|
2008
|
|
|
batek jo eta bertan seko utzi baitzuen kapitaina. Xelebrea eta zaila da konprenitzen, nik ez bainuen inoiz gustukoa
|
izan
gizon hura, azkenaldian errukia hartzen hasia banintzaion ere; baina hilda zegoela ikusi orduko, negarrari eman nion. Nire aurrean gertatutako bigarren heriotza zen, eta artean berria zen lehenbizikoaren atsekabea nire bihotzean.
|
|
2013
|
|
|
Gozamena ezaguna zuen haren hitzetan. Inoiz ez nuen maite
|
izan
gizon hori. Ez nire aitaginarreba bilakatu aitzin, ezta horren ondoan ere.
|
|
|
Elizabeth prest zegoen Collins jauna bere loria guztian ikusteko; eta lehengusuak gelaren luze laburraren egokia, apaindura eta altzariak erakusten zituela, Elizabethek ezin izan zion eutsi pentsatzeari gizona berari bereziki zuzentzen ari zitzaiola, ezetza emateagatik galdu zuenaz ohartarazi guran edo. Baina, guztiak txukun eta goxoa bazirudien ere, Elizabeth ez zen gauza
|
izan
gizonari damu zizpuru baten atsegina ere emateko; zehatzago esanda, harrituta begiratzen zion bere adiskideari, halako konpainia izanik hain itxura alaia zelan izan ote zezakeen. Collins jaunak bere anderea arrazoiz lotsatzeko moduko zer edo zer esaten zuen bakoitzean, noizean behingo gauza inondik ere ez zena, Elizabethek lagunarengana bueltatzen zituen begiak nahi gaberik.
|
|
2014
|
|
|
Zer esan behar diet nik orain nire epaile guztiei, nire juje zorrotzei: gurasoei, kuadrillakoei, herriko besteei; zer aitortu behar diet, atzera itzuli naizela singletasunera, ez dena inoiz urrezkoa izango gizonezkoena bezala, ezta konbentzimenduzkoa ere fededun batzuena bezala, ezpada patetikoa, penagarria, urrikalmendu sortzailea; hogeita hamargarrenerantz atergabe gerturatzen dihardudan honetan oraindik ez naizelako gai
|
izan
gizonik arrantzatu eta akabatzeko, nire bularren uztarrira kate motzean lotzeko; atzera itzuli naizela ez emakumeen lurraldera, zakilik gabeko alu osatugabea naizela, mutxurdina.
|
|
2016
|
|
|
hegoaldeko beltzen esklabotza, iparraldeko langileen zapalkuntza ekonomikoa eta emakumeen menderakuntza soziala. Emakumeen mugimenduan, hastapenetan, ezer gutxi esan zuten langile zuriei buruz,
|
izan
gizon, izan emakume. Emakumeen aldeko mugimenduko askok babesten zuten mugimendu abolizionista; hala ere, ez zuten esklabotzaren aurkako kontzientzia hori txertatu emakumeen menderakuntzaren analisian.
|
|
|
Industria langile beltz bakanen artean ia ez zegoen emakumerik, guztiz galaraziak baitzituzten industriako lanak. Are, langile beltz gehienek nekazaritzan eta etxeko zerbitzari moduan lan egiten zuten oraindik ere,
|
izan
gizon, izan emakume. Ondorioz, beltz batzuengana baino ezin ziren iritsi industria sindikatuak, salbu eta gogo biziz borrokatzen baziren beltzak industrian sar zitezen.
|
|
|
Erregeen botere gosearen metafora da tronua, baina aldi berean, baita haien hilkortasunarena ere. Erromako enperadoreek, garaipenen ospakizunetan, esklabo bat eraman ohi zuten aldamenean, esaldi bat belarrira errepika ziezaien, respice post te, hominem te esse memento (begira ezazu atzera, eta gogoan
|
izan
gizon soil bat zarela). Era berean, Martinen eleberrietako erregeek ere etengabe behar dute norbait, erne ibili behar dutela gogoraraziko diena, burua galdu nahi ez badute.
