|
2000
|
|
|
izenpean eta frantsesez aurkeztua. Gainera, frantsesera itzuligabe dauden jakinarazpenak eta euskarari buruzko artikulu gutxi batzuk
|
izan
ezik, egunkari honetan euskara ez da inondik inora azaltzen. Aldiz, Sud Ouestek, edozehatzago esanda, Jean Batiste Dirassar kazetariak, duela zenbait urtetatik hona,. Bidez Bide?
|
|
|
Frantziako kasua alde batera utzi dugu, ikusi dugunez Hegoaldeko prentsak osoarreta gutxi jartzen baitio herrialde horri, euskarazko egunkariak
|
izan
ezik. Frantziarekin zerikusia duten artikuluak argitaratzen direnean, ez da ukitzen Euskal Herriarekinduen lotura.
|
|
|
Bestela zehazten denean
|
izan
ezik; irrati asoziatiboen kasuan bezala, alegia, zeinetarako elkarteekbakarrik egin dezaketen eskaria. Xehetasun honek garrantzia du, zeren gaurdaino telebista lokalak eskaintzeko sozietateak, merkataritza erakundeak, hortaz?
|
|
|
Bata hiru multipleeta hirugarren baten bi programen gestioa kudeatzaile bakar bati emateko (14 programa, hortaz, gutxienez). Programazio horiek baldintzapeko sarbide moduan eskaintzekoakdira, bat
|
izan
ezik, zerbitzuaren promozioa egiteko baliatuko dena, hain zuzen ere.Lehiaketaren berezitasun bat, lehendik telebista zerbitzua eskaintzeko lizentzientitularrei horretara aurkezteko ezarritako debekua izan da. Onda Digital (Quiero TV) enpresak, Retevisionen filiala hain zuzen ere, irabazi zuen lehiaketa48 eta airean ditudagoeneko programazioak.
|
|
|
Emakidak hamar urtetarako izango dira, sistema analogiko guztietan bezala, iraupen bereko denbora tartetarako luzagarriak. Halaber, zenbait muga ezarri dira, besteak beste, hedapen estataleko programetan deskonexioen iraupenari dagokiolarik, gehienez jota ere, emisio denboraosoaren %30?, eta enpresen arteko kontzentrazioaren gainekoak (galaraziz, salbuespenetan
|
izan
ezik, pertsona fisiko zein juridiko bakar bati hedadura eremu bereko frekuentzia bat baino gehiagoren titularitatea edo horietan parte hartze gehiengodunaizatea).
|
|
|
Honako xedapenak ez dira gero eraginkorrak izan errealitatean, kirolen eta, bereziki, futbolarenkasuan
|
izan
ezik; alabaina, gatazkak gertatu direnean, legean jasotako eran baino modu lagunartekoagoanerabaki dira.
|
|
|
Satelite bidezko telebista42 liberalizatuta dago. Telekomunikazioen Lege Orokorrak aurreko Satelite bidezko Telekomunikazioei buruzko legea baliogabetu zuen, telebistari zegokionen
|
izan
ezik. Edozelan ere, satelite bidez hedatzen diren irrati etatelebista zerbitzuek ez dute jada zerbitzu publikoko kontsideraziorik, nahiz eta emisioen edukiak Irrati eta Telebistaren Estatutu Legeak eta Europako Artezarauaren egokitzapenak esaten dutenari makurtu behar diren.
|
|
|
Kontua da, modernia puskatu denetik (puskatzen aridenetik), bai askatasuna eta bai identitatea zer diren berriz pentsatu beharra dagoela. Horrela, mundu berrian identitateak urtzen ari direla esaten digute, sekula santaidentitaterik
|
izan
ez dugun Euskal Herrikooi, ez behintzat identitate aitortua edoegitura instituzionalekoa. Identitatearen ordez, etorkizuneko aldarrikapenak mestizaia, herritartasuna eta antzekoak direla esaten digute.
|
|
|
Jar dezagun disgresio multzo hori batuko duen printzipio bat, burujabetasunazmintzatzeko maxima ez oso zorrotz modura funtzionatuko duen oinarri bat: askeakizan nahi dugu, eta, filosofikoki oso modan
|
izan
ez arren, libertatearen behar horialdarrikatzen dugu. Ezin baita burujabetzaz hitz egin, askatasunaren kontzeptuakontuan hartu gabe.
|
|
|
Konputagailuen iraultzak, lehenengo iraultza teknologikoa
|
izan
ez arren, ez du espero litekeen erreakzioa sortu gizartean. Alde batetik, informatizazioa propagandaitzelarekin datorrelako; beste aldetik, lehengo esperientziak nahiko ezberdinak zirelako eta orain gertatzen denarekin alderatzea aski zaila delako.
|
|
|
Eskemaren azpialdean bakarrik da identifikagarria, esan badaiteke, identifikazioz terapia egiteko lekuan dagoen heinean; baina ez da identifikagarriaeskemaren goialdean, hots, duen boterea arbuiatzen duen lekuan. Eta hori da, hainzuzen ere, orain arte Estatuarentzat
|
ulergarri
izan ez den paradoxa. Grafoaren bisolairuen dikotomia bi diskurtsoen kontrakotasunean aurkitzen dugu berriro, hauda, nagusiaren diskurtsoan eta analistaren diskurtsoan.
|
|
|
Psikoanalisiarekin izandako lehen harremanetik hogei urte pasatu ondoren, 1946an Johannesburg utzi eta New York era migratu zuen. K. Horney k, E.Fromm ek eta C. Thompson ek
|
izan
ezik beste psikoanalista kideek ez ziotenharrera onik egin, ezta laguntzarik eman ere. Bertan Paul Goodman eta bestebatzuk ezagutu zituen, denen artean Gestalt Terapia sortu zutelarik.
