|
2000
|
|
|
Maitasunez betetakoa esan behar nuen, baina ez. Batzuetan pentsatzen dut nire errua dela guztia, eta apurtu dudan bezala konpontzen ere
|
jakin
behar dudala, eta orduan ahalegintxoa egiten dut. Baina alferrik da, ez baitut Txema maite, eta ez gaude baturik, eta ez gara bikote bizia.
|
|
|
Honek ezin du horrela jarraitu. Jabirekin asteburu hau pasatu eta gero, iruditzen zait mundu guztiak
|
jakin
behar duela hemen zerbait gertatzen ari dela. Momentuz, argi esan diot Jabiri hau azken aldia izan dela.
|
|
|
—Ongi hitz egin gogo duenak isilik egoiten
|
jakin
beharra du... zeren eta, bertzela uste badezakegu ere, isiltasuna ez da hitzaren ausentzia edo hitzaren ukoa, baina lehen hitza eta argia den hitza —hitzen hitza, alegia—, bertze hitzen beharrik ez duena, iturburuan argia delako eta bere argi horrekin guztia argitzen duelako eta guztia esplikatzen, esplikazionerik eman gabe...
|
|
|
Eta bizkaitarra enekin sartzen zen behin eta berriro, ene interbentzioneak bortz zaldun haien hiltzea eragotzi ziolako... eta nik, berriz, ezin ekidin nuen iduri lazgarri hura, ene burua urka bilur baten barrenean jartzen zuena, eta kezkatzen nintzen eta izerditan hasten nintzen, zeren berant gabe
|
jakin
behar baitzuen ene lepoak zenbat pisatzen zuen uzkiak, François de Villonek zioen beza la...
|
|
|
Eta nola erran diezadakezu ezen bizitzaren iturria agorturik dakusazula, baldin zuhaitzetik erortzen den hostoa ere bizi berri baten ongarri bihurtzen bada? Eta zer da, bada, Rosaren heriotza, zuhaitzetik erori den hostoa baizik, zuk bizitzaren alde jartzen
|
jakin
behar duzuna? —eta, hatzaz seinalatzen ninduela, segitu zuen—:
|
|
|
—Eta, uholdeari buru egiteko, biok garamatzan untzi tipi hori baizik ez diagu, buruz gidatzen
|
jakin
behar duguna, uholdeak irents ez dezan eta hondoratzerat egin ez dezan. Eta, horrela, nola Noeren denboretan ere uholdea iragan zen eta hala lehorreratu ahal izan zuen bere untzia Ararat mendian, gureak ere aurkituko dik noizbait bere Ararat mendia, libertatearen mendia...
|
|
|
—Ongi duk. Baldin frantsesa bahaiz, hator enekin Frantziarat, zeren eta
|
jakin
behar baituk, lehenik eta behin, ezen, Martinica eta Guadalupe bezala, Frantziak dituen uharteetarik bat dela Le Dragon, eta ez ezdeusena —eta, haren gibeletik nindoala, Frantzian sartu nintzen: Alain Coup d’Œil en galeoi hartan, alegia.
|
|
|
Morroi izerditsua Ttipirenera zer nolako aferak ekar zezakeen imajinatzen jostatu nintzen, nikotinak neure buru hanpatuari ausiki egiten zion bizkitartean. Ez zirudien kontseilu eske; honezkero aspaldi
|
jakin
behar zuen, negozio hau edo hura aise abiarazteko, alderdi nagusiko nahiz oposizio leialeko zein leihatilatan egin behar zuen kax kax. Seme etxekaltearen gamelua edo emazte gazteagoaren amorantea —golfeko irakaslea?
|
|
|
—Eta zer dela eta
|
jakin
behar zuen inork bigarren atalik zegoenik. Igandean erran hidan:
|
|
2001
|
|
|
Jakin egin behar nuen. Nire ama bigarren aldiz lapurtuko zidan gizona nor zen
|
jakin
behar nuen.
|
|
|
Bestela berehalaxe harrapatuko dituzu amebak. Ura beti ongi egosia izan dela
|
jakin
behar duzu. Ez sekula etxetik kanpora urik edan.
|
|
|
‘Ba,
|
jakin
behar zenuke alkohola oso espirituala dela. Lurrindu ere egiten da, sinesteak eta pentsamenduak bezala, eta albait arinen edan behar da lurrinduko ez bada... ’
|
|
2002
|
|
|
Kondaira hau ondo ulertzeko,
|
jakin
behar duzue lurralde haietan eta garai hartan bazirela hiru izaki beldurgarri gorgona izenekoak. Mundua mundu denetik izan diren munstro izugarrienak eta ikaragarrienak dira gorgona horiek, izaki arraroak eta beldurgarriak, benetan, inoiz izan diren eta izango diren izaki harrigarrienak.
