|
2003
|
|
|
Iztueta gizon konplexua zen. Gipuzkoako euskal idazle zaharren artean apaiza
|
izan
ez zen bakarra dugu. Etxe eta hezkuntza on xamarrekoa zela dirudi, baina bidelapur gisa ibili omen zen eta gartzelan egon.
|
|
|
Froga bezala, Antzinako Erregimeneko historia apolegitikoan ohi zenez, iturri historikoak barik iturri filologikoak aipatzen ziren: " Euscarazco itzcuntza oso ta garbi biciric arquitcea asqui da, Euscaldunac iñoren uztarripean beñere egon
|
izan
ez dirala oneguiteco? 76 Hizkuntzak historia jaten zuen. Hala ere, Iztuetak moderazio handiagoa agertzen zuen Antzinako Erregimeneko apologismoak hain maite zuen mito kantabristarekiko.
|
|
|
Euskal Herria kulturalki marginala zen. Nolanahi ere, posible zen euskal erakundeek, edo bertako agintariek, goren mailakoak
|
izan
ez arren, artisten mezenas gisa jardutea, idazkeraren sorreran laguntzea, historia baten garapenean, diskurtso eta pentsaera espezifikoki euskaldun baten agerreran, bereziki kontuan izanik Leizarragak aipatzen duela exhortazioak izan zituela tokiko hainbat jaunengandik. Eta testuinguru horretan koka daiteke Leizarragaren obraren sorrera, eta maila apalagoan baita Etxeparerena ere (Bernard Lehete erregeren abokatu nobleak babestua).
|
|
|
soilik bi aldiz urtean, martxoan eta uztailean, gozogile ez ziren auzokoen askatasunak ez gutxitzeko (eta fabrikazioa egiten jarrai zezaten lasaiki), fraudeak egiten ziren ikusiz. Bisita hau orduan egingo zutenak, prokuradorea, diputatu bat (udalak aukeratua), fiel de medidas delakoa eta otro acompañado ziren, bi veedoresekin batera, hau gutziau egiten zelarik, ikuskaketak partzialak
|
izan
ez zitezen edo ikuskatzaileak sobornatuak.
|
|
|
Hasieran Naturak eskaintzen zigun elikagai gozoen artean, mana
|
izan
ezik, ia denak edulkorante moduan erabiltzen ziren. Aipatutako elikagai gozo hura, mana deitutakoa, Historia Sakratuan hebrearrei zerutik euri moduan jausitako elikagaia zen
|
|
|
(azukredun astigarretik amerindioek ateratzen zituzten kantitateak
|
izan
ezik).
|
|
|
Errealismo sozialistaren estiloa logikoa litzateke beraz ikuspuntu honetatik. Etorkizun sozialista oso hurbil ikusten zuten eta aurrikuspena erreala
|
izan
ez arren, ez zen utopikoa ezta guztiz irreala ere, gertatu behar zela ziur baitzeuden.
|
|
2004
|
|
|
1936ko demokraten biltzarrean Roosevelt aukeratu zuten berriro, plataforma errepublikarrak kongresuaren boterea zurrupatzea, estrabagantziak egitea eta Washington-eko boterea zentralizatzea egotzi zion. Hauteskundeetan errepublikarrek ez zuten Roosevelt-en mailan egoteko aukerarik eta presidente ohiak inoiz ezagutu gabeko aldearekin irabazi zuen, bi estatutan
|
izan
ezik gainerako guztietan. Horrela, erreforma garatzeko beste mandatu bat zuen.
|
|
|
Momentu konkretu batean bost milioi ibiltari egon ziren, lan bila edo asperralditik eta desesperaziotik ihes egin nahian. Noraezean zebiltzanen laurden bat gazteak ziren, eta New Deal aren National Youth Administrationengatik
|
izan
ez balitz kopurua askoz handiagoa izango zen. 600 000 bat unibertsitariori eta bigarren hezkuntzako 8 milioi ikasleri egun erdiko lanak eman zizkien; horrela ikasten jarrai zezaketen eta merkatutik at zeuden.
|
|
|
Argazkigintzaren zatia egiteko batez ere Jeffrey ren La Fotografía Liburua erabili dugu, biografiak eta tartekatutako zenbait informazio
|
izan
ezik. Kasu honetan http://memory.loc.gov/fsahtml /fabout.htmlweb orrira jo dugu.
|
|
|
Demokraten programak ez zuen alde gehiegi errepublikarrenarekin, ezberdintasun nagusiena lege lehorra ezeztatzeko asmoa zen. Demokratek garai latzen errua Hoover i bota zioten eta Roosevelt-en estatu guztietan irabazi zuen, seitan
|
izan
ezik.
