|
2002
|
|
|
Akerlarran, gu txikinak gineanean, auzo eskolea egin eben. Baina harrezkero be, sorgintzurik
|
izan
ei da toki horretantxe. (Cf.
|
|
|
Aldakuntza aundiak
|
izan
ei dira Estadu orretan. Askatasun gizajoari arnasa apurra artzen laga ei deutse Txekoak eta Slobakoak eurak.
|
|
|
Hemendik urrun, beste herri batzuetan be, elizgiroa herri hizkuntzaren aldekoa
|
izan
ei da. Gure artean Eliza katolikoak berak baiño be, abade batzuk eta fraile batzuk arduratu izan dira, beren beregi, euskerearen onean eta mesedean lan egiteko.
|
|
|
Bilboren histori txikerrean lar barruko ardantzen eta mahastien eragina, nabarmena izan dala autortu dauanik be,
|
izan
ei da.
|
|
2003
|
|
|
Madrilen bizi ziren denboran ere, gerra aurrean zein gerra ostean, pentsatzekoa da aitarekin euskara egingo zuela. Horregatik eta beste arrazoiren batzuekatik, aita semeok euren artean harreman berezia
|
izan
ei zuten bizitza guztian. Nondik datorkio, bestela, Oskillasori hizkuntza zaletasuna, eta ingeles hizkuntza eta kulturarekiko atxikimendua, aitatatik ez bada?
|
|
|
19 Jose Anjel Irigarai idazle eta kultura eragileari, haren semeari, zor dizkiot zehetasunok. arterago, Oskillasoren aitaren, Juan Pedroren laguna ere
|
izan
ei zen Barandiaran. Basterretxea, Ataungo haren etxean sarri egona zen.
|
|
|
Elaberrian, Mariño Ategorrietakoa Valladolid go Unibertsitatean dago medikuntza ikasten, odontologia adarrean. Nahiz idazleak medikuntzarik ikasi ez zuen, Juan Pedro beraren semeak dioskunez, gaztetan aitak medikuntzarako zaletasun handia eduki omen zuen eta espezialitate hori ikasi gura
|
izan
ei zuen, baina irakasle eta etxekoen artean bideratu ei zuten zientzietaruntz, matematiketarako erraztasun ikaragarria zuelako. GabAt elaberrian ospitale barruko mundua erakusten luze joko du idazleak:
|
|
|
Saraspe auzoan bizi izan ziren, Asilo Calzada kalean. Aurrez aurre zuten Onaindia familiaren okindegia eta umetako lagun handiak
|
izan
ei zituen Dioni, Antonio eta Juanito Onaindia, geroago pelotari handi bihurtuko zirenak. Onaindia anaiok dira, besteak beste, Kurloiak elaberrian, zati handi baten autobiografikoa den horretan, azaltzen diren txikitako okerreria lagunak, idazleak bere burua Patxi protagonistaren izenpean izkutatzen duela.
|
|
|
Mezemoileen artean, lau bizkaitarrak
|
izan
ei zinien. Euron izenak jakin geinkez?
|
|
|
Ondarruko abade idazleagaz bere izena behin ta betiko alkartuta ikusteak ez eban gitxi poztu Mikel Zarate. Txomin Agirreren Kresala
|
izan
ei zan berak lehenengoz irakurritako euskerazko liburua. Ez dinosku ez noiz, ez non; harenbaten, Derioko Seminario Txikian izango zan, Don Manuel Estomba irakasle euskaltzaleak itxita edo:
|
|
|
Bere" gaztaroko pekatutzat"
|
izan
ei eban gramatika hori Azkuek. Eta, holako gaiak euskeraz erabilteko orduan, ez eban jarraitzaile askotzarik izan.
|
|
|
Berak beti autortuko eban hango euskereagazko zor hori. Geria
|
izan
ei zan berarentzat" Basarteko Unibersidadea".
|
|
|
Bilboko Euskerazaleak alkartean be lankide
|
izan
ei zinan.
