagokionez, dakitenen kopuruez gainera kontzentrazioak eta dentsitateak duten garrantziaz ikus, adibidez, Mackey 1983 eta Fishman 199111 Euskaraz jakitetik euskaraz egitera dagoen jauzian faktore batek baino gehiagok eragin ohi du.
|
|
|
Gatozen beraz
|
jakite
mailaren alderdi kualitatibora, intentsibora. Zer neurritan ditugu euskaldun, euskaldun direla dioten EAEko neska mutilak eta gazteak?
|
|
|
Kontua zera da: alde hori eta euskarazko
|
jakite
mailan ageri diren aldeak oso bestelakoak direla intentsitatez.
|
|
|
ereduko ikasleek baino hobeto egiten dute gaztelaniaz A eta eredukoek. Halere, gaztelaniaren
|
jakite
mailan eredu batetik bestera ageri diren aldeak euskararen jakite mailakoak baino nabarmenki txikiagoak dira.
|
|
|
ereduko ikasleek baino hobeto egiten dute gaztelaniaz A eta eredukoek. Halere, gaztelaniaren jakite mailan eredu batetik bestera ageri diren aldeak euskararen
|
jakite
mailakoak baino nabarmenki txikiagoak dira.
|
|
|
Haien potentziala guztiz garatzeko baliagarriak izan daitezke horiek: euren nortasuna baieztatzeko,
|
jakite
maila handitzeko eta haien sormena eta partaidetza garatzeko.
|
|
2011
|
|
|
Ongi, Ongi, Zertxobait, Ezer Ez. demagun erantzuten didazuela Zertxobait. Inplizitu geratzen da beste hizkuntzan, A hizkuntza nagusian, nahiko ondo edo ondo hitz egiten duzuela, jakina. kontuan hartu, hizkuntza nagusiaren
|
jakite
mailaz ez zaizuela galdetzen eta, galdetzen ez bada, halabeharrez, suposatu behar dugu hiztun guztiek dakitela eta, oro har, ondo dakitela. gero galdetzen dizuegu: Zein hizkuntzatan hitz egiten duzu errazago edo erosoago?
|
|
|
–Madonnaren kantu berri bat abesten jakiteak ez du esan nahi munduko gazte andana zabala ingelesez mintzatzeko gai denik elkarrizketa arrunt batean. Ingelesa ikasten duten ikasle gehienek harreman labur bezain formala daukate hizkuntza horrekin, eskasegia itxurazko
|
jakite
maila eskuratzeko, ahulegia taxuzko jariotasuna eta ulermen sendoa ontzeko?. Joshua A. Fishman, El nuevo orden linguístico, 2001, 2 or.
|
|
2012
|
|
|
eskolan erdia edo gehiago euskaraz egin dutenei ez die euskara gaitasunari buruzko titulurik eskatuko. Egindako ikasketen arabera aitortuko die
|
jakite
maila bat edo beste. Apiriletik aurrera hasiko dira salbuespen horiek egiten.
|
|
|
" Gauza berri hauek ikastea da... " hizkuntza gaietara denok gara oso sentiberak. hizkuntza ez da soilik komunikazio tresna; hizkuntzak kultura osoaren arrastoak metatzen ditu, eta, gainera, gutariko bakoitzak daukagun hizkuntza bakoitzarekiko lotura afektibo, aurreiritzi,
|
jakite
maila ezberdinak sortu eta lortu ditugu. halaber, euskara bezalako hizkuntza gutxituez ari garenean, beste hainbat esanahi edo balentzia hartzen du gaiak.
|
|
2013
|
|
|
Ikasleek programan parte hartzen duen unibertsitatean matrikulatuta egon behar dute, Espainiako nazionalitatea izan behar dute edo egoiliarra izan behar dute eta kreditu kopuru jakin bat onartuta eduki behar dute. Ikasleek kreditu kopuru bat onartuta eduki behar dute, eta hizkuntza bat, oro har, ingelesa edo frantsesa
|
jakite
maila jakin bat erakutsi behar dute. Halaber, interesa duten ikasleei eskatzen zaie ikastaroan batez besteko nota zehaztua izan dezaten eta destinoko unibertsitatean ikasten duten irakasgaiak jatorrizko zentrokoekin bateragarriak izan daitezen; bestela, ikasketak ezin izango dira baliozkotu.
|
|
2015
|
|
|
Horri loturik, ezin ahantz elebidun hartzaileen euskararen
|
jakite
maila, gutxien gutxienean, hala moduzkoa dela. Era berean, hezkuntza sistema laudatzeaz batera, ez genuke pare bat gauza oharkabean utzi behar.
|
|
|
Noski, istorio haiek orduko
|
jakite
mailaren araberakoak ziren, eta orain ezinezko iruditzen zaizkigun gauza asko kontatzen zizkiguten. Gaur badakigu, adibidez, Artizarra edo Venus planetaren gainaldeak, bero xamarra ez eze, beruna urtzeko adinako tenperatura kiskalgarria daukala, eta ez diola inolako izakiri, ona zein gaiztoa izan, bertan bizitzeko aukerarik ematen.
|
|
2016
|
|
|
397 Berez, zehazki," euskaraz eta erdaraz": erdarazko
|
jakite
maila hori ez da ordea aparteko arazo, herririk euskaldunenean ere, ahozko jarduenean. Irakurmen idazmenetan, praktikan erakusten duenez, eskola garaiko eta eskolaz kanpoko praktikak eskuratzen ditu trebetasun horiek, euskaraz zein erdaraz.