|
|
|
ulertzeko, adibidez, emakume batengatik burua gal zitekeela eta maitasunagatik hil zitekeela, baina baita ulertzeko ere, finean, maitemina eritasun bat bezalakoa izan zitekeela, eta eritasunari erremedioa jarri behar zitzaiola. Medikuntza ikasten ari zen ni bezalako estudiante batek
|
jakin
behar zuen hori... Denborarekin egin nuen diagnostikoa:
|
|
2003
|
|
|
Historia apur bat dakienak
|
jakin
behar luke, bestalde, ustekabe larriak gertatzen direla nazioen eta kulturen bilakaeran, Jean Haritschelharren idazki pollit batek adierazten duen bezala:
|
|
|
Beste itxurarik izanen zuen, arauz, Frantziako iraultzak, krima horiek ez balira gertatu, baina
|
jakin
behar genuke engoitik iraultzaileek gehienetan elkar jaten dutela. Horra nola. Beldurra?
|
|
|
Bizkaitar jakintsuak Etikaz dioena, erran genezake berdin Politikaz. Alta, Estatu aulki propiorik gabe oraino bizi garen herritarrok
|
jakin
behar genuke, engoitik, zer den gure gaitza: Nazionalismoak kutsatuak garela gu ere, eta gaitz hori ez dela sendaerraza.
|
|
|
Horretan bederen bat datoz lekukoak, gupidarik gabe baina isilka egiten omen zuen negar, ezbeharraren errudun bakarra bere burua ez baizik magalean zuen pistola beltza izan balitz bezala. Bere bi eskuak esposaturik sentitu zituenean bakarrik itzuli omen zen bere tentura edo adimenera eta, adierazpenak egin aurretik abokaturen bati dei egitea nahi al zuen galdegitean, nire izena eta telefonoa eman omen zituen, mekanikoki, une horretan buruan beste izenik eta telefonorik izan ez balu bezala, nahiz eta bazekien,
|
jakin
behar zuen, ni ez naizela abokatua.
|
|
|
Bestelako esamesarik ere sortu omen zuen gertatuak. Aipatutako artikulu horretan bertan detektibeak" hiriaren simaurtegietan gerriraino sartu eta usain txar guztiak bereizten
|
jakin
behar duela" zioen modu erabat metaforikoan, noski, baina bere lankideren batzuek inondik inora zilegi ez diren alusioak ikusi nahi izan zituzten pasarte horretan eta komisarioaren alderdi ilun zenbait haizatzen saiatu omen ziren. Ni ez naiz horretan sartzen.
|
|
|
Bazekielako Anak ere jasotzea merezi zuela. Eta bera ere emateko prest ote zegoen
|
jakin
behar zuen; zer emateko, zenbat emateko eta, batez ere, nori.
|
|
2004
|
|
|
Ez nekien zer esan, zer pentsatu; bertan geratu ala kanpora irten. Eta bat batean, nitaz gehiago
|
jakin
behar nuela pentsatu nuen. Ausardia hartu eta, beldurrak ia itota egon arren, galdezka hasi nintzaion mutil hari:
|
|
|
Dena den, deituko dizut zure berri jakiteko. Baina gauza bat eskatuko nizuke, zure gurasoei deitzeko, erabat kezkatuta daude, eta
|
jakin
behar dute bizirik zaudena. Hemen dauzkazu zure etxeko helbidea eta telefonoa.
|
|
|
ama, entzuten nauzu? Oso txarto iristen zait zure ahotsa, ez nuen nahi luzatzerik, lehenago Nathanek zer esan zien
|
jakin
behar nuen, eta aitzakia hura erabili nuen.
|
|
|
Ez nekien zeri zor zitzaion horren pisutsuak izatea. Hala ere, ahaleginak egin nituen berriro eror ez zitezen; non nengoen
|
jakin
behar nuen, zer gertatzen zitzaidan kamaina antzeko baten etzanda egoteko.
|
|
|
Uste dut elkarri onenak eskaintzeko eta emateko gaudela, Joana. Bizitzan zehar horrelako arazo ttiki asko izango ditugu, eta horiekin bizitzen ere
|
jakin
behar dugu, ikasi egin behar dugu. Ezin gara lehenengo eztabaidan haserretu.