|
|
|
Neu be irrikan nago, jakiteko zer gertatu dan tramankulu horreekaz. Yankien akats bat
|
izan
ei da irakasle gazteenak bere lekua hartu zuen berriak lasai entzuteko. Azkenean heldu zen eurek nahi zutena.
|
|
|
Alien iritsi da Bermeora. Oso arriskutsua
|
izan
ei da, baina... Patxik, klaseko makarrak, irribarre maltzurra agertu zuen, gura badozu neuk egingo dot lo zure ondoan eta beso eta gerriaz keinu lizuna antzeztuz, barreari eman zion.
|
|
2005
|
|
|
Amak eta emaginak kontau deustienez, luzea
|
izan
ei zan erditzea, luzea harik eta neskatxoa nintzala ikusi eben arte, harik eta nire ulebako buru zuria agirian gelditu zan arte. Herrentasunak atzerarazten eban segurtasuna, gorputzaren beste atalek, nire buruak akaso, erakusten eben eta horrexek seguruenik luzatuko eban erditzea.
|
|
2007
|
|
|
Gau aldera batzarrak egiten dabez, mezak. Gaur be batzarra
|
izan
ei dabe, kanpoaldean ikusi dodaz zinetik urten dodanean. Handik hur, aldean tangea eta sostena baino ez daukiezan neskak, tabernako barraren barruan, edariak serbiduten deutseez gizonai.
|
|
2008
|
|
|
Gaztainondo baten azpira joan gaztainatan eta basurde ama hantxe uxarka eta gaztainak jaten, bere kume eta guzti. Ikusi eta eraso, gauza bat
|
izan
ei ziran. Hanka egin behar eta zugatz ganera igon.
|
|
2009
|
|
|
Edo egun berezi batean aparteko garraiorik edo beharrik egin behar bazen, auzoko idi uztarridunek idirik gabekoei laguntzen zieten. Batez ere une gaitzetan, gerra sasoian eta, sufrimenduen aringarri itzela
|
izan
ei zen auzokoen arteko laguntasuna.
|
|
|
Baina edadeko jatabearren esanean, gerrariak
|
izan
ei ziren Jatabeko auzo batzuetako lehenengo etxeen jabeak, eta etxe horiei izena eman zietenak. Billelabaso auzoa, lehenago, Mungiako Billela dorrearen basoak ziren eta handik datorkio izena.
|
|
|
Gazteen jaia izaten ei zen, neska mutil gazteek ospatzen zuten eta. Geroago gurasoak eta umeak joaten ziren eta azkenik umeentzako jaia
|
izan
ei zen. Lekuko batzuek hamabi urtera arte parte hartu ei zuten Basaratostean, umeen gauza zela eta.
|
|
|
Mungigorta etxearen bidean, Unpara etxearen kontra, Herriko Etxea baino apur bat gorago, egun Zaharren Etxea dagoen lekuaren ondoan... Gerra aurrera arteko lana
|
izan
ei zen Jataben bertan karea egitea. Harriak Lemoizetik ekartzen zituzten.
|
|
|
Erdikoerrotak bostehun urte inguru ditu. Herentzia bat
|
izan
ei zen, Torrontegi auzuneko seme bat etorri zen Erdikoerrotara. Orduan, Patxitoren aitaren aititak, beste anaia batekin batera, errota erosi zuen orduko 4.000 pezetatan.
|
|
|
Kamino nagusia erabiltzen zuten zaldi lasterketako ibilbidea zehazteko. Gasmuriko Jesus
|
izan
ei zen zaldi lasterketetan gehien nabarmendu zen jatabearra.
|
|
|
Zorrotzako ferian Laudioko tratanteak egoten ziren. Eta Alegría Pedernales izeneko tratantea sano ezaguna
|
izan
ei da. Bermeo inguruan ibiltzen zen.
