|
2007
|
|
|
Ekintza hori, eliz ekimenez barik, elizgizonen gogoz eta erabakiz bete da gehiago. Horregatik beharbada, ez da berdina
|
izan
lurralde guztietan. Euskara egiten zen eremuetan erabili dute elizgizonek euskara gehiago.
|
|
|
Beraz, EAEn zergak arautzeko eskumena dagoela eta, arau bereziak eman dira kooperatibentzat, nahiz arau hauek nahikoa antzekoak
|
izan
lurralde komunekoarekin alderatzen baditugu. Hala ere, zenbait ñabardura badaude eta horietariko beste bat kooperatiben aparteko emaitzen tratamenduan dago.
|
|
2008
|
|
|
Dirudienez, orain dela lau milioi urte bereizi zen bere aitzindari australiarretik, Indonesiako uharteetara iritsi zenean. Han, ez zuen
|
izan
lurraldea kentzeko moduko lehiakiderik, ezta harraparietatik ihesi ibili beharrik ere. Bai, ordea, behar adina elikagai.
|
|
2009
|
|
|
Djibuti, Kenya eta Etiopiaren artean dagoen lurrean, Somalia deritzogun herrian, izatezko botere bat baino gehiago daude, eta gobernu ofizialarena ez da eraginkorrena, inondik inora. Klan etsaiek Siad Barre jeneralaren diktadurari amaiera eman ziotenetik, 1991tik, ez da
|
izan
lurralde osoa kontrolpean izan duen gobernurik.
|
|
2010
|
|
|
Etxebizitzak eta lantokiak fisikoki ezartzeko irizpideak eta eremuakidentifikatzen dituzte, eguneroko mugimendu eta desplazamenduak baldintzatuz.Era berean, komertzio eta kontsumorako guneak marraztu eta kokatzen ditu, gizartebaten ohiturak aldatzeko eta espazio publikoan eragin zuzena izateko ahalmenaduelarik. Lurralde antolamenduak komunikazioko azpiegitura lanak ere proposatzen ditu, nahiz eta praktikan, hauek
|
izan
lurraldearen dinamikak eta antolamenduagehien baldintzatzen dituztenak.
|
|
2014
|
|
|
XIX. mendearen amaieran hainbat fenomeno uztartu ziren Euskal Herrian, nahiz eta indar ezberdina
|
izan
lurraldearen arabera. Honako hauek izan ziren funtsezkoenak:
|
|
2015
|
|
|
zehazki, %21, 6 izatetik %37, 2 izatera heldu da. Hazkunde hori, ordea, ez da homogeneoa
|
izan
lurraldean, eta alde handiak daude eremu batzuetatik besteetara. Horrela, badaude udalerriak aldian euskaldunen pisua asko handitu dutenak eta badira udalerriak euskaldunen pisuan galera handiak izan dituztenak.
|
|
|
Laburpena. Azken 30 urteotan EAEn gertatutako bilakaera soziolinguistikoa ez da homogeneoa
|
izan
lurraldean. Joerak asko laburtuz, esan liteke ingurune erdaldunenak euskalduntzen ari direla eta ingurune euskaldunenak erdalduntzen.
|
|
|
Bestetik, garapen historiko kapitalista ez da berdina
|
izan
lurralde guztietan. Lurralde kapitalista aitzindariek ekoizpena eta kapitala kontzentratu zituzten, eta inperialismoaren bitartez soberakinak esportatzeko beharrezko azpiegitura sortu zuten.
|
|
2016
|
|
|
Inflexio puntu bat izango da, gisa batez edo bestez. Hain zuzen, Ipar Euskal Herriak hamarkadak (eta mendeak) igaro ditu ezagupen instituzionala eskatzen, izan departamendua, izan autonomia,
|
izan
lurralde elkargoa... Frantziak eskaera horiei erantzun die, eta ez da izanen ez departamendua, ez lurralde elkargoa, are gutxiago autonomia.
|
|
|
Gogora ekarri dute 25 urte bete dituen inkestak 16 urtetik gorako biztanleen hizkuntza gaitasuna, euskararen, gaztelaniaren edo frantsesaren ezagutza azken 25 urteetako emaitza adierazgarri batzuk aipatu zituzten; hala nola denbora tarte horretan euskaldunen kopuruak gora egin duela, eta hazkundea 4,7 puntukoa izan dela, batez beste ia 0,5 puntu urteko. Euskalduntzearen bilakaera ez da berbera
|
izan
lurralde guzietan, hazkundea batez ere autonomia erkidegoan izan baita (8 puntuko igoera) eta neurri tikiagoan Nafarroan (2,2). Iparraldean, aldiz, galerak izan dira 2011ra arte (5 puntuko jaitsiera).