|
|
|
–Nire ustez, mutilek itxura fisikoa zaindu behar lukete konplexurik gabe, eta neskok ere politak eta apainak egoten
|
jakin
behar dugu. Noski, horrekin bakarrarekin ez goaz inora, baina hori ere ez dugu zertan ahazturik.
|
|
|
Horra beste interpretazio bat, halakoxe espirituz jantzia, nahiz eta mirari itxaropenak kritikatu, Jose M. Zeberioren aldetik: . Mirari faltsuetan erori gabe, euskal hiritarrek
|
jakin
behar dute euskararen normalkuntzak belaunaldi bat baino gehiagoren lan eskerga duela bere aurrean marko politiko honetan edo beste edozeinetan. Jakin behar dute baita ere, ez dagoela erabateko harreman zuzenik hizkuntza normalkuntzaren eta marko politikoaren artean.
|
|
|
Ba ote dakigu
|
jakin
behar genukeen neurrian familia bidezko euskararen jarraipenaren auzia nola dabilen. Ez alegia soil soilik euskara erabileraren kopurua.358 Darabilgunean nola eta zertarako darabilgu?
|
|
|
Honezkero
|
jakin
behar genuen euskaltasuna sentimendu kontua baino zerbait gehiago dela. Inor ez duela ez euskaldun ez euskal idazle egiten sentimenduaren esku miraritsuak.
|
|
|
Jakin dezagun, bestetara gabe: , eredua leku askotan erraz berma daiteke, eta elebitasun osoa lortu; baina, beste zenbait tokitan zailtasun handiak daude, eta hori gizarteak
|
jakin
behar du. Lor daiteke euskara maila on bat, elkar ulertu eta komunikatzeko.
|
|
|
–Tira, gazte, agian gehiegi luzatu naiz azalpenetan baina, nire ustez,
|
jakin
behar duzu zeren edo noren aurka borrokatu duzun. Argibide horiek gabe ezinezkoa litzaizuke erran behar dizudana ulertzea... eta, oraindik ere, nahiko lan izanen duzu.
|
|
|
Hala ere, objektu sakratuen zerrenda ez da Grialarekin amaitzen. Eta katolikoa izanik, ederki
|
jakin
behar zenuke.
|
|
|
–Zer gertatzen den
|
jakin
behar dut, eta uste dut Diannek kontatu ez didan zerbait dakiela.
|
|
|
Neskak pistola atera orduko Ramírezek aztertuak zituen haren begiak. Tiro egiteko gauza izango al zen
|
jakin
behar zuen ezer egin aurretik. Erabakitasunaren begi distirak adierazten zuen, beti, norberaren benetako kemena.
|
|
|
–Albert, zerbait
|
jakin
behar duzu.
|
|
2005
|
|
|
–Horregatik esan izan dinat askotan, emakumeak bere lekuan egoten
|
jakin
behar duela, bestela, akabo. Eta, arren eta arren, egun batean lanen bat aurkitzen badun eta ezkontzekotan bahaiz, ez utzi lanik, entzun al didan?
|
|
|
Baina berak, etxeko jaunak?
|
jakin
behar zuen zer gertatu zitzaion emazteari, honek hain ezohiko erabakia hartzeko: ondorioz, eranzten hasi aurretik ohearen ertzean esertzen zela, ezpainak Kontxiren belarrira hurbildurik, halaxe esan zion ahopeka:
|
|
|
Baina berak, etxeko jaunak?
|
jakin
behar zuen hura, bere eskubidea baitzen, baita bere obligazioa ere une hartan eta, ahotsa goratzen zuela, errepikatu zion:
|
|
|
Ez pentsa urte hauetan zuri isileko aktibitaterik ezkutatu dizudanik, benetan ez nago ezertan sartuta. Ezagutzen nauzu, ondo
|
jakin
behar zenuke hori.
|
|
|
Agian susmo okerrak baino ez dira. Zer dela eta
|
jakin
behar lukete bere etxean daudela. Bere berri ere nondik izan lezakete?
|
|
|
–Erdu nirekin, neuk ere garagardoa behar dut. Badaude
|
jakin
behar dituzuen gauzak, eta orain Amets sanek ezin entzun baditu, zuk behintzat bai.
|
|
|
–Naroa sanek
|
jakin
behar du benetan zergatik dagoen Amets hemen.
|
|
|
Anderrek hil zuen mutila, Iñigoren laguntzarekin. Den dena
|
jakin
behar nuen.
