|
2000
|
|
|
Hezurdura eguneroko bizitzak ematen dizula uste dut, historia norberak irakurtzen duen neurrian mamitzen doan nolahalako egitura bat. Zerrenda, arestian aipatu orekak kontuan
|
izanda
egin beharra egon da hala ere. Gertaerak berriro bizi eta baloratzeko aldiz, prentsa idatzia izan da iturri nagusi.
|
|
|
|
izanda
ere, luxuzko eskaintza eta ohorea iruditu zitzaidalako. Eta, bestetik, nire erresuma pertsonaleko Konstituzioan aspalditxotik artikulu hau jarri nuelako:
|
|
|
Ajuria Eneako Ituna hilketak kondenatzeko tresna bat besterik ez da. ETA sukarra
|
izanda
ere, zuentzat espainolentzat gaitza beste bat da. Gaitza oinarri historikoa duen gatazka politiko bat da, beraz saia zaitezte konpontzen
|
|
|
Ander Letamendiak elkarrizketa batean zioenez, pilota biziak eta gogorrak gazte indartsuentzat primerakoak dira. Jokatzen bikainenak ez
|
izanda
ere pilotari txikiagoa menderatuko du. Indarraren kontzeptua hain sartua dago oraindik pilotan?
|
|
|
Garai hartan diru gutxiago
|
izanda
, nola jokatzen zen hainbeste?
|
|
|
Zuen 22 obren artean, euskal kondairak, ipuin unibertsalak eta zeuek asmatutakoak daude. Anitzak
|
izanda
ere, zer dute amankomunean?
|
|
|
Baina eskolartekoa ez da eskaparateko harri bitxien harrobia bakarrik: honez gero bertatik 15.000 ikasletik gora pasako zirela kontuan
|
izanda
, bertsozale,, epaile, antolatzaile eta bertsolaritzarekiko izan daitezkeen bestelako harrikaden harrobi ere bada.
|
|
|
Zalantza barik handia da honen guztiaren gainean egin beharreko lana. Euskara lan tresna duten bizkaitar zenbaitek lan zaila iritzi dio, oraindik euskara batuaren inguruko azken erabakiak eguneratzeko arazoak izaten direlarik, bestelako erregistro batean, eta halaber hizkuntza bereko molde biren jabe
|
izanda
, zaila delakoan.
|
|
|
Begi bistakoa da gizartearen sekularizazioak mugatu eta urritu egin duela elizak beregan duen eragina, noraino eta euskaraz alfabetatu diren askok, etxeko euskaraz berbetarako gai
|
izanda
ere, idatzirako edo hizkera formalerako unean (bertsotan aipatu kasuan adibidez) batuan bakarrik topatu dutela erreferentzia. Baina urte luzez idatzitako eredu hori, ingurune zehatz batzutan bakarrik eutsi zaiona, bizkaiera batuaren ernamuina izango da ziur aski.
|
|
|
Horren harira, ezustea izan zen Elvira Lindok" Manolito lau begi" egiteko eskubideak Ados i eman izana, zuekin lehian zeuden konpainiak hain ezagunak
|
izanda
....
|
|
|
Baina ez pentsa, antzerki arlokoak ez gara ahaztuenak, dantzakoak gu baino okerrago daude-eta. Kultura
|
izanda
gure nortasunaren adierazle, nekez konprenitzen da plangintza orokorrik ez egotea arte eszenikoentzat, horrela nola bultzatuko da besteengandik hain ezberdin egiten gaituen euskal nortasun hori. Baina ez dut esan nahi konpainia bakan batzuek aurrekontu guztia xurgatu luketeenik; hori ere ez litzateke batere aproposa, konpainia txiki asko saretik kanpo geratuko liratekeelako.
|
|
|
Hamasei kolpe egur zati bati ematea hain proba motza
|
izanda
, jende asko animatzen da; ez dute ordea, hemengo prestaketa edukitzen, ezta laurdena ere.
|
|
|
Orduan euskaldun gehiagok irakurri ahal izango du gu barrutik ikusi gaituen amerikarraren liburua. Atzerritarra
|
izanda
ere Mark Kurlanskyk bertakook erabiliko genituzkeen erreferentziak erabiliz idatzi du gure iraganaz eta orainaz. Erbestekoa izanagatik, gure begiez idatzi du, handikeriarik gabe.
|
|
|
Mediterranio urdinean, koloretako arraintxoen artean bainu atsegin askoak hartu
|
izanda
ere, gehien harritu eta gozatu gintuztenak, erdialdeko mendikatean behera itsaso egarriz zihoazen erreka gardenak izan ziren. Buruz salta eta igeri pittin bat egiteko adinako putzuak eraikitzen zituzten errekek, urak bidean atseden hartzeko.