|
|
2018
|
|
|
Igoera hori, baina, ez da Euskal Herri osoan modu berean gertatu. gehiago erabiltzen dutenak. Bilakaera, baina, ez da bera
|
izan
lurralde batean eta bestean. EAEn euskararen erabilerak ia 5 puntu egin du gora(+ 111.000 pertsona).
|
|
2019
|
|
|
— Bestetik osasun politikaren kudeatzaileak, hau da, administrazioa, dagokien eremuan(
|
izan
lurralde, eskualde, probintzia), osasun arreta bi ele ofizialetan prestutasunez eta egokiro ematen duten zerbitzuerakundeak identifikatzeko irizpideak eskura izan ditzaten.
|
|
2020
|
|
|
Gehi diezazkiogun, ordea, beste hiru osagai: (1) zatiketa administratiboak bi indar zentripetoren mende utzi gaitu eta are gehiago zatitu, gure baitako asimetriak areagotuz; (2) gure balizko autonomiaren eskumenak zeinen murritzak diren argi geratu da, ez baitu balio
|
izan
lurraldeen arteko oinarrizko bizikidetza eta koordinazio funtzionala bermatzeko ere; (3) kaltetuok ateak zabalik utzi dizkiogu indar horiei. Eta ondorio bat:
|
|
2021
|
|
|
Bide horretan sakontzeko beharra azpimarratu du Zabaletak: «Bada garaia lurzorua ez dadin gehiago
|
izan
lurraldearen elementuen artean gehien ahazten dena. Ezagutza funtsezkoa da, ikerketa, bai eta prozesuen monitorizazioa ere».
|
|
|
Hiriburuetan okupazio datuak ez dira oso desberdinak
|
izan
lurraldeko kopuruekiko; Bilbon izan da jaitsierarik handiena sarreretan (%64), eta Donostian eta Gasteizen ere %60ko jaitsieratik behera, baina oso hurbil geratu dira.
|
|
|
Ezker Abertzaleari hurbileko Eguzki mugimendu ekologistak eta Leitzarango borroketan protagonista garrantzitsu
|
izan
Lurraldea koordinakundeak zoriondu zituzten akordio egileak.
|
|
2022
|
|
|
Bilera amaituta, «oso positibotzat» jo du Txibitek, bi gobernuen arteko akordioaz haratago, parlamentu talde guztiek aho batez onartu dutelako. Isabel Rodriguezek gogora ekarri du ez direla hogei urte pasatu behar
|
izan
Lurralde Potlitikako ministro bat Iruñera joateko transferentzia bat hitzartzera, «bederatzi hilabete baizik». Nafarroako Gobernuari «leialtasun instituzionala» eskertu dio.
|
|
|
Kanadak eta beste estatu federal askok estrategia desberdinak hartu dituzte komunitate politikoen aldarrikapen gatazkei eta lehentasun gatazkei127 erantzuteko, eta horrek adierazpen berdingabea ematen die. Federazio motek eragin esanguratsua dute espero diren emaitzetan,
|
izan
lurralde federazioak, mononazionalak, multinazionalak edo asimetrikoak. Bi federalismo mota nagusiak lurraldekoa eta multinazionala dira, lehenago aipatu dudan bezala.
|
|
2023
|
|
|
Hala ere, ez zen hori
|
izan
lurralde guztien errealitatea, ez behintzat Bizkaia, Gipuzkoa eta ipar Arabako bailara gehienetan. Udalerrien topografiak berez hitz egiten zuen paraje batzuetan, biztanleria baserri auzuneetan sakabanatuta bizi zen eta halako eraikuntza lan bati ekiteko erdigunerik ez zegoen.
|
|
|
ENdemaño Arosteguiri jarraituz565 aldarrikapen horrek bi norabide ditu: Alde batetik, Foru Aldundiek EAEko toki erakundeen gutxieneko autonomia maila bat bermatzeko betebeharra izango dute. Autonomia maila hori ezin daiteke
|
izan
lurralde erkideko toki erakundeena baino gutxiagokoa eta, zentzu berdinean, ezin ditzazkete lurralde erkideko toki erakundeek baino baliabide gutxiago izan. Bestetik Foru Aldundiek toki erakundeen artean baliabideak banatzeko ahalmena aitortzen zaie, egoki ikusten dituzten irizpideak erabilita.
|