|
|
|
Baina bera ere hor zegoen. Bere benetako nahia zein zen
|
jakin
behar zuen. Zer nolako bizitza nahi zuen.
|
|
2006
|
|
|
–Horixe da
|
jakin
behar duguna. Baina hemen bizi izan zen gizona beldurrak jota zegoen:
|
|
|
Ezin kasualitatea izan Urrutiak ere antzeko irudi bat edukitzea. Gehiago
|
jakin
behar zuen kontu hartaz, eta bururatu zitzaion Kleopatrari argazkiak egin eta Zesarri posta elektronikoz bidaltzea. Zesar Lumbreras Ane baino zaharxeagoa zen.
|
|
|
Bere ikerketaren martxa onagatik pozik, Ane zutitu eta sukaldean harat honat hasi zen. Gehiago
|
jakin
behar zuen. Ez ahaztu aitona izan zitekeela gizon horien guztien hiltzailea.
|
|
|
Baina ezin zuen halakorik egin. Gehiago
|
jakin
behar zuen. Jakin behar zuen aitonak ez zuela gizon hura hil.
|
|
|
–Orain arte zenbat igo ditugun
|
jakin
behar dugu. Kontaketarekin segitzeko.
|
|
|
Haren paparoan gurutzea dilindatzen zen eta horrek salatzen Erromako Elizarekiko menekotasuna. , hark
|
jakin
behar zuen higanota nintzela. Ez bide zitzaion axola.
|
|
|
Ez nintzen hain memeloa. Bernatek aurretik
|
jakin
behar zuen hura guztia, baina aipamen txikiena ere ez zidan egin Pontedouron egon ginen egunetan. Orraziak orraztera bidali nituen denak.
|
|
2007
|
|
|
–Eta zer
|
jakin
behar dut. Zuk norbait ikusi, gustatu eta maite egiten duzu.
|
|
|
Durangoko gaztetxean gertatutakoez eta Amaiarekin izan nuen eztabaidaz ere hitz egin dugu. Andonik ez du batere maite mundu hori, baina
|
jakin
behar du hor dagoela, ez duela balio hori ez balitz bezala jokatzeak, eta mundu itxuraz kaotiko horretan dabiltzanak ez direla bere (gure?) mundu ustez ordenatukoak baino hobeak edo gaiztoagoak.
|
|
|
Horrela egiten dira gauzak Suedian: batek ezin du parranda egingo duela irten baino ordubete lehenago erabaki; batek
|
jakin
behar du, gutxienez, hiru bat egun lehenago. Jakin behar du hori eta edateko zenbaterainoko gogoa izango duen, zerbeza edo rona nahiago izango duen, lau zerbeza edo whisky kopatxo bat edatea izango ote zaion errentagarriago etilikotasunaren ikuspuntutik... eta, gainera, etxean intereseko gonbidatua izanez gero, haren moko finaren azterketa ere egin du lehenengo apalategiko (50 koroa), bigarreneko (60), hirugarreneko (70) edo atzealdeko (100 koroatik gora) ardoen artean aukeratzeko.
|
|
|
Baina ezin. Zerbait
|
jakin
behar genuen. Hamabiak arte itxoitea ebatzi genuen, hura baitzen campinga uzteko azken ordua.
|
|
2008
|
|
|
Baina eta keinu haiek gauzatzeko, beste hitzordu batzuk behar zituzten, isilpekoak halabeharrez, arriskutsuak, ondorioz?, ezkondu ezean; Nataliak hurbil hurbil sentitu behar zuen arrisku hori, are gehiago Natividadek bere aitorpen hura egin zionetik, Nataliak orduantxe jakin baitzuen aita kalonjeak bazekiela ahizpen artean gertatutakoaren berri?. Zergatik kontatu diozu aita kalonjeari gurea?? esan zion ahizpak?; aita kalonjeak zekiena, ordea, amak ere
|
jakin
behar zuen, ezinbestean; amak, baina, ez zion afera hartaz hitz erdirik ere egin berari. Nataliari?, halakoetan ohi zuen eran; aitzitik: disimulatu egiten zuen, ezer gertatuko ez balitz bezala; amaren taktika hutsa ote zen hura, bera. Natalia?