|
|
|
Gaur egun gezurra dirudi ere lehiara ohitu gabea naiz eta behin honetaraz gero ez al gara jarriko. Jakinaren gainean
|
izanda
ere aurreko batean mundu honetako eta Nafarroa eta Donostiako pipermin onenak ekoizten diren errio erriberak dituen Usurbilgo hamaika baserritako piperren artean onenak zeintzuk ziren erabaki behar zuen epaimahaikide izatera deitu ninduten. Nahi gabe ere kristau kutsuadura gutxiena uste dugunean azaleratzen da eta pipermina gurtzen dudan eran gurtzen dudanez, baserritarren lanaren emaitzak aparteko majeran jaten emateko modukoa den nire minaren ahosabaiaren arabera sailkatzera bezatu nintzen.
|
|
|
Urte luzeotako joan etorria baloratzea zaila
|
izanda
ere, nire ustez, HBren nazionalismoa kontradiktorioa izan da azken 20 urteotan. Adibidez, bere abiapuntuan HBk Bizkaiko ezkerraldean izan zituen botoak ez ditu geroago izan.
|
|
|
Tartean Matalas iraultzaile eta abertzalearen matxinada Frantziako Monarkiaren aurka, hiriaren suntsipena eta Matalas beraren exekuzioa ezagutu zituen (1661). Historikoki Maule burges, kapitalista eta protestanteen gordeleku ere
|
izanda
da.
|
|
|
PRINTZIPIOEKIKO zorrotz eta zintzoa
|
izanda
, ultraeskuindar espainiarrek egungo Euskal Herrian publikoki biltzeko eskubidea izan lukete, edozein ideiaren izenean berbera egin nahi duen beste edonork bezala. Ez ordea beisbol makila edo egur sendoekin eta aurpegia estalirik desfilatuz gero, Iruñean Madrildik etorrita lehorreratu ziren faxista asko moduan.
|
|
|
Edo beste batengan inspiratu eta oso ongi atera zaiona? Batzutan plagioa bera
|
izanda
, ezberdina da izen handiko idazle batek edo gizajo batek egina den.
|
|
|
Bestalde, Gipuzkoan badira 25 bat herri txiki eskola ez dutenak edota, eskola
|
izanda
ere, liburutegirik ez dutenak. Horietara kutxa berezi bat bidaliko dugu haurrentzako liburuz beteta.
|
|
|
Ez bakarrik futbolean egiten dutenena, erabat ulergarria nahi bada, haien jokoa ikuste hutsarekin su eta gar dariela jartzen direnena baizik. Zaharragoak horrelakoxeak
|
izanda
, haurrengandik zer espero. Bada, uste dena baino askoz gehiago, kiroltasuna zer den transmititzen dakien jendez inguraturik badaude, Aingeru Epaltzaren" Baloika" ko protagonistak erakusten duten bezala.
|
|
|
" Garai hartan, hamaika kristau amets gozoetan asebeteta ikusi genuen". Horrela izango zen, berak hala bazioen, baina ez ote ziren gehiago izango, kristauak
|
izanda
ere, izenpetze hura goibeltasunez hartu zutenak. Izan ere, delako Konkordatu horrekin, Vaticanoko Estatuak (alegia Eliza katolikoak) Franco eta bereen agintaritza aintzatetsi zuen...
|
|
|
Euskal historian jaiotza zertan izan den ezagut dezagun, bataio zerrendak ezinbertzeko tresna bilakatu zaizkigu. Labur erranda, baliabide hauek agertu aurretik jaiotza nolakoa zen konprenitzea ikaragarri zaila zaigu eta, eskuetan
|
izanda
ere, nahikoa konplexua, datuak ezosoak izaiten ohi baitira: " XV. mendeko jaiotzaren ezagutza soilik espekulatiboa da, eta XVI. mendeaz dakiguna nolanahikoa bakarrik" (Monteano, 1999).
|
|
|
Bertso saioa ahozkotasunean oinarritutako ikuskizuna
|
izanda
, arrakastarik izan dezake irudian oinarritutako telebistan?
|
|
|
Bertsolarien artean ugarien ezker abertzaleko jendea egoteak, ez dut hori frogatzeko daturik baina zabaldurik dagoen ustea da, hala
|
izanda
ere bertso saioetan joera politiko jakin batzuk nagusitzeak ez du esan nahi proiektua bera joera politiko hori indartzeko asmatua denik, gaur egun zenbait politikoren artean zabalduegi dagoen arrazoitzeko eskemakin aritu behar ez badugu. Agian izan liteke gizartean zenbait joera politikok ez dutela beste batzuk duten erraztasunik beste erabakigune batzutan egoteko.
|
|
|
Baina oso argi izan behar dugu euskalkien aldeak ez direla berezkoak eta betikoak, bereizgarri asko eta asko" atzo goizekoak" baino ez direla. Niri, zeharo bidezkoa eta zeharo derrigorrezkoa begitantzen zait euskalkiak babestea eta baliatzea, baina, beti ere euskalkidun baino lehen euskaldun garela kontuan
|
izanda
.