|
|
|
Hor koka ditzakegu Euskal Herrian eragin zuten diktadura desberdinak, errepublikak zein gerra zibil eta mundialak); 1945etik gure egunetara, atlantismoa eta Europaren eraikuntza aldia (gerra ostean mendebaldeko Europa estatubatuar orbita atlantiarraren pean geratu zelarik, multzo honen baitan zati batek, Alemania Frantziak gidatuta, europar eraikuntza abiatu zuen, Ipar Euskal Herria barne hartuz; eta beste zati bat, Espainia frankista kasu, atlantiar orbitan egon arren europar eraikuntza eta dinamika demokratikotik kanpo geratu zen 1975/ 86 arte; eta hola zenbait azpiatal bereiz litezke...). Era horretara periodizazio propio bat ehundu dugu, guztiz independentea
|
izan
ez arren, gutxienez autonomoa (ez autonomikoa) eta estatuena baino testuinguru zabalagoan kokatuko dena. (Kintana, 2004).
|
|
|
Halaber ezin utzi aipatu gabe jatorriz euskaraz sortuak
|
izan
ez arren Euskal Herriaren historiarekin lotuta dauden testu eta material historiko bilketak, klasean iruzkinak egiteko primerakoak. Hor nabarmendu beharra dago batetik Koldo Larrañagaren ardurapean ateratako Euskal Herria antzinate berantiarrean eta lehen ertaroan:
|
|
|
Haraneko alkate zen Saturnino Burguete, bere aginteaz baliatuz, inor fusilatua
|
izan
ez zedin saiatu zen. Andres Beltzunegi erretoreak ere lagundu zion.
|
|
|
Infiltrazioak izatean, soldadu gehiago ekarri zituzten Gipuzkoatik mendiak makiz garbitzeko. Oso egoera nahasian bizi izan ziren gehienak, biztanleriaren gehiengoak ez baitzekien deus borroka hauei buruz, mugetako herrietako biztanleek
|
izan
ezik.
|
|
|
Baina militarrez gain, guardia zibilak Baztango herri guztietan (Anizen
|
izan
ezik) kuartelak zituen. Hauek mugetako infiltrazioen aurka borrokatzen ziren.
|
|
|
Raymond Aron filosofoaren arabera, XX. mendea Alemaniaren mendea izan zitekeen Lehen Mundu Gerrak lurraldearen norabidea okertu
|
izan
ez balu. Ikuspegi horrekin bat dator Fritz Stern, eta halaxe azaltzen du El mundo alemán de Einstein liburuan.
|
|
2005
|
|
|
Derrigorrezkoa zen ezkongabeak edo alargunak ziren 35 urtetik beherako emakumeentzat. Emakume horiek sei hilabetez sei ordu egunean lan egin behar zituzten, jaiegunetan
|
izan
ezik. Helburu doktrinatzaile argia zuen:
|
|
|
(ETA) jaio zen. Unibertsitateko ikasleek eta langileek bultzatutako antifrankismoa abangoardia zabaleko mugimendua izan zen, baina ez zuen lortu masa mugimendu bat izatea, momentu puntualetan
|
izan
ezik.
|
|
|
Kolonizazio greziarraren garrantzi eskasa Iberiar Penintsularen osotasunean: kolonizazio greziarrak garrantzitsua izan bazen ere, hori Levante aldeko herrietan izan zen, eta ezin esan daiteke penintsula osoan hainbesteko garrantzirik izan zuenik, segur aski greziarrek eurek nahi
|
izan
ez zutelako. Maila ekonomikoan batez ere eragina izan zuen kolonizazioa izan zen, faktoriak horren adibidea dira.
|
|
|
Hauek guztiak oinarri gabeko iritziak dira. Batetik, kantabriarrak izan zirelako erromatarren aurkako gehien aritu zirenak, eta ez euskal lurraldeko leinuak, eta bestetik euskal leinuek beraien hizkuntza gorde zuten erromatarren lagun laster egin zirelako eta inperioaren ezarpena handiegia
|
izan
ez zelako euskal lurraldean.
|
|
|
Eta bertan azaltzeak, dela bertakoek edo dela kanpoko herriek hona ekarrita, haranaz bestaldeko komunikazioa bazegoela adierazten dute. Are gehiago, Pirinioak sekula
|
izan
ez badira Hegoalde eta Iparraldearen arteko muga, aurrehistoriatik XIX. mendeko estatu liberalaren sorrera arte, haranak edo mendixkak zergatik izango ote dira gaindi ezinezko oztopo topografikoak?