|
|
|
Reginak bazekien, bai, ezinbestean
|
jakin
behar zuen?, Faustik isilduaren berri: bazekien markesa anderea biktima zela eta markes jauna borreroa haien arteko auzian, eta bazekien, ondorioz, han nork sufritzen zuen batez ere; ikusi besterik ez zuen bi alaben urtebetetzean antolatutako jaialdian ere nola zebilen bakoitza:
|
|
|
Nazariok
|
jakin
behar zuen, burtsa agentea aurrez aurre zuen behintzat. Zosimok betartean izan zuèn itxuraldaketaren berri, bospasei segundoko tarte hartan:
|
|
|
Eta bi ahizpek elkarri begiratu. Kupidok
|
jakin
beharra zuen, ongi jakin ere, nola bi biktimei begiak betzuloetatik atera eta kolpetik estutu zitzaien arnasa, haien bihotza gezikatu ahala?, eta istantean ulertu zuten ulertzekoa: biak ala biak mutil berarekin maitemindu zirela.
|
|
|
Eta orduan, perlaz osatutako lepoko bat erosiko dut, ikusten direnak baitira benetako perlak eta ez aldasarotarren kutxak gordetzen dituenak??. Reginak gogoan behar zuen, azkenik, beste kontu bat, jakin ere
|
jakin
behar baitzuen ahizpari eman behar ziòn mezua, aitaren agindua gordetzen zuena, jaso ere gabe ederki betetzen ari zela Ernestina ordurako, aita hil eta handik gutxira joan baitzen zaldi zalgurdiak zaintzen zizkiòn lehengusua komentura, berri iluna ematera, eta berria jaso ahala aitaren arimaren aldeko otoitzari ekingo baitzion, nola ez zion ekingo, bada, klausurako moja izanda!?... Ernestinak.
|
|
|
–Gorputza hil dezakezu, mister Hands, baina ez espiritua; honezkero
|
jakin
behar zenuen zuk hori, ihardetsi nion?. O. Brien beste munduan dago, eta baliteke guri begira egotea.
|
|
|
Samurtasuna eta nekea adierazten zituen keinua zen, Nadiak maiz egiten zuena, bestalde, eta beharbada une horretan bertan munduan barrena beste emakume askok errepikatuko zutena. Zer
|
jakin
behar nuen nik ondoan neraman emakumea beste norbait zela! Gogoan dut ondoren burua lepoan pausatu eta horrela joan ginela, bakean eta isilik, gidariak zein auzotara joan nahi genuen galdetu zuen arte.
|
|
|
Hori ez da ona. Badakizu nobelagile on batek
|
jakin
behar duela hiru lau lerrotan nobela definitzen.
|
|
|
Gerardorekin isilpeko hitzordu bat ere izan zuen, bai, baina harekin izandako hitzak ere airean idatziak geratu ziren, inguruan sor zitekeèn edo inguruak sor zezakeèn lehen haizearen mende... iritziak eta esamesak noiznahi bihur baitaitezke edozein haizeren haizebegi; keinu bat ere izan zuten, agurtzeko orduan Gerardok Nataliaren eskuak bereetara bildu eta esku banatan muxu ezin samurrago bat eman baitzion, baina keinu hura ere beste keinu batzuen beharrean zegoen, halakoak baitira desio asegabearen legeak, ase artean bakerik hartzen ez dutenak. ...abeharrez –arriskutsuak, ondorioz–, ezkondu ezean; Nataliak hurbil hurbil sentitu behar zuen arrisku hori, are gehiago Natividadek bere aitorpen hura egin zionetik, Nataliak orduantxe jakin baitzuen aita kalonjeak bazekiela ahizpen artean gertatutakoaren berri –" Zergatik kontatu diozu aita kalonjeari gurea?" esan zion ahizpak–; aita kalonjeak zekiena, ordea, amak ere
|
jakin
behar zuen, ezinbestean; amak, baina, ez zion afera hartaz hitz erdirik ere egin berari –Nataliari–, halakoetan ohi zuen eran; aitzitik: disimulatu egiten zuen, ezer gertatuko ez balitz bezala; amaren taktika hutsa ote zen hura, bera –Natalia– hobeto zelatatzeko, ezkutuko jarraipenen bat edo eginez, adibidez?
|
|
|
Nazariok
|
jakin
behar zuen –burtsa agentea aurrez aurre zuen behintzat– Zosimok betartean izan zuèn itxuraldaketaren berri, bospasei segundoko tarte hartan: nola hamaika balentria egindako heroi ustezko txorabiatu berriak erdi txorabiatuta jarraitzen zuen, alegia; esan nahi baita Nazariok Zosimoren gainetik sentitu behar zuela une hartan, bere buruaz ziur... horregatik mintzatu zen, ausaz, mintzatu zen bezala, ez mesede bat eskatzen ari denaren tonu otzanean, baizik eta mesedea egiten ari denarenean:
|
|
|
Eta bi ahizpek elkarri begiratu –Kupidok
|
jakin
beharra zuen, ongi jakin ere, nola bi biktimei begiak betzuloetatik atera eta kolpetik estutu zitzaien arnasa, haien bihotza gezikatu ahala–, eta istantean ulertu zuten ulertzekoa: biak ala biak mutil berarekin maitemindu zirela.