|
|
2018
|
|
|
Joxe Manuel Odriozolaren hitzetan (Odriozola, 2016)," hizkuntza baten ezagutza erabileraren mendeko kontua da, ez da prozesu autonomo bat, ez da praxirik gabeko jakite teoriko formal bat. Hizkuntza baten
|
jakite
maila erabilera osoak, alegia, orotariko sozializazioak, ez eskolakoak bakarrik, determinatzen du. Hizkuntza baten gaitasun komunikatiboa ez da gaitasun kognitiboa, akademikoa eta formala soilik, sozializazio eta erabilera orokorrari esker lortzen den gaitasun integrala da".
|
|
|
alegia, hizkuntza baten ezagutza erabileraren mendeko kontua dela, ez dela prozesu autonomo bat, ez dela praxirik gabeko jakite teoriko formal bat. Hizkuntza baten
|
jakite
maila erabilera osoak, alegia, orotariko sozializazioak, ez eskolakoak bakarrik, determinatzen duela. Hizkuntza baten gaitasun komunikatiboa ez da gaitasun kognitiboa, akademikoa eta formala soilik, sozializazio eta erabilera orokorrari esker lortzen den gaitasun integrala dela.
|
|
|
Altsasuko osasun etxeko larrialdi zerbitzuan ariko den mediku baten posturako ere euskara ezagutza eskatuko dute. Bost kasuetan euskarazko B2
|
jakite
maila eskatzen zaie. Herritarren% 70 baino gehiago euskara ezagutzen duten herriak biltzen dituen Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak, UEMAk, behin baino gehiagotan salatu du herrietako osasun etxeetan euskararik ez dakiten medikuak eta pediatrak daudela.
|
|
2022
|
|
|
Agentzian hautagaien zerrenda osatu eta lanpostuekin zerikusia duten udalaren hautaketa proba teoriko praktikoak egin dituzte dizkie. Horrez aparte, euskararen
|
jakite
maila baloratuko du, gehienez ere guztizko puntuazioaren %5.
|
|
2023
|
|
|
Bigarren mailako beste helburu batzuk ere garatu ditugu helburu nagusiari testuingurua emateko asmoz: Yuneŝit’in komunitateko kideen hizkuntzaren
|
jakite
maila eta erabilera deskribatzea, komunitateko hizkuntza galeraren arrazoiak ezagutzea, eta hizkuntza biziberritzearen garrantzia azaltzea.
|
|
|
2 Zein da Yuneŝit’in komunitatean hizkuntzaren
|
jakite
maila eta erabilera?
|
|
|
Datuen analisitik, guztira 121 gai (kode) atera dira, eta, ikerketaren helburu kontuan hartuta, bost kategoria orokorretan antolatu ditugu: (1) hizkuntzaren
|
jakite
maila, (2) hizkuntzaren erabilera; (3) hizkuntzaren balioa; (4) hizkuntza irakasteko/ ikasteko estrategiak (4); eta (5) hizkuntza baliabideak.
|
|
|
• Zein da Yuneŝit’in komunitatean hizkuntzaren
|
jakite
maila eta erabilera? (2 ikerketa galderari erantzuteko, 1 eta 2 kategoria orokorretan sartutako gaiak erabili dira)
|
|
|
Yuneŝit’in komunitateko kideen arabera, Tŝilhqot’in hizkuntzaren
|
jakite
maila eta erabilera aldatu egiten da belaunaldi bakoitzean. Komunitateko 45 urtetik gorako kideek hitz egiten dute hizkuntzan, familiarekin eta etxean ikasi dute, jarduera kulturalak egiten zituzten bitartean, eta hizkuntza maiz erabiltzen dute.
|
|
|
30 urtetik 45era bitartekoak hiztun hartzaileak dira, eta neurri batean ulertzen dute hizkuntza; familiarekin etxean eta irakasleekin eskolan ikasi dute, eta adinekoekin komunikatzeko erabiltzen dute hizkuntza. 30 urtetik beherakoek hizkuntzaren oinarri oinarrizko
|
jakite
maila dute; nahiz eta etxean zerbait jaso, batez ere eskolan ikasi dute; ez dute Tŝilhqot’in ez hitz egiten, baina zerbait ulertzen dute. Belaunaldi gazteenek gaur egun ere ikasten dute hizkuntza, batez ere eskolan edo aitona amonengandik, eta oso gutxitan hitz egiten dute hizkuntza programetatik kanpo.
|
|
|
Kolonialismoak eta asimilatze praktikek, hala nola Residential School sistemak (barnetegiek), zuzeneko eragina izan dute komunitateko kideek hizkuntzarekin duten harremanean, eta harekin lotutako trauma eragin diete. Foster care sisteman (harrera familietan) hazitako komunitateko kideek ere ez dute euren hizkuntza eta kulturarekiko lotura bereganatu; eta gaur egungo hezkuntza sistemak belaunaldi gazteenei ere eragin die identitatean eta, ondorioz, hizkuntzaren
|
jakite
mailan. Komunitateko kideek kolonizazio eta asimilazio praktiken ondorioak jasaten jarraitzen dute, eta iraganeko eta oraingo jokabide arrazistek eragindako traumak eragiten dute hizkuntzaren erabileran.
|
|
|
Lehenik, komunitateko kideen arabera, hiztunen kopurua eta hizkuntzaren
|
jakite
maila handitzeko hizkuntzan murgiltzeko programak garatzea eta txertatzea beharrezkoa da. Hizkuntzak irakasteko metodoak zaharkituta daude, eta hizkuntza murgilketako estrategiak aplikatu lirateke, hizkuntza bat ikasteko edo berreskuratzeko ikuspegirik arrakastatsuena eta modurik eraginkorrena dela frogatu baita.
|
|
|
Hiztunen kopurua eta hizkuntzaren
|
jakite
maila handitzeko hizkuntzan murgiltzeko programak garatzea eta txertatzea beharrezkoa da.
|