|
|
|
Egungo euskara ere (edo beste edozein hizkuntza bizi), ez da garbia, aitzitik berezkoak ez dituen elementu kanpotarrak barneratu ditu. Euskarak latinetik eta erromantzetik hainbat mailegu hartu zituen familia bereko hizkuntzak
|
izan
ez arren, eta ingelesak frantses hitz asko, eta akitanierak izen hibridoak ditu, ez bakarrik iberieraren eraginez adib. Ennebox eta beste baita galierarekiko harremanaren ondorioz adib.
|
|
|
Roman del Cerro
|
izan
ezik beste euskoiberistak ez dira formazioz hizkuntzalariak, gaiaren inguruko zaletu eta autodidaktak dira. Hizkuntzalaritza arloan adibidez, ezjakinak dira, eta horren ondorioz euskara eta iberieraren sintaxi eta morfologia gabezia aldarrikatzen du.
|
|
|
Demokrazia bat azkenan da sistema bat baina da kultura bat ere bai, eta beraz joan egiten da ikasten, praktikatzen eta transformatzen baita ere gizarte guztia transformatu ahala. Eta beraz, juez bihurtzen direnean beren arbasoak sekula juez
|
izan
ez direnak, ze orain zer gertatzen da: juez bati galdetzen diozu bere aita izan da juez edo, baina baita ere sistemako gizon bat da.
|
|
|
Pixka bat pentsatzen da, bueno izan gaitezen libre eta orduan ikusiko dugu nola antolatu Euskal Herria, euskaldunek beraiek erabakiko dute nola antolatu Euskal Herria. Beraz, borrokak berak, salbe fase batzuetan
|
izan
ezik: marxista, trotskysta, ze orduan bazekiten, la dictadura del proletariado?
|
|
|
«La profecía de Lara» anonimoa, «Los hijos de Amándarro» Juan Eustaquio Delmas-ena, eta Vicente Aranaren «El basojaun y la maitagarri» eta «La leyenda de Lelo». Asko
|
izan
ezagatik, azken bi hauek Revista n agertutako narrazio lanik luzeenak dira, atalka aldizkariaren hainbat aletan zehar luzatuz.41
|
|
2006
|
|
|
Nahiz eta larruzko ontziak
|
izan
ez zuten arrantza lantzen. Emakumeak landa lanak betetzen zituzten.
|
|
|
Banaketa hau nahiko teorikoa zen, benetako banaketa Rhin-eko eskuineko eta ezkerreko kostaldeen artean eman zen. Ezkerraldeko hiri nagusienak, Augusta Treverorum
|
izan
ezik, jatorri militarrekoak ziren. Hauetako guztiak gotorleku militarren inguruan sortu ziren, canabae izena hartzen zutenak, eta pixkanaka hiri izatera pasatu zirenak.
|
|
2007
|
|
|
Batzutan albumina kopien itxura izateko bereziki zenbait pigmentu aukeratzen zituzten. Nahiz eta oso ezaugarri onak
|
izan
ez ziren nahikoa erronka zilar irudien aurrean.
|
|
2008
|
|
|
1987an idatzi zituen E.P. Thompson ek ondoko hitzok. Ekialdeko blokearen irekierak eta Mendebaldekoan (NATOn) ikusten ari ziren barne kontraesanek eremu egokia osatzen zuten mugimendu bakezaleek ordura arte
|
izan
ez zuten indarra erdiesteko.
|
|
|
Hasieran uste zenaren kontra, ordea, mesede baino kalte handiagoa ekarri zien horrek. Alderdiekin harremanak izanda, mugimenduak, nolabait ere, independentzia galdu zuen, beti gertatu ohi den bezala, eta handia
|
izan
ez bazen ere, ezinegona sortu zuen mugimenduko hainbat kideren artean. Alderdiei ere ez zien onura handirik ekarri, aliantza?
|
|
|
helburu orokorrean, kide berak dituzte (50 eta 60ko hamarkadetan CNDn zebiltzan asko ariko dira gero, 80ko hamarkadan, ENDn, adibidez), helburua erdiesteko aukeratutako bideetan? Halere, ezin da esan mugimendu bera direnik, zeren 80ko hamarkadan ordura arte kide
|
izan
ez ziren hainbat lagun hurbildu baitziren, eta mugimenduaren filosofia, beharrak eta helburuak ere neurri handi batean ezberdinak baitziren.