|
|
|
Eta orduan, perlaz osatutako lepoko bat erosiko dut, ikusten direnak baitira benetako perlak eta ez aldasarotarren kutxak gordetzen dituenak...". Reginak gogoan behar zuen, azkenik, beste kontu bat, jakin ere
|
jakin
behar baitzuen ahizpari eman behar ziòn mezua, aitaren agindua gordetzen zuena, jaso ere gabe ederki betetzen ari zela Ernestina ordurako, aita hil eta handik gutxira joan baitzen zaldi zalgurdiak zaintzen zizkiòn lehengusua komentura, berri iluna ematera, eta berria jaso ahala aitaren arimaren aldeko otoitzari ekingo baitzion –nola ez zion ekingo, bada, klausurako moja izanda! – Erne... Horregatik ote zihoan Regina hiru egun beranduago komentura, jakin bazekielako aita zenari jaurtitako mehatxua, purgatorioan hiru egunetako kondena ezartzen ziona, txantxazkoa zela azken batean?
|
|
2009
|
|
|
Eta nola salbatzen da mundua? Hori, berriro, norberak
|
jakin
behar du. Ongi pixka bat eginez.
|
|
|
Gizon emakume primitiboaren bizitza osoa dago behaketarako eta bereizkuntzarako berak dituen dohainen menpe, neurri handi batez. Ehiztaria baldin bada, hurbiletik ezagutu behar ditu animalien bizitzako xehetasun txikienak; animalia ezberdinen oinatzak bereizten
|
jakin
behar du. Hori guztia nekez ezkon daiteke, pentsamolde primitiboa, bere izaeraz eta esentziaz, bereizketak egiteko ezgaia delako edo nahasia, prelogikoa edo mistikoa delako ustetik abiatuz gero?
|
|
|
–Hasieratik garbi geneukan zure emaztearena ez zela bat bateko hilketa bat izan, erran zuen Armentiak?. Hiltzaileak nahitaez
|
jakin
behar zuen Ana Iratin izanen zela egun hartan. Horrek arras mugatzen zuen susmagarrien zirkulua:
|
|
|
–Oraindik ez dut ulertu nola banandu zareten mendian, erran zuen Armentiak?. Mendizalea izanik,
|
jakin
behar zenuen sekula ez dela halakorik egin behar.
|
|
|
Egin behar dugun lehenengo gauza, beraz, lur puska hau uharte bat dela ziurtatzea da, ez dadila gero gertatu ez dela uharte bat, artxipielago bat edo istmo bat baizik? Eta era berean
|
jakin
behar dugu bertan jenderik bizi den ala ez, zeren jendea bizi baldin bada, akaso ez gara ongi etorriak izango.
|
|
|
–Bakarrik gauden
|
jakin
behar dugu.
|
|
|
–Ba,
|
jakin
behar duzue, lagunok, hemendik ez dela sekula inor irten. Infernuan bertan gaude!
|
|
|
–Ba uste dut ez zenuketela batere arazorik izango niri makilazo batzuk emateko, ez. Baina
|
jakin
behar duzue hori ez dela jokabide egokia. Nahiago dut elkarrizketa.
|
|
|
Amek debekatuta izan behar lukete gortinen atzean ezkutatzea. Ama batek
|
jakin
behar luke beraren eta bere alabaren artean gortina bat jartzen duen momentuan zilborrak min handia egiten duela. Nik bizi erdia pasa dut aita madarikatzen, pentsatuz bera zela nire ahuluneen eta hutsuneen errudun bakarra:
|
|
|
Ez, hori ez zetorren bat Perezen izaerarekin. Gainera, zerbait lapurtzeko han dagoela
|
jakin
behar duzu lehendabizi, eta parrokian ez zen horrelako pieza askorik, ez begi bistan behinik behin.
|
|
|
–Begirada niregana altxatu zuen berriz?. Lehenago beste zerbait
|
jakin
behar duzu. Noiz irten zara etxetik?