|
|
|
" Bai bizi zoragarria" n, Jose Ramon Etxeberriak euskaratu eta Gaiak argitaletxeak oraintxe plazaratu duen lan honetan, Kanadako Mendi Arrokatsuetan nahiko gora joanda dagoen Burgess Shalen aurkitutako Kanbriar aldiko gorputz biguneko animalien azterketa ikertzen du, eta horren ondoren, eboluzioari buruzko iritzi harrigarri bezain iraultzaileak aldarrikatzen ditu. Stephen Jay Gouldek, eboluzionista sutsua
|
izanda
ere, ez du bat egiten eboluzionista ortodoxoen iritzi askorekin. Bere ustez, eboluzioaren norantza ez dago determinaturik, eta bere ibilbidea ez da batere lineala izaten.
|
|
|
Gure anitztasuna aintzat
|
izanda
, den denek aldi berean A egitea erabaki arte ez A ez beste ezer ez egitea odoluste barkaezina da (artaldearen sindromea edo pentsamendu bakarraren umezurtzarena bezain patetikoa).
|
|
|
Gaiek eta ideiek elkartasunik ez dutenez," kuriositatez beteriko liburua" dela esaten du baina zehaztasuna eta sakontasuna falta zaiola gehienetan. Iradokizunak ederrak
|
izanda
ere, haiei darien sinbologia sakondu gabe uzten du, San Martinen iritziz.
|
|
|
Liburuaren arrakasta liburuaren kalitate maila onari egozten diote kritiko gehienek. Zenbaitzuk, ordea, berezko kalitateak arrakasta handi hau ez duela halere erabat justifikatzen eransten dute, beste zenbait literatur obra kalitatezko
|
izanda
ere ez baitira horregatik, beste gabe, arrakasta komertzialak bihurtu. Kritiko batek baino gehiagok esan izan du zerikusirik baduela autore honek duen arrakastan bere nortasun ez literarioak ere.
|
|
|
Aitzpea Azkorbebeitia ere bere saio kritiko luzean honela burutzen du literaturaren zereginari buruzko aipamena: " Sarrionandiarentzat ezinbestekoa da gizartea nahiz gure herriaren egoera aldatzeko ezinezkotasunaz konsziente izatea eta konsziente
|
izanda
aurrera egitea, saiatzea baita garrantzia daukana, saiatuz bizitzea: " Paradisurik ez da, baina saioaren sasoia da" (175 or.)" aberri leunago baten alde." (82 or.)
|
|
|
" Julen Azkue zerbait izatekotan askatasuna maite duen pertsonaia da, eta eleberri hau zerbait izatekotan askatasunari buruzko erreflexioa da. Askatasuna nahi aske aske ez
|
izanda
edo aske izan eta askatasunik nahi ez... hor dago." Gainera, liburuko izenburua Lauaxetaren aipua izatea hortik datorrela aitortzen du. Beste iruzkin batean ere askatasunaren aipua topatu dugu:
|
|
|
Xabier Mendiguren Elizegiren aburuz, aldiz, Flaubert-en L´Education sentimentale bezala Gauak eta hiriak heziketa sentimental bat da eta" idazlea horren gaztea
|
izanda
harrigarria egiten zaio irakurle zaharxeagoari zein sakon eta barnetik ezagutzen dituen giza erlazioen miseriak, nahi eta ezinak, mozorro jokoak, jokabide ustelak..." (ikus liburuaren hitzaurrea).
|
|
|
txosten proposatu zituzten, mugaz gaindi edotaeuropar dimentsioan gai berari buruz aldi berean argitaratzearen printzipioan oinarritzen duen formula. Geroago, Akitania Euskadi euro eskualdea garatzeko rol bultzatzailea joka zezaketela ziur
|
izanda
, eta nahikoa erakarpen indar bazutela jakinda, Correo eta Sud Ouest taldeek. Forum Atlantique, izenekoa eratu zuten, ardatz atlantikoaren barruan mugaz gaindiko lankidetza hobetzeko ekimenak bultzatzeko helburuaz.Saiakuntza hau 1993ko abenduaren lehenean hasi eta 1996an amaitu zen, eta bereeginbeharra hiri ezberdinetan (Bordelen, Biarritzen, Donostian, Bilbon,...) eztabaidapublikoak antolatzea eta egunkariek honen berri zabala ematea zen.
|
|
|
izeneko pays delako batsortua izan zen 1997ko urtarrilaren hondarrean.Estazio bakoitzak bere hedapenaren eta kazetaritza lanaren eremuan atzera egiteko arriskuaren beldurra izan zitekeen, hots, isolamendu esklerotikoaren arriskuarena.Irulegiko Irratia da honelako joera gutxien islatzen duena, hiru irratien arteko harremanak beti dinamizatu baititu, eta bereziki Pirinioetako hegoaldeko irratiei (XorroxinIrratia, Euskal Herri Irratia...) zabaldu izan baitzaie, eta Frantzia osoko eskualdeetakohizkuntzen irratien arteko harremanak sortzen asko lagundu baitu. Hala eta guztiz ere, irrati bakoitzak bere herrialdearen nortasuna eta, batez ere, nortasun linguistikoagordetzera jotzen du.Estazio bakoitzaren identitateak atzera egiteko arriskua, nolabait konpondua
|
izanda
, azken urteotan Iparraldeko (Ipar Euskal Herria) hiru irratien artean martxan jarri denprogramazio komun garrantzitsuarekin, EAEko edota Nafarroako irratiekiko informazioeta emankizunen trukaketa sare ugarirekin, eta 1997ko ekainaren 10ean zailtasunezsortu zen. Euskal irratiak elkartearekin. Egitura federatzaile honek hiru irratienkoordinazio politikoa du.