|
|
|
Fritz ekiko harremana ona
|
izan
ez zen arren, Laura-rekikoa berriz iraunkor etaoparoa izan zen.
|
|
|
Sanz, A. Sarro eta T. Suarez. Esan daiteke, talde honetakokideak izan direla beren formazio mintegi eta argitalpenen bidez espainiarlurraldean Familia Terapia hedatu dutenak, lehendik lanean ari ziren besteprofesional batzuen laguntzaz, nahiz eta hauek bileran
|
izan
ez. J.A. Rios, J.L.Linares, W.
|
|
|
Elementu horiek guztiek subjektuak bestearekiko joera izatera bultzatuko dute, nortasunaren nahaste larrietan
|
izan
ezik, hain zuzen ere, halakoetan, asetasunekolehen esperientzietan izandako gorabeherengatik.
|
|
|
Zer ezote genuen ikasi eta zenbat zalantza ez ote zizkigun argitu, zalantza berriak sortuzizkigun aldi berean? Euskararen batasuna orduantxe bideratu zen, dudarik gabe, etahura ahalbidetu zuten batzuk joanak eta behin eta berriro goraipatuak izan diren arren, badira hain goraipatuak eta omenduak
|
izan
ez diren beste zenbaitzuk, joanak direnakbatzuk eta bizirik dirautenak bestetzuk, garai hartako gazteen irakasle ez arautuak izanzirenak. Bi aipatzearren, nik neuk biziki estimatutakoak, joandako bat, ImanolBerriatua, eta bizirik dirauen beste bat, Txillardegi bera, aipatuko nituzke.
|
|
|
ETAren sortzaile guztiok erdaldun ginen, Jose Luis bera ere barne (Iñaki Larramendi
|
izan
ezik, behar bada). Gauza jakina denez, denok euskaldun bilakatu ginen, zein edo zein hobeto edo txartoago?, eta, hortik abiatuz, azkar eta etenik gabe ekingenion erakundearen euskal kultur politikari.
|
|
|
iparraldekoa adierazteko eguzki haize; hegokoa adierazteko eguzki haize; ekialdeko haizea izendatzeko eguzki haize (52herritan, behin ere ez Bizkaian), osots haize eta izar haize. Guztira 56 izendapen lortudira, bat bakarra ere ez mendebaldeko haizerako eta bi
|
izan
ezik beste guztiakekialdeko haizea deitzeko.
|
|
|
Nagusitasunhori iparraldeko eta hegoaldeko haizeetan duen gailentasunak ematen dio. Eta nagusida lurralde bakoitzean ere, Zuberoan
|
izan
ezik.
|
|
|
sentimenduek. Ezagupen eremukoak
|
izan
ez badira ere, ulermenarekin batera sentimenduak ibili dabiltza aberri defentsan, nortasun propioarendefentsan, gu eta gutarrak garenon ezinbesteko maitasun eta afinitatean. Ez dagonortasunik ez eta kulturarik sentimendurik gabekorik.
|
|
|
Konpromiso sozialaren eskabideak eta, hemen, forma erlijiosoa hartu baitute aurrenik. Beste toki batzuetan hartubeharrik
|
izan
ez dutena. Edo, are gehiago, forma antierlijiosoa hartu dute toki haietan, existentzialismo frantsesean adibidez.
|
|
|
Bizimolde etikoa, bigarren partea?, familian zentratua, guk bizimodu kristau zintzoa esango genukeenada substantzian. Estetikoa gozameneko gizakia da; etikoa, obligaziokoa (singularrean: obligazio asko dauzkana eta asko betetzen dituena, jeneralean ez da etikoa, berebizitzari buruz erabaki erradikala hartzeko ausardiarik
|
izan
ez duena baizik).
|
|
|
Bi moldetako politika izan zitekeen hura: a) Gaztelania
|
izan
ezik, gainerakohizkuntzak aintzakotzat hartu gabe legeetan politika elebakarra (kasik aitortu gabea) egin zuena, eta b) Horretarako aukera edo beharra izan zituenetan, auziari aurrez aurreheldu, eta eztabaida teorikoetan nahiz unean uneko erabaki politikoetan bere hizkuntzpolitika egin zuena.
|
|
|
Hona, gure kasu partikularrean erabilgarriakdiren kategoria analitikoak ekarriko ditugu soilik. Hala ere, berehalako erabilgarritasuna
|
izan
ez arren, kasu batzuk aipatuko ditugu, geroko azalpenen bidean lagungarriakizan daitezkeelako.
|
|
|
Ez gaitu galdu, hitz batez, < politika> ren gehiegiaketa < soberaniak>, ezak eta eskasiak baizik! Eta lehen herri batek mende batzutaniraun bazezakean ere, erresuma bat bere zerbitzuko
|
izan
ez arren, gaur hori ez daposible? (1966c, 455).
|
|
|
Esan beharrik ez dago mintzo poetiko hau ez dela tradizionala (seda edo sare pasartean
|
izan
ezik), eta hemen poeta (ezkonszienteki, itxuraz) garaiko olde, irrazional, baten ukitutik irudi, ez razionaletara, lerratu da.
|
|
|
Jakina, horrek guztiak ez zukeen garrantzirik izango (ez behintzat izan zuenabezain handia!) tokian tokiko tradizioaren bitartez iritsitako baloreak eta bestelakokultur elementuak ordezkatuak izaten hasiak ez balira eta, gaitzago zena, herriarenegiazko premiatan oinarritutako balore berriak dekretuz eragotziak
|
izan
ez balituzte.
|
|
|
Aramaio, bizimoduan zein kulturan, kutsadura gutxiko irla moduko bat izan da luzaz.Eredu tradizionalei eta euskarari tinko atxikirik, ez du bertan industrializaziorik ezagutu (oso jende gutxi biltzen zuen ehun lantegitxo bat
|
izan
ezik), eta, ondorioz, inmigrazioaren fenomenoa ere txikia izan da beti. Geografikoki ere esparru itxia du, etakotxearen hedapen garaira arte biztanleek ez zuten aukera gehiegirik izan ingurukoherriekin harremanak mantentzeko, Arrasaterekin ez bazen, aspaldidanik aramaioargizakume gehienen lan-lekua izanik.