|
|
|
dela eta maitatua emakumea dela. Izarra, lorea eta txoria ezin ote daitezke
|
izan
gizon maitatuaren
|
|
2018
|
|
|
Are, emakumeak gizonen kontratuaren, hots, enplegu kontratuaren aldeetako bat direnean, haien gorputza beti dago presente. Emakumeok gizabanako zibilen posizio formala eskuratu dezakegu, baina, izaki femenino mamituak garen heinean, ezin gara sekula norbanakoak
|
izan
gizonak diren modu berean. Identitate gorpuzduna serio hartzeko, beharrezkoa da norbanako maskulino unitarioa baztertzea eta bide ematea bi figurari:
|
|
|
Emakumeak, ordea, itxuraz askatasuna bermatzen dien ordena zibil batean sartu dira, eta berme hori etengabe berritzen da, kontratu sozialaren istorioa norbanakoaren hizkuntzan kontatzen den bakoitzean. Norbanako guztiek dute askatasuna, eta kategoria hori, potentzialki, mundu guztiari dagokio berdin,
|
izan
gizon edo izan emakume, izan zuri edo izan beltz. Horren arabera, denboraren luze zabalean desagertu egingo da askatasunaren printzipioaren salbuespen historiko istripuzko oro.
|
|
|
Hegelek, ezkonbizitzako maitasunaz emandako azalpenean, iradoki zuen prozesu bera gertatzen dela senar emazteen artean, autonomiaren eta batasunaren dialektikaren bitartez. Ezkontza kontratuaren aldeetako bat, ordea, emakumea da, eta ezkon harremanak ezin dira
|
izan
gizonen arteko harreman zibilak bezalakoak. Sexu ezberdintasuna ezberdintasun politikoa da:
|
|
|
Bada, gai horren inguruan askoz gehiago du esateko Rousseauk, kontratu sozialaren gainerako teorialari klasikoek baino. Nahiko luze arrazoitu zuen zergatik emakumeak, beti diren inoren mendeko,
|
izan
gizon batenak, izan gizonen epaienak?, eta zergatik senarrak, ugazaba, izan behar duen, bizi guztian?.
|
|
|
Bada, gai horren inguruan askoz gehiago du esateko Rousseauk, kontratu sozialaren gainerako teorialari klasikoek baino. Nahiko luze arrazoitu zuen zergatik emakumeak, beti diren inoren mendeko, izan gizon batenak,
|
izan
gizonen epaienak?, eta zergatik senarrak, ugazaba, izan behar duen, bizi guztian?.
|
|
|
Ezkontza kontratua enplegu kontratu gisa ikustea, ordea, berriz ere kontratu sexualaz ahaztea da. Egiaz, (etxeko) andre bat ez da langile baten modukoa, eta emakumeak ezin dira langile
|
izan
gizonak bezala. Ezkontza kontratua ez da enplegu kontratu bat bezalakoa; enplegu kontratuak, aitzitik, ziurtzat jotzen du ezkontza kontratua hor dagoela.
|
|
|
Haren iloba bat ezagutu nuen nik, baina orain ez daukat harremanik berarekin. Hala ere, sekula ez dut
|
izan
gizon handia ezagutzeko ohorea.
|
|
|
Hortaz, fundazioak aprobetxatzen zuen bekaren girotxo hura, ekaina, eta sari banaketa antolatzen, nahiz eta nahikoa zitekeen prentsaurreko bat deitzea, eta irabazleari,
|
izan
gizon, izan emakume, bostekoa ala bi muxu eman ondoren eskuz aldatzea zuri diskretu bat eta garaikur zertxobait pisuagoa, azal eta mami kontraesanean, bi objektuetatik arinenak balio baitu gehien, dirutan zenbatzekotan.
|
|
|
Beti lehen itsasoratze egun haiek. Lehorretik aldentzea beti egin izan zen oinaze berberaz eta desesperazio berberaz, baina hori sekula ez zen eragozpen
|
izan
gizonak, juduak, pentsalariak eta itsas bidaia bakarreko bidaiari hutsak abia zitezen, ez eta emakumeek, sekula abiatzen ez zirenek, jaioterria, arraza, ondasunak, beren ingurunearen izateko arrazoia zaintzen geratzen zirenek, beren gizonei abiatzen uzteko eragozpen ere. Mendetan eta mendetan, bukeetan joaten zirenez, geldoagoak izan ohi ziren bidaiak, baita gaur egungoak baino tragikoagoak ere.
|
|
2019
|
|
|
desberdintasun konkretu hori tematizatu egingo du, eta gai izango da baita berdintasun abstraktua ukatzeko ere. Horregatik, gizon askok ia fede onez esaten dute emakumeak gizonen berdinak direla eta ez dutela zer aldarrikaturik, eta, aldi berean, adierazten dute emakumeak behin ere direla
|
izan
gizonaren berdinak, eta haien aldarrikapenak alferrikakoak direla. Izan ere, gizonari zail zaio ohartzea zenbateraino diren larriak gizarte diskriminazioak, kanpotik hutsalak baitirudite, baina emakumeengan dituzten ondorio moral eta intelektualak hain dira sakonak, non irudi bailuke jatorrizko natura bati zor zaizkiola.
