|
2005
|
|
|
Horregatik, demografiaz, migrazioez eta egu neroko bizitzan garatu ziren zibilizazio material guztiak ondo deskribatu zituen eta bere bilakaera azaldu. Euskal Herri ia osoa (Enkarterria eta Tutera
|
izan
ezik) eta kasu batzuetan inguruko lurrraldeak (Biarnoa) hartzen zituen aztergai. Garaiko lan historiko garrantzitsuena izan zen ezbairik gabe, gure artean gutxi ezagutu eta landu dena, tamalez.
|
|
|
Abis (1857), Spano (1858), Fontana, Picozzi, Rosa, Pozzo (1859). Guztiak San Matearen Ebanjelioarenak, Abisena
|
izan
ezik, gero zehatzago ikusiko dugunez.
|
|
|
ikurra gora-behera azken hau haienetan, leiho 1 bentana, zaldi 1 kaballoa eta bestelako bikoteak ezezagunak
|
izan
ez arren hainbat euskal hizkeretan; ame nazo/ u, amenazatu ageri dira, aldiz, B aldeko lurretan: OEH ak, esaterako, no hemos encontrado más ejs. que los citados batekin DFrec delakoan lau adibide direla (sei amenazo renak eta hiru amenaza renak) gaztigatu ondoren bada ere, Otxoa Arin, Beobide eta Txirritaren adibide batzuekin hatera Astarloaren bi hauek dakartza s.u. amenazatu:
|
|
2019
|
|
|
Eskubide guztiak jabedunak dira. Ez da zilegi liburuki hau osorik edo zatika kopiatzea, ez sistema infomatikoekin beronen edukia biltzea, ez inongo sistema elektroniko edo mekanikoz, fotokimikoz, magnetikoz, elektrooptikoz, fotokopiaz, erregistratuz edo beste bitartekoz berau transmititzea, aipamenetarako
|
izan
ezik, argitaratzailearen edo copyrightaren jabearen aldez aurreko eta idatzizko baimenik gabe.
|
|
|
G. Lacomberen ustez, ordea, Akademiaren hiztegia amaituta zegoen 1936an, eta gerra zibila piztu
|
izan
ez balitz, bi urteren buruan argitaratuta egon zitekeen.235 Bestalde, N. Ormaecheak 1932ko azaroan hitzaurre bat aurkeztu zuen hiztegiaren argitalpenerako, A. M. Labayenen bidez, hura hil ondoren ezagutzera eman zena. Horren arabera, R.
|
|
|
Otsailaren 21ean, P. Baroja eta markesa
|
izan
ezik, urtarrilaren 13ko kideak batzartu ziren GPDko jauregian. Hezkuntza Nazionaleko ministerioa ikasliburuez dekretua argitaratzear zegoen.
|
|
|
Nire ustez, Euskaltzaindiak frankismoan iraun ahal izan zuen Euskal Herriko autonomia politikoarekin lotura zuzenik
|
izan
ez zuelako, Real Academia Gallega ren kasura hurbiltzen duena. Gerra zibilean Euskaltzaindia eta
|
|
|
F. Krutwigek 1949ko dosierrean adierazitako eskaerari jarraituta, 19501954 arteko 39 batzar ia guztiak Donostian izan ziren, Bilbon egindako hiru eta Baiona Iruñetan egindako bana
|
izan
ezik. Hala ere, Frantziako euskaltzainak, J. Moulier kide berria barne, batzarretara noizean behin agertu ziren.
|
|
|
Nolanahi den, F. Krutwigek gai hauek debekatu nahi zituen aldizkarian: politika (nahitaez alderdikoia zelakoan), filologia (bereziki euskal filologia) eta literatura (kritika
|
izan
ezik). Aldizkariak, batez ere," hizkuntzaren etnologia" eta jakintzaren dibulgazioa egingo zuen.