|
|
|
Pentsatzeko da, orduan, ea Euskaldunok munduari egin diezaiokegun ekarpena, harrapakaritzako zibilizazioa? kriminaladela salatu eta Europan bertan harrapakaria
|
izan
ez zen beste zibilizaziorik egon zelaaldarrikatzea ez ote dugun izango. Adibidez, Europa Zaharreko. Gimbutas enmintzaira erabiliz?
|
|
|
Nafar Estatuarenzaleak izanik, Euskara ikasteko, astirik? (?)
|
izan
ez dutenek jakin behar dute, ia hilikdauden gaskoinera eta Nafar Aragoiko erromantzeak konkistaren ondorioz sorturikohizkuntzak direla. Gainera, guretzat, indoeuroparrak ez izanik, Hizkuntz Antropologiak esankizunak eta garrantzi handia dituela eta erromantzeek euskal sena kolokanipintzen dutela.
|
|
|
Hala ere, badira arrazoiak konkistaren fenomenoa betikoa
|
izan
ez dela pentsatzeko. Noiz hasi zen konkista?
|
|
|
gizarte ororen emaitza da; horregatik, bortxa beti izan da eta beti izango da.Beste gauza bat da, beti izango diren gizarteko hiru fenomeno horiek nola antolatukodiren. Aldiz, badira gizartean beti
|
izan
ez diren beste zenbait fenomeno; esaterako, ustiaketak eta konkista, ekidin daitezkeenak. Propagandan, ordea, alderantziz esatenda:
|
|
|
Indoeuroparrak, ordea, ezbakarrik patriarkalak, baita militaristak eta konkistatzaileak izan dira. Euskal Herriarenkonkistatzaileak, musulmanak
|
izan
ezik, indoeuroparrak izan baitira, beharrezkoazaigu jakitea gu eta gure konkistatzaileen arteko kultur ezberdintasunak zertan diren.
|
|
|
Baina, bera, finkoa? denkasuan
|
izan
ezik, denbora kapitala itzulgarria da. Produktuen merkatuan erosketa batfinantzatzeko gordailu bat erretiratzen duen edozein tituludunek bere kapital monetarioa desegiten du.
|
|
|
lekuahartu du. Zehazkiago begiratuz, ikus daiteke ezen gordailu bankuek emisio monetarioaren monopolioa dutela, dibisen gaineko eragiketei dagokiena
|
izan
ezik. Banku zentralak Altxor publikoen gordailu bankuak dira:
|
|
|
Axular-ek ikusten zuen pagoa eta aurrean daukaguna berdinak dira funtsean; bainaAxular en Euskal Herria dagoeneko inoiz orainaldi ez etorkizun izango ez den iraganada, eta gure Euskal Herria, Axular-entzat, egundo iragan zein orainaldi
|
izan
ez zenetorkizuna, deus ez, hots?. Kojeve rentzat, gizakiak bakarrik sortu eta suntsitzen duesentzialki.
|
|
|
Horrexegatik, okerkuntzak eta manipulazioa saihestu nahi ditugulako, iturri sinesgarrietara jotzea komeni da. Eta kontuan
|
izan
ezen irratilaria albiste sorburutik zenbat eta hurbilago egon, hainbat eta gertuago egonen dela informazio ematearen eredu onetik. Beraz, datuak iturri primarioetatik edo beste autore batzuek albiste fokua edo foco de la noticia deitutakotik ateratzen baditugu, bitartekaririk gabe atera ere, berriemailea aserik eta pozik geratzen da egindako lanaz.
|
|
|
Prentsa idatzian agertzen den albistea, agertu eta gero, edozein unetan irakur daiteke; gainera, ulertu ezean, berriz irakurtzeko aukera daukagu. Hau, jakina denez, irratigintzan ez da gertatzen, zeren komunikabide honetan albistearen jasotzea une jakinean gertatzen baita; entzulearen arreta nahiko erlatiboa izan ohi da, errepikatzeko ia aukera gabe (garrantzi handiko kasuetan
|
izan
ezik). Hiru ezugarri horiei entzuleriaren kultur maila eta berriegileena desberdinak izaten direla gehitzen badiegu, argiro ikus dezakegu irrati idazkuntzak berezia izan behar duela.
|
|
|
batetik denboraldi luzeko programazioa egitea, udazkenetik udaberriaren amaiera arte; eta bestetik, laburra, udarako baino ez dena. Lehenbizikoan, entzuleek, Gabonetako eta Aste Santuko periodo laburretan
|
izan
ezik, ia ez dituzte beren ohiturak aldatzen, lantokian, bidaiak egiten eta etxeko ekanduak burutzen pasatzen baitute beren denbora; hortaz, programazioak aldaketa gutxi eduki ohi du.
|
|
|
Gure giza entzumena askotan hotsez josita izaten dugu kaleko zaratak edo gure inguruetakoak direla-eta. Ia zarata gehienei ez diegu arretarik ematen, interes berezia sortzen digutenean
|
izan
ezik.
|
|
|
Irratilariak hitzak eta soinuak ditu lankide egunero. Takean potean ahoskatu behar ditu aldez edo moldez, maiz letra eta soinuen esparru teoriko praktikoaz zalantza malantzetan egon eta ideia handirik
|
izan
ez arren. Hori hastapenetik kontzeptu batzuk argi ez dituelako gertatu ohi da horrela.