|
|
|
Tuturik gabeko teontzi bat ere ez da sekula sentitu hain miserablea. Inork ez zidan buruan sartu behar
|
izan
gizonen nagusitasunaren eta gehiagotasunaren teoria. Froga bat neukan etengabe begien aurrean?.
|
|
|
Alderantziz ez da gertatzen: emakumeak ez dauka zertan beldurrik
|
izan
gizonari; haren sexua laikotzat jotzen da, profanotzat. Faloa jainko baten duintasunera goratua izan liteke:
|
|
|
Gizonak zer egiten duen, horren arabera epaitzen dute bere parekoek, bere objektibotasunean eta neurri orokor batzuen arabera. Baina emakumeari bakarrik interesa dakizkioke gizonaren nolakotasun batzuk, besteak beste, bizi nolakotasunak?; emakumearen aldean baino ezin da
|
izan
gizon gizona, xarmagarria, seduktorea, samurra, krudela: bertute ezin sekretuago horiek baliotsuak baldin badira gizonarentzat, orduan emakumearen beharra du erabat; emakumearen bidez ezagutuko du bere burua beste gisa ikusteko miraria, bere ni sakonena ere baden beste gisa.
|
|
|
Bistan da zenbateraino espiritualizatu den emakumearen irudia kristautasuna agertu zenetik; geroztik, ez dira ezaugarri sentigarriak
|
izan
gizonak emakumearen bidez eduki nahi dituen edertasuna, epeltasuna, intimitatea; gauzen itxura gozagarria bildu ordez, emakumea gauzen arima bihurtu da; haragiaren misterioa baino sakonago, badu bihotzean ezkutuko presentzia puru bat, non munduaren egia islatzen baita. Etxearen arima da, familiarena, sutondoarena.
|
|
|
Harridurak mutu utzi ninduen hilekoa aurreneko aldiz izan nuenean, hamabi urte bete baino lehentxeago. Izu ikaraturik nengoen, eta, amak aski izan zuenez lehor lehor esatea hilero gertatzen zela hori, iruditu zitzaidan txerrikeria galanta zela, eta ez nuen onartu nahi
|
izan
gizonek ez zutela horrelakorik.
|
|
|
Gizonak bidea ireki zuen harresira zihoan eskailera batean estutzen zen jendetzaren artean, Utziozue pasatzen almuedanoari, eskatzen zuen, eta jendeak, anaitasunaren anaitasunez, pasatzen utzi eta irribarre egiten zuen, baina dena arrosa izan ez dadin, edo dena arrosak ez direlako, obra ona hondatu zuen mesfidati bat izan zen, aurpegia erakusteko kemenik ez zuela izan egia bada ere, baina atzeko lerroetatik bota zuen, Kontuz lotsagaldu horrekin, ez du bere txanda izan arte itxaron nahi, eta almuedanoa, ederki baitzekien hori ez zela egia, honela mintzatu zen ahotsa zetorren alderantz, Alak zigor zaitzala zure gaiztakeriagatik, eta Alak ongi hartu bide zuen oharra, nonbait, kalumniatzailea izango delako Lisboako setioan hilko den lehena, edozein kristau baino lehenago, eta honek asko erakusten du Goienekoaren haserrearen nolakoari buruz. Iritsi ziren gora, beraz, zaharra eta bere babeslea, beti modu berean, salbuespen gehiagorik gabe jendeak modu hori ontzat eman baitzuen, hau da, gaztigua lehenbizi eta ondoren eskaera eginda, lehen kategoriako kabinan hartu ahal izan zuten tokia, estuarioaren gaineko ikuspegi zabalarekin, ibai oparoa, itsaso mugagabea, baina ez zen handitasun hau
|
izan
gizonari botarazi ziona, Hau da hau, zoragarria, ondoren azaldu zuena baizik, Almuedano, nire begiak emango nizkizuke ikusten ari naizena ikus zenezan, gurutzatuen armada ibaitik behera, ura leun eta dirdiratsu, ura baizik izan ezin daitekeen moduan, guztiz urdina, berau estaltzen duen zerua bezain, arraunak konpasean igo eta jaisten dira, itsasontziek behetik hegan egiten ari den eta aldi berean... Inguruko guztiek txalotu zuten azken madarikazioa, denek almuedanoak izan ezik, eta ez ados ez zegoelako, baizik eta lehenago bete zuelako zegokion zaindari lana, mesfidati ausartaren zigorra eskatu zuenean, hain justu, eta itsusia baita, itsusia denez, anai arreben komunitatea otoitz egitera deitzeko ogibidea duena madarikazioka ibiltzea, egunean behin zigorra ezartzea nahikoa eta sobra da gizaki batentzat, Jainkoak berak ardura itzel horri betiko eutsiko ote dion ez dakiguna da.