|
|
|
Hegoaldeko herrialdeek ere beren albistegiadute, baina horrek ez du ekiditen, aztertzen ari garen albistegietan herrialde horietangertatzen direnek agerpen garrantzitsua izatea (Nafarroaren agerpen txikiari, geroxeagoerreparatuko diogu). Bestetik, argudio horrek baliorik izatekotan, euskarazko kanalerako balioko luke, ez gaztelaniazko kanalerako, azken honetan Iparralderako albistegirikeskaintzen ez dela kontuan
|
izanda
. Honi, gainera, lehenago azaldutako zerbait gehitubehar diogu:
|
|
|
Lurrazaleko irrati analogikoa eragiteko baimena
|
izanda
–nazionala izan zein lokala izan?, zehaztutako eremuan, izaera bereko zerbitzu publiko eta baimendu guztien entzuleria potentzial metatuen%10etik gorako entzuleria bereganatzea.
|
|
|
Eremu geografiko horretan banatuko liratekeen informazio politiko edo orokorreko egunkariakargitaratzen dituen sozietatea izan edo kontrolatzea, nazionala izan zein lokala
|
izanda
ere.
|
|
|
Lurrazaleko irrati digitalak eragiteko baimenak
|
izanda
–nazionalak izan zein lokalak izan?, horien entzuleria potentzial metatua, zehaztutako eremuan, izaera bereko zerbitzu publiko etabaimendu guztien entzuleria potentzial metatuen %10etik gorakoa izatea.
|
|
|
Eremu geografiko horretan banatuko liratekeen informazio politiko edo orokorreko egunkariakargitaratzen dituen sozietatea izan edo kontrolatzea, nazionala izan zein lokala
|
izanda
ere.
|
|
|
Frantziar Estatuan irrati/ telebista sistemaren deszentralizazioa oso mugatua
|
izanda
, lurralde honen tradizio politiko zentralistari jarraituz. Egia esan, Frantziar Estatukoadministrazioaren deszentralizazioak ez du berarekin ekarri kultur arloko inongo funtzioedo zerbitzuen transferentziarik, Estatuaren partetik tokiko aginteetara.
|
|
|
Satelite zein kable bidez ematekoak diren ikus entzunezko komunikazio zerbitzuak ez daude, aurrekoak bezala, baliabide urri baten esleitzeko prozeduren menpe. Zerbitzu horien programatzaileek edo editoreek, ordea, hitzarmenbat sinatu behar dute CSArekin (sozietateak Frantziar Estatukoak badira, edoEuropako Batasunetik kanpokoak
|
izanda
Frantziar Estatuko satelite edokable sistema baten bidez emango badira) edo deklarazio bat egin behar duteberaren aurrean (Europako Batasunaren partaide edo Europako HitzarmenEkonomikoaren sinatzaile den beste lurralde batetakoak badira). Hitzarmeneketa, maila apala goan, deklarazioek ere, ikus entzunezko komunikazio zerbitzua betebehar edo eskakizun batzuen menpe jartzea ekarriko dute, besteakbeste, programazioaren aldetik, lurrazaleko sistema analogiko edo digitalakbezalaxe, aurrerago zehaztuko den bezala.
|
|
|
Gaurko egoera aski iluna
|
izanda
ere, gerorik ez dugu askatasunik gabeko etorkizun beltzean, zeren askatasuna gure pertsona nahiz herri izaerak aske izan ahalizatean baitatza.
|
|
|
Azken hauek honela definitu dira: , psikoanalisiak onartutakoaren arabera, fantasiaren bizia antolatzen duten fantaseatutako berezko egiturak, gizabanakoenesperientzia pertsonalak edonolakoak
|
izanda
ere; unibertsalak dira, filogenetikokitransmititutako ondarea direlako (nobela familiarra, jatorrizko eszena, amarensabelaren barruko bizia, kastrazioa, sedukzioa...)? (Laplanche eta Pontalis, 1983,14 or.).
|
|
|
Bestetik, bide urratzaile orok azaltzen duenetorkizunaren aurrerapena agertzeagatiko mirespena, euskalgintzaren arlo berrietarakobideak ireki izanaren garrantzia azpimarratuz. Egilearen ustez, alderdi horietan bietanTxillardegi kasu paradigmatikotzat har daiteke, eta horiengatik hain justu, giltzarria
|
izanda
Euskal Herriak XX. mendearen bigarren erdian kulturalki bizi izan duen berpizteaneta politikoki abiatu den eraikuntzan.
|
|
|
gorde gaitezen. Hala
|
izanda
ere, bitxiena iruditu zait euskal hiztegiahain trebe menperatzen duen euskal idazleak, fedea, atera behar izatea, federikgabeko hautuaren ondorengo biluztasunaz desilusionatuta gera ez gaitezen.