|
|
|
Zenbat eta lokalagoa izan, hainbat eta joera handiagoa dago informazioa informazio iturri bakarretik jasotzeko. Euskal Herriko irrati nazionalean, ostera, berriemaileak denboraren atzaparretatik itzuri ezinik dabiltzanean
|
izan
ezik, albistegietako notizia nagusien informazio datuetan sakontzeko eta iturri desberdinek igortzen dutenaz jabetzeko ahaleginak ikusten dira sarri. Haatik, informazio iturri ofizialetatik edateko ohitura aski erroturik dago.
|
|
|
Mende honen erditik aurrera, Bizkaiko gainontzeko eskualdeetan eta Gipuzkoan bezainbeste
|
izan
ez arren, landaketak emendatu egin ziren Karrantzan. Honela, 1964an koniferoen landaketek 721 Ha estaltzen zituzten eta 1990 urtean, berriz, 2.000 Ha.
|
|
|
Arrantza, berriz, erreken goialdeetan
|
izan
ezik, librea da; hala ere, karrantzarrak haranetik kanpora joan ohi dira, Asón eta Aguera ibaietara batez ere.
|
|
|
Kontzentrazio partzelarioa egin
|
izan
ez balitz, nekez iraungo zukeen Karrantzako baserriak egundaino. Hala ere, bere kalteak ere ekarri zituen kontzentrazioak, sailak banatzen zituzten hesi eta itxitura naturalen hondaketa bultzatu baitzuen.
|
|
|
Ubal gainaren inguruetan
|
izan
ezik, altuera ertaineko mendietan hareharriak eta lutitak dira nagusi, eta, beraz, baso azidofiloen berezko eremuak dira; hala ere, mendi horietan basorik ez dugu aurkituko, pago, ametz zein haritz bakanak inguratuz larreak eta sastrakadiak nagusitzen baitira. Bestalde, azken hamarkadetan, zuhaitz exotikoen landaketek garrantzi handia hartu dute, paisaiaren osagai garrantzitsua bilakatuz.
|
|
|
Karrantzan, Euskal Autonomia Erkidegoko beste lekuetan bezainbesteko mailan
|
izan
ez bada ere, koniferoen landaketa handiak egin dira XX. mendearen erditik aurrera. Landatutako espezieak intsinis pinua, Lawson altzifrea, Douglas izeia eta alertzea dira.
|
|
|
Harrobiko jardueren ondorioz kobazuloak kalteak izan bazituen ere, jarduera beroriengatik
|
izan
ez balitz, segur aski gaur egun ez zen ezaguna izango. Kontrolik gabeko bisitaldiek eta furtibismoak larriagotu egin zuten leherketek eta bibrazioek sortutako egoera, eta azkenik, kobazuloaren ondoan jarritako gehiegizko dinamitakarga batek kalte itzulezinak sortu eta gero, publikora itxi zen eta horrela jarraitu du duela urte gutxi batzuk arte.
|
|
|
izeneko araudiak eskaintzen digute aipatutako prozesu hori ikusteko bidea143 Lehenengoari dagokionez, aipatu dugun. Informe Quintana, ren eragina nabarmena izan zela eta txosten horren ezaugarririk garrantzitsuenak jaso zituela ikus daiteke (egitura zentralizatua, irakaskuntzaren uniformizazioa, etab.); bestalde,. Reglamento, n ere azpimarratu behar da jaso zuen zentralizazio gogoa. Baina neurri horien eragina berez eskasa izanik, bestetik, liberalen eraginkortasuna batere txikia
|
izan
ez zela konturatzeko, hezkuntza administrazioak izandako bilakaerari so egin genioke.
|
|
|
Hezkuntza arloari dagokionez, 1857ko lege honekin has gintezke nazionala den hezkuntza sistemaz hitz egiten; alde horretatik, orduan arteko izaera nazionalarena, gobernu eta administrazio liberala garatzeko nahiari lot zekiokeena besterik
|
izan
ez zela esango genuke. Era berean hezkuntza sistema nazionalaren eraikitze prozesua Estatu Nazioa eraikitzearenean ulertu behar dela esango genuke, azken honen ardatz nagusienetarikoa izan zen heinean.
|
|
|
–Ministerio de Fomento, ri dagokiona izango zen, hain zuzen, Moyano legearen administrazio orokorrari buruzko ataleko lehenengo artikulua (legearen 243 art.). Honek irakaskuntzako goreneko gobernua maila guztietan ministerio horren buruaren esku uzten zuen, eta bere agindupean Zuzendari Orokorra izango zuen, zeinak irakaskuntzaren administrazio zentralaren ardura izango zuen (244 art.). Bestalde, administrazio orokorraren barruan ere, legeak atal osoa eskaini zion. Real Consejo de Instrucción Pública? izena izango zuen erakundeari (245/ 258 art.), legeari esker ordura arte
|
izan
ez zuen egonkortasuna ziurtatuz. Aholkularitza funtzioak beteko zituen kontseilu horren eraketak erakusten duenez, Estatuak Elizarekin izandako eta orduan ere bazituen tentsioek eragina izan zuten kontzesioak egiteko orduan; baina lehenengoak botere harien kontrola ziurtatuko zuen, gatazkaren arriskua ekiditen zuen neurri berean.
|
|
|
Salbuespen hauek
|
izan
ezik: oinarrizko eskoletako (ez lehenengo irakaskuntzako goi mailakoak) eta eskolaurreko irakasleak.
|
|
|
Eman dezagun hemen arrazoi operatiboak jokatzen duela, baina operatiboa izanik ere, ezin da ukatu Estatuaren eta populazioaren arteko lokarria dagoela; eta, esango genuke, bi instantzien arteko identifikazioa ere sortzen dela, espainiarrak omen diren herritarren artean batasun ezaugarria sortzen baita, kolektibitate sentimendu bat. Gaztelaniak
|
izan
ezik, beste inongo hizkuntzak ez luke eskolan lekurik izan behar, ezta Estatuarekin harremanetan jartzeko aukerabiderik ere.