|
|
|
Anboto mendi gainean zuriz jantzita ateratzen zela entzun izan dute batzuek. Urkiolara egindako osteratxoetan atera
|
izan
ei da gaia sarritan. Erdi broman oihuka esaten ei zen:
|
|
|
1920 urtean jaiotako berriemaile batek, lehenagoko denboretan ortusantua elizaren atzeko aldean zegoela jakinarazi zigun. Berak ez du ortusantu zaharra erabiltzen ezagutu; arteragokoak
|
izan
ei ziren han enterratuak. Bestetik, antzina hildakoak eliza barruan hobiratzen ote zituzten susmoa batu dugu beste lekuko batzuen artean.
|
|
|
Beherago joanda, Erberan, ibaitik hurregi dauden lurretan arazo handiak eduki
|
izan
ei dituzte aspalditik, uriolak direla eta ez direla.
|
|
|
Sagarrak, eta batez ere mahatsak, pisu apartekoa izan dute fruituetan. Garaigoikoa
|
izan
ei zen mahatsa Jatabera lehenengo ekarri zuen etxea, eta Frantziatik ekarri ei zuen. Baina horrezaz ostean izan dira ia mahatsa bakarrik lantzen izan duten aldea etxeak:
|
|
|
Bere gaztaroan ehiztari trebe eta ernea
|
izan
ei zan. Baina aspalditxuon behintzat ez eban agertzen trebetasun handirik.
|
|
2011
|
|
|
Altamirako zaharren esanean, bertakoak inguruetako herrietakoakaz ezkontzen izan dira belaunaldiz belaunaldi: Errigoiti, Morga, Arrieta... eta erbestetik be jente asko etorten
|
izan
ei da hara biziten. Axpen, ostera, bermeotarren bat edo kenduta, bertakoen artean ezkontzen izan ei dira.
|
|
|
Errigoiti, Morga, Arrieta... eta erbestetik be jente asko etorten izan ei da hara biziten. Axpen, ostera, bermeotarren bat edo kenduta, bertakoen artean ezkontzen
|
izan
ei dira. Berenberegi aitatzekoa da auzune honetan Apraizeko eskolea, lehenago umeak inguruko herrietatik bertora etorten ziralako.
|
|
|
Apraiz zalako hori Mexikora joan ei zan, eta han diamanteminak euki zituala esaten dabe. Dirua egin ei eban, baina beharginak kontra jarri ei jakozan eta alde egin behar
|
izan
ei eban, eta atzera Busturira etorri zan.
|
|
|
Hasieran urte sasoi baterako erabilten ziran txabolak urte osorako etxe izatera bihurtu ziran denporearen porasuz. Eremurik garaienetako lehenengo biztanle horreetariko hainbat artzain gipuzkoarrak
|
izan
ei ziran, artzaintzagaz batera ikazkintzan be ibilten ziranak; Arrieta eta Barezi bitarteko toponimo batzuk ondo emoten dabe horren arrastoa (Ikezta, Giputzene...). Artzainak Sollubeko mendi hegaletara heltzen ziran eta basakorta bat hartzen eben errentan.
|
|
|
Bertan eregiten ebezan euren txabolak, gerora etxe bihurtuko ziranak. Ostera, Bermeo eta Busturia bitarteko mugan, dagoan Infernuerreka inguruko lehenengo biztanleak mauruak, moruek,
|
izan
ei ziran.
|
|
|
Bost izaki misteriotsu honeetariko lau Infernukoerreka inguruetan lekutu deuskuez Goierriko auzotarrek. Lehenengoak, moruek, Montemoro etxeko biztanleak
|
izan
ei ziran; hortik ei dator etxearen izena. Halan esaten ei eban oraingo etxe ugazabaren amamak.
|
|
|
Orduan, bonba, ametrailladora eta su artean euren zuloetatik urten eta alde egin beharra izan eben gudariek. Han egondakoen esanean, sarraski ikaragarria
|
izan
ei zan; etenbako suak galerazoten ei eutsen zaurituak hartu eta leku segurura eroatea be. Sarraskitik igesean heldu ziran gudariak Bilbora, eta lekuko izandako euren ondorengoek eretxi bereko izan dira esatean:
|
|
|
Gure lekukoek aho batez dinoe, egundo ez dabela goserik igaro. Gaur egun baino jateko mueta gitxiago egongo zan beharbada, baina egoanetik jaten
|
izan
ei dabe beti. Sasoian sasoikoa jaten eben.