|
|
|
Bistan denez, Mendebaldean baino arrisku askoz ere handiagoei egin behar zieten aurre Ekialdeko mugimendu bakezaleek, ofizialean zebiltzanak
|
izan
ezik, noski. Taldeotan parte hartzearen arriskua askoz ere handiagoa zen Ekialdean, eta, beraz, parte hartzaileak ere gutxiago ziren, aukera politikoak ere txikiagoak zirelako.
|
|
|
Egoera horretatik etekina aterako dutenentzat
|
izan
ezik.
|
|
2011
|
|
|
Aldi berean kontuan hartu nahi izan dira estatu mailan garrantzitsuak izan ziren langileen buruzagiek (Enrique de Francisco, Galo Díez) Tolosan izandako esku hartzea eta baita gerra zibilari begira ere tolosarrek frontera joateko erakutsi zuten joera. Zentzu honetan Fusik edota De la Granjak proposaturiko sailkapenetan gune baketsutzat agertzen bada ere Tolosako gertakariak Donostiako, Pasaiako edota Hernaniko gertakarietatik gertuago daudela proposatu nahi da eta erradikalizazio handiagorik eman
|
izan
ez bazen ziurrenik Tolosako mugimenduaren errepresioa bizkortasunez bideraturiko eginkizuna izan zelako izan zela. Sailkapen hauen zehaztasun falta ziurrenik 1934ko Euskal Herria zehaztasunez ikertu ez dela izango da eta ikerketa berriak eta sakonagoak, euskal kasu osoa orokorrean hartuz, ez dira burutu, haseran genion bezala Fusiren 80 hamarkadako testua eta De la Granjarena, aurrekoaren oso antzekoa dena, lan bakarrak direlarik.
|
|
|
Artxiboek ematen zuten informazio murritzaren aurrean Tolosan ezer handirik gertatu ez zela pentsatuz eta ondorioz lan honen hipotesia izan zitekeena, hau da, Tolosan izatez mugimendu grebalari nahiko sakona egon zela eta bere kasua aipatua
|
izan
ez bada askotan Eibarrek edota Arrasatek Gipuzkoa osoaren gainean egin duten itzalagatik edota lehen aipatzen genuen Tolosaren irudi kontserbadoreagatik izan zela, pikutara joan zitekeen. Prentsaren bigarren gainbegirada batek, batez ere Donostiako Udal Hemeroketaren bitartez, ekarri zuen falta zen pieza, Tolosako gertakarien egunez eguneko kronika. El Día?
|
|
|
Tolosan lantegietan berriro ere lanari ekin zitzaiola zioen139,. El Día, koak fabrika eta tailerren gehiengoak itxita jarraitu zutela esaten zuen bitartean, ireki ziren gutxi haietan joan ziren langile gutxirengatik lanik ezin egin izan zelarik140 Langile klasea lanera joateko mehatxatua eta gonbidatua izan zela dio korrespontsal honek eta lantegien sarreretan Asaltoko goardiak eta tropak ezarri ziren grebalarien inongo koakziorik eman ez zedin. Egun horretan ospatutako udal plenoan (aurrekoa egin
|
izan
ez zelako, ez-ohikoa, zen hau, hau da, zinegotzi guztiak karlistak ziren) Alkateak moziorik edota proposiziorik ez aurkezteko eskatu zuen, para poder fiscalizar cuanto se deliberaba y acordara? 141 Zinegotziak ados agertu ziren eta bertan behera utzi zuten sesioa.
|
|
|
Urriaren 12an Muga gobernadoreak kazetariak bildu zituenean probintzia osoan, Errenterian eta Pasaian
|
izan
ezik, lasaitasun giroa zabaldu zela aipatu zien eta lanak berriro ere hasi zirela. Egun hartan lan egin ez zuten bakarretakoak Bankuak eta bulego ofizialak izan ziren kapitalean, festa nazionala ospatzeko.
|
|
2012
|
|
|
Hura (konkista) gertatu
|
izan
ez balitz puskaz hobeki geundeke.
|
|
2013
|
|
|
Georges Lefebvre, esan dezagun beste ezer baino lehen, sozialista marxista gisa dator ezaugarrituta frantsesezko Wikipedian. Alegia, ezkerreko intelektuala, marxista, baina partidu komunistaren karneta
|
izan
ez zuena. Baina hortaz gain bere jarrera antifaxista azpimarratzen da bereziki:
|
|
2015
|
|
|
Kasuaren arabera, saiatu naiz bigarren abizena topatzen eta ezinezkoa izan zaidanean, ez dut bestelako daturik gehitu. Gipuzkoako ia herri guztietan aurkitu nituen abertzaleak, 8 udalerri txikitan
|
izan
ezik, Abaltzisketa, Beizama, Elduain, Gaintza, Hernialde, Larraul, Olaberri eta Orendainen, hain zuzen. Deigarria da ikustea gaur egun ere toki horietan jelkideek eragin txikia dutela.