|
|
2001
|
|
|
a) Hemen ere hiru AT antzeman ditzakegu: a) SH 1; b) SH 17; eta c) SH51 Lehenbizikoan
|
izan
ezik, lehenbizikoa baita!?, gainerako bietanmoderatzaileak laguntzea edo esplizitatzea besterik ez du, gaia dagoeneko, aurrezaurre,, hortxe, du eta.
|
|
|
Eta ikastaldeak aurkeztu aurretik ere, beste aipamen bat egin nahi nuke: ikasleen gaitasunari erreferentzia egiteko, orain arte ohikoa izan den urratsen kontzeptua erabili dut,, urratsa? ikas prozesuan 100 bat ordutan egiten den pausotzatjota (sistema hau egile honen gustuko inola ere
|
izan
ez arren). Seigarren urratsean, beraz, bostehun ordutan lortzekoa gainditu duten ikasleak kokatuko genituzke.
|
|
|
Maila honetan dauden ikasleek ingurukoekin gutxieneko komunikazioaziurtatzeko nahikoa izan daitekeen gaitasuna lortua dute aldez aurretik. Horrekesan nahi du, ez direla xede hizkuntzan galdurik sentituko, era normaleankomunikatzeko oraindik zailtasunak izan arren, eta hainbat egoeratan euskarazkomunikatzeko aukerarik
|
izan
ez arren.
|
|
|
Horren aurrean, sarri askotan etsipena sor dakieke.Ikasi duten guztia ikasita, ezer gutxi dakiten inpresioa izan dezakete. Arazo larrihori gainditzeko, alde batetik, ikasketa prozesuan betetzen ari diren urratsarengarrantziaz eta izaeraz ohartu dute ikasleek; eta bestetik, aipatutako zabaltze komunikatiboa traumatikoa
|
izan
ez dadin, eskoletako jarduerak planteatzerakoan, ikasleen erritmoei eta gaitasunari kontu handiz erreparatu dieguirakasleek.
|
|
|
Are gehiago, irakaslearenirakats estiloa ikaslearen ikas estiloarekin bat badator, prozesuak osoamaiera arrakastatsua izan lezake. Baina bestelako kasuak ere badira: irakaslearen irakats estilora egokitzeko gaitasunik
|
izan
ez duten ikasleena.Horrelakoetan, prozesua zaildu egiten da, eta askotan, erabat eten.
|
|
|
Gogoan izan dezagun X. mendearenbigarren erdialdean Al Andalus ko musulmanen botere militarrak bere gorenekoahalmena agertu eta erakutsi zuela. Ez zen koiuntura aproposa konkistak egiteko.Hala ere, Kalahorra eta Uncastillo ren galerak
|
izan
ezik, iruindarrek edo nafarrek ezzuten lurralde garrantzitsurik galdu. Nahiz eta umiliazioren prezioa ordaindu beharizan, erresumak biziraun egin zuen, erronka eta frogarik gogorrenak gaindituz.Antso III.arekin egun hobeak etorriko ziren nafarrentzat.
|
|
|
X. mendeko nekazariek alodioak zituzten, hau da, lantzen zituzten lur zatienjabeak ziren, eta gizon askeen erara, zerbitzu publikoak egitera beharturik zeuden.Tokiko ezberdintasunak gorabehera, nekazaritza komunitateek populaketarakoeredu karakteristikoa zuten erresuma osoan, hegoaldean
|
izan
ezik: –villcT sarea.
|
|
|
Normalean,, buruzagiaren hilobian?
|
izan
ezik, arma bakarra agertzen da. Armekin lotuta, belarriak eta gerriko plakak agertzen dira.
|
|
|
Euskal hagiografiaren lehenengo ikertzaile kritikoa Antonio Perez Goyenadugu, eta gaur egun ere nafar santu askoren ikerketa egiterakoan, egile honen lanetatik hasi behar dugularik19 Ondoren, beste egile batzuk ere arduratu dira ikerketaorokorraz20 eta santu jakin eta ezagunen bizitzaren azterketa kritikoaz, ikusiko dugun bezala. Nolanahi den, ondorengo zenbait egileren artean, ahalegin zientifikohorrek arrakastarik
|
izan
ez zuela ematen du. Joera apologetikoaren jarratzaile etaespiritu kritiko gutxikoen artean, Jesus Maria Aldayren obra aipa dezakegu adibide gisa21; eta eskerrak Euskal Herrian oraindik zentzugabeko santuen ingurukoliburu rappeliano modukoak ez zaizkigun ailegatu22 Ikuspegi ezberdin batetik, ikerketa antropologikoek, mitoak23, kondairak eta ipuinak aztertzeko ahaleginhandia egin dute24 Hala ere, adibide ohoragarri batzuk izan ezik, ikerketa motahauek gutxitan arduratzen dira modu kritiko batean beren kontaketen AintzinaroBerantiarreko edo Goi Erdi Aroko jatorriaz.
|
|
|
Nolanahi den, ondorengo zenbait egileren artean, ahalegin zientifikohorrek arrakastarik izan ez zuela ematen du. ...ra apologetikoaren jarratzaile etaespiritu kritiko gutxikoen artean, Jesus Maria Aldayren obra aipa dezakegu adibide gisa21; eta eskerrak Euskal Herrian oraindik zentzugabeko santuen ingurukoliburu rappeliano modukoak ez zaizkigun ailegatu22 Ikuspegi ezberdin batetik, ikerketa antropologikoek, mitoak23, kondairak eta ipuinak aztertzeko ahaleginhandia egin dute24 Hala ere, adibide ohoragarri batzuk
|
izan
ezik, ikerketa motahauek gutxitan arduratzen dira modu kritiko batean beren kontaketen AintzinaroBerantiarreko edo Goi Erdi Aroko jatorriaz.