|
|
|
Aldaera kolokialaren ezaugarri diskurtsiboak hauek
|
izanda
, idatzirako dagoeneredu normatiboa arras zurruna gertatzen da ahozko komunikazioan. Hiztunak bestelako baliabideak behar ditu, besteak beste, interaktiboa izateak eskatzen duen zehaztasun, azkartasun eta adierazgarritasunari egoki erantzuteko.
|
|
|
Bistan da euskararen kristau arteko betidaniko hizkuntz ohiturak indar gehiagozuela, hirian
|
izanda
ere, Gobernuko agindu makurrak baino (Egiako euskaldunelebakar praktikoak ez ziren hain gutxi, nonbait), ezarri nahi izan zen eguneroko etanonahiko kontrola zorrotz eramaten ez baldin bazen, behintzat.
|
|
|
Hizkuntz egitarau teorikoak gorabehera, gerrako harat honat eta aldarteek ereizan zuten Gobernu frankistetan beren eragina, eta joera ezberdinak agertuz etaburubideak nabartuz joan ziren: e. b., Erregimenaren 1937ko erakundeztapena etaerantzukizun politiko linguistikoak, eta 1939ko udaberrikoak bestelakoak ziren, nahiden hurbilenak
|
izanda
ere.
|
|
|
Gure Herriaren etengabeko konkista egoera hau gaitzat hartu eta begi aurrean
|
izanda
, bost ezaugarri azpimarratu nahi nituzke bereziki.
|
|
|
lazkaotarrak Aita Lazkao eta zestoarrakAita Zestoa. Ni, berriz, donostiarra nauzu baina, ezin hartuko nuen Aita Donostiaizena, aurretik gure musikari handi hura
|
izanda
. Horregatik jarri zidaten Aita Morlans, auzo horretantxe zegoelako nire jaiotetxea, Mantxola berri baserria.
|
|
|
Aurkezten ditugunak ez dira egitura ahalgarri guztiak, ezta formatu itxi eta aldaezinak ere. Proposamen zurrunak egiteari muzin egiten diogu, zeren uste baitugu formatuek gure zerbitzuan egon behar dutela, gure mezuaren alde, helburu eta entzuleriaren soslaiaren alde edozer egin nahi
|
izanda
ere. Izaera erabilgarria daukatela-eta, nahastu egin ahal dira eta ekoizkin berriak sortu, guk horren behar edo premia izanez gero.
|
|
|
Pagoak dominatutako oihan honek ingurune hezea du beharrezko, eta bereziki atsegin ditu lainoak esekitzen diren malkar hozpelak. Baldintza hauetan, lurzorua idor samarra
|
izanda
ere, egoki gara daiteke; ez du, ordea, lurzoru putzuturik jasaten eta leku horietan haltzadia nagusitzen da. Pagoa lurzoru azido zein basikoetan bizi da, baina pagadietako landare asko bietako batean soilik.
|
|
|
delako printzipioaren izenean, irakaskuntza pribatuaren gaia ukitzen ez bazuen ere, 1821ko araudiak egitura orokorra gauzatu ahal izateko ezinbestekotzat jo zuen. Puelles-ek dioskunez, eta Eliza absolutismoaren alde nabarmenki lerratu zela kontutan
|
izanda
,
|
|
|
Ez da posible. Ahaztu nahi duzunak, edozer
|
izanda
ere, jadanik aztarnaren bat utzi du zugan. Nahi baduzu ahalegina egin dezakezu; baina laster konturatuko zara ekintza guztietan, leku guztietan, zurekin batera izango duzula ahaztu nahi duzun hori.
|
|
|
Hurbiltzeko, sartzeko eta garagardo bat edateko, ahaztea merezi zuten mamuen akaberarako. Kontuan
|
izanda
, noski, edalontzia beti eskuan izan behar zuela, edo asko jota barran. Baina inoiz ez aurreko ispilurako hegaldian.
|
|
|
Amaitu zaio hemengo egonaldia. Oso konplikatua zen Ralph hemen mantentzea, Txema eta Jabi hain hurbil
|
izanda
. Noiz arte izango den ez dakit, baina badaezpada ere agur esan diot denbora luzerako.
|
|
|
Eta hala ere Txemak aise ezagutu zuen. Eskotearengatik batez ere, lehenago ere esana baita aurpegian erreparatzea zaila egiten zitzaiola, eskotetik aske izateko borrokan aritzen ziren meloi haien ikuskizuna aurrean
|
izanda
. " Rocío García de Mainueta!", egin zion oihu, izen abizenez, eta honek, begirada hotz baina seguruz:
|
|
|
Baita zubi erromaniko baten azpian ere, botatzen zuen sarritan Txemak. Baina ez, ez zegoen batere gaizki, kontuan
|
izanda
ez zela hiriko auzorik liluragarriena ere. Eta askoz ere pisu politagoa izango zen Eider berarekin bizitzera joan izan balitz, baina ez zuen urrats hori ez bat ez bi eman nahi, eta Txemak ere ez zuen txarto hartu erabaki probisional hura.