|
|
2020
|
|
|
Gainera, emakumeek merkatuan parte hartzeak ez du desfamiliarizaziorik eragin, estatuek, hau da, erakunde publikoek ez dutelako bere gain hartzen emakumeek (emakume izate hutsagatik) dohainik egindako zaintza eta etxeko lana, merkatuan egon edo ez, aktibo edo inaktibo. Egon diren aldaketa nagusiak ez dira
|
izan
gizonen parte hartzea erabat handitu delako zaintza eta etxeko lanetan, baizik eta emakumeek, ahal dutenean, dohainik egiten zuten lana egiteari utzi diotelako (ikus II. kapitulua). Hortaz, lan merkatuan sartzen diren emakume batzuek bakarrik lor dezakete desfamiliarizazioa, zaintza eta etxeko lanak merkantilizatu ditzaketen neurrian,, zaintza kate globala?
|
|
|
Horrez gain, negozio gizon arrakastatsua izateak ematen omen zion Segundori bestelako ospea. Edonola, ez zuen erreparorik
|
izan
gizonen lizunkeria eta abere grina gogo biziz arbuiatzeko. Matildek ez zuen beretzat nahi neskazahartzen hasitako lagunaren emakume antzu eta motzaren ospea.
|
|
2021
|
|
|
Esperientzia da. Zenbat eta esperientzia gehiago
|
izan
gizonak, hobe. Denetarik ikusi behar du gizonak.
|
|
2022
|
|
|
Baina etengabe ageri da buruzagi espetxeratuaren figura, eta Rojavako eta oro har mugimendu kurduko borroka feministarekin loturiko testu gehienak haren hitzez eta aipuz josita daude –" Bizitza askatzea ezinezkoa da emakumeek ez badute egiten gizonezkoaren mentalitatea eta bizitza aldatuko dituen iraultza erradikal bat" – Fathik zera dio: " Eremu teorikoaz gain, Öcalanen boterea zegoen, erakundearen sortzaile eta lider gisa, eta botere hori emakume kideen alde erabili zuen; herri kurduan ez da beste gizonik
|
izan
gizon gisa zituen pribilegioei era horretan uko egin dienik".
|
|
|
–Bakarrik nago –erran nuen, eta berehala damutu zitzaidan. Ez zitzaidan atsegin
|
izan
gizonak begiratzen zidan modua. Ez zirudien morroi bortitza, baina haren doinu ironikoak eta keinu melengek gehiago kezkatu ninduten oihuka hasi balitzait baino.
|
|
2023
|
|
|
–Argi
|
izan
gizon horrengandik ez dezakegula laguntza handirik espero. Mando zaharra da, eta udalburuaren aginduek ez dute piperrik balio berarentzat.
|
|
|
Haien antolaketa segregatua dela eta, herrialde musulmanetan diharduten gizon kazetariek mundu horren erdira eta horrenbestez istorioen erdietara soilik dute sarbidea. Batzuek, hala nola Afganistanen Times eko kazetari Rod Nordlandekin ibili zen argazkilariak, ez dute ulertu nahi
|
izan
gizonak ezin direla toki jakin batzuetara sartu, eta emakumeen geletara sartu izan dira argazkiak egitera; behin, emakume gazte baten gelara sartu zen argazkilaria, Nordland ohore hilketez prestatzen ari zen erreportaje baten protagonista fotografiatzera, nahiz emakume hura emakumeen geletan gordea zen hain zuzen ere argazkilariaren gehiegizko atentzioa saihesteko.108
|
|
|
Hara zer dioen Gorkak gai horren inguruan: " Ez naiz kontziente
|
izan
gizona izateagatik eduki ditudan pribilegioez, baina orain ikusten ditut eta onartzen dut hor egon direla, eta emakumezkoa banintz dudarik gabe ezberdina izango litzateke, bisibilitate ezberdina izango genuke, aukera ezberdinak, eta seguruenik gure eragina ere diferentea izango litzateke. Gure inguruan gizonezkoak izan dira nagusi, bai biran, bai beste taldeekin, bai publikoan eta baita lantaldean ere.
|