|
|
|
jakizue bai zure lagunak eta bai zuk ere, guztiz debekatuta duzuela elkar ikustea; berak bihar jakingo du, karta bat bidean du-eta: ez zait iruditzen, ez, korura gehiagotan joango zaizunik!; eta ezustean elkar ikusten baduzue, agur eta aurrera, bakoitza bere bidetik!; jakin ere,
|
jakin
behar baituzue, aingerutxo bat izango duzuela zaintzaile, baina ez umetan sinesten genuena, hezur haragizko bat baizik: nire lagun detektibe bat, alegia, zure laguntxoaren berri eman didana eta zuen pausoak jarraituko dituena, batarenak zein bestearenak, komenientzien arabera; eta jakizu, azkenik, gurasoei ez diedala ezer esan, tabakoarena esan ez nien bezala:
|
|
|
bigarren mailan utzita; Nazario, baina, bizitza osoan agintzera ohitutako gizona zen, eta aldez edo moldez, aldez eta moldez?
|
jakin
behar zuen, agindua zenbat eta motzagoa izan, orduan eta eraginkorragoa zela, baita biribilagoa ere: silaba bakarrekoa hobe bikoa baino?
|
|
|
Orbetarrek
|
jakin
behar zuten nor zen Trotsky, arrazoi gehiagorekin, halere, Marx, Lenin eta Bakunin, hauek bai, noiznahi baitzituen ahoan Nazariok, hartu ere, hartzen ez zituen, bada, hirurak infernuko hirutasun deabruzkotzat!?, errusiar politikaria hiriko kasinoan egon baitzen urte batzuk lehenago? 1916ko urrian, hain zuzen ere?, eta Nazario Orberi ez baitzitzaion albistea oharkabean igaro, putakumea gora eta putakumea behera?
|
|
|
Bizpahiru edo hiruzpalau urte geroago, gainera, protagonismo berezia hartuko zuen berriro Trotskyk hiriko eta mundu osoko komunikabideetan, Errusiako gerra zibilean, tropa gorrien buruzagi zelarik armada zuria garaitu zuelako, baina hara: bere burbuilan bizi zelako edo, Gabino ez zen hartaz jabetu; edo funtsezkoaz jabetu zen. Gabinok
|
jakin
behar baitzuen Errusian iraultza garaile irten zela, baita gorriek tsarra eta tsarraren familia hil zituztela ere?, baina ez xehetasunez, eta bere galdera egin zuen:
|
|
|
Reginak bazekien?
|
jakin
beharra zuen, marrazki hura mutilaren amorruak eragindako protesta bat zela, mezu kriptikoren bat gordetzen zuena; are gehiago, Gabinori, itxura egiten ari zen arren, zerbait nabaritzen zitzaion aurpegian, begietako distira berezi hura, adibidez?, garaipen hala moduzko batez mintzo zena porrotaren erdian; hala, bada, amak, Gabinoren barrua biluzteko gai zen heinean, semearen zaurian, barru barrukoan?
|
|
|
bere nekea eta bere izerdia kostatzen baitzitzaion bai jauregia bai seme alabak behar bezala mantentzea, fitsik ere falta ez zekien, ez jatekorik, ez jantzirik, ez estudiorik eta ez ezer: neska mutilok, halakoa da bizitza, eta zuek ere
|
jakin
behar duzue mundu honetan ez dela ezertxo ere dohainik, hainbestekoak dira etsaiak, maltzurrak baino maltzurragoak?
|
|
|
zuri ere bai, Damaso: etxeko gizonak zarete, eta, puntu honetara iritsita, zuek ere
|
jakin
behar duzue, bai horixe?
|
|
|
Begiz jateaz gain, neska mutilek han eta hemen ukitzen zuten aparatua, pilotuak bere erretolikarekin jarraitzen zuen bitartean?
|
jakin
behar baituzue neure andregaitzat dudala monoplaza, izena ere halakoa baitiot jarria: Rosanna; pilotuaren esaldiak aho zabalik utzi zituen orbetar guztiak, Nazario izan ezik, beharbada, egin ere, egin baitzuen honek halako keinu ia sumaezin bat, begiak apur bat itxiz eta hasperen eginez, harekin pilotuari zera esan nahi balio bezala:
|
|
|
Aitak
|
jakin
behar zuen, ongi jakin ere, barre eginez gero min egin ziezaiokeela Adari, baina hara: hitz hura entzuten zuen bakoitzean, ezin ekidin izaten zuen barregura neurri gabeko bat, ahoan zaratatsu lehertu eta egoeraren parametroak ahantzarazten zizkiona?