|
|
|
hiri zartatu bezain atsegina da hau, zerbeza beltzaren laguntzaz jendea elkartu zein bakartu egiten duena. Kursia
|
izanda
ere, horrelakoak gustura bota ditzaket zure gainean. Azken finean, nork irakurriko zaitu zu, Bitakora laguna?
|
|
|
—Uda luzea izan dezagun! —haren topa hitzak, edariak eskuan
|
izanda
.
|
|
|
—Lehengoan ere erakutsi huen hire trebezia —trufaz— Hamar urtez entrenatzen ari
|
izanda
ere ez nindukek botila horrekin kausituko; ezta metro batetik botata ere.
|
|
|
—Ez, ez dik. Lehengo gauean gogoz kontra etorri eta hain guti behar
|
izanda
Ximurrarekin sutzeko...!
|
|
|
Fraideenean, klaserik aspergarrienak probesten zituen bere maitemin betiere arrakasta gabeak errateko. Ikasmahaien lerroan ni aitzinean eta hura gibelean
|
izanda
, ikastetxeko diziplina hertsiak arintzen zidan kalaka gogaikarri hari arreta erakusteko lana.
|
|
|
—Merezimenduak bertzerenak
|
izanda
ere...
|
|
|
Bero itzela
|
izanda
ere, hotzikarak zimiko egin zidan larru-azalean. Eskua mindua nuen hainbertze idazteaz; geldiune bat egin nuen zigarrotik xurgatzeko.
|
|
|
Kopetakoa Ximurrak berak eman zidala iduritu zitzaidan. Ez nintzen berehala ohartu, balaztadaren ondorioz eta uhala lotu gabe
|
izanda
, haizetakoa kunka! joa nuela.
|
|
|
" Zorionak, Zakarias". Jendeak ez zekien kode sekretu bat ote zen, berba horiek mezuren bat ezkututatzen ote zuten edo, beste barik, norbait zorion  tzen ari zen, baina hala
|
izanda
ere, nor zoriontzen zuen, zergatik. Urtetan, X ek eskaini izan dituen hitzaldi edo elkarrizketetan, Zakariasi buruzko galdera ezinbestekoa izaten zen; baina X ek beti berdin erantzuten zuen:
|
|
|
Izan ere, orain dakigunez, txinera, gaur hizkuntza silababakarren eredua, aurreko garaietan malgukaria izan zen, eta beraz, ustezko igobide itzulezin hura oinarririk gabeko aurriritzi hutsa besterik ez zen. Beste muturrera joanik, autore batzuek diotenez, gaurko ingelesak, jatorriz malgukaria
|
izanda
, gero eta joera handiagoa dauka silababakartasunera.
|
|
|
Ezinbestekoa izan da absente baten ustezko bizia, horri buruzko albisterik ez dagoenean, familiak eta jabetzak zehazgabetasun kaltegarrian ez uzteko. Absenteei dagozkien puntuetan jurisprudentzia desberdinak erkatu ditugu eta oinarri batzuen alde egin dugu hautua, uste
|
izanda
horiek direla ekitate zabalena eta kalte txikiena bideratzen dituztenak.
|
|
|
Seme alaba naturalak eta legezkoak berdin berdinak izango al dira? Ondorengorik ez badago, alboko senide guztiak deituak izango al dira oinordetzara, senide gradua edozein
|
izanda
ere. Testamentua egiteko ahalmena onartu, debekatu ala mugatu egingo dugu?
|
|
|
legeak, jakina, giza gogoari hurbiletik dagokion horretan askatasunik ez badio ematen norbanakoari, norbanakook eurok, besterik gabe, legea saihesteko ahalak eta leherrak egiten dituzte. Eskuzabaltasun estaliek eta itxurakeriek izango dute han habiatoki, testamentu egiteko ahalmena debekatuta edo murriztuta badago; eta iruzur arbuiagarrienak suertatuko dira familietan, horiek zintzoenak
|
izanda
ere.
|
|
|
Gai kriminalak, ekintza batzuen inguruan bakarrik mamitzen direnak, zehaztuta daude; gai zibilak, ordea, ez. Muga zehatzik gabe barruan hartzen dituzte gizarte batean bizi diren bi gizakien arteko auzigai guztiak, egintza nahiz interesak, azken horiek korapilotsu zein aldakor
|
izanda
ere. Horren ondorioz, gai kriminalak aurreikuste baten objektuak izan daitezke, gauza bera ezinezkoa delarik gai zibiletan.
|
|
|
Epaileek legeak bete eta horiek interpretatzeko duten debekua oinarri jarrita, auzitegiek, azken urteotan bederen, justizia eskaleak igortzen zituzten, premiazko errekurtsoen bidez, botere legegilearen esparrura, legerik ezean edo legea
|
izanda
ere, berori ilun irizten zitzaienean. Justizia emateari uko egiten dion hori behin eta berriro gaitzetsi du Kasazio Auzitegiak.
|
|
|
Ganorazkoa da, gai zibilak soil soilik aztertzerakoan ere, herri bat arautzen duten lege mota desberdinen jakinbide orokorra ematea; lege guztiek, edonolakoak
|
izanda
ere, beraien artean ezinbesteko harremanak dituztelako. Ez da kontu pribaturik administrazio publikoak intereseko ez duenik; ezta objektu publikorik ere, interes pribatu horiek arautzen dituen justizia berbanatzaile horren oinarriak, zabalago zein urriago, ukitzen ez dituenik.