|
|
|
Orain baino lehenago aditua naiz literaturak ez duelamundua aldatzeko balio; gehien gehienez, mundu hau eramangarriagoa egitekodoi. Nik erran bezala
|
izan
ez bada ere, orain, bederen, inork ez digu aurpegiratzenahalko desgaraiko gertatu garenik edo geure inguruari ezikusia egin diogunik.Inork ez digu erranen engaiatu ez garenik.
|
|
|
Gure irakurketaren eragile eta estrategia ezin esanguratsuagoa gertatzen dirabaita narrazioen izenburuak ere. Gehienetan istorioaren nondik norakoazigurikimenak pizten dizkigute, narrazioaren muina aldez aurretik seinalatuz (inoizbaita bukaera ere), bereziki N eta IAO bildumetan (gogoratu AEE bildumanizenburuek narrazioaren lehen esaldia jasotzen dutela, hiru kasutan
|
izan
ezik). Epigrafeek ere pareko egitekoa betetzen dute. Batzuetan, gainera, igurikimenfaltsuak ernarazten dizkigute istorioaren funtsaz.
|
|
|
IAO bilduman, berriz, badirudi hautsi egiten dela joera hori, determinatuabaita lekua. Haatik, denborari dagokionez, urruntasuna da nagusi(. Haurrakpindaturiko paisaia, n
|
izan
ezik), eta horrek espazioa bera ere urruntzen du.
|
|
|
Gauza da, 1978an edo berriro idazteko gogoa eta tenorea suertatu zitzaizkidanean, blokeaturik sentitu nintzela. Iruditzen zitzaidan hamar urte lehenago, hasieran, emakume
|
izan
ez banintz bezala idazten nuela. Eta handik aurrera bestezerbait egin behar nuela, beste modu batera idatzi.
|
|
|
Bi, detailetxo? horiek tartean egon
|
izan
ez balira, beharbada liburuak ez zuela izan duen oihartzunik izango, eta abar eta abar. Hori dakontua.
|
|
|
Horien artean, Saizarbitoriaren Gorde nazazu lurpean eta Irigoienen Lur bat haratago diraaipagarrienak. Gero, badira hor tartean, hainbeste irakurle leial
|
izan
ez arren, irakurleen oniritzia eskuratu dutenak, jada ibilbide jakinak zedarrituz baitoaz: Aingeru Epaltza, Rock & Roll; Juan Luis Zabala, Agur, Euzkadi; Luis Mari Mujika, Memoria galduak; Aitor Arana, Onan eta Ipuin entzulea, kasu.
|
|
|
Horrela, eta orientazio motibazionalei dagokienez, hauxe da esango dugu: 1) Lagin orokorrean nahiz transmisio kanpainako populazioan ditugun orientazioak berdinak direla, transmisiozkoa
|
izan
ezik, izenari eta edukiari dagokionezoro har; 2) orientazio instrumentala ez dela, edukiari dagokionez behintzat, berdinberdina bi laginetan: transmisio kanpainako populazioan lan munduarekin soilsoilik lotzen da, eta lagin orokorrean, aldiz, lan munduaz gain, etorkizuneko ikasketekin lotzen da; 3) transmisio kanpainako populazioan transmisioko orientazioberezitua agertzen da; 4) orientazio komunikatzailea ez da bereizirik agertzen, orientazio mota hori definitzen duten itemak orientazio integratzaileari dagozkionitemekin batera agertzen direlarik; eta 5) espero genuen bezala, literaturatradizionalak aipatzen ez dituen orientazio motibazional berriak aurkitu dira, halanola irabazi pertsonaleko orientazioa.
|
|
|
Erraz ikus daiteke ezen baldintza horrek truke jarduera bilateralak definitzen dituela. Herrialde bakoitzaren inportazioen azken ordainketak eskatzen duen truke jardueraren aldiberekotasuna ez dago bermaturik, kasu berezi batean
|
izan
ezik (laster ikusiko duguna).
|
|
|
Hala ere, egiaztatze faktikoak erakusten du ezen kanpo zorraren zerbitzua ez dela gauzatzen konpentsazioaren bidez. Kontua da, Iparrak ez duela egin behar bere merkataritza inportazio netoen inolako finantza ordainketarik, I diruan, banku gordailuko transfer baten forman
|
izan
ezik. Ondorioz, Hegoak ez du lortzen inongo bonu ez monetarioen kopururik, bere merkataritza esportazio soberakinen ordainketa gisa.
|
|
|
bere zorra zerbitzatzeko, Hegoak ez du Iparretik erosten merkataritza ondasunik edo finantza ondasunik (ez monetarioak). Iparrak Hegotik merkataritza ondasunen soberakina erosten du, Iparretik Hegoak ezer erosten ez duen bitartean (finantza bonu monetarioak B
|
izan
ezik): Iparraren erosketak Hegoaren (merkataritza ondasunen edo finantza bonu ez monetarioen) inolako erosketari ez dagozkion heinean, Hegoak zerbitzatu egiten du bere kanpo zorra.
|
|
|
H eta I herrialdeen artean gauzatzen diren transakzio guztiek erakutsitakoa betetzen dute, transakzio batek
|
izan
ezik.
|
|
|
Demagun p epealdian Hegoko egoiliarrak zeintzuek gainontzeko munduarekiko zordunduak diren H diruko bi milioi unitate (2 HM) (milioitan), aurrezteko gai direla. Suposa dezagun, halaber, 1 HM= 1 IM dela (bere zorren zerbitzu korrontearen eraginak H diruaren kanpo balioa aldatzen dueneko kasuan
|
izan
ezik). Zorpeko egoiliarrek kopuru hori beren Iparreko hartzekodunei transferitzen dietenean kitatzen dituzte beren obligazioak (37 irudia).