|
|
|
841 J. M. Azaolaren arabera, diktaduraren morroi otzana
|
izan
ez zen euskal oligarkiaren ordezkari bakanetakoa izan zen Joaquín Mendizábal()" Conde de Peñaflorida". GPDko presidente izatea eskaini zioten, baina uko egin omen zion probintziak kontzertu ekonomikoz gabetuta egon artean (Azaola 1985:
|
|
|
" Luis Michelena" forma erabili dut Gipuzkoako euskaltzain ospetsua izendatzeko, nahiz eta haren" euskal" izena daraman Koldo Mitxelena Kulturunea (KMK) behin eta berriz aipatu behar izan dudan iturri gisa. Hain zuzen, garaiko erakundeen izenak ere, ulerterrazago diren jatorrizko erdal forma ofizialetan utzi ditut; itzulpen arruntagoak dituzten kasu ezagunetan (ministerio, diputazio, unibertsitate edota elizbarruti bezalakoak)
|
izan
ezik. Euskal Herriko gehiengo zabalarena bezala, nire lehen hizkuntza gaztelania denez, ekarpen bat egin nahi izan diot euskarazko produkzio intelektualari, beldur naizelako euskara ez ote den, maila jasoan, bitartekarien hizkera hutsa bihurtzen ari.
|
|
|
Deustun, zure auŕetikoak euskeraz berba egiten eben. Zure aldikoak, zeulango banakoren bat
|
izan
ezik, iñok bere ez. Eta ori ez bakaŕik ibaŕean, goyeŕin bertan be beste oŕenbeste dakusgu ta.
|
|
|
Dena dela, erabaki hori errealitatearen onarpena zen. Euskarazko testuak argitaratzen zituzten Europa eta Ameriketako aldizkari gehienek, EAJ PNVrenak
|
izan
ezik, zeinu digrafikoak(" dd"," ll"," rr"," tt") erabiltzen zituzten, tipografia arruntarekin lan egiten zutelako. Arrakasta gehiago izan zuen F. Krutwigek nazioarteko terminologia kultuaren grafia euskara literarioan onartua izatean.
|
|
|
M. Azkue, J. Urquijo, A. Irigaray eta N. Oleaga. Hildako J. C. Guerraren ordezko, I. M. Echaide hautatu zuten, lehenago urgazle
|
izan
ez zen beste salbuespen politiko bat (Euskaltzaindia 1956: 320). 205
|
|
|
Erantzun positiborik
|
izan
ez zuenez, Euskaltzaindiak berriz erabaki zuen diru laguntza ofizial gehiagoren bila joatea, 1949ko iraileko batzarrean (Euskaltzaindia 1982: 7).
|
|
|
Zera esaten omen zion G. Lacombek: " Othoi ez
|
izan
ez paria, ez zimino!" (Lafitte 1949: 10).
|
|
|
Urriaren 30eko hiletan Gipuzkoako pertsonalitate ugarik hartu zuen parte berriz ere. Haien artean, hildakoaren biblioteka erosteko asmoa zuen BPDren ordezkaritza zabala bertaratu zen, Erroman zegoen J. Ybarra presidentea
|
izan
ezik: H. Bilbao, B. Bureba, W.
|
|
|
euskara batuaren oinarriak, gramatika lanak, lexikografia lanak, literaturari buruzkoak, onomastikakoak... Hori guztia, alabaina, ez litzateke posible izango Jean Haritschelhar zenak zioen" katakonbetako garai" horretan Euskaltzaindiak tinko eutsi
|
izan
ez balio, errazena desagertzea zen egoeran aurrera egin baitzuen Euskaltzaindiak.
|
|
|
Dosierrak zeraman eranskinean, bestalde, hautagaien izenak aurreratu zituen. Euskaltzaindiak dosierreko euskaltzain izateko postu guztiak onartu zituen bat
|
izan
ezik: M. Lecuonarena.
|
|
|
Paueko C. Jemeinek, seguru asko M. Eguileorren bidez barnealdetik jasotzen zuen informazioan oinarrituta," Academia fantasma" deitu zion, eta gerraondoko akademiko berriak (A. Irigaray
|
izan
ezik) abertzaleak ez izatea salatu zuen. Marka guztiak, ordea, J. M. Seminario komisario falangistaren izendapenak hausten zituen, euskalaritzan erabat ezjakina omen zelako.