|
|
|
Behinolako Don Juan abadeak Berikueneko andreagaitik gogorrak esaten ei zituan, hain zuzen be horrelako magiazko osakuntzak egiten zitualako. Halako baten subertau ei jakon abadeorri orkatilea trokatzea eta azkenean andra horregana jo behar
|
izan
ei eban bihorkadea osatzeko. Osakuntzea egin eta hurrengo domekan pulpitutik esan ei eban:
|
|
|
Aurrekoakaz zerikusi estua euki arren, gaitasun eta jakintza berezia autortzen deutsee lekukoek andra honeei, txaplatak edo plasteak egiteko orduan. Inguruetan ezaguna eta ospetsua
|
izan
ei zan Mundakan bizi zan Juana Basarango txaplata edo plaste gaietan. Jente askok joten ei eban hagana azaleko gatxetarako nahi erredurak osatzeko.
|
|
|
Busturiko herri osagilea
|
izan
ei zan hasiera baten, gerora biziten Madrilera joan bazan be. Le Roy medikuntza eskolako jarraitzaile izan ei zan, eta haren akordua bizirik egotearen errazoia, Busturian eregi eban osasun etxeak aldi baten ospe handia irabazi ebalako da batez be.
|
|
|
Busturiko herri osagilea izan ei zan hasiera baten, gerora biziten Madrilera joan bazan be. Le Roy medikuntza eskolako jarraitzaile
|
izan
ei zan, eta haren akordua bizirik egotearen errazoia, Busturian eregi eban osasun etxeak aldi baten ospe handia irabazi ebalako da batez be. Penintsula osotik etorten ei zan jentea Bolukua osagilearen osasun etxera.
|
|
|
Cesareo Elexgarai Otazua San Kristobaleko Zeleta errotan jaio zan 1904 urtean. Frailea
|
izan
ei zan. 1925ean Buenos Airesen egoan, Argentinan.
|
|
|
Mendi bizkarretako etxeetatik (Atxiriketatik, esaterako), itsaso ondoko bedarlekuetara jaisten ebezan ardiak neguan. Lekukoen esanean, ardi txakurre ibilten izan dabe beti pastoriek eta gaurko erraza beretsukoak
|
izan
ei dira.
|
|
|
Horrez ganera Altamiran Itsasoko Andra Mariaren eguna ospatzen da urtero. San Bartolome apostolu arrantzalea
|
izan
ei zan, eta horregaz lotuta ei dago itsasgizonen emazteek deukotsien debozinoa. Bermeoko barkuak itsasora urten baino lehenago, joiazan gizonen andrak Busturiko ermita horretara joaten ziran.
|
|
|
Erromeriatik bueltan etozala, neskatila batzuei sorginek urten ei eutseen bidera San Bartolomeko harri handiaren ondoan, eta bildurtuta Axpera bueltau ei ziran atzera, eta azkenean neskatilok gizon batzuek lagunduta hartu ei eben barriro etxerako bidea. Baina begitandurikoa baino ez ei zan izan ustezko sorginori; ugazabandreak lo egiten etxetik kanpora ateratako morroi bat
|
izan
ei zan. Honek, lo egiteko izara zuria etxetik hartu, antza, eta izara horrek ikaratu ei ebazan neskatilok.
|
|
|
San Bartolome auzoko Amunategi, Amunatei edo Munatei, etxeko alabea
|
izan
ei zan. Ez ei eutsan bere sasoiko moralak agintzen ebanari jaramon handirik egiten.
|
|
|
bentana markoak, ateak, txalupak konpondu, besteak beste. Gurdigintzan Alarbineko Juan Solai
|
izan
ei da arotzik estimaduenetarikoa. Gurdia egiteko haretxaren zura erabilten zan, eta uretan ibili beharreko ontzi edo tresnak egiteko, leizarra.