|
|
|
Usain gehienak oso konplexuak dira, entitate indibidual modura identifikatuak izan arren. Ez dago modurik pertzepzio horiek deskribatu ahal izateko, antzekotasunaren bidezko irudiak erabiliz
|
izan
ezik.
|
|
2002
|
|
|
Zalantzarik gabe, gerrak produkzio industrial orokorra atzerarazi zuen; lastererrekuperatuko zen, ordea, politika ekonomiko berriak normaltasunera itzultzekooztopoak jarri
|
izan
ez balitu.
|
|
|
ordura arte tamainarengatik eta jarraitutasunarengatik ezagutu ez ziren produkzio eta populazio hazkunde orokorrak ekarriko zituztenindustrializazio prozesuak. Egia da hazkunde industriala abiatzeko uneak eta erritmoak ezberdinak izan zirela toki bakoitzean, baina egia da, halaber, hazkunde industrialik
|
izan
ez zuten aldeetan ere industria zuten aldeek eragina izan zutela; etabatzuetan integrazioa ere gertatu zen. Aurreko mendeetan, leku berriak hartuz etalurraldeak inbadituz burututako nekazaritzaren hazkundearen aldean, industriarenhazkundeak ez zuen ia lurrik behar, eta horrenbestez, ez zen lurraldeetan barrenahedatu; aitzitik, leku jakin batzuetan kontzentratzeko joera izan zuen.
|
|
|
Garapen Kontseiluaren helburua Ipar Euskal Herrian garapenglobal, koherente eta orekatua lortzea zen, baita lurraldearen antolaketaz eta mugazgaineko lankidetzaz arduratzea ere. Erakunde honen gaur arteko lorpenik adierazgarriena Ipar Euskal Herriko Antolaketa eta Garapenerako Eskema egitea izan da, zeina lurraldearen egituran eragiten duten aktore guztientzako erreferentzia den, nahiz eta oinarri legalik
|
izan
ez. Eskema horrek azpiegiturak, ingurumena, ekonomia, habitata eta gisako kontuak lantzen ditu; baina lurraldearen antolaketarenalorra gainditzen duten zenbait auzitan ere badu zeresanik; esaterako, heziketan, ingurune kulturalean eta hizkuntzan.
|
|
|
Atal honetan, duela gutxira arte zientzialarien eta, oro har, gizartearen arretarik erakartzerik
|
izan
ez duten bi gai landuko ditugu. Biek ala biek ekonomiarekin zerikusihertsia dute, eta aspaldian garrantzi eta gaurkotasun handiko bihurtu dira.
|
|
|
Gobernuek nahi duten eskualdea hauta dezakete faboratzeko. Nafarroaren kasuan Nafarroa guztia izango litzateke, Iruñea
|
izan
ezik. Beste gauza bat da Europako Batasunak eskualde lagungarriak zehazteko erabiltzen dituen irizpideak (1 helburuko eskualdeak, 2 helburukoak, 5b eskualdeak, etab.). Azken hauetan gobernuen laguntzak beste lekuetan baino handiagoak izan daitezke, eta Europarenkofinantzapenak parte hartzen du.
|
|
|
Beraz, bai atxikimendu itunean bai ondorengo negoziazio guztietan, negoziatzaile eta bitartekari bakarra Estatua izan da, aurreko eskuduntzen banaketakontuan hartu gabe. Horrek sarritan kexak ekarri ditu Euskal Administrazioenpartetik, beren proposamenak bideratuak
|
izan
ez direlako.
|
|
|
Bestalde, lan sozietateetan lan harremanak hitzarmen kolektiboen bidez arauturik daude, eta bazkide langileak Gizarte Segurantzaren erregimen orokorrean sartuta daude (goi mailako lanpostuetan dihardutenak
|
izan
ezik, azken hauek autonomoen erregimen berezian sartuta baitaude).
|
|
|
Alabaina, euskal ekonomiako zerbitzuen eta industriaren artekotasuna gehituegin da eta horrek zerbitzuen hedapenerako bidean lagundu du. Baina industria oinarria zabala izanik eta euskal ekonomiaren eraldaketa prozesuan sektoreartekointegrazioaren bidea luzea
|
izan
ez dela kontuan hartuta, industriarekiko erlazioarenitzalean sortu eta hedatzen diren produkziorako zerbitzuek potentzialtasun handiaerakusten dute etorkizunera begira. Arestian aipatutako industria eta zerbitzuenarteko integrazioaren gaur egungo ahuleziak etorkizun hurbilean garatzeko aukerak indartu egin daitezkeela islatzen du; are gehiago, oinarri industrialaren eraldakuntza amaitzeke dagoen prozesua dela gogoan izanik.
|
|
|
Aktibitate, okupatu eta langabezia tasek lurraldeka ere badituzte berezitasunak. Hala, 1994tik honako hazkunde ekonomikoaren garaian, aktibitate tasak goraegin du herrialde guztietan, Bizkaian
|
izan
ezik (%51, 2 inguruan egonkor egon da). Hazkunderik handiena Nafarroan (%48tik %51ra) eta Araban (%56, 6tik %58, 7ra) izan da, eta apalagoa Gipuzkoan (%53tik %54ra).
|
|
|
Hego Euskal Herrian, 1993an mugarik gabeko kontratua zutenak, alokatuenguztizkoaren aldean, %70etik gora ziren bitartean, 2000 urtean %66 ziren. Gainera, gaur egun Hego Euskal Herrian mugarik gabeko kontratua dutenen proportzioaEuropako Batasunekoa baino askoz txikiagoa da (%86, 8), Europako Batasunekoestatu guztiek %80tik gorako ehunekoa dutelarik, Espainiak
|
izan
ezik (%67, 3).