|
|
|
Alta, honen ondorioak sakonak izan zitezkeen, eta izan ziren, batik bat filosofiarentzat, Vienan filosofia izenaz izendaturiko arazo oro errefusatzera heldu baitzen. Carnapek 1934an aipatu bezala, azpimarratu nahi dut ez garela eskola filosofiko bat eta ez ditugula tesi filosofikoak proposatzen, edozer gauza
|
izanda
ere(...). [E] z diegu gai filosofikoei erantzuten, horren ordez gai filosofiko guztiak errefusatzen ditugu, metafisika, etika edota epistemologiakoak izan.
|
|
|
Bertsio fisikalista honen modura —Neurathek sutsuki defendatu zuen hasiera hasieratik eta Carnapek geroagotik— edo bertsio fenomenalistan —ikusiko dugunez, Aufbau ean Carnapek aukeratu zuena—
|
izanda
ere, gauza zera da: behaketazko terminoak edo termino esperientzialak dituzten enuntziatuetara murriztu daitezkeen enuntziatuek dute esanahia —jakina, behaketazko enuntziatuek berek ere bai—, eta horrelako murriztapenak logika deduktiboan kokatzen dira, Russell, Whitehead eta Wittgensteinek proposatu bezala.
|
|
|
Machen eta Humeren eragina oinarrizkoa
|
izanda
ere, zalantzarik gabe tesi hau astindu egin genuke enpirista eta positibistengandik Vienako proiektuan harturiko ideiak benetan zeintzuk izan ziren ikusteko, horien aukeraketa partzialki eta selektiboki garatu baitzuten. Humeren ideien teoriarekiko erlazioa, adibidez, ez da zirkulukideen idazlanetan inon agertzen; bere lema —eta teoria— enpirista soilik izan zen garrantzizkoa, bere maxima esperientzialista, alegia:
|
|
|
Einsteinen erlatibitatearen teoria eta Vienako Zirkuluaren artean eraikitzen ari ziren loturak xarmangarriak bezain konplexuak aurkezten zaizkigu egun. Erlatibitatearen teoria zio filosofikoetan sustraiaturik zegoela egia
|
izanda
ere —Leibniz eta Machek prestaturiko bermea—, ez da gutxiago Vienako Zirkuluaren filosofia ulertezina litzatekeela erlatibitaterik gabe14 Bazegoen bai interesezko bestelako gairik fisikan, mekanika kuantikoa batez ere; baina teoria hau ezin izan zen positibisten postulatuekin identifikatu hura 1926an Heisenbergek estandarizatu arte. Gainera, inoiz ez zuen lortu erlatibitateak izandako eragina Vienakoen pentsamenduan.
|
|
|
Zirkuluaren filosofia ezin da Rudolf Carnapen filosofiara murriztu beste kideen ideia batzuekin apainduz. Zuzenagoa
|
izanda
, interpretazio berriak arreta handia jartzen du Schlick, Neurath, Frank, Hahn edo Zilsel zirkulukide ahazturikoengan. Zirkulua ‘eskola’ filosofiko monolitikoa baino gehiago izan dela erakusten da horrela.
|
|
|
Esan zuen pentsa genezakeela benetan nahiago dugun musika lan bat" ez" dela" deus", nahiago dugun beste baten alboan; eta" Lear Erregea" ikustera joateak ez duela erakusten inolaz ere halako esperientzia atsegina denik: esan zuen, atsegina
|
izanda
ere, joate hau" honi buruz esan daitekeen kasik gauzarik ñimiñoena dela". Esan zuen" Kontrabaxu hori gehiegi mugitzen da" bezalako enuntziatu bat ez dela inolaz ere gizakiei buruzko enuntziatua, baizik eta Matematikaren zati bat ematen duela; eta, marrazten dudan aurpegi batez esaten badut" Barre gehiegi egiten du", esaten dela oraindik" ideal" batera gehiago hurbildu litekeela, baina ez oraindik behar bezain atsegina ez denik, eta halako" idealera" hurbiltzeak" buruketa matematiko bat ebaztearen" antza duenik.
|
|
|
Sasoi hartan miseria handia zegoen bazterretan, eta jendeak saldu egiten zuen etxeko josteko makina piezaren bat izorratutakoan. Konpontzeko modurik ez zuten izango; salduta, txatarratarako
|
izanda
ere, egun batzuetarako janaria erosteko adina emango zien. Gure aitak, beraz, txatarrerian erosten zituen matxuratutako makina haiek, tailerrean konpondu eta pintatu ondoren, berriro saltzeko.
|
|
|
Betiko seguru askorik. Itzuli nahi
|
izanda
ere, ez dut uste berriro hartuko nautenik. Zaharregia naiz ofizio horretarako.