|
|
|
Bertako abesbatzagaz ibili zan Japonia osoan zehar. Baina berak azaldu euskunez, honako honeek
|
izan
ei ebazan jazoera nabarmenenak:
|
|
|
Negarrak eta
|
izan
ei ziran euren artean, gehien be pasiotarraketa, batez be, euren espiritu zuzendaria, nik egin nebanaren alde jarri ziranean. Urtebarri egunean zorionak emoten joan nintxakonean, ez ekian zer egin be ikastetxeko nagusiak.
|
|
|
Ni, nire ahots onagaitik edo, zorionak emoten eustazalakoan, irribarrez, berari begira begira. " Toma un caramelo"
|
izan
ei zan nire aurkako consejo de guerraren erabagia. Dardaraka jarri nebazan etxekoak eta albokoak, nasai geratu ziran orduan.
|
|
2012
|
|
|
Jeneralean akabuko orduan saldu bako jeneroa erregaterei arean merketxuago emoten jaken; gurago izaten eben merkeago saldu, jeneroa bueltan etxera eroan baino. Barriemoileek agertu dabenetik, plazea zapatutik barikura aldatzea kanpotik etozan erregateren eraginez
|
izan
ei zan. Orduan neberarik eta ez egoanez, zapatuan erosiriko jeneroa astelehenerako galdu edo zimeldu egiten ei zan; horregaitik eskatu eben plazea barikura aurreratzea, holan eurek barikuan erositakoa zapatuz saldu ahal izateko; horretara ez egoan ezer galtzeko arriskurik.
|
|
2013
|
|
|
Tradizinoak dinoanez, Santa Ageda Sizilian jaio zan III. mendean. Orduko Quintianus gobernadoreak beragaz ezkondu gura
|
izan
ei eban, baina horretarako andra horrek krisSanta Ageda batzen. Bedia, 1950eko hamarkadan. tauen fedea ukatu behar eban.
|
|
|
Garraioetan, gure lekukoek euren aldian beti ezagutu dabez tranbia eta trena. Trena lehenagokoa
|
izan
ei zan, baina sasoi baten kendu egin eben, eta tranbia ibili zan denporan trena ez zan Bediako apeaderoan geratuten. Tren geltokia, jentearentzat, orain dagoan lekuan egoan lehen be, baina Mendizurren inguruan kargarako apeaderoa be baegoan, tronkoak eta kargetako.
|
|
2021
|
|
|
Kontetan eban, orduko sasoiko beste ezkontza askoren moduan, komenentziazko ezkontza bat prestau ebela familia bien artean. Kasu honetan, mutila nahiko ausarta zan, eta bera
|
izan
ei zan bere andrea izatea gure eban neskearen etxera joan zana, alabearen eskua eskatzera. Neskearen ama izan ei zan mutil horregaz berba egin eta ezkontzea be adostu ebana.
|
|
|
Kasu honetan, mutila nahiko ausarta zan, eta bera izan ei zan bere andrea izatea gure eban neskearen etxera joan zana, alabearen eskua eskatzera. Neskearen ama
|
izan
ei zan mutil horregaz berba egin eta ezkontzea be adostu ebana. Ezkontzea eta baita ezkontzea egiteko eguna eta zeremoniako prestaketak zelan izango ziran be.
|
|
|
Hiru hillebete ezkondute ta alargundu in behar! Ikaragarrizko unea
|
izan
ei zan beretzako. Ez ei eban begiratu be egiten istripu lekura.
|
|
|
Hainbeste jan eta gero, gorputzak bere beharra egiteko eskea egingo eutsen, eta goiz alderantza, eguna argitzean, bata bestearen atzean, txabola ostera joaten hasi ziran," frakak soltetan". Tomas azkenetarikoa
|
izan
ei zan, eta kontuz joan behar besteen" txondorrak" ez zapaltzeko. Bere beharrak egin eta txabola barrura bueltau zanean, badinotse besteai:
|