|
|
|
3 Batzarrak hilero egitea, abuztuan
|
izan
ezik, honela antolatuta, tokian tokiko akademikoak erakartzearren: Bilbon hiru (irailetik azarora), Donostian hiru (abendutik otsailera), Iruñean bi (martxotik apirilera) eta Baionan beste hiru (maiatzetik uztailera).
|
|
2021
|
|
|
Proiektu jeltzalearen baitan aritu zen lanean, eta, egitura politikoan inolako kargurik hartu nahi
|
izan
ez bazuen ere, 1931n Madrilen Euskal Estatutua negoziatzen aritu zen taldeko kide izan zen, hezkuntza alorrari zegokion ordezkaritzan
|
|
|
Louis Lucien Bonaparte 1855ean ezagutu zuen, Londresera eginiko bidaia batean, eta 1856tik aurrera euskararen inguruan egin zituen ikerketetarako behar zuen taldea osatzen lagundu zion. Ordura arte
|
izan
ez zuen babesa eskaini nahi izan zioten euskarari bi adiskideek: " Erakunde publikoek, euren ohizko axolagabekeria eta utzikeriagatik betetzen ez zuten lana, Abbadiek eta Bonapartek hartu zuten beren gain.
|
|
|
" 1918an jo zuen aldi berri honek, Eusko Ikaskuntzaren Oñatiko Biltzarrean, bere goi erpina. Gerra garairarteko epealdi osoan gainditzerik
|
izan
ez zen moduko indar biltzea lortu zen han, Euskal herriaren konfigurazio etnokulturalaz gogoeta lan sakon eta emankor bat bideratuz" (Zalbide, 1988: 398).
|
|
|
Bertsolaritzari buruzko garaiko testuen% 48 sinadurarik gabe ageri da,% 47 izen abizenekin edo ikerketan zehar argitu ahal izan diren izenorde nahiz inizialekin sinaturik,% 3 argitu ahal
|
izan
ez den izenorde batekin eta% 2 ezezagunak suertatu diren inizialekin. Sinadurarik gabekoen kopurua oso altua da, garai hartako kazetaritzan ohikoa den moduan.
|
|
|
Horrela, orduko bertsolari handienetako batek, Frantzisko Petrirena Xenpe larek(), ez zuen, Ibaizabal aldizkarian argitaratutako bertso sorta batzuetatik haratago, inolako arrastorik utzi. Gazterik hil
|
izan
ez balitz, Hegoaldean bertsolaritzarekiko interesa bizkortu baino urte gutxi batzuk lehenago, eta Pello Errotaren adin bertsukoa izanik, hark bezainbesteko arrastoa utz zezakeela pentsa daiteke; bertsopaperetan erakusten duen bikaintasuna ikusirik, baita garrantzitsuagoa ere. Baina gazterik hil eta herriaren gogoan gordeta iraun zuen prentsan hurrengo zikloan azaleratzerako.
|
|
|
Handik gutxira, aldizkari berean, 1885eko lehen zenbakian, Fernandoren bigarren ateraldiarekin batera Izuelako Artzaiaren bi eta Bilintxi buruzko ateraldi bat argitaratu ziren. Guztiak ere" Neguko arratsetan su ondoan kontu kontari" izenburu orokor berarekin eta sinadurarik gabe, Fernandorena
|
izan
ezik. Klaudio Otaegik sinatu zuen azken hori, euskarazko lehen bertso kronikaren egileak, eta, frogatzeko modurik ez dagoen arren, guztiak ere zenbaki berean eta izenburu nagusi berarekin agertzen direnez, izan liteke guztien egilea bera izatea.
|
|
|
Euskal Eliza, Erreformaren berrikuntzei erantzuteko Trentoko Kontzilioak harturiko erabakiari jarraikiz, bere hizkuntzan zuzenduko zaio herri xeheari, eta hurrengo hiru mendeetan eutsiko dio gidaritza horri: " XVII. mendean [euskaraz] argitaratutako liburu guztiak, bat
|
izan
ezik, erlijiosoak ziren. XVIII. mendean, argitaratutako 29 liburuetatik 27 erlijiosoak ziren.