|
|
|
ez gabardinarik, ez betaurreko beltzik? ...rtu balitz bezala ezen trenak beste lur batera zeramatzala bidaiariak; zenbat bider egin ez ote zuen, bada, Adak amets beste lur batekin, hain zegoen berean itota!; tren ziztuarekin batera barne oihu bat ere entzun zuen, ausaz, gizakia nomada zèn garaitik zetorkiona eta odolean halako dar dar berezi bat eragin ziona; zer egiten zuen berak, baina, han geldi, baldin eta une hartan ongi baino hobeto
|
jakin
behar bazuen, jakituriaren aurreko jakituria batean, askatasuna tren ihesaldi bat baizik ez zela?; eta, hala ere, geldi geldi geratu zen, ikuskizunak artean liluratua, odolaren aginduei erantzun ezinik; azkenik, trenak aurrera egiten zuen heinean, itzal bat sartu zen Adaren begietan, hauen distira astiro itzali zuena; Adaren begiek, beraz, ezin hobeto laburbiltzen zuten azken minutu hartan gertat... Adak aukera bat izan zuen, eta aukerak ihes egin zion; huraxe zen, baina, geltokia!?, aukera guztien gunea, trenak etengabe ibiltzen baitziren hemendik hara eta handik hona, iritsi eta irten, irten eta iritsi; horregatik, beharbada, edo arestian bizi izandako liluraldia berritu nahi izan zuelako, nasa nagusian zegoèn banku batean eseri eta geltokian geratzea erabaki zuen; bankuan, baina, ez zen geldi egon:
|
|
|
–Iraultzaren lorategian ere sasiak kendu behar ditiagu lehenik, justizia eta askatasuna behar bezala lora daitezen? ezta, Domingo??, honek, bat batean oilagorra baino gorrago sentitu balitz bezala, entzungor egin baitzion; bazirudien, beraz, Gonzalok ere, Domingori esaldia aurkeztu ziòn formaren arabera, iritzia gehi galderatxoa?, bere zalantzak zituela eta Domingoren laguntzaren bila zebilela; Domingo ez zen tontoa, eta
|
jakin
behar zuen, ongi jakin ere, zein ziren lagunaren asmoak, laguntza psikologikoa behar zuela, alegia, zalantzen desertuan?, eta, halere, bakarrik utzi zuen: izan ere, hitz bat zuzen ziezaiokeen Gonzalori, silaba bakarreko hitz bat, zer kostatzen zitzaion, bada, baiezko soil bat esatea, lagunaren kontzientzia lasaigarri??, edo, hitzik ezean, irri bat igor ziezaiokeen, edo gogokidetasunezko begiratu iheskor bat, baina ez zion hitzik ez irririk ez begiraturik igorri; aitzitik:
|
|
|
Flechsigek?? bizikletatik jausi egin zen erizaina, istripu bat; nola
|
jakin
behar zuen Barrymorek bizikletatik jausiko zela miss Podgers?
|
|
|
–Zer
|
jakin
behar dut, Barrymore?
|
|
|
Phineasek ezinbestean
|
jakin
behar du nor hil zuen arrebak. Uste du Londreseko grabazioetako batean esango dutela?
|
|
|
Uste du Londreseko grabazioetako batean esango dutela? Orduko Ris batzarretako baten batek ere
|
jakin
behar du. Musone ari da galdezka.
|
|
|
Musoneri otu zaio Drentelek
|
jakin
behar duela zein zen harremana Londreseko lau medikuen eta Ris teilatukoen artean. Esan du Drenteli galdetuko diola aukera daukanean.
|
|
|
–Gauzak hala badira,
|
jakin
behar duzu, jauna, Sauvesko andrea aspalditik dabilela nire bihotzetik aparte.
|
|
|
Frantziskari ikasi nion: . Nor hilarazi nahi duen, huraxe besarkatzen
|
jakin
behar du erregek?. Ipotxa horretan ere ni trebatzera saiatzen zen goizeroko eskoletan.
|
|
|
Gogoa ilundua nuen haren hitzen oihanpean. Emazteki hori gorroto nuen,
|
jakin
behar zuen berak. Hala ere, bizia utzia zidan, bigarren aldiz, eta bere kolkoa irekitzen ari zitzaidan manera harrigarrian.
|
|
|
–Printzeak
|
jakin
behar du!
|
|
|
–Alde egin ez baduzu ere, zerbait
|
jakin
behar zenuen dukearen ihesaz.
|
|
|
Non gorde? Berak
|
jakin
behar zuen. Enekotek egia erran bazidan, ni Pauetik kanpora eramateko erabakia ez zen printzearen jakin gabean hartu.
|