|
|
|
Inportazioen ibilbidearen emaitza gisa, sarbide tasa, hots, inportazioen etaBPGaren arteko ehunekoa? handitu egin da azken hamarkadetan, nahiz esportazio joeraren igoerarik
|
izan
ez duen. Hain zuzen, sarbide tasari dagokionez, 1980ko hamarkadako bigarren erdiko jaitsiera gainditu zen 1990ekoaren lehenzatian (%18, 7tik %20, 6rako hazkundearekin) eta, batik bat, bigarrenean, amaieraninportazioek produktuarekiko duten ehunekoa %23, 5era heldu baitzen.
|
|
|
Hala ere, eskaintzen den titulazioaerdaraz irakasten da soilik. Azkenik, UPV EHUk antolatzen dituen ekitaldi kulturalugarietan (hitzaldiak, erakusketak, antzerkia, etab.) euskararen presentzia nahikotxukun zaintzen dela esan daiteke, kirolaren alorrean
|
izan
ezik, non, ia denaerdaraz egiten den.
|
|
|
Ikasketa plan berria ezartzen denerako, fakultateko euskararako dekanordetzaren aurreikuspenaren arabera, halabeharrezko 132 kreditu (125 lehen zikloan eta 8 bigarrenean) eta hautazko 12 kreditu eskaini ahal izangodira euskaraz gaur egun dauden giza baliabideekin. Egoera hori abiapuntU modurahartuta, datozen hiru urteetarako halabeharrezko kreditu guztiak(. Egonaldiak, irakasgaiari dagozkion 15ak
|
izan
ezik) euskalduntzea da fakultatearen helburua, kreditu kopururik handiena duten irakasgaiei lehentasuna emanez.
|
|
|
* Gaur egun, titulazio honetan ez dago euskarazko eskaintzarik, Euskara Zientifikoa hautazkoirakasgaia
|
izan
ezik.
|
|
|
Taulako datuak ikusita, nabarmena da ikasle euskaldunen portzentajearenjaitsiera 1 mailako matrikulazio datuekin konparatuta. Jaitsiera hori, batez ere, Farmaziako Lizentziaturan 3 mailatik aurrera euskarako eskaintza oso murriztuadelako eta Elikagaien Zientzia eta Teknologian, Euskara Zientifikoa
|
izan
ezik, eskaintzarik ez dagoelako gertatzen da. Farmazia Fakultatean, gutxienez lau faktorehauek eragingo dute etorkizunean euskarazko matrikulazio tasaren gainean:
|
|
|
Hortaz, fakultate horretako irakasle euskaldunen lan egoera erdizka banatutadago funtzionarioen eta ez funtzionarioren artean. Aipatu beharra dago, halaber, ezen irakasle gehienak arduraldi osokoak direla (bost
|
izan
ezik).
|
|
|
Gainera, irakasleeuskaldunak sail desberdinetan daude barreiatuta. Izatez, kasu guztietan, Farmaziaeta Teknologia Farmazeutikoa Atalean
|
izan
ezik, irakasle euskaldun bakarra dagosail edo ataleko. Egoera horrek ezinezko egiten du irakasleen arteko euskarazkokomunikazioa sailen barruan.
|
|
|
Farmazia Fakultateko Dekanotza taldean Euskara Dekanordea
|
izan
ezik, gainerako guztiak erdaldun hutsak dira, nahiz eta idazkaria euskalduntzen ari den.Ahozko komunikazioa, beraz, ia erabat gaztelaniaz egiten da. Idatzizko komunikazioaren %90 inguru, berriz, elebiduna da.
|
|
|
Zoritxarrez, gerra galtzean egitasmohura guztiz zapuztu zen. Hala ere, nahiz eta Euskal Unibertsitatea izenburua eduki, bertako irakasgai nagusiak erdaraz emateko ziren, euskal katedra bat
|
izan
ezik, euskara teknikoa deritzon irakasgaiaren moduko bat. Bestalde, 1952 urtean OpusDei ren gidaritzapean sortu zen Iruñean Medikuntzako Fakultatea, gaur egunjarraitzen duena eta betidanik gaztelaniaz funtzionatu duena.
|
|
|
«Beste aldetik, Irakasle titulazio guztiak euskaraz eskaintzea, GasteizkoHaur Hezkuntzakoa
|
izan
ezik. Titulu hori, dena den, euskaraz egin daitekebai Bilbon eta bai Donostian.
|
|
|
izenaz bataiatu genuena. Taldeazortzi kidez osatu zen, denak euskaldunak eta, bat
|
izan
ezik, LSI Saileko irakasleak guztiak. Haatik, talde heterogeneoa eratu zen, jatorri, egoera, euskara mailaeta iritzi desberdinetakoak baikinen taldekideok.
|
|
|
Lanean erabili dugun leloa?. Saila euskalduntzea denon egitekoa da?, emankorra da, gure ustez. Bizpahiru
|
izan
ezik, sailkideak gertu eta prest agertudira euskalduntze prozesuan kolaboratzeko. Emaitzek erakutsiko dute ea zuzengauden.
|
|
|
Hiru urteetan euskarazko taldeak dauzkaten titulazioetan, hau da, Mekanikako eta Industria Elektronikako Industria Ingeniaritza Teknikoetan?, enborrezkoeta beharrezko irakasgai ia guztietan dago euskaraz ikasteko aukera: 31etatik 26tanlehenengo kasuan (%84), eta, bat
|
izan
ezik, denetan bigarrenean (%97).
|
|
|
Gaur egun helburu horretatik urrun gaude, adin talde ezberdinekin antolatutako heziketako jarduera neurgarrietan gertatzen den parte hartzearen mailahutsean ere urrun (kalitate eta gailentasuneko neurri batzuetan
|
izan
ezik). Areokerrago, International Adult Literacy Survey(. Helduen Alfabetatzeari buruzkoNazioarteko Inkesta?, alegia) delakoaren arabera, biztanleria helduaren multzohandiek oinarrizkoak diren aritmetikako jakintza, instrumentala?
|