|
|
|
Liburua topatu ezean ezin da ezer baieztatu, baina Aitzol bere lidertzan olerkigintzatik bertsolaritzara egiten ari zen bidea ikusita, litekeena da lan hau bertsolaritza Euzko Pizkundearen erdigunean espresuki jartzeko planteamendu teoriko bat izatea. Hala balitz, eta gerrak moztu
|
izan
ez balu, bertsolaritzaren sustapenari urte interesgarriak zetozkion.
|
|
|
Bilerak bakan eta erdi klandestinoak izaten ziren urte ezin tristeago haietan. Euskaltzain abertzale asko ihes eginik edo atzerrian zeuden, euskara ikertzeko bitartekorik ez, eta ofizialtasun hispano frantsesetik kontrako eraso etengabeak zetozkion, desprestigiatze kanpaina latzekin[...] Azkue lekeitiarrak, gure kostetako karramarro ermitauen antzera, legez kanpoko Euskaltzaindi hartako oskol ahulean gorderik, gerrarik
|
izan
ez balitz legez, gure hizkuntzaren aurkako girorik ez balego bezala, egunero lanera joaten segitzen zuen Ibaiondo kalean (Kintana, 1999: 4).
|
|
|
Lazkao Txiki ere kantatzekoa zen, baiña zensurak galerazi egin dio. Ez al zenuke aren alde zerbait ere egingo, emendik aurrera eragozpenik
|
izan
ez dezan?
|
|
|
Are gehiago: Zavalarik
|
izan
ez balitz, zer azterturik ere ez genukeen izango gainerakoek[...]. Ez da arrasto txikienaz teoria oso bat eraikitzen duten horietakoa.
|
|
|
Itzulpenak, beraz," Nire editore bizitzan parte handi samarra du, irakurle eta zuzentzaile modura; idazle bizitzan ezetz esango nuke, bi alorrak bereizten erraza ez den arren" (idem). Idazle den aldetik, gurago izaten du bere lanak beste norbaitek itzultzea, baina horretarako baliabide ekonomikorik egon
|
izan
ez denean, itzulpenak berak egin behar izan dituela onartzen du (idem).
|
|
|
Garaiko literatur historiografietan itzulpenari aitortutako tarteari dagokionez, ordura arte historiografietan hainbeste tarte
|
izan
ez zuten generoetako itzulpengintza ere agertzen hasten dela nabari da garaiko historiografietan. Halaxe da, behinik behin, Jean Baptiste Orpustan Michel de Montaigne – Bordeaux 3 unibertsitateko irakaslearen Précis de littérature basque (1996) lanean.
|
|
|
845). 91 López Gaseniren ustez, itzulpenak gure historiografietan sarri erdiguneko posizioan agertu izana une jakin batean insituzioari oso loturik egotearekin lotu behar da: " testu kanonikoak izan direla, kanonikotasun horren arrazoiak," beren estatusa aldatu" izana, garbiegi azaldua
|
izan
ez den arren" (idem: 845).
|
|
|
Eskubide guztiak jabedunak dira. Ez da zilegi liburuki hau osorik edo zatika kopiatzea, ez sistema informatikoekin beronen edukia biltzea, ez inongo sistema elektroniko edo mekanikoz, fotokimikoz, magnetikoz, elektrooptikoz, fotokopiaz, erregistratuz edo beste bitartekoz berau transmititzea, aipamenetarako
|
izan
ezik, argitaratzailearen edo copyrightaren jabearen aldez aurreko eta idatzizko baimenik gabe.
|
|
|
Bizimodu korapilatsu samarra izan da berea, eta hau dela eta bestea dela ezin izan zuenez ikasketa formalik egin, lanpostu adinistratibo baterako aurkeztu ahal izan zuen bakarrik. Noski, itzultzaileon lana, salbuespen bakan batzuk
|
izan
ezik, ziur asko inork irakurriko ez dituen testu administratibo aspergarriak gaztelaniatik euskarara ekartzea, besterik gabe, elebitasunaren legea betetzeko, ez da izugarri esker onekoa ere.
|