|
|
2016
|
|
|
Identitate judua batzuetan ezarria zen, Europan Erdi Aroan esaterako, eta besteetan juduek beraiek bultzatua. Edonola ere, definizio eza hori dela eta, juduek lortu dute beste komunitate erlijioso batzuek
|
izan
ez duten estatus berezia. Beraien inguruan sortu dira mito, kondaira eta teoria ugari, batez ere Europan.
|
|
|
Berak lortu zuen muturreko erlijiosoak mugimendu sionistara gehitzea haredi ak
|
izan
ezik. Era berean, juduen salbazioa Eretz Yisrael eko lurrarekin lotu zuen.
|
|
|
Uztailaren 8an hasi ziren berriro borrokak. Oraingoan Israelek, su etenean eskuratutako armei esker, Zisjordania, Gaza eta Ekialdeko Jerusalem
|
izan
ezik, gainontzeko Palestinaren kontrola lortu zuten. Bigarren su eten bat ezarri zen hamar egun beranduago, eta Nazio Batuek negoziazio talde bat bidali zuten Bernadotte kondea buru zuela.
|
|
|
Sazen ustez, erregimen frankistan faxistek guztizko garaipena
|
izan
ez zutelako ezin da esan frankismoa bete betean erregimen faxista bat zenik. Izan ere, Falangeren ahuldadea kontutan hartu behar dugu, Errepublika garaian oso alderdi txikia izanik eta, erregimenaren alderdia?
|
|
|
Gregory Luebbert (1997) eta Julian Sanz Hoyak (2008) frankismoak, guztiz faxista
|
izan
ez arren, azken finean, krisi egoera bati, irtenbide faxista, eman ziola diote.
|
|
|
bat zen, ideologia? bat baino), alderdi bakarraren ahuldadea eta aldekoen desmobilizazio politikoa (momentu batzuetan)
|
izan
ezik aipatu izan ditu (Linz, 1978).
|
|
2018
|
|
|
Urte haietan, protokoloan bertan esaten zen moduan, Manuel Bautista La Fuente, Francisco Olamendi eta bere iloba Juan Angel Lezameta, Pedro Viguri, Ignacio eta Domingo Lorenzo Perea anaiak ziren Lezamako benefiziodunak; guztiak lezamarrak, La Fuente
|
izan
ezik, Aloriakoa zena.
|
|
|
Horretarako, udaberri hartan, Urduñako udalak hiriko apaizeriari buruzko txosten batzuk egin zituen eta horregatik hirian bizi ziren bederatzi apaiz erregeladunen zerrenda egin zuen12 Batzuk Urduñan sortutakoak ziren eta hantxe zeuden, nahiz eta beste leku batzuetako fraide etxeetan eduki plaza. Besteak Urduñako San Frantzisko fraide etxean zeuden eta bizkaitarrak ziren, bat
|
izan
ezik, arabarra.
|
|
|
Hasteko, esan beharra dago, eskualde honetan, luzea izan zela euskararen galtze prozesua: Artziniega inguruan hasi zen XVIII. mendean, lehenago
|
izan
ez bazen, eta Laudio eta Baranbio izan ziren euskara galtzen azkenak, XX. mendea hasi zenerako.
|
|
2022
|
|
|
Britaniar Agintaldian aldaketa sakonak egiteko aukera urriak edukita, aldaketa xumeago batzuk egitera behartuak ikusi zuten beraien burua sionistek. Xumeak izateak ez du esan nahi garrantzizkoak
|
izan
ez zirenik, etorkizuneko estatua sortzeko beharrezkoak izan ziren aldaketak izan baitziren.
|
|
|
Alde batetik, folklorizazioa ez da bakarrik tradizio jakin baten hainbat elementuen berreskurapena, lehen the selective tradition azaldutako tresnaren bidez; are gehiago, tradizio horren hautatutako elementuei esanahi berri bat ematea eta haien eszenaratzea ere da folklorizazioa. Ez da ahantzi behar, dena den, prozesu hori lekuko eliteen kanonei egokitu zitzaion arren, mendeko klaseek ez zituztela hautatuak
|
izan
ez ziren tradiziozko elementuak berehala alboratu. Zentzu horretan sen onak haien autonomia garatzeko tartea utzi zien; hori argi eta garbi ikus dezakegu erlijio herrikoiaren praktikak zuen hedapenean.
|