|
|
|
Esnatu zenean, bakarrik zegoen. Horrek harritu zuen, bera, lo arinekoa
|
izanda
, nola ez zuten besteen jaiki hotsek iratzarri. Hain aspaldi zen ez baitzuen bizkarpean halako ohatze gozorik izan.
|
|
|
Bonifaziok, Xani tinki begira, bere nahasiarekin gozatu egiten zuela zirudien. Trataera behintzat, batez ere Xanen errugabetasuna kontuan
|
izanda
, ez zen begirune handikoa. " Noski", esan zuen Bonifaziok," ez duk berebiziko balantzea"; nahigabezko hasperen bat egin eta:
|
|
2001
|
|
|
Hasieran besteek idatzitako ipuinak ziren, baina halako batean neure buruari galdetu nion: zergatik inoren ipuinak erosi, etxean fabrika osoa
|
izanda
–Alabentzako oparirik ederrena neure ipuinak kontatzea zela erabaki nuen.
|
|
|
Baina erantzuteko moduren bat aurkitu dudala uste dut eta jende guztiari gauza berarekin erantzuten diot: Guggenheim museoa arte garaikideko museoa
|
izanda
, zer espero zenuen, Velazquezen koadroak ikustea?
|
|
|
Batetik aitortu behar dut burujabe tza esan behar nuela eta independentzia atera zitzaidala. Tira, hala
|
izanda
ere, berdintsua da. Nik orduan sinesten nuen EAJk benetan sostengatu izan balu adorez egindako apustua, esandakotik oso gertu izango ginela epe motzera.
|
|
|
Josu Zabaletak euskaratu ditu Guy de Maupassant idazle frantziarraren fantasiazko hogeita hamalau ipuin hauek. Eleberrigile eta kazetari
|
izanda
ere, batik bat ipuin idazle oparoa dugu Maupassant. Hamabost ipuin bilduma idatzi zituen, fantasiazkoak horien artean.
|
|
|
Proiektu eolikoak benetan ekologikoak balira, zentralak kalte ekologiko txikiagoak sortuko lituzketen lekuetan kokatuko lirateke, haizearen abiadura txikiagoa izan arren. Abiapuntu bezala premisa hau kontserbazionista
|
izanda
, haizeak abiadura gutxiago duen lekuetan koka tzeko helburuarekin egin lukete lan enpresa eolikoek. Gaur arte, aerosorgailuetan eginiko hobekuntzak potentzia handiagoa sortzera bideratu dira soilik.
|
|
|
Telebista publiko bat
|
izanda
, zer gerta daiteke ETBrekin, Mayor Oreja lehendakari jartzen bada?
|
|
|
Aresti gizon inportantea da agintarientzat. Euskal Herriaren egoera gorabeheratsua
|
izanda
ere, Gabriel Aresti aurkeztu liteke denon ordezkari bezala, nik uste"
|
|
|
Laborantza, beti izan da, Zuberoan, lan sailetan handienetatik bat. Gaur egun, nahiz gero eta guttiago izan laborariak, hiru lanpostuetatik bat laborantzatik dator, beste biak
|
izanda
industria, ofizialegintza eta salerosketari lotuta bata eta zerbitzuetan kokatua bestea.
|
|
|
Atherbeako esperientziaren arabera, familia gisara eginiko eskaeren kasuetan etorkinek aiseago erdiesten dute bertako gizartean integratzea kasu indibidualetan baino. Seme alabak
|
izanda
estatuak gehiago laguntzen du; laguntzak errazkiago eskuratzen dira. Familiak errazago integra tzen dira haurren bitartez, alegia.
|
|
|
Gure partaidetza mesedegarria izan dadin nahi dugu, noski, bai herri honentzako bai alderdiarentzako. Gobernuan
|
izanda
eramango den politika aztertuko dute herritarrek, eta erantzun ere halakoxea jasoko dugu. Herri hau egoera berezi batean dago eta berau gainditzen parte hartu behar dugu.
|
|
|
Bakea jomuga
|
izanda
, asko duzue jokoan.
|
|
|
Bermeoko arrantzale baten seme
|
izanda
, odolean zekarren barkuko kapitaina, Alaveseko kapitaina eta Interneten sareak botatzen dituen informatikoa izatea; odolean, edo izerdian. Mutikotan Liverpoolen jarraitzaile, 31 urterekin kopa eskuartetik kentzera heldu da kasik.
|
|
|
UEFAko finaleko kasua nabarmena izan zen: Europako finala
|
izanda
egon behar zuen entrenatzeko leku hoberik! Baina tira, ez zaio buelta gehiegirik eman behar, hortik ere zerbait ikasten da.
|
|
|
Aparteko aukera bat galdu dut kopa altxatzeko eta Euskal Herrira ekartzeko. Pena doblea nuen partida bukaeran, kapitaina
|
izanda
nik altxa behar nuelako kopa eta herrira ekarri.
|
|
|
Jakina, unibertsitatea okupatzea ere ez da jarraitu beharreko eredurik egokiena, baina ezta ondoren egin zena ere. Elkarrizketa behar da, beraz, baina elkarrenganako begirunea
|
izanda
eta elkarrizketatik aterako den emaitza denek errespeta dezaten.
|