|
2013
|
|
|
Bukatzeko, bada bertan Papinianoren zati bat; bistan denez, zati hori tartekatu zen, jurista horren ospea aintzakotzat hartuta. Laburpenaren zati bakoitzean (Epitome Gai izenekoaren kasuan
|
izan
ezik) interpretationes deiturikoak daude jasota; horiek testuaren muina islatzen dute, latin zehatz eta biribila erabiliz. Iruzkin horien jatorri izan ziren, ziur asko, aurreko mendean Galiako eskola juridikoetan sortutako materialak.
|
|
|
Erromatarrek ulertu zuten sarri askotan gatazken jatorria ez zela zuzenbidearen gainean ados ez egotea, hori nahiko argi egon zitekeelako; aitzitik, maiz gatazken jatorria zen egitateen inguruan eztabaida izatea. Hori dela eta, herritar arruntak, juristen eskarmentua
|
izan
ez arren, gaitasun osoa zuen kasuan kasuan zer gertatu zen erabakitzeko.
|
|
|
Konponbide horietatik gehienek aurretiazko demandak barneratzen zituzten; esate baterako, demandatuak demandatzailearen jabetza haren borondatearen aurka atxiki izana, edota demandatuak demandatzaileari dirua zor izana. Nolanahi den ere, pretoreak formula eman zezakeen, egoera horretarako aurrekaririk
|
izan
ez arren. Kasu horretan, ez zen zuzenbidea sortzen, hori pretorearen ahalmenetatik kanpo geratzen baitzen.
|
|
|
Lehen zuzenbide zibilaren arabera kontratua baliozkoa zen, baina, konponbidea aplikatuz, kontratu horren ondorio juridikoak ezeztatu egiten ziren, kontratua bidegabekoa zelako alderdi batentzat. Behin konponbidea emanda, alderdiek pretore akzio berezi batzuk baliatu ahal zituzten; akzio horiek eta transakzioa egin
|
izan
ez balitz alderdiek izango zituzkeenak antzekoak ziren. Pretoreak arreta bereziarekin jardun behar zuen, konponbide hau administratzeko orduan.
|
|
|
Horrela, herrien zuzenbidea, maiz sarri, zuzenbide natural (Ius naturale) moduan deskribatu zen. Modu berean ere, onartu egin zen herrien zuzenbidea eta zuzenbide naturala berberak zirela, esklabotzaren erakundeari zegokionez
|
izan
ezik. Antzinako gizarte guztiek onartu zuten erakunde hori, eta, horregatik, esklabotzak herrien zuzenbidea osatzen zuen argi eta garbi.
|
|
|
Doneauren jarrera hain muturrekoa
|
izan
ez arren, horrek Connanek baino eragin handiagoa izan zuen. Onartu zuen Justinianoren zuzenbidea logikoa zela, halako itxurarik izan ez arren, eta arin erakutsi zuen zein zen azpian zegoen zentzuzko egitura.
|
|
|
Doneauren jarrera hain muturrekoa izan ez arren, horrek Connanek baino eragin handiagoa izan zuen. Onartu zuen Justinianoren zuzenbidea logikoa zela, halako itxurarik
|
izan
ez arren, eta arin erakutsi zuen zein zen azpian zegoen zentzuzko egitura. Horren lanak zuzenbide zibilaren geroko garapenean izandako eragina ikusita, zeharo interesgarriak dira berak ateratako ondorioak.
|
|
|
Liber Iudicioruma, VII. mendeko lana, bisigodoei eta euren mende zeudenei hasieran aplikatu zitzaien zuzenbide erromatarraren lehendabiziko bildumetan oinarritu zen; gero, lan hori lurralde legeria bihurtuko zen, eta berorrek eskaini zituen geroko ohiturazko zuzenbidearen oinarriak. VIII. mendearen hasierako okupazio musulmanak penintsula osoa barneratu zuen, iparraldea eta Katalunia
|
izan
ezik, X. mendea bukatu arte. Errekonkista XI eta XII. mendeak bitartean luzatu zen, eta 1200 urtea aldera iparraldeko biztanleetatik bi herenak nagusitasun musulmanetik aske zeuden.
|
|
|
Gero beste lau liburu zetozen, betebehar, gauza, familia zuzenbide eta oinordetzari buruzkoak. Gaiak jorratzeko hurrenkera Erakundeetan agertzen dena
|
izan
ez arren, kode horretako kategoria eta arau substantibo anitz erromatarrak dira, duda izpirik gabe.
|
|
|
Lege eraldaketa eta kodeketa mesfidantzaz ikusten zituztenek gogo biziz hartu zituzten Savignyren ideiak, bai Alemanian, baita Europako beste leku batzuetan ere. Haren jarraitzaileek herri espirituaren kontzeptua (Volkgeist) ekarri zuten hizpidera, eta horren kutsu mistikoak gizarte bateko lege espirituaren ideia arrazionalarekin zerikusi handirik
|
izan
ez arren, bat zetorren XIX. mendearen hasierako Erromantizismoarekin. Savignyren azalpenak gorabehera, Alemaniako ikertzaile batzuk ez zeuden ados zuzenbide erromatarra jasotzearekin.
|
|
|
Savignyren azalpenak gorabehera, Alemaniako ikertzaile batzuk ez zeuden ados zuzenbide erromatarra jasotzearekin. Alemaniako nazionalismoaren eraginez, ikertzaileok uste zuten gemeines Recht izenekoa, alegia, Ius communeren bertsioa, Prusian eta Austrian
|
izan
ezik Alemaniako estaturik gehienetan aplikatzen zena, atzerriko zuzenbidea zela.
|